Morgunblaðið - 05.01.1996, Blaðsíða 4

4 C FÖSTUDAGUR 5. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Hundar algeng sjón á
Ægisíöunnl
,Jafjörður
garðinum og umferð eftir honum
hafi truflandi áhrif á kyrrðina
þar. Öðrum finnst gott að skynja
iðandi lífið handan kirkjugarðs-
ins. Ef til vill taka gangandi veg-
farendur að íhuga gildi lífsins
andspænis dauðanum.
Allt í einu fyllist brúin af fólki.
Gönguhópur Utivistar er að vígja
brúna fyrir sitt leyti. „Við erum
að halda upp á restina á 20 ára
afmæli Útivistar,“ segir kona til
skýringar. Hópurinn kom niður
Heiðmörk, Elliðaárdal og Foss-
vogsdal að brúnni og heldur það-
an áfram. Ætlunin er að fá sér
svo heitt súkkulaði og kökusneið
af afreki loknu.
Friður og kyrrð í Elliðaárdal
til að leysa lífsgátuna
í gegnum undirgöng Breiðholts-
brautarinnar inn í Elliðaárdalinn
liggur stígurinn og má sjá fólk
víða í dalnum, fjölskyldur á ferð
í lækkandi hitastigi, sólin hnígur
enn á himni og tunglið verður æ
skýrara.
Tvær konur koma gangandi á
brú yfir ánna, ekki í fyrsta skipti.
Þær hafa búið í Árbænum í mörg
ár og fara ört í göngutúra. Krist-
ín Jónsdóttir og Kristín Einars-
dóttir: „Við ætlum „stífluhring-
inn“ í dag, en næst ætlum við
yfir nýju göngubrúna.“
Þær segja að Elliðaárdalinn
yndislegt útivistarsvæði en stíg-
arnir kvíslast um hann. „Ungl-
ingar ganga hérna mikið, og hjón
með börnin sín. Hér er líka friður
og kyrrð, friður frá öllu áreiti."
Nöfnurnar taka svo stíg milli
tijánna í 'dalnum og halda áfram
að leysa lífsgátuna á hressandi
íslenskri göngu.
Hópgöngur áberandi og fleiri
konur í göngutúrum
Á Rafstöðvarvegi skokkar Ól-
afur Ragnarsson sem býr í Sel-
ási: „Ég hleyp 10 kílómetra tvisv-
ar í viku. Ég hef ekki farið
göngubrúna ennþá en ég hleyp
stíginn mikið.“ Olafur hefur tví-
vegis hlaupið heilt Reykjavik-
urmaraþon, á 3 klukkutímum og
21 mínútu, og á 3,27.
„Fyrir fimm árum sá ég varla
Gamall maður með staf heiis-
ar, mæðgur bruna framhjá með
innkaupapoka í barnakerru,
fínnsk hjón virðast hagvön á
stígnum og maður með hund í ól
í grasinu milli sjávar og stígs:
Davíð Egilsson og hundurinn
hans Skuggi.
„Ég nota stíginn á hverjum
degi, viðra Skugga klukkutíma í
senn,“ segir Davíð sem býr á
Álagranda. „Stígurinn er líka
góður til hjólreiða, fjölskyldan
mín hjólar hann oft saman.“
í bjartviðri er margt um
manninn á stígnum, og eftir
kvöldmat í myrkrinu má koma
auga á einn og einn á stangli.
Mest er hann farinn á sumrin
en suma getur ekkert stöðvað,
skokkað skal, hvernig sem á
stendur veðrið.
Mikil umferð á brú yfir
Kringlumýrarbraut
Göngu- og hjólreiðastígurinn hefst við bæjarmörk Seltjarnarness og Reykjavíkur. Þaðan liggur hann
með Ægissíðunni, sjávarmegin við Reykjavíkurflugvöll, umkring Nauthólsvík að Fossvogskirkjugarði,
yfir Kringlumýrarbraut á nýrri brú, eftir Fossvogsdalnum, inn fyrir Bústaðaholtið, um undirgöng á
Reykjanesbraut og tengist þar stígum í Elliðaárdal. Þaðan liggur leiðin fram hjá Árbæjarhverfi, Fella-
og Hólahverfi og síðan Seláshverfi og ef vill má halda áfram um Víðidal og Rauðhóla í Heiðmörk.
I Ð -
Ö R K
með eld við sjóndeildarhring
Morgunblaðið/Ásdís
KRISTÍN Jónsdóttir og Kristín Einarsdóttir í Elliðaárdaln-
um, ætluðu „stífluhringinn".
HEIÐSKIR himinn, sól lágt á
lofti, en tunglið hærra, 3 gráða
frost í Reykjavík. Laugardagur
og fólk á ferli eftir göngu- og
hjólreiðastíg sem liggur frá Sel-
tjarnarnesi gegnum Elliðardal og
áfram upp í Heiðmörk. Fólk á
reiðhjólum, skokki, gangi og með
hundana sína í ólum. Fyllir lung-
un fersku lofti og hugsar um
heilsuna, það dýrmætasta sem
það á.
Stígurinn er malbikaður og
yfír Kringlumýrarbrautina neðst
í Fossvogi er bogalaga timburbrú
sem var opnuð fyrir gangandi og
hjólandi vegfarendur 17. desem-
ber síðastliðinn.
Skokk eftir sjávarsíðunni
og f ramhjá flugvelll
Ægisíða og smábátar í flæðar-
málinu en engin gráðlúða eða
rauðspretta á hjöllum. Hér ægir
saman ólíku fólki; faðir með
bamavagn, gömul hjón á gangi,
unglingar og íþróttamenn. Júlíus
Vífill Ingvarsson tyllir sér á bekk
með Irisi dóttur sína í fanginu.
Þau eiga heima á Hagamel og
eru í göngutúr.
„Það er eins og að komast á
mannamót að fara þennan stíg,
ganga og stoppa og spjalla um
daginn og veginn," segir Júlíus.
„Hér var áður troðningur en stíg-
urinn breytir lífsmynstri fólks.
Hann kallar á fólk og býður því
að hreyfa sig.“
Júlíus segir að fjölskyldan noti
stíginn líka til að hjóla á sumrin,
en íris og tvíburabróðir hennar
fengu ný hjól í jólagöf. Stundum
fara þau hjá flugvellinum en þar
eru rólur og leiktæki og skemmti-
legt að sjá vélarnar lenda.
„Ég er mjög feginn að ekki
er hundabann héma, börnin hafa
svo gaman af því að hitta og
klappa hundum," segir Júlíus og
feðginin rísa á fætur og halda
göngunni sinni áfram.
brautina og nú geta Árbæingar
gengið eða hjólað í öruggu skjóli
fyrir æðandi bflum og heimsótt
vini sína í Vesturbænum. Brúin
er sett saman úr einingum, með
há handrið, lýsingu og trégólf,
og meira að segja auðvelt að
taka hana niður ef með þarf.
Brúin nýtur mikilla vinsælda
enda án hliðstæðu í borginni og
gaman að sjá bifreiðarnar þjóta
undir fótum manns. Par stendur
á miðri brúnni og spjallar um
landsins gagn og nauðsynjar.
Hjón búsett í Þorragötunni
koma arkandi að brúnni. Þau eru
að fara yfir hana í fyrsta skipti.
Guðmundur Vilhjálmsson og
Erna Jónasdóttir segjast iðulega
fara í gönguferðir eftir stígnum
en viðurkenna að veðrið setji
stundum strik í reikninginn.
Hingað til hafa þau verið vestan
megin í bænum en ganga nú
greiðlega yfir í austurbæinn og
virðast ánægð með það.
Hjólreiðamaður stansar andar-
tak á brúnni og lítur til beggja
átta. „Brúin er mikil samgöngu-
bót,“ segir hann, Þórir Ólafsson,
„bæði fyrir gangandi og hjólandi
vegfarendur. Hérna var erfitt að
fara yfir áður og hættulegt.“ Svo
heldur hann áfram vestur eftir.
Hann hjólar meðfram kirkju-
garðinum, en sumum finnst stíg-
urinn liggja óþægilega nærri
ÞÓRIR Ólafsson hjólreiðamaður sem brunar stíginn
við hvert tækifæri.
SKUGGI nýtur útiveru með húsbónda sínum, Dav-
íð Egilssyni, klukkutíma á dag.
JÚLÍUS Vífill og íris tylla sér á göngu á Ægisíðunni.
nokkurn skokka hérna, en nú er
fjöldi manns og fleiri konur en
karlar,“ segir hann. „Hópgöngur
eru líka áberandi. Stígar örva
fólk til útivistar, þeir eru besta
framtak Reykjavíkurborgar.
Svona á að efla heilbrigði borg-
arbúa.“
Góður stígur á fallegri leið
kallar á fólk til áð vera saman
úti. Ólafur segir Tólk tiltölulega
óþvingað á stígnum og að róman-
tíkin hafí aukist: Hjón og önnur
pör leiðast, hönd í hönd, eftir
honum og ræða saman í fersku
lofti undir heiðum himni með eld
við sjóndeildarhring. ■
Gunnar Hersveinn
Göngustígur
undir heiðum himni
Bogadregin göngubrú reis á
102 dögum yfir Kringlumýrar-
GUÐMUNDUR Vilhjálmsson og Erna Jónasdóttir lögðu í göngu-
brúna í fyrsta sinn.
ÓLAFUR Ragnarsson skokkari. Hann segist hafa orðið var við
rómantík á stígnum.
DAGLEGT LIF
FÖSTUDAGUR 5. JANÚAR 1996 C 5
PEST eða flensa hefur heqað á all-
marga undanfarnar vikur. í kjölfar-
ið hafa sumir fengið lungnabólgu
og lungnapípur hafa stíflast í öðrum.
Síðarnefndi kvillinn getur leitt til
lungnabólgu sé ekkert að gert.
Vegna vaxandi ónæmis fyrir sýkla-
lyfjum reyna læknar stundum önnur
ráð; drekka mikið vatn segja þeir
og benda á að gott sé að grúfa
höfuðið yfír fati með sjóðandi vatni
til að losa um stíflumar.
g«g> Mörgum kann að finnast vatn
harla klént læknisráð. Sam-
ad kvæmt grein í The European
\ Magazine nýverið er vatn þó
[ talið hinn vænsti kostur við
ýmiskonar óáran. Þar segir af
dr. José Rivera, sem í tólf ár þjáðist
af astma og fékk ekki bót meina
sinna fyrr en hann, að ráði kollega
síns, hóf að drekka um átta glös
af vatni á hveijum degi. Hann telur
að tveir lítrar af vatni á dag með
smá salti út í hafí komið í veg fyrir
að hann hafi fengið astmakast um
allangt skeið.
Þrír fjórðu hlutar
líkamans eru vatn
Tveir lítrar
af vatni á dag taldir
koma í veg fyrir ýmsa kvilla
I tímaritinu segir að þótt læknar
standi ráðþrota frammi fyrir orsök-
um astma, fínnist þeim ólíklegt að
lausnin sé svona einföld. Læknir dr.
Rivera er þó ekkert undrandi á bata
kollega síns. „Þrír
fjórðu hlutar lík-
amans eru vatn.
Það gegnir mikil-
vægu hlutverki í
líkamsstarfsem-
inni, þar á meðal
önduninni. Ef
vatnsforði líkam-
ans er ekki nægj-
anlegur mynd-
ast histamín
og hindrar
vökvatap. Hjá
astmasjúklingum veld-
ur histamín hins vegar
því að lungnapípuvefirn-
ir dragast saman þannig
að vatn kemst ekki frá
lungunum,“ segir dr. Fe-
reydoon Batmagnhelidj, ír-
anskur læknir sem starfar í
Bandaríkjunum.
Samkvæmt dr. Batmagnhelidj,
sem í fimmtán ár hefur rannsak-
að þráláta vessaþurrð, veldur of
mikið histamín í líkamanum fjölda
algengra sjúkdóma og því séu and-
histamínlyf notuð gegn hinum ýmsu
kvillum. Áuk þess segir hann að fái
líkaminn ekki nægjanlegt vatn eigi
mikilvæg ensím og næringarefni
ekki greiða leið um líkamann.
Vatnsdrykkja er einföld lækning-
araðferð, sem dr. Rivera og sífellt
fleiri læknar reyna sem fyrsta með-
ferðarúrræði. Könnun hans leiddi í
ljós að sjúklingar hans drukku yfír-
leitt minna en eitt glas af vatni á
dag.
I The European Magazin segir
að yfirleitt fari um hálfur lítri af
vatni á dag úr líkamanum með svita,
einn lítri við öndun og einn og hálf-
ur lítri við þvaglát. Vatn í fæðunni
vegi á móti hluta af magninu, en
þó er talið að drekka þurfi tvo lítra
af vatni á dag til að viðhalda eðli-
legu vatnsmagni í líkamanum. Til
þess að vera enn nákvæmara segir
blaðið að menn ættu að drekka sam-
kvæmt þyngd sinni, eða 30 ml af
vatni fyrir hvert kíló, og bæta ör-
litlu salti út í til að binda vatnið í
líkamanum.
Verksmiðjuframleiddir drykklr
koma ekkl í stað vatns
Erfitt er að mæla vökvaneyslu
fólks nákvæmlega, en ljóst þykir
að verksmiðjuframleiddra drykkja
er neytt í ríkara mæli en áður.
Bretar eru þar í fararbroddi, en
hver Breti drekkur um 126 lítra
af gosdrykkjum á ári, Þjóðveijar
hafa aukið neysluna um hálfa millj-
ón lítra frá því fyrir sjö árum,
á sama tíma og Frakkar, ít-
alir og Spánveijar
drekka tvöfalt
meira af ávaxta-
safa en áður. Te-
og kaffidrykkja
hefur líka auk-
ist; Grikkir
drekka 160%
meira te og írar
30% meira kaffí
en á árinu 1988.
Þrátt fyrir
aukna neyslu
þessara drykkja
segir dr. Bat-
manghelidj að
þeir komi ekki í
stað vatns, sem
líkaminn þarfn-
ist. Kóladrykkir,
kaffi og te örvi
þvaglát og því
fari meira vatn
úr líkamanum en
innbyrt sé. Hann
segir ennfremur
að appelsínusafí auki histamínfram-
leiðsluna og astmi sé ekki eina af-
leiðing vatnsskorts. Eftirtaldar
þjáningar telur hann af sömu rótum
runnar:
►Verkir í liðamótum vegna lang-
tíma þornunar líkamsvefja í bijósk- '
inu.
►Höfuðverkur vegna blóðrásar-
truflana þegar háræðar heilans opn-
ast til að hleypa meira vatni inn.
►Bijóstsviði og meltingartruflanir
þegar ekki er drukkið nægilega
mikið af vatni til að melta fæðuna.
►Hár blóðþrýstingur þegar æðarn-
ar herpast saman til að vega á
móti blóðskorti.
►Bakverkur vegna streitu, en þá
hlaðast sýruagnir upp í frumum
vöðvanna.
„Læknar telja framangreind ein- .
kenni oft einangruð fyrirbæri, sem
meðhöndla beri með mismunandi
lyfjagjöfum. Salt er sterkasta nátt-
úrulega andhistamínið, sem end-
umýjar vökvaforða líkamans og
spomar við of háum blóðþrýstingi
frekar en að vera orsök hans eins
og hingað til hefur verið talið. Því
em sjúklingum oft gefin þvagörvandi
lyf, sem eyða vatnsforðanum og
stofna blóðþrýstingnum í enn frekari
hættu,“ segir Batmanghelidj.
Á tímum hátækni og þróaðra lyf-
lækninga virðist kenningin um
lækningamátt vatnsins allróttæk.
Nýlegar rannsóknir renna þó stoð-
um undir hana, t.d. kom í ljós í
rannsóknum við John Hopkins há- »
skólann í Bandaríkjunum að þráláta
þreytu má oft rekja til mjög lágs
blóðþrýstings. Til þess að koma
honum í eðlilegt horf var sjúklingum
gefín lyf, sem innihéldu vatn og
venjulegt salt. Einkennin eru sögð
hafa horfíð á svipstundu.
Venjuleg þreyta orsakast oft s*
eðlislægri viðleitni líkamans til að
halda líkamsstarfseminni í jafnvægi
þrátt fyrir takmarkaðar vatnsbirgð-
ir. Slíkt ástand getur þó valdið
þverrandi einbeitingarhæfíleikam, _
enda er heilinn 85% vatn. Ef menn
em þreyttir bregðast þeir oft við
með því að fá sér eitthvað að borða,
þótt betra ráð sé að fá sér vatn að
drekka.
„Heilinn notar vatn til að fram-
leiða ATP, sem er orkugeymsla í
öllum frumum. Þegar heilinn skráir
lág mörk ATP sendir hann um leið
boð sem menn túlka sem hungur,“
Villandi boð verða til þess að menn
borða til að halda sér gangandi.
Þegar þeim skilst að þeir þurfa
fremur að drekka en borða léttast
þeir oft heilmikið,“ segir Batmang-
helidj.
Rökin fyrir að drekka vatn í aukn-
um mæli til að fá bót ýmissa meina
virðast sannfærandi, þótt þau koll- '
varpi ýmsum kenningum nútíma
læknavísinda. Ekki ætti að reynast
erfitt að kanna áhrifin því byijunin
er einfaldlega að skrúfa frá kranan-
um. ■
vþj
Erfðaþáttur grunaður
um tengsl við ættlægt krabbamein
VÍSINDAMENN í höfuðborg Bandaríkjanna,
Washington, hafa birt niðurstöður sínar um að
erfðaþáttur í ákveðnu afbrigði af bijóstaæxlum
gæti spáð fyrir um hvaða konur eru líklegar til
að fá bijóstakrabbamein síðar. Þessar uppgötv-
anir gætu orðið til þess að hægt verði að finna
út hvaða konur eiga á hættu að fá illkynjað
krabbamein í bijóst en þær gætu einnig orðið
til þess að í framtíðinni verði hægt að veita
þessum sömu konum fyrirbyggjandi meðferð til
að koma í veg fyrir myndun krabbameinsins.
„Þetta eru nýjar og spennandi vísbendingar
en rannsóknirnar eru enn á frumstigi,“ segir
Patricia Steeg, sameindalíffræðingur við Nat-
ional Cancer Institute í Bandaríkjunum, í sam-
tali við blaðamann International Herald Tribune.
Hún er einn margra höfunda að grein um rann-
sóknirnar, sem birtist í tímaritinu Nature Medic-
ine fyrir skömmu.
Patricia og samstarfsmenn hennar rannsök-
uðu vefjasýni úr tæplega 100 konum. Þau fundu
tengsl milli ákveðins afbrigðis af æxlum og
mikillar virkni erfðavísis, sem kallast cyclin D,
en hann hefur hlutverki að gegna í sambandi
við frumuskiptingu.
Vísindamennirnir notuðu flókin erfðafræðileg
próf, sem ekki er hægt að nota í stórum klínísk-
um rannsóknum. Að sögn meðhöfundar Patriciu,
Dr. Davids Page, meinafræðings, vita vísinda-
menn nú þegar töluvert um cyclin D og ætti
því að vera mögulegt að þróa ódýrar og auðveld-
ar rannsóknaaðferðir, sem byggjast á mótefnum,
til að greina erfðaþáttinn í bijóstaæxlum.
Tengsl erfAa og brjóstakrabbameins
víðaí rannsókn
Jafnvel þótt æxli séu fjarlægð með öllu eru
konur, sem hafa mjög virkan cyclin D, líklegri
til að fá bijóstakrabbamein síðar á ævinni nálægt
þeim stað þar sem æxlið var en aðrar konur,
samkvæmt þessum nýju vísbendingum.
Tengsl erfða og bijóstakrabbameins eru nú
víða til rannsóknar, þar á meðal hér á íslandi,
svo sem hjá Krabbameinsfélaginu. Þá var sagt
frá því nýlega hér í Morgunblaðinu að rannsókn-
arhópur frá frumulíffræðideild Rannsóknastofu
Háskólans í meinafræði á Landspítalanum hafi
tekið þátt í einangrun erfðaþáttar sem talinn
er eiga stóran þát.t í myndun ættlægs bijósta-
krabbameins. ■