Morgunblaðið - 06.01.1996, Síða 1

• Læt frá mér leyndarmálin/2
• Með glæsilegri sveiflu/2
• Ævintýri eru fyrirþá sem óttast/4
MENNING
USTIR

PRENTSMIÐJA MORG UNBLAÐSINS LAUGARDAGUR 6. JANÚAR 1996 BLAÐÍ I
Rómantískur andi yfir öðrum tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Norðurlands
„Frá nýja
heiminum“
til Akureyrar
ÐRIR tón-
leikar Sinfó-
níuhljóm-
sveitar
Norðurlands á þessum
vetri verða á morgun,
7. janúar í Akureyrar-
kirkju og hefjast
klukkan 17. Á efnis-
skrá eru þijú verk: 9.
sinfónía Dvoráks „Úr
nýja heiminum", selló-
konsert Schumanns,
og Elegia - Harmljóð
eftir Szymon Kuran.
Einleikari í konsertin-
um er Gunnar Kvaran
og stjómandi er Guð-
mundur Óli Gunnarsson.
„Það er andi rómantíska tíma-
bilsins sem svífur yfir vötnum á
þessum tónleikum. Sellókonsert
Schumanns, saminn 1850, er
glæsilegur fulltrúi
þessa tímabils. Tján-
ingarfullt og grípandi
verk sem gerir miklar
kröfur til einleikarans
bæði hvað varðar
túlkun og færni. Um
Gunnar Kvaran þarf
vart að fjölyrða, enda
landsmönnum að góðu
kunnur bæði sem ein-
leikari og einn af með-
limum Tríós Reykja-
víkur. Er skemmst að
minnast heimsóknar
tríósins á listasumri
síðastliðið sumar. Leik-
ur Gunnars á sellókon-
sert eftir Schumann er því mikill
fengur menningarlífi á Norðurlandi.
Sinfónía nr. 9 eftir Antonin
Dvorak er stundum talin ein af
þrem þekktustu sinfóníum tónlist-
Gunnar
Kvaran
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT Norðurlands,
arsögunnar ásamt 5. sinfóníu Be-
ethovens og 40. sinfóníu Mozarts.
Þeir sem ekki þekkja verkið í heild
sinni þekkja einstök stef þess um
leið og þeir heyra þau, svo oft sem
bútar úr verkinu hafa verið leiknir
við allrahanda tækifæri. Dvorak
hafði næmt eyra fyrir alþýðutón-
list og nýtti sér hana í verkum
sínum. Má þar nefna slavneska
dansa og dumka sem eru úkraínsk
þjóðlög og Dvorak notaði í frægt
tríó, Dumky tríóið. Þess hæfíleika
Dvoraks að vera fljótur að greina
kjarnann í alþýðutónlist hverrar
þjóðar sér stað í ríkum mæli í 9.
sinfóníu hans. Verkið er að mestu
samið í New York þar sem Dvorak
bjó um tíma og má glöggt greina
áhrif amerískra þjóðlaga í verkinu.
Verkið var frumflutt þar í borg
1893 og hefur síðan farið sigurför
um víða veröld,“ segir í kynningu
frá hljómsveitinni.
Uppreisn
á safn
ÞEIR áttu eitt sinn vart til hnífs
og skeiðar, voru kallaðir klessu-
málarar, uppreisnarseggir og
jafnvel taldir geðsjúkir. En
tímarnir breytast, verk þeirra öðl-
uðust virðingu, hækkuðu í verði
og nú, tæpri hálfri öld síðar, hefur
verið byggt safn sem hýsir verk
þeirra og er tileinkað þeim. Málur-
unum í Cobra-hópnum, sem stofn-
aður var árið 1948 og lognaðist
út af þremur árum síðar.
Cobra voru alþjóðleg lista-
mannasamtök og stóð nafnið fyrir
COpenhagen (Kaupmannahöfn),
BRussel og Amsterdam. Á meðal
stofnfélaga voru Daninn Asger
Jorn, Hollendingurinn Karel App-
el og Belginn C. Dotremont. Þá
aðhylltist Svavar Guðnason sjónar-
mið hópsins en tók ekki þátt í sýn- '
ingum hans. Listamennirnir í Co-
bra lögðu áherslu á litauðgi, sjálf-
sprottna abstrakt-expressjóníska
tjáningu og að rækta tengsl við
norðurevrópska alþýðulist, frum-
stæða list og myndsköpun barna.
Cobra-safnið, „Cobra Museum
voor Moderne Kunst“ var opnað í
desember og stendur opnunarsýn-
ingin fram í miðjan janúar. Safnið
MÁLVERK eftir Mogens Balle; Under orange clouds (Undir appelsínugulum skýjum).
ARKITEKT Cobra-safnsins er Win
Quist, en það er afar einfalt að allri
byggingu. í kaffistofu safnsins eru
að sjálfsögðu stólar sem einn Cobra-
félaganna, Asger Jorn, hannaði.
er í Amstelveen, útborg Amster-
dam. Það var einmitt í Amsterdam
sem samtökin voru fyrst kynnt til
sögunnar, nánar tiltekið í Sted-
elijk-museum árið 1949. Verkin
rugluðu menn í ríminu og hneyksl-
uðu marga sem töldu ekki um list
að ræða. En einn af þeim sem
heilluðust var Hollendingurinn
Karel van Stuijvenberg sem heill-
aðist af verkum listamannanna.
Hann komst í kynni við þá flesta
og hóf að safna verkum þeirra.
Honum tókst á fáum árum að
byggja upp myndarlegt safn
verka eftir Cobra-málarana sem
eru uppistaða safnsins í
Amstelveen. Stuyvenberg er nú
64 ára kaupsýslumaður sem hefur
efnast mjög og er búsettur í
Venesúela. Verk í hans eigu eru í
langtímaláni til safnsins sem á eða
hefur til umráða um 500 verk.
Það á hins vegar án efa eftir að
standa því fyrir þrifum að það
hefur aðeins um 10 milljónir í
slenskra króna til listaverka-
kaupa á ári.