Morgunblaðið - 07.01.1996, Page 12

12 SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Röðaf
mistökum
Röð mistaka flugmanna virðist hafa leitt til
flugslyssins við Cali í Kólumbíu fyrír jól.
Verði það staðfest kunna afleiðingamar að
-----------------7--
verða American Airlines dýrkeyptar. Agúst
Asgeirsson kannaði málið.
FLUG þotu bandaríska flug-
félagsins American Airli-
nes frá Miami í Flórída
til Cali í Kólumbíu fjórum
dögum fyrir jól hefði átt að ganga
snurðulaust fyrir sig. Undir stjórn
Roberts Crandalls forstjóra hefur
öryggisþættinum í flugrekstrinum
verið sinnt með þeim hætti að orð-
spor American-félagsins var orðið
með því besta sem þekkist meðal
flugfélaga. Flugvélartegundin sem
notuð var til flugsins, Boeing-757,
hafði aukinheldur flekklausa sögu.
Hið sama gilti um flugstjórann og
aðstoðarflugmanninn. Og veðrið
gat ekki verið betra.
Þrátt fyrir þetta, öll skilyrði væru
eins og best varð á kosið, lauk flugi
965 með því að þotan skall í hlíðum
3.600 metra hás fjalls í Andesfjöll-
um með þeim afleiðingum að 163
biðu bana. Fjórir farþegar komust
lífs af og lítill hundur, sem hafður
var í búri í farangurslest, slapp án
þess að hljóta skrámur. Kólumbísk-
ir björgunarmenn gáfu honum
nafnið Milagro, eða kraftaverk.
Umfangsmikil rannsókn á orsök-
um óhappsins var samstundis hafín
og milli jóla og nýárs gáfu kólumb-
ísk flugmálayfirvöld út þá yfirlýs-
ingu, að fyrstu niðurstöður bentu
til þess að mistök flugmanna hefðu
leitt til brotlendingarinnar. Aðrar
fréttir gáfu til kynna að hugsanlega
hefði einhver misskilningur orðið
milli flugmannanna og kólumbískra
flugumferðarstjóra.
Margir mánuðir munu líða áður
en fullnaðarrannsókn lýkur. Auk
heimamanna koma að henni sér-
fræðingar bandarísku samgönguör-
yggisstofnunarinnar (NTSB),
bandarísku flugmálastjórnarinnar
(FAA), bandarísku alríkislögregl-
unnar (FBI) og fulltrúar Boeing-
verksmiðjanna. Forsvarsmenn Am-
erican-félagsins hafa fyrir sitt leyti
játað, að hugsanlega kunni mistök
flugmannanna að hafa átt sinn
þátt í að þotan fórst. Reynist það
niðurstaðan, að „vísvitandi van-
ræksla" hafi leitt til slyssins, kann
American Airlines að standa
frammi fyrir himinháum skaðabóta-
kröfum.
Niðursokknir í dægurmál
Kólumbískir embættismenn
segja, að flugmennirnir hafi verið
að ræða vinnutilhögun hjá flugfé-
laginu og röðun á starfsaldurslista
er þeir áttu að vera að undirbúa
lendingu. Hálftímann áður en þotan
fórst hefðu þeir ekki undirbúið að-
flug sem skyldi, m.a. ekki farið
yfir gátlista vegna aðflugs, sem er
afar mikilvægt í flugi til Cali, ekki
sízt þar sem flugumferðarstjórar

KÓLUMBÍSKUR hermaður við brak og farangur úr Boeing-þotu bandaríska flugfélagsins Americ-
an Airlines sem flaug á fja.ll í grennd við Cali í Kólumbíu.
wsm
þar hafa ekki afnot af ratsjá til
þess að fylgjast með vélum á leið
þangað. Hryðjuverkamenn, sem
kljást við kólumbísk stjórnvöld,
sprengdu ratsjána í loft upp fyrir
þremur árum.
Miðað við afrit af samtölum flug-
manna þotunnar og flugumferðar-
stjóra í Cali virðast flugmennirnir
ekki hafa áttað sig á því hvert þeir
voru komnir og röð mistaka hafi
valdið því hvernig fór. Þegar þeir
létu af sér vita og sögðust vera 100
kílómetra frá Cali fengu þeir heim-
ild til að hefja aðflug og voru beðn-
ir að láta vita þegar þeir færu yfir
fjölstefnuvita við borgina Tulua,
sem er 65 km frá Cali. Ætlast var
til að þeir stilltu sjálfstýringu og
leiðsögutæki þotunnar á vitann, en
svo virðist sem það hafi þeir ekki
gert fyrr en þeir voru komnir fram
hjá honum. Leitaði þotan þá til
vinstri í hálfa aðra mínútu. Ræddu
flugmennirnir það sín á milli og
virtust telja að þotan hefði verið
að koma inn á aðflugsgeislann er
hún hóf beygjuna. Afréðu þeir að
snúa aftur inn að geislanum og
tóku krappa hægribeyju, beint í átt
að fjallinu háa, sem nú var á milli
þotunnar og Cali-flugvallar.
Níu sekúndum áður en þotan
skall á fjallinu fóru viðvörunarkerfi
í gang og gáfu til kynna viðsjár-
verða jarðnánd. í sjö sekúndur
freistuðu flugmennirnir að ná fullu
afli á hreyflana til að geta klifrað
og komist frá hættunni. Varð það
til lítils því þeim sást yfir að af-
tengja lyftispilla, flapa ofan á
vængjum, sem drógu verulega úr
lyftikrafti vængjanna. Þotan hækk-
aði því ekki flugið og skall á fjallinu.
Leiddir af leið?
Tveir flugstjórar hjá American
Airlines, sem komnir eru á eftir-
laun, halda því fram, að kólumbísk-
ur flugumferðarstjóri kunni að hafa
afvegaleitt flugmenn Boeing-757
þotunnar. Blaðið Miami Herald fékk
flugmennina, sem hafa mikla
reynslu af flugi milli Miami og
Cali, til þess að skoða afrit af sam-
tölum flugmannanna og flugum-
ferðarstjórans og draga ályktun af
þeim. Niðurstaða þeirra er að flug-
umferðarstjórinn hafi haft kolrang-
ar hugmyndir um staðsetningu
American-þotunnar og gefið flug-
mönnum hennar fyrirmæli sem ver-
ið hafi út í hött. Lýstu flugstjórarn-
ir tveir óánægju sinni með þá yfir-
lýsingu yfirvalda í Kólumbíu, að
frumrannsókn slyssins hefði leitt í
ljós, að hugsanlega mætti rekja
slysið til mistaka flugmannanna.
Carlos Rubio, yfirmaður flugmála-
yfirvalda í Cali, brást reiður við
fullyrðingum flugmannanna, sem
voru ónafngreindir, og sagði niður-
stöðu þeirra hugarburð. Sagði hann
flugritann nú í höndum sérfræðinga
bandarískra flugmálayfirvalda og
þeir myndu kveða upp úr með hver
orsök flugslyssins væri.
„Flugumferðarstjórinn og flug-
mennirnir skildu ekki hver annan
vegna tungumálaörðugleika. Flug-
umferðarstjórinn gaf flugheimildir
sem voru út í bláinn því hann hafði
enga ratsjá til að styðjast við og
gat því ekki séð flugvélina," sögðu
þeir við Miami Herald. Af þeim
hluta samtalanna, sem kólumbísk
yfirvöld hafa birt, virðist hvergi
gæta neins misskilnings í umrædd-
um samtölum, öðru nær.
Verði slysið í Kólumbíu rakið til
mistaka flugmanna kann það að
reynast American Airlines afar dýr-
keypt vegna himinhárra skaðabóta-
krafna. Glímir dótturfélagið Amer-
ican Eagle, sem feijar farþega til
áfangastaða American, við kröfur
Gullni þríhyrningurinn í Suðaustur-Asíu
Frelsisbarátta
yfirvarp heróínsala
Einn alræmdasti fíkniefnabarón í Asíu, er
gengur undir heitinu Khun Sa, virðist hafa
samið um sakaruppgjöf við herforingjastjóm
Burma. Bandaríkjastjóm hefur heitið þeim
stórfé er kemur honum í hendur réttvísinnar
STJÓRNARHERMENN í
Burma tóku helstu búðir
fi'kniefnakóngsins Khun
Sa í Ho Mong í austur-
hluta landsins án mótspyrnu um
síðustu helgi. Segja nokkrir af liðs-
mönnum samtaka Khun Sa að hann
hafi svikið þá og gert leynilegan
samning af einhveiju tagi við her-
foringjastjórnina í Rangoon. Emb-
ættismenn í Rangoon fullyrða að
Khun Sa hafi samþykkt að koma
fyrir rétt en stjórnmálaskýrendur
efast mjög um að það sé rétt.
Tælendingar hafa eflt herlið sitt
í landamærahéruðum sem hermenn
Burmastjórnar munu hafa farið inn
í á nokkrum stöðum en land er
þama mjög skógi vaxið og erfitt
um gæslu. Fjöldi flóttamanna var
sagður hafa komið inn í Tæland frá
Shan-héraði, heimahögum Khun
Sa, undanfarna daga.
Tælenskir heimildarmenn í
landamæralögreglu sögðu í vikunni
að Khun Sa væri enn í herbúðunum,
um 30 km frá landamærunum og
virtist fara vel á með honum og
stjórnarherliðinu.
Einn af liðsmönnum ópíum-
kóngsins tjáði fréttamönnum í Tæ-
landi eftir að hafa flúið frá Burma
að sonur leiðtogans hefði komið í
herbúðir sínar um miðbik desember
og sagt að friðarsamningar við
stjórnina í Rangoon væru í burðar-
liðnum. Hóf hann að safna saman
vopnum og fjarskiptabúnaði í búð-
unum. Sagt er að nokkrir af helstu
liðsforingjum Khun Sa hafi verið
fluttir með þyrlu til Rangoon í lið-
inni viku.
Ákærður
í New York
Yfirvöld í New York lögðu fram
alls 10 ákærur á hendur Khun Sa
fyrir fíkniefnasölu árið 1989. Sam-
vinna var um málið milli yfirvalda
í Bandaríkjunum, Tælandi og Hong
Kong. Það hófst með því að lagt
var hald á rúmt tonn af heróíni í
Bangkok 1988. Var það falið í
gúmmísekkjum. Tælensk stjórnvöld
segja að Khun Sa verði umsvifa-
laust framseldur til Bandaríkjanna
ef vart verði við hann í landinu.
Heróín er unnið úr ópíumi.
Stjórnvöld í Washington telja að
60% af öllu heróíni sem þar er selt
eigi uppruna sinn á valmúaökrum
Burma. Hétu Bandaríkjamenn því
fyrir helgina að greiða hveijum
þeim tvær milljónir dollara, um 130
milljónir króna, er sæi til þess að
Khun Sa kæmist í hendur réttvís-
innar. Embættismenn í Burma eru
þó undanskildir þar sem það er tal-
in sjálfsögð skylda þeirra að reyna
Reuter
KHUN Sa í herbúðum í Ho Mong 1994, umkringdur lífvörðum.
Hann er kínverskur í aðra ætt og sökuðu sumir Shan-menn
hann um að hygla kínverskættuðum foringjum í liði sínu um of.
að handsama manninn. Jafnframt
voru ráðamenn í Burma hvattir til
að framselja hann.
Umráðasvæði Khun Sa er hluti
af Gullna þríhymingsins svonefnda
í Austur-Asíu, er nær yfir afskekkt
héruð í Laos, Tælandi og Burma
eða Myanmar eins og ríkið heitir
nú opinberlega. í þríhyrningnum
er ræktað mikið af valmúa sem
gefur af sér ópíum; langmest er
þessi ræktun í Burma.
„Mér kæmi ekki á óvart ef samn-
ingurinn merkti að hann gæti hald-
ið áfram fíkniefnaviðskiptunum en
losnaði við þjarkið sem fylgir þjóð-
frelsisbaráttunni," sagði sérfræð-
ingur í málefnum Burma. Herfor-
ingjastjórnin í Burma hefur árum
saman sagt að Khun Sa væri ekk-
ert annað en hryðjuverkamaður og
fíkniefnasali en sjálfur segist hann
aðeins beijast fyrir fullveldi Shan.
Hann hafi á hinn bóginn skattlagt