Morgunblaðið - 07.01.1996, Qupperneq 20

MORGUNBLAÐIÐ
20 SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 1996
ÞJÓFAVARNARKERFI
fyrir heimili,fyrirtæki og stofnanir
LISTIR
SVtsacA !!i\rÆUI>CT.tfoiy ctr. J }**> íi& &
#■«*« it tí > ií x* ts* »*&*? ■:&> < 11> >*>
UUDKULTUR
Ett tonsprák skrovligt som lava
ióu LeSs Sagasymfonin í d&n fófíUa Rompletta ínspalningen Ijudmássigt sonsat>c»->eil
EFnRUTS-
ORYOOISKI
A MJOG HAGSTÆÐU VERÐI
Við kerfin má tengja fleiri skynjara, símhringingabúnað, reykskynjara og fleira.
KERFIN ERU ÞRÁÐLAUS
og því mjög ódýr og auðveld í uppsetningu. Veitum tæknilega ráðgjöf.
Einar
Farestveit & Co.hf.
Borgartúni 28 S 562 2901 og 562 2900
lít
Jógaeróbikk
Andleg og líkamleg vellíðan
Æfingar sameina brenn
styrkingu, teygjur
Kemislustaöir:
World Ciass
Hádegi þri., fim., kl. 12.05.
Mán., mið. kl. 19.40.
Sími 553 5000
Æfingastudeo
Þri., fim. kl. 17.20.
Sími 421 4828.
Tónmál hijúft
sem hraun
Sögusinfónía Jóns Leifs, á hljómdiski í út-
gáfu Roberts von Bahr, „BIS“, seldist á
skömmum tíma upp í Svíþjóð í haust, í kjöl-
far afar lofsamlegs dóms Carls-Gunnars
_ —
Ahléns, tónlistargagnrýnanda Svenska Dag-
bladet. Sögusinfónían er sömuleiðis uppseld
hér á landi, samkvæmt upplýsingum innflytj-
andans, Japís.
c
Guðmundsdóttir
leiðbeinandi
| ARL-Gunnar
Ahlén segir í
dómi sínum:
„Ef trúin
gæti fært fjöll gæti
Sögusinfónía Jóns Leifs
fært alla íslensku eld-
fjallaeyjuna nær meg-
inlandinu, þegar nógu
margir geta heyrt þessa
fyrst heildstæðu og
hvað hljóð varðar
mögnuðu upptöku. Það
má segja að nýtt tíma-
tal hefjist.
Þó er tónmálið ekki
á nokkurn hátt aðlað-
andi eða þægilega deyf-
andi heldur hijúft sem hraun og níst-
andi líkt og íshafsstormur. Eðlileg
viðbrögð í fyrsta skipti væru angist
fremur en hrifning, en maður heill-
ast. Þegar raunveruleikinn blasir við
á ný hefur veröldin breyst, jafnvel
þó að manni falli ekki
tónlistin.
Hvað er það sem
hefur fengið BIS til að
feija 350 kíló af upp-
tökutækjum til Reykja-
víkur? Af hverju veðset-
ur fólk hús sín til að
geta fjármagnað tón-
listarkvikmynd um líf
Jóns Leifs? Tár úr steini
var nýlega frumsýnd
og tónlist myndarinnar
hefur verið gefín út af
Icelandic Music Inform-
ation Centre (íslensku
tónverkamiðstöðinni).
Hvað er það sem gerir
Leifs lífsnauðsynlega
Núí
Kópavogs
Hamraborg 1,
v/ Skeljabrekku.
Eldhúsinnréttingar - gott úrval, hagstætt
verö. Allar pantanir í janúar afgreiddar
samkvæmt verðlista síöasta árs. Nýr
verðlisti tekur gildi 1. febrúar 1996.
Fataskápar á sérstöku kynningarverði
í janúar. Margvíslegt útlit, rennihurðar
og heföbundnar. Allir rennihurðskápar
sérsmíðaðir eftir máli án
aukakostnaðar.
/Mval
Wmw M&3SE3M
SERVERSLUN MEÐ INNRETTINGAR OG STIGA
HAMRABORG 7 • 200 KOPAVOGI • SIMI 554 4011
Jón Leifs
tónlist Jóns
fyrir unga tónlistarmenn nútímans?
Hugsanlega það að hún sækir
kraft sinn til þess andlega styrks
er tónskáldið eitt sinn virkjaði til að
reyna að hagga fjallinu, það er að
ná hinu óframkvæmanlega. Einn
með gyðingafjölskyldu sinni í Þýska-
landi nasismans, niðurlægðari og
vonsviknari en flestir aðrir í tónlist-
arsögunni, samdi hann risastór
hljómsveitarverk og ór-
atoríur fyrir land sem þá
átti enga sinfóníuhljóm-
sveit, hvað þá jafnhæfi-
leikaríka slagverkstón-
listarmenn og Sögusin-
fónían krefst. Það var
ekki fyrr en síðastliðið
vor, 27 árum eftir að
tónskáldið lést, að tæknin við tónlist-
arflutning var komin jafnfætis
draumsýnum hans. Loksins hefur
Sinfóníuhljómsveit íslands gert þann
langþráða draum að veruleika að
flytja þetta verk á réttum hraða og
án styttinga.
Sögusinfónían var frumflutt í
Helsinki 18. september 1950 ogvar
það eitt fárra tækifæra sem Jón
Leifs hafði til að heyra eigin tónlist
og verða fyrir barðinu á taumlausri
fyrirlitningu tónleikagesta. Þetta
hlýtur að hafa hljómað hræðilega.
Samkvæmt minnispunktum í radd-
skrá þurfti Jussi Jalas 63 mínútur
til að flytja verkið samanborið við
Valdi íslensk-
an félagsskap
sinn af mikilli
kostgæfni
54 mínútur hjá Osmo Vánská.
Styttingarnar, sem smám saman
urðu að viðtekinni venju, og ekki
bara styttu sinfóníuna um fimmtung
heldur fjarlægðu allan snefil af há-
tindi í uppbyggingu, voru vissulega
samþykktar af tónskáldinu, en
hverra kosta átti það völ? Það réð
enginn við jafnflóknar slagverkslín-
ur á meðan á ævi .þess stóð og hinn
augljóslega óheppilegi stjórnandi,
Jalas, sem sat ekki á efasemdum
sínum, fór einungis fram á þægileg-
ar lausnir.
Það var líklega fyrst og fremst
vegna gamallar vináttu sem hann
tók að sér frumflutning verksins á
íslandi árið 1972 og plötuupptöku
fjórum árum síðar. Þrátt fyrir veru-
lega listræna vankanta plötunnar
var Jalas fenginn til að flytja verkið
tvisvar í Stokkhólmi 1981. Ljósritin
af nótunum voru hins vegar orðin
það máð að einungis var hægt að
leika annan og fímmta þátt verks-
ins, sem líklega var það besta í stöð-
unni.
Jón Leifs taldi, að einhveiju leyti
réttilega, að slagverkshljóðfærin í
hefðbundnum hljómsveitum væru
afsprengi dæmigerðrar Miðjarðar-
hafsmenningar, menningar er væri
hinu hijúfa norræna kyni framandi.
Þess vegna kynnti hann til sögunnar
hóp nýrra hljóðfæra er samtíðar-
menn hans höfðu einungis að háði
og spotti. Segja má að hann styðjist
við hljðmsveit af hefðbundinni Bra-
hms-gerð en bæti ekki einungis við
trommum, þríhornum, gongum og
fötum, xýlófón og víbrófón, bjöllum
og svipu, heldur einnig svakalegum
hljóðuppsprettum á borð við skildi
úr tré, leðri og málmum sem og
steinum, hömrum og steðjum af
mismunandi stærð.
Þegar Jón Leifs bytjaði að semja
sína einu sinfóníu í mars 1941 með
Faustsinfóníuna að fyrirmynd og í
því skyni að draga upp mynd af
nokkrum áhrifamiklum persónum í
íslendingasögunum var hann í raun
talinn óæskileg persóna í Þýska-
landi. Einungis nokkrum dögum
áður hafði hann verið auðmýktur
sem aldrei fyrr. Á meðan hann
stjórnaði Orgelsinfóníu sinni í Berlín
tæmdist salurinn á bak við hann.
---------- Hann valdi íslenskan
félagsskap sinn af mikilli
kostgæfni. Einungis þá
er aðstoðuðu hann við
að viðhalda sjálfsvirðing-
unni. Skarphéðinn með
hina banvænu mælsku
sína, hina stoltu Guðrúnu
Ósvífursdóttur er brosti
gagnvart morðingjum bónda síns,
Kári Sölmundarson er hefndi Njáls,
Grettir Ásmundarson hinn friðlausi
og Þormóður Kolbrúnarskáld er
deyjandi dregur örina úr hjarta sínu
og gantast um leið. Á sextán mánuð-
um varð til verk og verður segjast
að hinn dramatíski endir þess á sér
varla sinn líka í sinfóníuflórunni:
Eina stundina er allt húsið yfir-
fullt af öskrandi og háværum draug-
um. Skyndilega þjóta þeir út um
skorsteininn og skilja eftir hljótt
hyldýpi.
En í fjarska, rétt eins og ilm af
tón, má greina hljóm fornra brons-
lúðra/1
■KQMIÐ0GB
MÐl
__læstu
námskeið
um næstu
helgi
ERÐU
LÉTTA
DANSSVEIFLU
Á TVEIM
DÖGUMt
Áhugahópur um almeijna dansþátttöku á fslandi
557 7700