Morgunblaðið - 13.01.1996, Page 41

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 13. JANÚAR 1996 41
VILBORG SÓLRÚN
JÓHANNSDÓTTIR
+ Vilborg Sólrún
Jóhannsdóttir
var fædd á Gísla-
bala í Árneshreppi
í Strandasýslu 18.
nóvember 1936.
Hún lést á Borgar-
spitalanum í
Reykjavík 6. janúar
síðastliðinn. Hún
var dóttir hjónanna
Guðmundu Krist-
veigar Guðjónsdótt-
ur, f. 26.5. 1907, d.
5.3. 1988, og Jó-
hanns Andréssonar,
f. 18.8. 1905, d. 8.1.
1973, bónda á Gíslabala og síð-
ar á Bassastöðum í Kaldrana-
neshreppi í Strandasýslu. Jó-
hann og Guðmunda eignuðust
10 börn. Vilborg er 4. í systk-
inaröðinni en látin eru auk Vil-
borgar Ólafur Jóhannes og
Bjarnveig. Á lífi eru Jóhanna
Guðbjörg, Sólmundur Aðal-
steinn, Sigurrós Aðalheiður,
Guðrún Júlíana, Andrés Júlíus,
Lilja Þóra og Fanney Hallfríð-
ur.
Vilborg giftist 22. júní 1957
Guðfinni Áskeli Benediktssyni,
f. 14.1. 1932. Þau eignuðust 8
börn. Þau eru: 1) Hreiðar, f.
GUÐ gefur, guð tekur. Það á fyrir
okkur öllum að liggja að hverfa á
vit forfeðra okkar, en oft þykir
okkur sem það ferðalag hefjist of
snemma. Fólk hefur þetta loka-
ferðalag oft í blóma lífsins, fullt af
lífsþrótti.
Svo var með Villu frænku sem
síðustu mánuði háði hetjulega bar-
áttu við erfiðan sjúkdóm, sú barátta
var spegilmynd af lífshlaupi hennar.
Kolniðaþoka í myrkri á Bassa-
staðahálsi, farþegi í bíl 5 ára gam-
all á leið að Bassastöðum. Þetta eru
mínar fyrstu minningar af Strönd-
unum, minningar sem greyptust í
barnssálina, við vorum að koma frá
jarðarför Júlíönu ömmu okkar Villu
sem jarðsett er í Árneskirkjugarði.
Ferðirnar á Strandirnar áttu eft-
ir að verða fleiri og hver ferð hefur
11.11. 1957, fisk-
vinnslumaður á
Akranesi, kvæntur
Láru Guðmunds-
dóttur, þau eiga 2
börn; 2) Jóhann, f.
23.2. 1959, bóndi,
kvæntur Lísebet
Guðmundsdóttur,
þau eiga 3 börn;
3) Guðríður, f.
25.6. 1960, gift
Einari Val Guð-
mundssyni, þau
eiga 3 börn; 4) Páll,
f. 18.6. 1962; 5)
Benedikt, f. 9.4.
1965, hann á 3 börn; 6) Guð-
munda, f. 26.7.1968, gift Kristj-
áni Þór Jónssyni, þau eiga 3
börn; 7) Þröstur, f. 30.10. 1972;
8) Júlíana, f. 1.8. 1974, hún á 1
barn.
Vilborg hóf búskap ásamt
eiginmanni sínum á Neðri-
Bassastöðum í Kaldrananes-
hreppi í Strandasýslu um 1957,
þau bjuggu nokkur ár á Akra-
nesi í kringum 1970 en fluttu
svo að Hnitbjörgum nærri
Hólmavík og hafa búið þar síð-
an. Meðfram bóndastarfinu síð-
ustu árin leysti Vilborg af í
sjúkraskýlinu á Hólmavík.
sína minningu. Villa á stóran skerf
af þessum minningabrotum svo
tengd var hún þvi stórkostlega
umhverfi sem þessar stórbrotnu
byggðir eru í huga kaupstaðarbú-
ans.
Ungur að árum átti ég þess oft
kost að heimsækja Villu og Ása á
Bassastaði með móður minni en
yngri bróður minn dvaldi þar í góðu
yfirlæti yfir sumartímann frá unga
aldri.
í minningunni var það visst ævin-
týri að koma norður yfir sumartím-
ann fyrir kaupstaðardrenginn, það
var alltaf nóg við að sýsla. Þar
kynntist maður m.a. mótekju til
eldiviðar og ferðalögum með bagga-
hesta.
Álengdar horfði maður með að-
dáun á þessa smávöxnu og fíngerðu
MINNINGAR
frænku sína sem féll aldrei verk
úr hendi. Frítími var ekki til í henn-
ar orðasafni. Ef hún var ekki í inni-
verkum þá var hún komin í útiverk-
in.
Lífshlaup frænku minnar er lýs-
andi fyrir þær kynslóðir sem ólust
upp í stórum systkinahóp í litlu
húsi. Rafmagn var munaður sem
hún kynntist ekki fyrr en á síðari
hluta ævi sinnar og á fyrstu búskap-
arárunum var tækni í búskapar-
háttum eitthvað framandi. Barna-
hópurinn var stór en stóra hjartað
gat alltaf tekið við fleirum.
Mér þótti vænt um að fyrir rúm-
um þremur árum þegar við Rósa
vorum á ferðalagi um Strandir með
móður minni og komum við á Hnit-
björgum að Villa skyldi þiggja boð
okkar að fara í dagsferð norður
Strandir á vit forfeðra og ættingja.
Hún sagðist þó varla mega vera
að því þar sem mörg verkefni biðu
hennar. Þegar við vorum komin af
stað sá ég vel hvað við höfðum öll
mikla ánægju af þessu ferðalagi.
Rifjaðar voru upp gamlar sagnir
og einnig sögðu þær eigin reynslu-
sögur frá þessu að mörgu leyti
harðbýla svæði, ættingjar voru
heimsóttir.
í þessum fátæklegu línum hef
ég rifjað upp minningabrot frá
kynnum mínum af stórbrotinni
konu sem kynntist aldrei þeim
miklu lífsþægindum sem við nú-
tímafólkið teljum forsendu þess að
geta búið hér á þessu ágæta landi
okkar.
Eg vil þakka þær stundir sem
ég fékk að dvelja er ég kom með
mömmu í heimsóknir. Á komandi
árum þegar ég ásamt samferðafólki
ferðast um Strandir mun minning
þín lifa, því þú hefur verið hluti af
Ströndum í huga mér, og munt
verða það áfram.
Einn er sá aðili sem færir þakkir
til þín, Villa mín, þakkir sem erfitt
er að koma í orð, þakkir sem rista
djúpt, eiga upphaf sitt í barnssál-
inni og hafa með aldrinum orðið
að virðingu fyrir konunni sem tók
á móti honum hvert sumar í sinn
stóra barnahóp. Júlli Maggi, eða
bara Maggi eins og þú kallaðir hann
alltaf, færir þessi fátæklegu þakk-
arorð til þín.
í lífi sínu átti Villa tryggan lífs-
förunaut. Ási minn, ég veit að miss-
ir þinn er mikill en ég bið guð að
veita þér styrk.
Við Rósa, Gústa og fjölskylda
hennar vottum þér, Ási minn, systk-
inum, börnum og barnabörnum,
okkar dýpstu samúð um leið og við
biðjum guð að veita ykkur þrek og
styrk í sorg ykkar.
Blessuð sé minning Vilborgar
Sólrúnar Jóhannsdóttur.
Andirés Ólafsson.
Já, Villa er flutt .þangað sem
næsta líf tekur við, og þar mæta
henni systkini, foreldrar, frændur
og vinir sem á undan eru farin. I
huga mínum sé ég hana brosandi
og bjarta, lausa við þjáningar síð-
ustu mánaða, sem hún bar með
einstakri þolinmæði og ró.
Hún hét Vilborg Sólrún Jóhanns-
dóttir, fædd á Gíslabala í Árnes-
hreppi 18. nóvember 1936, sú fjórða
í röðinni af 10 börnum foreldra
sinna og það þriðja sem nú kveður
þetta jarðlíf.
í gegnum árin hef ég alltaf haft
kunningsskap við allt þetta frænd-
fólk mitt alveg frá upphafi þó mest
væru tengsl mín við Villu. Hún
varð sumarmamma yngsta sonar
míns, hún var ekki búin að stofna
eigið heimili þegar hún tók hann
fyrst með sér í sveitina. Þá voru
foreldrar hennar fluttir að Bassa-
stöðum, hún var að koma úr vetrar-
dvöl á Hvanneyri og kom við hjá
mér á Akranesi áður en hún færi
norður. Þá hitti hún svo á að allir
voru að leita að litla stráknum mín-
um, hann var týndur rétt einu sinni.
Þá fannst henni tilvalið að taka
hann með sér norður og fékk leyfi
hjá foreldrum sínum að taka hann
með ef hún vildi sjá um hann sjálf.
Þau vissu svo sem að hann var
mikið á ferðinni því tveimur sumr-
um áður var ég með alla strákana
mína fyrir norðan hjá þeim á Gísla-
bala í eina þrjá mánuði. Það var
mikið af ungu fólki á Gíslabala, þá
7 börn innan við fermingu og átta
þar fyrir ofan á ýmsum aldri og
litla baðstofan bara þijú stafgólf,
en aldrei minntist neinn á þrengsli
og hefur það sjálfsagt verið heimil-
isandinn og hjartahlýjan sem réði,
ekki húsplássið og gilti það jafnt á
Bassastöðum eins og Gíslabala.
Þennan heimilisanda hafa börn Jóa
og Mundu tekið að erfðum og þeg-
ar Villa giftist og stofnaði sitt eigið
heimili með Ása manni sínum á
Neðri-Bassastöðum, hélt hún áfram
að hafa litla strákinn minn á hveiju
sumri fram að fermingu, það breytti
engu þótt hún eignaðist átta börn,
hún hafði alltaf pláss fyrir það
níunda og svo þegar ég fór að fara
í sumarfrí var aldrei hugsað um
annað en komast norður til Villu
og stundum var ég meira að segja
með alla fjölskylduna og alltaf var
jafn gott og skemmtilegt að koma
til þeirra hjóna að ég ekki tali nú
um hvað var indælt að koma á
haustin og tína ber og íjallagrös.
Seinna fluttu þau hjón frá Bassa-
stöðum og hingað á Akranes en
aftur lá leið þeirra norður og nú
fluttu þau að Hnitbjörgum stutt frá
Hólmavík og þar hafa þau búið síð-
an. Börnin öll uppkomin og barna-*»
börnin orðin 15.
Um tíma leysti Villa af í sjúkra-
skýlinu á Hólmavík. Það starf held
ég hafí hentað henni vel, annars
held ég að það hafi verið alveg
sama hvað hún gerði, henni fórust
öll störf vel úr hendi. Hún bakaði
ákaflega góðar kökur og eldaði
góðan mat að ég nú ekki minnist
á alla fallegu dúkana sem hún hekl-
aði og gimbaði. Einhvern veginn
fannst mér alltaf að henni hentaði
betur einhver fínleg vinna heldur
en erfiður búskapur en búkona var
hún í þess orðs fyllstu merkingu,
jafnt úti sem inni. Hún var heilsu-
góð þar til fyrir tveimur árum að
hún kenndi þeirrar veiki sem nú
hefur sigrast á líkamanum. Nú er
hún farin frá okkur og við vitum
að hún er laus við sjúkdóm og þján-
ingar og gengur nú glöð og heil-
brigð á guðs vegum.
Oft fannst mér furðulegt hvað
þessi smávaxna fíngerða kona gat
komið miklu í verk á einum degi
en allt var miðað við að hlynna að
heimilinu, manni og bömum, en
aldrei var svo mikið að gera að
ekki væri tími til að taka á móti
gestum og hýsa flökkufólk eins og
mig og mína fjölskyldu.
Þetta er nú hálf ruglingslegur
samtíningur frá liðinni tíð og ég er
innilega þakklát fyrir dagana sem
við vorum saman hér í haust. í lok-
in innilegar samúðarkveðjur til Ása
og bama og alls frændfólksins og
hjartans þakkir fyrir allar góðu og
glöðu stundirnar sem við Júlli Maggi
höfum átt með Villu og ykkur öllum.
Guð og góðar vættir styðji ykkur.
Ágústa.
+ Guðrún Þ. Júl-
íusdóttir fædd-
ist að Borg í Eyrar-
bakkalireppi hinn
17. október 1904.
Hún lést 1. janúar
síðastliðinn á
Stokkseyri. Hún
ólst upp að Syðsta-
Kekki í Stokkseyr-
arhreppi þar sem
foreldrar hennar,
Katrín Þorkelsdótt-
ir og Július Gísla-
son, réðu búi.
Amma átti þrjú
systkini, þau Har-
ald, Karen Júlíu og Ingunni sem
ein er eftirlifandi. Guðrún gift-
ist í ágúst 1932 Þórarni Guð-
mundssyni frá Traðarholti í
Stokkseyrarhreppi. Þau hófu
búskap í Sandprýði og fæddist
þeim dóttir í marz 1934, Jóna
MIG LANGAR að minnast í nokkr-
um orðum hennar ömmu minnar sem
lést á nýársnótt á Kumbaravogi á
Stokkseyri í hárri elli.
Margar eru minningarnar og
kemur þessi mynd oft upp í huga
mér. Sumarblíða, Sandprýði, tveggja
hæða bárujárnsklætt timburhús
stendur í röð annarra við litla þrönga
götu í sjávarþorpi. Bak við húsið
stendur gamall hjallur og við hann
gamli, græni Deutzinn hans afa.
Skammt þar frá standa tveir mjólk-
Torfhildur. Jóna
Torfhildur giftist
Ásgeiri Guðmunds-
syni frá Merkigarði,
Stokkseyri, og eign-
uðust þau fjögur
börn. Þau eru Guð-
rún Björg, fædd 4.6.
1957, gift Einari S.
Einarssyni, Þórar-
inn, fæddur 25.2.
1959, giftur Ágústu
Kristínu Steinars-
dóttur, Hafdís, fædd
16.10. 1963, í sam-
búð með Guðmundi
Kristjáni Ólafssyni,
og Guðmunda Bima, fædd 17.1.
1966, gift Sigurði Emi Sigur-
geirssyni.
Útfór Guðrúnar verður gerð
frá Stokkseyrarkirþju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
urbrúsar í vatnsfylltum tunnum og
fótstiginn hverfisteinn kominn til ára
sinna. Fyrir framan húsið eru
mannaferðir. Þar gengur gamall
maður, með hendur fyrir aftan bak,
fram gangstíg sem liggur frá fjár-
húsi, fjósi og hlöðu. Tekur á sig
krók fram hjá brunninum og stað-
næmist undir húsveggnum. Hann
lítur í átt að sjógarðinum og síðan
til konu sem liggur á hnjánum með
svuntu og skupíu um höfuð. Hún
hlúir að blómum í blómabeði í litlum
afgirtum reit fyrir framan húsið. Þar
er hún amma mín og þar eru fleiri
á ferð. Einkadóttirin og tengdason-
ur, ásamt fjórum barnabörnum,
koma gangandi götuna. Amma rís
á fætur, dustar af svuntunni, slær
sér á lær og fagnar gestunum inni-
lega. Afi klappar á kollana og svo
er öllum boðið inn í kaffi og pönnu-
kökur. Svona eru fyrstu minninga-
brotin af ömmu og afa í Sandprýði.
Þá hafði amma verið húsfreyja í
Sandprýði í næstum 40 ár. Afi dó
þegar ég var unglingur en samfylgd-
ar ömmu naut ég miklu lengur, ég
kynntist ömmu og lærði af hennar
reynslu og mannkostum. Fyrir það
er ég þakklát.
Amma mín var mikill nostrari og
afar vandvirk við vinnu sína. Handa-
vinnan hennar var ekki bara lista-
verk heldur bar allt handbragð og
vinnubrögð vott um þessa eiginleika,
alveg sama hvað hún gerði.
Þegar hún var að baka, bar mat-
inn á borð, fléttaði hárið sitt, hugs-
aði um kýrnar sínar, þegar hún tók
upp kartöflur og hlúði að blómareitn-
um sínum. Allt var eftir kúnstarinn-
ar reglum og vandvirknin í fyrir-
rúmi. En amma átti líka aðra hlið,
hlið sem e.t.v. ekki margir vissu af
en það var fræðikonan í ömmu.
Amma hafði mjög mikinn áhuga á
varðveislu gamalla hluta, upplýsinga
um gamla búskaparhætti, vinnu-
bragða, siða og ekki síst íslenskrar
tungu. Hún lagði dijúgan skerf til
þáttarins íslenskt mál og stóð í
bréfaskiptum við forsvarsmenn
Orðabókar Háskólans. Eg hygg að
þar hafi hún verið nokkuð dijúgur
heimildarmaður, eins nákvæm og
vandvirk og hún var. Amma vildi
ekki flíka þessu áhugamáli sínu og
talaði lítið um það. En við fengum
GUÐRÚNÞ.
JÚLÍUSDÓTTIR
að njóta þess á þann hátt að hún
var óþreytandi að segja okkur barna-
börnunum frá þvi sem var í gamla
daga. Þá heyrði maður orð eins og
brúka, útsynningur, landsynningur,
landnyrðingur og útnyrðingur og svo
margt annað sem ég sé nú svo eftir
að hafa ekki lagt mig eftir að muna
betur. Hún sagði okkur sögu af því
þegar hún var, sem unglingsstúlka,
flutt með hestvagni til Reykjavíkur
á Landakot en hún hafði, eins og
svo margir aðrir á þeim tíma, fengið
berkla. Þar dvaldi hún hjá systrunum
með gifs upp undir hendur í marga
mánuði. Sögurnar af afa voru líka
margar og gátu verið spennandi,
þegar hann var til sjós sem formað-
ur á mótorbátnum Sísí. Hún sagði
frá því hvernig brimið við Stokks-
eyri gat verið viðsjárvert og oft ekki
hægt að lenda. Þegar þannig stóð á
var flaggað frá. Þá var amma búin
að fara margar ferðir niður í sjó-
garðshlið að athuga hvort sæist til
bátanna. Þessar sögur voru okkur
krökkunum uppspretta spennandi
atburða en nú í minningunni mikill
fróðleikur um gamla verkmenningu
og þjóðhætti sem við megum ekki
gleyma.
Ámma fylgdist jafnan vel með því
sem við fjögur barnabörnin tókum
okkur fyrir hendur. Hún hvatti okk-
ur til að vera dugleg að læra. Hún
vildi að við lærðum eitthvað til
gagns. Að við nýttum þá möguleika
sem við höfðum til menntunar,
möguleika sem hún hafði því miður
ekki. Því vissi hún hversu mikilvæg-
ir þeir voru. Síðan komu barnabarna-
börnin sem nú eru orðin 10 talsins.
Það var dásamlegt að fylgjast með
þegar amma talaði við langömmu-
börnin sín. Þá breyttist röddin og
svipurinn og varð eins og þegar
hún, í gamla daga, talaði við skógar-
þröstinn sinn, fastagestinn á kassan-
um undir eldhúsglugganum. Tónn-
inn í röddinni var alveg sérstakur,'
það nær enginn þeim tón, enginn
nema amma. Við geymum öll minn-
inguna um ömmu í hjarta okkar og
erum þakklát fyrir samfylgd hennar.
Guð blessi minningu ömmu.
Hafdís Ásgeirsdóttir.
Okkur langar að kveðja hana
elsku langmömmu okkar sem var
okkur svo góð. Þegar hún tók okk-
ur í fangið og réri með okkur og
söng. Er hún strauk okkur um
vangann og kyssti okkur á kinn.
En nú er hún langamma farin upp
til guðs og englanna allra.
Við sjáum, að dýrð á djúpið slær
þó degi sé tekið að halla.
Það er eins og festingin færist nær
og faðmi jörðina alla.
Svo djúp er þögnin við þína sæng,
að þar heyrast englar tala,
og einn þeirra blakar bleikum væng,
svo bijóstið þitt fái svala.
Nú strýkur hann barm þinn blítt og hljótt,
svo blaktir síðasti loginn.
En svo kemur dagur og sumamótt
og svanur á bláan voginn.
(Davíð Stefánsson frá Fagraskógi.)
Við þökkum elsku langömmu
fyrir allt og biðjum guð að blessa
minningu hennar.
Ásgeir, Einar og Arngrímur
Einarssynir, Jón Steinar,
Ninna og Jóna Þórarinsbörn,
Ásgeir og Ólafur Ágúst. Guð-
mundssynir, Hjaltey og Orn
Sigurðarbörn.