Alþýðublaðið - 04.12.1920, Side 1

aðið
Laugardagina 4 desember.
280 tölubl.
Lífsábyrgðarfélagið „Danmark”
Þorvaldur Pál^son
lækuir, Volíiisumli 1. Sími 334.
Jafnaðarstefnan
Hver framleiðir auðinn.
Hver framieiðir auðinn?
Blöð auðvaldsins segja að það
3éu atvinnurekendurnir, sem Iram
ieiði hann, af því þeir eigi fram
leiðslutækin. Án þeirra sé ekkert
'tiægt að framleiða.
Með öðrum orðum, segja að
auðurinn framleiði auðinn, eins og
haldið var í gamia daga að gull
gæti af sér gu!l, ef dreki eða
stnnað skrímsli lægi á því.
Jafnaðarmenn segja að það sé
íjarstæða, að auðurinn framleiði
auðinn. Það sem framleiði hann
sé: þekking og vinna.
En þar sem nú þeklcing er að-
«ins fengin fyrir erfiði, þá megi
segja, að það sé eingöngu vinna,
sem framleiðir auðinn. Gulhð er
ckki orðið að auð fyr en búið er
að vinna það úr sandinum, sem
það finst í, og þoskurinn er ekki
auður, fyr en búið er með mikilli
fyrirhöfn (sem kostar marga íslend-
inga iífið á hverju ári) að ná hon-
una upp úr [grængolandi sjónum.
Enginn vii! gefa eyrisvirði fyrir
þorsk, sem syndir laus og liðugur.
úíi á Sviði, og mundi sagt um
þann mann, er það gerði, að hann
heypti nafnaa sinn.
Meðan mennirnir voru á lágu
Kienningarstigi, var sama sem eng
inn auður tii. Vinnan (sem þá var
að veiða og tfna upp alt það ætt,
sem varð á vegi manns, rætur,
skordýr, óvexti 0. s. frv.) gat ekki
framldtt neitt fram yfir það, að
^alda hverjum einum frá hugrinu.
Þegar menningin óx og menn
komust upp á að gera sér betri
vopn (áhöld þeirra tíma), veiddist
svo mikið, að hægt var að herða
eða reykja kjöt og geyma til lak-
ari tíma. Sömuleiðis að geyma
skinn til þess að sveipa um sig
til lakari tíma og til kaída árs-
tfmans.
En Iítill auður safnaðist fyrir.
Auður getur ekki safnast nema
framleiðslutækin séu svo fuilkomin,
að hver maður geti framleitt tölu-
vert meira en hann notar sér og
sínum til lffsviðurværis.
Hjá menningarþjóðunum eru
framleiðslutækin orðin svo full-
komin, að hver verkamaður (þar
með taldir sjómenn, iðnaðarmenn
o. s. frv.) framleiðir mikið meira
heldur en hann notar, sér og sín-
um til lífsvtðurværis, Með öðrum
orðum: kaupið, sem þeir fá, er
ekki nema nokkur hluti af því
verðmæti (eða þeim auð), sem þeir
framleiða. Hitt tekur atvinnurek-
andinn í sinn part.
Þessi partur atvinnurekandans
er, samkvæmt opinberum skýizlum
bæði hér í Evrópu og Amerfku,
að meðaltali nokkuð meira en helm.
af því sem hver verkam. framleiðir.
Til þess að hægt sé að nota
fullkomin framleiðslutæki og fram-
ieiða mikið, þarf mikil og marg
brotin samvinna áð eiga sér stað.
Það þarf t, d. marga menn og
með ýmsum hlutverkum á einn
togara, og auk þess þarf menn í
landi til upp- og útskipunar, til
fiskverkunar, til þess að hafa
reskningsfærslu og mann til þess
að stjóma. Og það er nauðsynlegt
að hver og einn sé trúr við sitt
verk, til þess að alt gangi vel.
En það verður ekki séð að það
sé nauðsynlegt, að stjórnandinn
sjálfur (ásamt nokkrum hluthöfum,
sem hvergi koma nærri, og taka
sinn hluta af ágóðanum, alveg
fyrirhafnarlaust) taki meirihluta af
þvi, sem allir þessir menn i sam-
einingu framleiða.
Blöð auðvaldsins segja að það
sé nauðsynlegt, að þessir fán
menn hafi ágóðann. Væru Þeir
ekki til, til þess að fleyta rjóm-
ann af striti verkalýðsins, mundl
verkalýðurinn ekkert fá, ekki éinu
sinni undanrenninguna, sem ná
verður eftir þegar atvinnurekend-
ur hafa veitt ofan af.
En jafnaðarmenn segja: þaS
þarf enga atvinnurekendur til þess
að fleyta rjómann ofan af. At-
vinnurekendur þurfa engir að vera
til. Það er nóg að það séu til stjórn-
endur fyrirtækja, til þess að stjórna
fyrirtækjunum, ekki fyrir sig, held-
ur fyrir almenning. Og þá stjórn-
endur er hægt að fá eins góða,
eða betri (sbr. Alþýðubrauðgerð-
in) fyrir hæfilegt kaup. Þjóðin á
sjálf að eiga framleiðslutækin (eðs
meirihluta þeirra) svo hún getl
sjálf haft af því gróðann, og láti
hann ekki, eins og nú, renna í
vasa fárra auðmanna.
Það éru til svöng börn á Is-
landi; börn sem eru svöng a£
því að það er ekki nóg til handa
þeitn heinrta hjá þeim. Það era
hér í Reykjavík einni, mörg hundr-
uð, og kannske þúsund börn, sem
eru ilia klædd, af því foreldrar
þeirra hafa ekki betri efni. Og
það eru þúsundir manrta sem búa