Morgunblaðið - 16.01.1996, Blaðsíða 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 16. JANÚAR 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Uppreisnarmennirnir í Dagestan saka rússnesk yfirvöld um lygar
Tsjetsjenamir segjast
ekki ætla að drepa gíslana
Grosní, Pervomaiskoje, Moskvu. Reuter.
RÚSSNESKA fréttastofan Itar-Tass hafði í gær eftir ónafngreindum
heimildarmönnum að ákveðið hefði verið að ráðast á tsjetsjensku uppreisn-
armennina í þorpinu Pervomaiskoje í Dagestan í gærmorgun eftir að
þeir hefðu drepið sex lögreglumenn á meðal gísla þeirra. Uppreisnarmenn-
irnir hefðu einnig drepið sex öldunga frá Dagestan sem hefðu reynt að fá
þá til að láta gíslana lausa. Salman Radújev, leiðtogi uppreisnarmann-
anna, sagði þetta lygar af hálfu Rússa og kvaðst ekki ætla að drepa gíslana.
Sergej Medvedev, talsmaður
Borís Jeltsíns Rússlandsforseta,
sagði að gripið hefði verið til
hemaðaraðgerðanna þar sem
frekari bið myndi hafa stefnt lífi
gíslanna { mikla hættu. Míkhaíl
Barsukov, yfírmaður rússnesku
öryggissveitanna, hefði því gefið
fyrirmæli um árásina, sem hófst
klukkan 9 í gærmorgun að staðar-
tíma, 6 að íslenskum tíma.
„Ekki einn einasti gísl var drep-
inn í gær eða í dag og við höfum
alls ekki í hyggju að drepa þá,“
sagði Radújev í talstöð í Pervoma-
iskoje í gær. Hann sagði ekkert
hæft í fullyrðingum Rússa um að
uppreisnarmennimir hefðu drep-
ið sex öldunga sem hefðu farið í
þorpið til að freista þess að ná
samkomulagi við þá. „Enginn kom
til að ræða við mig í morgun og
rússnesku, hermennirnir urðu
fyrstir til að skjóta,“ sagði hann.
Radújev bað íbúa Dagestans um
að trúa ekki „áróðri Rússa“ um að
hann vildi drepa gíslana. „Við ótt-
umst ekki dauðann og emm reiðu-
búnir að deyja fyrir Allah . . . Þeir
vilja drepa gíslana og kenna okkur
um það. Trúið ekki þessum lygum.“
Jeltsín tekur áhættu
Árásin hófst eftir að Rússar
höfðu sett uppreisnarmönnunum
úrslitakosti á sunnudag og tvisvar
veitt þeim frest til að láta gíslana
lausa. Fimm daga samningaviðræð-
ur við uppreisnarmennina bám ekki
árangur.
Árásin gæti haft alvarlegar afleið-
ingar fyrir Borís Jeltsín, sem er að
íhuga framboð í forsetakosning-
unum í júní. Gíslatakan setti hann
í mikinn vanda, þar sem það hefði
verið vatn á myllu andstæðinga
hans, kommúnista og þjóðemis-
sinna, ef hann hefði orðið við þeirri
kröfu uppreisnarmannanna að þeir
fengju að fara með gíslana til
Tsjetsjníju. Hemaðaraðgerðirnar
verða að öllum líkindum einnig
gagnrýndar og mikið mannfall með-
al gíslanna yrði mikið áfall fyrir for-
setann.
„Dauði eða frelsi“
Uppreisnarmennirnir, sem em um
200, tóku um 2.000 manns í gíslingu
i bænum Kizljar í Dagestan 9. jan-
úar og kröfðust þess að rússnesku
hersveitimar í Tsjetsjníju yrðu flutt-
ar á brott. Um 35 manns biðu bana
í árásinni og uppreisnarmennimir
héldu með hluta gíslanna í átt til
Tsjetsjníju en rússnesku hersveitirn-
ar stöðvuðu þá í Pervomaiskoje,
nokkmm kílómetrum frá heimahér-
aði þeirra.
Salman Radújev var lítt þekktur
fyrir árásina á Kizljar og lítið er
vitað um hann með vissu. Rússnesk-
ir fjölmiðlar segja hann 27 eða 28
ára gamlan og hann er ýmist sagður
kvæntur frænku eða dóttur Dzhok-
hars Dúdajevs, leiðtoga tsjetsjenskra
aðskilnaðarsinna. Radújev er með
sítt skegg eins og margir tsjetsjensk-
ir hermenn og yfírleitt með grænt
íslamskt ennisband.
Radújev kallar hópinn „Einmana
úlf“ og segir menn sína reiðubúna
að fóma lífi sínu og berjast til síð-
asta manns fyrir sjálfstæði
Tsjetsjníju. „Helsta vígorð okkar í
baráttunni er dauði eða frelsi,“ sagði
hann í viðtali við rússneska sjónvarp-
ið í vikunni sem leið.
/tar-Tass-fréttastofan segir að
Radújev hafi áður verið starfsmaður
Komsomol, ungliðahreyfingar so-
véska kommúnistaflokksins, og leið-
togi aðskilnaðarsinna í Gudermes,
næststærstu borg Tsjetsjníju. Hópur
hans réðst á borgina í síðasta mán-
uði en rússneski herinn náði henni
á sitt vald eftir harða bardaga í tíu
daga.
SALMAN Radújev, leiðtogi uppreisnarmannanna.
Reuter
RÚSSNESKIR hermenn sækja í átt að Pervomaiskoje til að reyna
að frelsa meira en 100 gísla sem voru í haldi uppreisnarmanna.
Jóni Baldvini vel
tekið í Vilníus
„VYTAUTAS Landsbergis kynnti
mig sem gest sinn og það var auð-
heyrt að ekki þurfti mikla kynningu
á því hver utanríkisráðherra íslands,
fyrrverandi, var,“ segir Jón Baldvin
Hannibalsson, formaður Alþýðu-
flokksins, en hann hélt ræðu á fjöl-
mennum útifundi stjómarandstöð-
unnar í Litháen fyrir utan þinghúsið
í Vilníus á föstudag. Tilefni fundar-
ins var það að Litháar minntust á
föstudag og laugardag þess að fimm
ár voru liðin frá þvi' að hrundið var
árás sovéska herinn á þinghúsið í
Vilníus.
Jón Baldvin var utanríkisráðherra
þegar sovéski herinn gerði atlögu
að þinghúsinu. Hafði Landsbergis
samband við hann nóttina eftir að
það átti sér stað og skoraði á hann
að koma, sem utanríkisráðherra eins
af aðildarríkjum Atlantshafsbanda-
lagsins. Jón Baldvin fór þremur dög-
um síðar en þá voru hundruð þús-
unda Litháa í varðstöðu í þingið í
bitmm vetrarkulda. „Lftil ummerki
um þetta eru nú sjáanleg nema tvær
steinsúlur við þingið. Onnur er til
þess að minnast þeirra fjórtán sem
létu lífið í átökum við herinn. Hin
ertil heiðurs íslendingum," segir Jón
Baldvin.
Landsbergis var í forystusveit lýð-
ræðissinna fyrir fimm árum og varð
fyrsti forseti lýðveldisins. Hann fer
nú fyrir stjórnarandstöðunni, sem
stóð að útifundinum á Lýðræðistorg-
inu. Segir Jón Baldvin hann hafa
beðið sig um að tala á fundinum
deginum áður og talaði Jón Baldvin
blaðlaust á útifundinum. „Ég rifjaði
upp aðdraganda atburðanna fyrir
fimm árum, samskipti okkar Lands-
bergis og dró upp mynd af því hvað
það væri greypt í minni mitt að
koma til Litháen þremur dögum eft-
ir að árás Sovétmanna hefði verið
hrundið. Þá sagði ég einnig frá því
hvernig þa_ð bar að í ágúst sama ár,
1991, að ísland hafði foryrstu um
að viðurkenna sjálfstæðið, fyrst
ríkja.“
Er Jón Baldvin var spurður að
því hvort að litháískur almenningur
þekkti hann á götu úti, kvað hann
já við. „Grannríki hafa oft gagnrýnt
Litháa í góðu og sagt þá vera með
ofþroskað söguskyn. Menning þeirra
er rótgróin og sterk og atburðir í
sögunni eru greyptir í huga þeirra."
JÓN Baldvin Hannibalsson, t.h. og Friðrik Ólafsson, skrifstofu-
stjóri Alþingis, hlýða á ræðuhöld við sérstaka minningarathöfn í
litháíska þinginu í tilefni þess að fimm ár eru Iiðin frá því að hrund-
ið var árás sovéska hersins á þinghúsið í Vilníus.
Alsæla
Yfir
sextíu
fóm-
arlömb
London. Reuter.
DAUÐI unglings á laugardag
af völdum eiturlyfsins alsælu
hefur vakið óhug í Bretlandi
en hann hefur beint athyglinni
að þeim fjölda dauðsfalla sem
rakin eru til lyfsins, um sextíu
talsins. Æ fleiri beina nú varn-
aðarorðum til unglinga og
segja þá sem neyta alsælu,
„dansa við dauðann".
Andreas Bouzis, 19 ára,
missti meðvitund og lést á
næturklúbbi í London á laug-
ardagskvöld eftir að hafa tekið
alsælu.
Breskir embættismenn segja
að talið sé að allt að tíundi hver
unglingur { Bretlandi hafí próf-
að alsælu, sem barst yfír til
Evrópu frá Bandaríkjunum
seint á síðasta áratug. Hefur
verið giskað á að hálf milljón
Breta neyti eiturlyfsins í viku
hverri en fýrsta fómarlambið
sem vitað er um, lést árið 1988.
Alsæla getur valdið því að menn
fyllist hvers kyns ranghug-
myndum, auk þess sem heilinn
gefur frá sér hormón sem hæg-
ir á starfsemi nýmanna.
„Dansað við dauðann“
Bouzis lést aðeins einum sól-
arhring eftir að Helen Cousins,
sem hefur ekki enn fengið mál-
ið eftir að hafa neytt alsælu,
varaði við neyslu þess. Hún var
fiutt á sjúkrahús fyrir skömmu
eftir að hafa dmkkið sjö lítra
af vatrii. Það gerði hún til að
koma í veg fyrir að líkami henn-
ar þomaði upp í kjölfar alsælu-
neyslu. Cousins féll í dá og var
ekki hugað líf um tíma.
Móðir Helenar las upp yfír-
lýsingu dóttur sinnar en Helen
mun aldrei ná sér að fullu.
„Þið gerið ykkur grein fyrir því
að alsæla er ekki þess virði að
dansa við dauðann," sagði m.a.
í varnaðarorðum hennar.
Liani tekst
a viö tjol-
skylduna
Aþcnu. Reutcr.
EIGINKONA Andreas Papandreous,
forsætisráðherra Grikklands, hefur
sakað börn hans og fyrrverandi eig-
inkonu um að standa að baki árásum
á sig og kveðst munu beijast gegn
tilraunum til að koma honum úr stól
forsætisráðherra en Papandreou
hefur legið fárveikur á sjúkrahúsi
frá því í nóvember.
í samtali við mánaðarritið COLT
segir Dimitra Liani, kona Pap-
andreous, að fjölskyldan reyni með
öllum ráðum að koma í veg fyrir að
hún taki að einhvetju leyti við af
eiginmanninum á sviði stjórnmála.
„Fjölskyldan er að reyna að yfirtaka
pólitíska arfleifð Papandreous. Hún
vill Dimitru í burt, segir að hún skaði
hann,“ segir Liani, sem var flug-
freyja hjá Olympic-flugfélaginu þeg-
ar hún kynntist Papandreou.
Liani segist munu styðja Pap-
andreou, ákveði hann að sitja áfram
í stóli forsætisráðherra. Margir
æðstu manna í Sósíalistaflokki Pap-
andreou hafa heimsótt hann á
sjúkrahúsið til að reyna að fá hann
til að segja af sér. „Það er verið að
fremja glæp. Ég neita að eiga aðild
að honum,“ segir Liani um þær til-
raunir.