Morgunblaðið - 16.01.1996, Blaðsíða 38
MORGUNBLAÐIÐ
38 ÞRIÐJUDAGUR 16. JANÚAR 1996
BALDUR TRAUSTI
JÓNSSON
+ Baldur Trausti
Jónsson var
fæddur 14. júní
1932 í Þverdal í
Aðalvík. Hann varð
bráðkvaddur 6. jan-
úar síðastliðinn á
heimili sínu, Asbúð
30 í Garðabæ.
Foreldrar hans
voru Dorothea Mar-
grét Magnúsdóttir
Dósetheussonar frá
Sæbóli í Aðalvík og
Jón Magnússon séra
(Runólfs) Magnúsar
Jónssonar á Stað í
Aðalvík. Eftirlifandi systkini
hans eru Hreinn Þórir raf-
virkjam., f. 3.10.1930, kvæntur
Amalíu Kristínu Einarsdóttur,
Isaf., og Guðný Hrefna, meina-
tæknir, f. 27.7. 1935, gift Ólafi
Guðmundssyni, verkfræðingi,
Reykjavík. Hinn 26. mars 1955
kvæntist Baldur eftirlifandi
konu sinni, Vigfúsínú Thorar-
ensen Clausen, f. 2. júní 1929,
dóttur Arinbjamar Clausen
vélstjóra á Isafirði. Sonur
þeirra er Jón Dofri Baldursson,
f. 2.10. 1961, verkstjóri í Hafn-
arfirði. Eiginkona hans er Lára
Baldursdóttir, f. 25.1. 1967.
Heimili þeirra er nú í Vogum
á Vatnsleysuströnd. Dætur
þeirra eru: Ólöf Petra, f. 19.6.
1987, Jóhanna María, f. 24.12.
1990, og Dorothea Margrét, f.
1.8. 1993. Baldur lauk prófi frá
Gagnfræðaskólanum á Isafirði
1949, og prófi frá Samvinnu-
skólanum í Reykjavík 1951.
Hann var skrifstm. hjá Helga
Benediktssyni útg. í Vest-
mannaeyjum 1951-52, verslstj.
hjá Kaupfél. Suð-
urnesja 1952-54,
framkvstj. Ishúsfé-
lags ísfirðinga hf.
1954-60, meðeig-
andi og framkvstj.
Hraðf rystihússins
Norðurtanga hf.,
ísafirði 1961-69,
meðeigandi og
framkv.stj. Lang-
eyrar hf. (hrað-
frystih. og önnur
fiskv.) Hafnarfirði
1969-76, fram-
kvstj. og stjórn-
arm. útgerðarfyr-
irtækja tengdum ofangreind-
um hraðfrhúsum. Veikindi,
sjúkrahúsvist og endurhæfing-
ardvöl 1976-78. Starfsmaður
skattstofu Reykjanesumdæmis
og endurskoðunardeildar
Seðlabanka íslands 1978-80,
fulltrúi og deildarstj. í sjávar-
útvegsráðuneytinu 1980-85,
framkvstj. Fiskiðjunnar Freyju
hf. og tengdrar útgerðar á
Suðureyri 1985-91. Hefur síð-
an að mestu dvalist heima við
með skerta starfsorku vegna
veikinda þeirra er að lokum
drógu hann til bana. Baldur tók
þátt í félagsmálum; var í stjórn
Lúðrasveitar ísafjarðar og lék
í hljómsveitinni meðan hann
bjó þar. Einnig tók hann þátt
í félagsstarfi framsóknar-
manna á Isafirði og nú síðustu
árin í Garðabæ, m.a. sem for-
maður Framsóknarfélags
Garðbæinga.
Útför Baldurs fer fram frá
Vídalínskirkju í Garðabæ í dag
og hefst athöfnin kl. 13.30.
ÁRAMÓTIN eru nýliðin og síðasti
dagur jólanna, þrettándinn, kom-
inn, og þá er stundaglas Bía frænda
tæmt. Mér brá þegar annar frændi
minn, Magnús Reynir, hringdi í
mig og ég heyrði strax eitthvað
hafði gerst en flaug í hug einhver
af eldri kynslóðinni, en svo sagði
hann mér að Bíi væri dáinn.
Á svona stundum reikar hugur-
inn á fomar slóðir. Borgarsystkinin
og ég emm ekki aðeins systrabörn
heldur einnig nánir vinir og leikfé-
lagar, öll fædd í Aðalvíkinni okkar
'og það var svo mikið samband
milli fjölskyldna okkar að við Bíi
höfum oft sagt að okkur hafi stund-
um verið alveg sama hvort við
værum á Borg eða Bólinu, þær
systur komu eins fram hvor við
böm annarrar og ekki voru þeir
síðri Jón og pabbi minn. Við Bíi
vorum alla tíð mjög samrýnd og
gátum talað endalaust um „sveitina
okkar“ og fólkið sem þar bjó. Mak-
ar okkar sögðu stundum að það
væri dæmalaust hvað við gætum
alltaf þvælt um þetta aftur og fram
ef við hittumst. Við töluðum einu
sinni um það hvers vegna við lifðum
svona í þátíðinni og komumst að
þeirri niðurstöðu að við hefðum
flust svo nauðug frá æskuslóðunum
að við hefðum hangið svona í öllu
sem gerst hefði í Aðalvíkinni.
Ekki eiga öll börn því láni að
fagna að alast upp í svo nánum
tengslum og við fjögur á æskuárun-
um, það var mér ómetanlegt þar
sem ég var oft ein með mömmu
því pabbi var sjómaður.
Ég flutti sárleið til Hesteyrar 10
ára og varð þá að slíta samvistum
við þessi frændsystkini og æskuvin-
konu mína ásamt öllum öðrum leik-
systkinum. Þar sem ég er einbirni
og var mjög feimið bam átti_ ég
mjög erfítt í nýju umhverfi. Árið
1947 flytjum við til ísafjarðar og
Bíi flutti þangað líka með fjölskyldu
sinni 1948. Þau keyptu húsið Selja-
land og þar var yndislegt að koma
og vera um helgar, alltaf var glatt
á hjalla hjá þeirri fjölskyldu og allt-
af var sjálfsagt að ég mætti vera.
Alltaf þurfti að dansa í kringum
jólatré á Borg á jólunum og alltaf
kviknaði í hárinu á mér því það
voru auðvitað logandi kerti á trénu.
Veturna sem ég átti heima á
Hesteyri fékk ég að fara út í Aðal-
vík og vera í þijár vikur í senn á
Borg og fór ég þá í skólann með
þeim systkinum. Það var margt
brallað, — smáhrekkir með póst-
stimpilinn, — húfa húsbóndans læst
með hengilás í fatasnagann og var
hún föst þegar hann þurfti á henni
að halda þegar fara átti fram í
Djúpbátinn, — eða þegar gerði
norðvestan rok einn daginn og allt
fór af stað úti svo Jón þurfti að
fara út og tína saman laust dót,
Guðný fór inn í lokrekkjuna undir
tvær sængur (hún var svo veður-
hrædd). Jón skipaði að loka húsinu
meðan hann væri úti, Bíi læsti og
týndi svo lyklinum, hann var með
„læsingadellu" þá, læsti meðal ann-
ars alltaf skólatöskunni sinni í skól-
anum og svo var nú happa og
glappa hvort hún var opnuð fyrr
en í skólanum daginn eftir, en allt-
af kunni Bíi þó lexíumar.
Á þessum ámm var breski herinn
með herstöð á Sæbóli og var það
afskaplega skrýtið að hafa allt fullt
af ókunnum mönnum sem töluðu
mál sem við ekki skildum, en okkur
var stranglega bannað að tala við
þá, en annað var með Borgarkrakk-
ana, í fyrsta lagi var símstöðin þar
og þangað þurftu þeir að koma til
að fá _ símaþjónustu til að byija
með. í öðm lagi var Jón pabbi
þeirra bæði verkstjóri heimamanna
og túlkur þeirra í Bretavinnunni.
Bíi var ófeiminn að tala við þá og
gat alveg bjargað sér á ensku og
þeir Hreinn báðir. Það eru ótæm-
andi minningar frá þessum tíma
þó ekki væri nema tröllakarlasög-
urnar hans Jóns og bíóin sem við
fengum að sjá síðustu árin í brögg-
unum.
Leiðir okkar frændsystkina
skildu um tíma og fóm þau Guðný
og Bíi suður, en við Hreinn sett-
umst að hér á ísafirði, svo kom
Bíi aftur vestur giftur konu sinni
MINNINGAR
Vigfúsínu Thorarensen Clausen og
bjuggu þau hér um tíma meðal
annars á Seljalandi. Á þeim tíma
eignuðust þau son sinn Jón Dofra.
Þau fluttu suður aftur, bjuggu í
Hafnarfirði, síðan í Garðabæ og
fluttu þá aftur vestur og þá til
Suðureyrar og þaðan aftur í
Garðabæinn. Meðan þau voru á
Suðureyri byggðu þau sér sumar-
hús á grunni Borgarhússins,
Hreinn var þá búinn að byggja sér
sumarhús þar rétt hjá. Því miður
gátu Bíi og Sína ekki notið þess
sem skyldi að dvelja þar vegna
veikinda hans. Hann hafði fyrir
mörgum árum farið í hjartaskurð
til Englands en skrýtið er að það
eigum við öll fjögur líka sameigin-
legt að vera búin að fara í hjartaað-
gerðir.
Rétt fyrir jólin þegar ég var á
kafi í smákökubakstri hringdi Bíi
til að spyija mig um eftimafn á
einum Bretanum á Sæbóli og þá
var margt spurt á báða vegi og
borið saman minnið, ég átti svo að
hringja í hann í janúar til að halda
áfram þar sem við þurftum að
hætta.
Já svona er þetta nú — hvert
hringi ég nú og spjalla um gamla
daga og fæ eins góð svör?
Eg segi að lokum elsku Bíi minn,
ég þakka þér öll yndisleg ár og
allt sem við áttum sameiginlegt
bæði áður fyrr og með okkar fjöl-
skyldum.
Elsku Sína mín, Jonni, Lára og
dætur, við Helgi sendum okkar
bestu samúðarkveðjur og biðjum
góðan Guð að styrkja ykkur.
Guðný Magna Einarsdóttir
(Dúddý).
Þó svo dauðinn sé eðlilegur hluti
tilverunnar þá kemur hann okkur
oftast í opna skjöldu. Þannig var
það með mig þegar Sína frænka
hringdi í mig og sagði mér frá
andláti Baldurs. Þrátt fyrir að hafa
fengið nokkur hjartaáföll og farið
i ótal aðgerðir síðustu tvo áratugina
virtist tími Baldurs í þessari jarð-
vist ekki nærri því vera útrunninn.
Vissulega höfðu veikindin tekið
sinn toll, en verkefnum sínum og
áhugaefnum sinnti hann eigi að
síður af krafti og eljusemi til síð-
asta dags. Það var aldrei lognmolla
í kringum Baldur, hann var maður
framkvæmda. Hann þoldi ekki leti
og úrræðaleysi og hvatti menn
óspart til verka.
Leiðir okkar Baldurs lágu oft
saman, bæði á fjölskyldumótum og
í starfi. Ég hitti hann líklega fyrst
í jólaboði hjá ömmu minni um 1970.
Hann var þá hrókur alls fagnaðar
sem oftar, sagði skemmtisögur og
fór með vísur eins og honum var
einum lagið. Seinna meir átti ég
oft eftir að njóta einstakra frásagn-
arhæfileika Baldurs, sem var víð-
lesinn og kunni frá mörgu að segja.
Hann var mikill ættfræðingur og
var ekki lengi að rekja ættir fólks.
Ég hef ekki verið mikill áhugamað-
ur um ættfræði, en seint mun líða
úr minni kvöldstund ein fyrir ári
þegar Baldur rakti vestfirskar ætt-
ir mínar um tvær aldir aftur í tím-
ann. Frásögnin var svo lifandi og
skemmtileg að það var ekki hjá því
komist að fá áhuga fyrir efninu.
Ég minnist þess sem unglingur
þegar ég var í sumarvinnu hjá
Langeyri hf., fiskvinnslufyrirtæki í
Hafnarfirði, sem Baldur átti og
stjórnaði, hversu vinsæll hann var
af starfsfólki sínu. Hann gerði sín-
ar kröfur og treysti fólki. Ef menn
stóðu við sitt var Baldur ánægður
og veit ég til þess að hann lagði
sig fram um að rétta starfsfólki
sínu hjálparhönd ef með þurfti. Tíu
árum síðar, haustið 1982, réð ég
mig til starfa hjá sjávarútvegsráðu-
neytinu þar sem Baldur var þá
deildarstjóri. Þar áttum við gott
samstarf í þrjú ár, er hann réð sig
sem framkvæmdastjóra Fiskiðj-
unnar Freyju á Suðureyri. Á þess-
um árum kynntist ég betur baráttu-
manninum Baldri. Hann fór ekki í
manngreinarálit og var óhræddur
við að lesa ráðamönnum pistilinn
ef sannfæringin bauð svo. Baldur
þoldi ekki sýndarmennsku. Hann
var skapríkur og gat rokið upp líkt
og sjórinn undan Vestfjörðum.
Baldur hafði mikla sannfæringu og
var ákveðinn og fastur fyrir þegar
kom að því að koma málum í höfn
sem hann trúði á. Hann lét menn
heyra það ef hann taldi þá vera á
rangri leið og þótti suraum stund-
um nóg um. Ég minnist þess þó
ekki að hann hafi verið ósanngjarn,
hann hafði mikla réttlætiskennd
og fylgdi henni. Eftir að storminn
lægði, sló Baldur oft á léttari
strengi. Hann átti það líka til að
halda sér til hlés meðan aðrir deildu
og skjóta síðan inn einni setningu
á réttu augnabliki er varð til þess
að allt datt í dúnalogn. Baldur var
sterkur persónuleiki, - maður sem
eftir var tekið.
Undanfarin tvö ár höfðum við
Baldur mikil samskipti, einkum
hvað varðaði málefni Framsóknar-
félags Garðabæjar og Bessastaða-
hrepps, en hann var formaður þess
1993-95 og ég gjaldkeri. Baldur
var ekki fyrr tekinn við embætti
að ráðist var í kaup á húsnæði fyr-
ir félagið. Þar sem sveitarstjórnar-
kosningar voru á næsta leyti þurfti
að hraða frágangi á húsnæðinu.
Baldur stjórnaði þessum fram-
kvæmdum af festu og aðstoðaði
iðnaðarmennjna jafnframt eftir
bestu getu. Á þessum árum rædd-
um við Baldur oft pólitíkina. Hann
hafði áhyggjur af gangi þjóðmála,
sérstaklega fannst honum launa-
munur orðinn mikill og möguleikar
ungs fólks takmarkaðri en áður.
Hann var á móti kvótum og ann-
arri skerðingu á athafnafrelsi fólks.
Baldur talaði svo sannarlega af
reynslu, - hafði verið umsvifamik-
ill athafnamaður á árum áður og
einnig kynnst hlutskipti öryrkjans.
Ég minnist þess hversu hátt Baldur
hló að tilraunum mínum til að fá
hann til þess að hætta að reykja.
Honum fannst að það hlyti að vera
í lagi að hafa einn ósið, þar sem
hann bragðaði aldrei áfengi. Svona
var Baldur, hélt sínu striki hvað
sem á bjátaði.
Ég sakna þessara samræðna,
sem oft fóru fram í bílnum hans
fyrir utan heimili mitt. Hann var
þá að skutla mér heim af fundum,
- ætlunin var að skiptast á nokkr-
um orðum áður en ég færi inn, en
hinn brennandi áhugi Baldurs á
mönnum og málefnum var svo mik-
ill að stundum vorum við í bílnum
á annan klukkutíma. Sjálfsagt hafa
nágrannarnir undrast þetta, en ég
er ríkari á eftir.
Ég og Ijölskylda mín biðjum Guð
að varðveita minningu Baldurs
Jónssonar og færum eftirlifandi
eiginkonu hans, Vigfúsínu Clausen,
Jóni Dofra syni þeirra og öðrum
ástvinum hugheilar samúðarkveðj-
ur.
Sigurður Pétur Sigmundsson.
Andlát vinar míns, Baldurs Jóns-
sonar, gat ekki komið mér á óvart.
Samt er það svo að ávallt eru menn
vanbúnir að taka slíku og minning-
ar sækja á hugann. Ég vann við
skógrækt á Vestíjörðum eitt sumar
á námsárum mínum í Kennaraskól-
anum. Meðal annarra svæða var
unnið í Tunguskógi við Skutuls-
fjörð. Baldur bjó á Seljalandi. Hann
var þá framkvæmdastjóri Norður-
tangans hf. á ísafirði. Baldur var
frá Aðalvík. Hann var því Norður-
ísfirðingur. Hér var sveitarmaður
kominn á mölina og hélt sig á jaðri
hennar, átti hesta og reið út í full-
um skrúða. Hann bað mig að fara
á bak brúnni hryssu, sem Arnór
Jónsson átti. Baldur kvað hryssuna
hrekkjótta og að Árnór vildi ógjarn-
an detta af baki. Seinna varð mér
ljóst að Arnór væri manna ólíkleg-
astur til að detta af baki. Sennilega
hefur Baldur viljað prófa mig. Það
próf stóðst ég en hitt var satt að
hryssan var hrekkjótt í byijun en
hætti því fljótt.
Baldur lauk prófi frá Gagn-
fræðaskólanum á ísafirði og síðar
frá Samvinnuskólanum. Jónas frá
Hriflu var honum minnisstæður.
„Ég var í skóla,“ sagði Baldur,
„þegar námsmaður átti eina hvíta
skyrtu." Baldur stundaði verslunar-
og skrifstofustörf á Suðurnesjum
og í Vestmannaeyjum að námi
loknu. Hratt snýst tímans hjól.
Þennan Norður-ísfirðing vildu for-
ystumenn í atvinnulífi ísafjarðar
fá vestur aftur og um tvítugt er
hann ráðinn sem framkvæmda-
stjóri íshússfélagsins hf. Það óx
og efldist í höndum hans með ógn-
arskjótum hætti. Þá vildu kratarnir
fara að stjóma, sagði hann mér.
Baldur sagði upp framkvæmda-
stjórastöðunni án þess að neitt
væri á hreinu um hvert hann
hyggðist fara að starfa. Eigendur
Norðurtangans hf., keppinautar
Ishússfélagsins, héldu á fund Bald-
urs og báðu hann að taka að sér
að vera framkvæmdastjóri fyrir
þeirra félag. Það gerði Baldur og
vini átti hann í báðum herbúðum.
Sagan endurtók sig. Uppbyggingin
og aukning umsvifa hjá Norður-
tanganum voru slík að þegar hann
sagði þar upp starfi sínu og seldi
sinn hlut í fyrirtækinu ætla ég að
það hafi verið sterkasta fyrirtæki
Vestfjarða.
„Tvisvar sinnum Eggert komst
á kjöl en kleif hann ekki í þriðja
sinni,“ segir í farmannsvísum við
Breiðafjörð. Baldur hélt suður stað-
ráðinn í því að hefja þar útgerð og
umsvif sem hann og gerði í Lang-
eyri hf. í Hafnarfirði en hætti þar
umsvifum er hann kenndi þess
sjúkdóms, sem nú hefur lagt hann
að velli. Faðir hans var ekki trúað-
ur á þá ráðagerð sonar síns að
halda suður og ætla að hefja þar
útgerð. Baldur gleymdi því aldrei
er faðir hans sagði honum að hann
hefði séð margt skipið sigla suður
fyrir Látrabjarg með fullfermi en
engan togara séð koma að sunnan.
Faðir hans kvartaði undan því við
konu sína að Baldur væri það barna
sinna, sem aldrei bæði sig um neitt
og þó hann mæti föður sinn mikils
fór það aldrei á milli mála að Bald-
ur var mömmustrákur.
Baldur fór í hjartaaðgerð til
Bretlands. Teknar voru æðar úr
fótum og þær notaðar til að skipta
um kransæðar. Á þeim árum gróf
oft illa eftir slíka aðgerð. Hann lá
á Landsspítalanum eftir heimkom-
una meðan verið var að stöðva
ígerðina. Ég heimsótti hann á spít-
alann. Baldur sat uppi í slopp og
í þröngum, síðum nærbuxum, sem
áttu að veita fótunum stuðning
vegna æðanna sem þaðan höfðu
verið teknar. Baldur var fölur sem
lík. Mér hefur aldrei fundist það
til bóta að vera með vælukjóafas
undir slíkum kringumstæðum. Ég
sagði Baldri að ég hefði ekki tekið
eftir því áður hve líkur hann væri
lærimeistaranum frá Nasaret. „Ég
drep þig ef þú kemur mér til að
hlægja, Ólafur," var svarið sem ég
fékk, en sársaukinn í skurðinum
kom í veg fyrir að hann gæti hleg-
ið. Mér var ljóst að Baldur var á
góðum batavegi. Baldur komst til
þeirrar heilsu að hann hóf störf á
ný m.a. í Seðlabankanum og síðar
í Sjávarútvegsráðuneytinu. Þar
undi hann ekki hag sínum eftir að
ráðherraskipti höfðu orðið fremur
en Hærekur konungur hjá Guð-
mundi ríka á Möðruvölium. Hann
réðist nú sem framkvæmdastjóri
til Freyjunnar hf. í Súgandafirði.
Hún var þá í djúpum sjó, svo óvíst
var hvort hún héldi velli. Ég hafði
hvatt hann til þessarar vesturfarar
og sagði honum að Freyjan yrði
að halda velli þangað til ákveðið
yrði að gera jarðgöng til Súganda-
ijarðar. Ég held að hann hafi fram-
an af ekki trúað mér.
Áður en ég lýk þessum sundur-
lausu þönkum langar mig að minn-
ast einnar samverustundar okkar
Baldurs. Hann var þá fenginn til
að fara á Bíldudal til að gera út-
tekt á stöðu frystihússins. Ég hafði
átt hlut að máli að hann fór þessa
ferð og leitaði eftir að fara með
honum vestur. Ég þurfti að fara á
ísaijörð og kvaðst myndi fara úr í
Flókalundi. Þegar við komum í
Dali vestur hóf ég að ræða það við
hann, að sem Norður-ísfirðingur
gæti hann ekki verið þekktur fyrir