Morgunblaðið - 21.01.1996, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
íslenskir leikhúsmenn gera strandhögg í Katalóníu
Hárié í
Barselóna
*
Það er víst ekki ofsagt að flestir Islendingar
hafí haft spumir af uppsetningu Flugfélags-
ins Lofts á Hárínu í Gamla bíói sumaríð
1994. Nú hefur sýningin veríð sett upp í
Barselóna í samstarfí Flugfélagsins Lofts
og spænsks fyrirtækis. Karl Pétur Jónsson
fékk tækifæri til að vera fluga á vegg í
Goya-Ieikhúsinu í Barselóna á frum-
sýningardaginn og var á meðal frum-
sýningargesta um kvöldið.
Morgunblaðið/Karl Pétur Jónsson
FORRÁÐAMENN Flugfélagsins Lofts framan við Goya-leikhúsið
í Barselóna. F.v.: Hallur Helgason, Ingvar Þórðarson fram-
kvæmdasljóri og Baltasar Kormákur leikstjóri.
SÝNINGIN hefur vakið mikla athygli fjölmiðla í Katalóníu. F.v.: Baltasar Kormákur leikstjóri, Ant-
onio sýningarsljóri, sjónvarpssljarnan Nína sem kom til að taka viðtal og Miquel
Polidano framleiðandi sýningarinnar.
AÐ ERU ár og dagar síðan
ég hef séð nokkuð þessu
líkt,“ segir yfir sig gáttað-
ur en afar glaður forstjóri
Goya-leikhússins í Barselóna. Hann
hefur fulla ástæðu til að vera
ánægður, enda nýafstaðin frumsýn-
ing á „Ópera Rock-Hair“ í leikhús-
inu að íokinni hverri áhorfendur risu
úr sætum sínum og hylltu aðstand-
endur sýningarinnar, blístruðu og
stöppuðu - nokkuð sem leikhús-
gestir gera að öllu jöfnu ekki í
Barselóna.
Hartnær átta hundruð frumsýn-
ingargestir virtust vera afar hrifnir
af uppsetningu Flugfélagsins Lofts á
Hárinu, sem er í öllum meginatriðum
eins og sú sem íslendingar hópuðust
á fyrir rúmu ári, að því undanskiidu
að í þetta sinn eru tungumálið og
leikaramir af katalónskum uppruna.
Ástæða er að undirstrika að stór
munur er á spænskri og katalónskri
tungu. Barselóna er í Katalóníu og
Katalóníumenn hafa sterka katal-
ónska þjóðemisvitund og telja sig
ekki vera Spánveija. .Þeir tala sitt
eigið tungumál og á því tungumáli
eru öll leikrit í borginni sett upp,
Katalóníumenn yrðu afar móðgaðir
ef einhver setti upp leikrit á spænsku
í Barselóna, því mætti líkja við að
einhver setti upp leikrit á dönsku
fýrir íslendinga á íslandi.
Baltasar Kormákur á rætur sínar
að rekja til Katalóníu, faðir hans er
þaðan, en talar hann Katalónsku?
„Nei, ég geri það nú ekki, en ég
talaði örlitla spænsku áður en ég
kom hingað og hún hefur lagast
mikið á þessum fjórum mánuðum.
Hins vegar hef ég haft túlk mér við
hlið við vinnuna, öðruvísi hefði þetta
ekki gengið upp.“
Stórfyrirtæki
í Barselóna setur Flugfélagið Loft-
ur Hárið upp í samstarfi við spænskt
fyrirtæki, ONLY productions, en upp-
setningin er afar stórt verkefni, kost-
ar alls um þijátíu milljónir króna.
Spænska fyrirtækið sér um alla fram-
kvæmdahlið sýningarinnar, §ár-
mögnun, rekstur, markaðssetningu
og svo framvegis. Hlutverk Islending-
anna í uppsetningunni er allt sem
tengist listrænu hliðinni, handrit,
leikstjóm, lýsing, stjómun dansa og
svo framvegis. Þetta er nýstárlegur
útflutningur frá íslandi og ef fer sem
horfir má búast við að þetta ævin-
týri leggi nokkra peseta til gjaldeyr-
isforða þjóðarinnar - enn eitt dæmið
um að íslendingar hafa ýmislegt ann-
að að selja en þorsk.
Fmmsýning Hársins í Barselóna
er fyrir Flugfélagið Loft lokapunkt-
urinn í vinnu sem hefur tekið rúmt
ár. En hver voru tildrög þess að
Hárið komst á fjalirnar í Teatre
Goya í Barselóna? Ingvar Þórðarson,
framkvæmdastjóri Flugfélagsins
Lofts, svarar því.
„Þegar við vorum að sýna Hárið
heima fengum við oft að heyra það,
frá fólki sem við tökum mikið mark
á, til dæmis Tómasi Tómassyni á
Borginni, að sýningin væri á heims-
mælikvarða og ætti fullt erindi á
stærri markaði en þann íslenska. Við
ákváðum að láta reyna á þetta. Balt-
asar er ættaður héðan frá Katalóníu
og pabbi hans (Baltasar Samper list-
málari) á hér vini sem gátu hjálpað
okkur, besti vinur hans er í menning-
armálaráði borgarinnar og með hans
hjálp leituðum við fyrir okkur hér.
Við komumst í samband við ONLY
productions og þeir ákváðu að setja
verkið upp. Baltasar hefur verið hér
síðastliðna fjóra mánuði að leikstýra
verkinu. Við leggjum til alla listræna
þætti sýningarinnar; leikgerð, leik-
stjóm, lýsingu, leikmynd og stjómun
dansa. Bjöm Bergsteinn hannar lýs-
ingu sem hefur vakið mikla athygli,
enda notar hann tækni sem hefur
aldrei áður sést hér í borg og að síð-
ustu er Ástrós Gunnarsdóttir höfund-
ur dansa auk þess sem hún dansar
í sýningunni."
Svo virðist sem Tómas veitinga-
maður á Hótel_ Borg og aðrir sem
sögðu Hárið á íslandi vera á heims-
mælikvarða hafi haft rétt fyrir sér
ef marka má áhugann á verkinu í
Barselóna. Verkið var forsýnt þrisv-
ar sinnum og seldist upp á allar
sýningamar og að sögn Ingvars
Þórðarsonar var „... bijáluð
stemmning á þeim öllurn."
Fornfrægt leikhús
Goya leikhúsið er fornfrægt leik-
hús í Barselóna. Þar setti Lorca upp
verk sín og þar teiknaði Dalí sviðs-
myndir. Raunar þykir blaðamanni
húsinu svipa nokkuð til Gamla bíós
þar sem þessi leikgerð Hársins var
uppmnalega sett upp, þótt húsið sé
nokkuð stærra, tekur um 760 manns
í sæti en Gamla bíó um 450. Húsið
er í miðborg Barselóna eins og
Gamla bíó í Reykjavík. Miquel Polid-
ano, framleiðandi sýningarinnar,
segir að það sé „mjög erfitt að fá
leikhús í Barselóna, margir leikhópar
keppi um að fá leikhús, en þeim
hafi boðist þetta hús, sem Baltasar
leist strax vel á er hann kom inn í
það, enda fundist svipaður andi hér
og í leikhúsinu sem Hárið var sýnt í
á Islandi." Blaðamaður gat fullvissað
hr. Polidano um að það er rétt.
Það vakti athygli blaðamanns er
hann kom til Barselóna að mikið ber
á auglýsingum fyrir sýninguna. Að
sögn Miquels Polidano var markaðs-
setningin meiri og allt öðruvísi en á
venjulegum leikritum sem sett eru
upp í borginni. Hann segir Hárið
höfða til mun breiðari hóps en reglu-
bundinna leikhúgesta, og því þurfti
að beita öðrum markaðsaðferðum
en vant er. Framleiðendur Hársins
í Barselóna keyptu 600 götuborða
sem eru vítt og breitt um borgina,
meðal annars við breiðstrætið sem
liggur að hinni frægu kirkju Sagrada
Familia, en hún er viðkomustaður
flestra ferðamanna sem Barselóna
heimsækja. Þegar þessi grein birtist
verða 600 til viðbótar komnir upp
víðsvegar um borgina. „Kynningin
hefur gengið afar vel,“ segir Polid-
ano, „sjónvarps- og útvarpsstöðvar
sýna verkinu mikinn áhuga. Leikar-
ar og leikstjóri hafa farið í 25 út-
varpsviðtöl og allar sjónvarpsstöðvar
borgarinnar verið með fréttir af sýn-
ingunni með viðeigandi viðtölum við
aðstandendur. Fjölmiðlar hafa sýnt
Baltasar Kormáki leikstjóra verksins
sérstakan áhuga.“ Þessi ummæli
Polidanos voru greinilega ekki úr
lausu lofti gripin því í þessari andrá
var beðið um þögn í salnum og sjón-
varpsfólk tók viðtal við Baltasar á
sviði leikhússins, á meðan önnur
sjónvarpsstöð beið þess að fá við
hann viðtal.
Frægð á feðraslóð
Það lá því beint við að spyija
Baltasar hvort hann væri að verða
frægur í Barselóna. Hann vildi nú
ekki kannast við það en Ingvar
Þórðarson félagi hans hnýtir í það
að fólk sé farið að þekkja Baltasar
á götu; „í dag vorum við í búð og
þar svifu á okkur tveir krakkar og
spurðu Baltasar hvort hann hefði
ekki verið í sjónvarpinu. Hann er
orðinn kunnugiegt andlit hér í borg,
þessa dagana að minnsta kosti.“
Eins og til að afsaka þetta segir
Baltasar; „Það er nú eðlilegt að
erlendum leikstjóra sé sýndur dálít-
ill áhugi. Það sama gerist heima á
íslandi til dæmis þegar Rimas
Tauminas og félagar settu upp
Mávinn og síðar Don Juan í Þjóð-
leikhúsinu. Þeir vöktu mikla at-
hygli fjölmiða, ekki síst fyrir að
vera útlendir."
Uppfærslan á Hárinu í Barselóna
virðist við fyrstu sýn vera í öllum
meginatriðum eins og sú sem yfir
40.000 íslendingar sáu í Gamla bíói.
Að sögn Baltasars Kormáks þurfti
aðeins að breyta sáralitlu. „Það eina
sem Katalóníumennirnir vildu
breyta til að verkið félli að smekk
heimamanna voru útsetningarnar á
tónlistinni. Handritinu þurfti ekkert
að breyta, við mátum það svo að
þekking Katalóníumanna á Banda-
ríkjunum væri svipuð og íslendinga
svo að handritið stendur óbreytt að
langmestu leyti.“
Hvað með sviðsmyndir, búninga
og þess háttar, voru þessir hlutir
fiuttir inn frá íslandi? „Það eina sem
við höfðum með okkur að heiman
var hugvitið," segir Ingvar Þórðar-
son. „Við tókum að vísu með okkur
tvennt úr sviðsmyndinni, sólina sem
kemur svífandi niður í upphafi
verksins og fallhlífina sem allir leik-
ararnir eru naktir undir í síðasta
atriðinu fyrir hlé. Þetta er gamla
fallhlífin mín. Kettirnir mínir sváfu
í þessari fallhlíf þar til hún fékk
nýtt lífi. Allir búningar og allt annað
í sviðsmyndinni, sem Finnur Arnar
hannaði, var smíðað upp á nýtt.“
Það var fremur afslappað and-
rúmsloft í leikhúsinu þennan frum-
sýningardag. Allir þátttakendurnir
í sýningunni voru á staðnum, ekki
til að æfa, heldur aðeins til að svara
spurningum sjónvarpsmanna og
sýna þeim atriði úr sýningunni.
Leikarar og dansarar í sýningunni
eru 23 talsins og hópurinn saman-
stendur af ungu og efnilegu lista-
fólki, líkt og leikhópurinn sem setti
verkið upp á íslandi. „í leikhópnum
eru engar súperstjörnur, en nokkrir
eru við það að verða það,“ segir
Ingvar.
„Strákurinn sem er í sama hlut-
verki og Hilmir Snær var í heima
er frægur rokkari," segir Ingvar.
„Hann syngur og leikur á gítar í
hljómsveit sem hefur verið að gera
það gott í Katalóníu.“ Strákurinn
sá heitir Joan Vinyalis, rámur katal-
ónskur kvennaljómi. Þetta kvöld
ætti að verða honum eftirminnilegt,
hann er að stíga í fyrsta sinn á fjöl
í öðru gervi en sínu eigin. Aðspurð-
ur kvaðst hann hvergi banginn;
„Stykkið er alveg klárt og fyrir mér
er þetta bara eins og að fara á svið
á tónleikum. Eini munurinn er að
ég þarf að vera einhver annar en
ég er í þetta sinn!“ Samstarf þeirra
Baltasars kvað Joan hafa verið mjög
gott og hann undirstrikaði það eftir-
minnilega um kvöldið í frumsýning-
arhófinu. Þar sté hann á svið með
gítar að vopni og söng Baltasar
frumsaminn óð um vináttu þeirra
tveggja, þar sem hann líkti þeim
vinunum við tvö skip sem mætast
en verða að lokum að skilja.
Fleiri leikarar í hópnum eru að
stíga sín fyrstu skref í leik, sú sem
leikur Dionne, Danna Leese Routh,
ung blökkustúlka frá Washington
DC talar ekki katalónsku svo hún
lagði textann á minnið eins og páfa-
gaukur. Hún er líka poppari eins
og Joan Vinyalis . Þau tvö voru
alveg glimrandi góð á frumsýning-
unni um kvöldið og hlutu að launum
Iófaklapp, stapp, hróp og blístur
tæplega átta hundruð áhorfenda.
Blaðamaður hélt að þetta væri al-
vanalegt í leikhúsum borgarinnar,
en katalónsk vinkona hans fullyrti
að hún hefði aldrei orðið vitni að
slíkum móttökum.
Uppselt
Eftirspurn eftir miðum á frum-
sýninguna var mikil. Það var upp-
selt upp í ijáfur og í salnum var
skemmtileg blanda af fjölmiðla-,
stjórnmála- og listafólki Katalóníu
og svo auðvitað slatti af íslending-
um sem sumir búa í borginni, en
aðrir komu gagngert til hennar
vegna sýningarinnar. Uppselt var á
þijár forsýningar, á frumsýningu
og samkvæmt nýjustu fréttum er
uppselt á aðra, þriðju og fjórðu sýn-
ingu á verkinu. Ef aðsókn heldur
áfram á sömu braut eru spennandi
tímar fram undan hjá Flugfélags-
mönnum: „Okkur stendur til boða
að setja verkið upp í Madríd og þá
á spænsku,“ sagði Ingvar. „Svo
hafa menn verið að ræða við okkur
um að setja verkið upp í Moskvu
og það hljómar vel, hitt er svo auð-
vitað spurning, hvort Baltasar er
til í að eyða ævinni í að setja upp
Hárið. Einnig hefur komið til tals
að setja Rocky Horror upp hér í
Barselóna, en það gengur enn fyrir
fullu húsi heima og verður sýnt á
meðan svo er.“