Morgunblaðið - 25.01.1996, Blaðsíða 2

2 FIMMTUDAGUR 25. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Gríðarlegt tjón þegar eldur kom upp í togaranum Mainz
Eitt skipa Samherja
brann í Cuxhaven
Time segir
Leif ís-
lenskan
ENGINN vafi leikur á þjóðemi
Leifs Eiríkssonar í nýjasta hefti
Time, þar
sem hann er
sagður ís-
lenskur. Til-
efnið er sýn-
ing í Helsinki
þar sem nor-
rænir land-
könnuðir
verða I fyr-
irrúmi.
„Til að minnast hetjudáða
sona sinna, munu Norðurlöndin
fimm standa saman að ferða-
sýningu þar sem lögð verður
áhersla á ævintýri Leifs Eiríks-
sonar frá íslandi, Vitus Bering
frá Danmörku, Adolf Erik
Nordenskjold frá Finnlandi,
Sven Hedin frá Svíþjóð og Ro-
ald Amundsen frá Noregi,“ seg-
ir í Time.
GRÍÐARLEGT tjón varð þegar eldur
kom upp í frystitogaranum Mainz
þar sem hann lá við bryggju í Cux-
haven í Þýskalandi. Skipið er í eigu
Deutsche Fischfang Union, en Sam-
herji á Akureyri er stærsti hluthafi
í fyrirtækinu. Finnbogi Baldvinsson,
framkvæmdastjóri DFFU, segir að
tjónið sé gríðarlegt og óvíst hvort
hægt sé að endurbyggja skipið.
Verið var að gera endurbætur á
Mainz þegar eldur kom upp í því kl.
8 í fyrrakvöld. Menn voru að vinna
um borð og kölluðu strax á slökkvi-
lið. Þrátt fyrir að það kæmi fljótlega
á staðinn náði eldurinn að breiðast
um skipið og var það um tíma nán-
ast alelda. A annað hundrað slökkvi-
liðsmenn börðust við eldinn um nótt-
ina.
Þegar Morgunblaðið náði tali af
Finnboga Baldvinssyni um miðjan
dag í gær var ekki búið að slökkva
að fullu eldinn í skipinu. Hann sagði
að menn héldu að sér höndum við
slökkvistarf þar sem slagsíða væri
komin að skipinu, en búið væri að
dæla gífurlegu magni af vatni á það.
Komin slagsíða
að skipinu
„Það er ljóst að þetta er gríðarlega
mikið tjón. Hve mikið vitum við ekki.
Við getum á þessu stigi ekki gert
okkur grein fyrir hvort hægt verður
að endurbyggja skipið. Sem betur fer
urðu engin slys á fólki. Það er búið
að vera hér fjölmennt lið sem hefur
barist við eldinn. Á tímabili í nótt
voru hér á annað hundrað slökkviliðs-
menn, vel útbúnir tækjum, en réðu
ekki neitt við neitt.
Það er komin slagsíða að skipinu
og menn eru ragir við að dæla meiri
sjó í það,“ sagði Finnbogi.
Finnbogi sagði að hvasst hefði
verið og það hefði gert mönnum erf-
iðara fyrir við slökkvistarfið.
Mainz er 94 metra frystitogari.
Hann hefur verið frá veiðum undan-
famar vikur, en fyrirhugað var að
hann færi á veiðar að nýju í mars
eða apríl. Finnbogi sagði ekki ljóst
hvaða áhrif bruninn hefði á rekstur
DFFU. Fyrirtækið ætti þijú önnur
skip og þau væru öll á veiðum. Hann
sagði að allt yrði gert sem hægt
væri til að tryggja að þau markmið,
sem stjómendur fyrirtækisins hefðu
sett sér, næðust.
Gjöld fyrir læknisverk hækka
Stefnt að því að
spara 100 millj.
HEILBRIGÐISRAÐHERRA hefur
gefið út reglugerðir sem auka sértekj-
ur heilbrigðisstofnana um 100 millj-
ónir á þessu ári. Meðal breytinga er
að réttur ellilífeyrisþega til greiðslu
lægra gjalds við komu á heilsugæslu-
stöð er hækkaður úr 67 ámm í 70
ár nema hjá öryrkjum.
Sum gjöld fyrir læknisverk hækka,
en þök á greiðslu til þeirra sem að
eiga rétt á afsláttarkorti hækka ekki.
Þá verða gmndvallarþættir í heilsu-
vemd áfram ókeypis, s.s. mæðra-
vemd, ungbamaeftirlit og heilsu-
gæsla í skólum. Haldið er þeirri stefnu
að hvetja almenning til að leita til
heilsugæslu frekar en beint til sér-
fræðinga. Þannig hækka greiðslur
vegna komu til sérfræðings meira en
vegna komu til heilsugæslulæknis.
Almennt gjald hækkar
um 100 krónur
Koma til heilsugæslulæknis á dag-
vinnutíma hækkar úr 600 í 700 krón-
ur. Gjald vegna komu ellilífeyrisþega
70 ára og eldri, örorkulífeyrisþega,
ellilífeyrisþega 67-70 ára sem nutu
örorkulífeyris fram til 67 ára aldurs,
bama sem njóta umönnunarbóta og
bama innan 16 ára aldurs hækkar
úr 200 í 300 kr. Gjald fyrir vitjanir
er hækkað til samræmis við almennt
gjald nema vegna bama sem njóta
umönnunarbóta.
Gjald fyrir komu til sérfræðings
hækkar úr 1.200 kr. auk 40% af
umframkostnaði í 1.400 kr. auk 40%
af umframkostnaði. Ellilífeyrisþegar
70 ára og eldri, svo og örorkulífeyris-
þegar, ellilífeyrisþegar 67-70 ára sem
nutu örorkulífeyris fram til 67 ára
aldurs og bama sem njóta umönnun-
arbóta greiða 500 krónur auk 1/3
af 40% umframkostnaði.
Rétti til afsláttarkorts er haldið
óbreyttum varðandi þær flárhæðir
sem þar eru til viðmiðunar. Réttur
til afsláttarkorts á kjöram ellilífeyr-
isþega færist úr 67 áram í 70 ára
aldur nema vegna þeirra sem voru
öryrkjar til 67 ára aldurs.
Morgunblaðið/Ásdís
Á ANNAÐ hundrað manns sóttu fund Ferðafélags íslands í gær.
Mannvirkjagerð á
Hveravöllum mótmælt
ALMENNUR félagsfundur í
Ferðafélagi íslands samþykkti í
gærkvöldi harðorða ályktun vegna
fyrirhugaðra framkvæmda á
Hveravöllum.
í ályktuninni er mótmælt hug-
myndum um „viðamikla og vara-
sama mannvirkjagerð á HveravöU-
um, sem birtast i þeim drögum að
umhverfismati og deiliskipulagi,
er nú hafa verið auglýst á vegum
skipulagsyfirvalda og sem m.a.
myndu leiða til þess að starfsemi
og aðstöðu Ferðafélags íslands,
sem á sér áratuga hefð, yrði rutt
til hliðar,“ eins og þar segir.
Fundurinn vefengdi eignar- og
yfirráðarétt Svínavatnshrepps yfir
Hveravöllum og ferðamannasvæð-
inu í grennd og beindi þeim tilmæl-
um til yfirvalda skipulags- og
byggingarmála að áætlanir um
skipulag hljóti „alls ekki endanlega
umfjöllun fyrr en lokið hefur verið
vinnu við heildarskipulags alls há-
lendisins."
Árás á Akranesi
Gæsluvarð-
hald lengt
HÆSTIRÉTTUR úrskurðaði í gær
19 ára stúlku í gæsluvarðhald til
4. febrúar nk. vegna líkamsárásar
á 16 ára stúlku á Akranesi.
Héraðsdómur Vesturlands úr-
skurðaði stúlkuna og þijár 16 ára
stúlkur á sunnudag í gæsluvarðhald
til 31. janúar. Fulltrúi sýslumanns
á Akranesi hafði krafist tveggja
vikna gæsluvarðhalds yfir þeim öll-
um á grundvelli alvarleika brotsins
og vegna rannsóknarhagsmuna.
Veijandi stúlknanna kærði úr-
skurðinn til Hæstaréttar en þar sem
yngri stúlkunum þremur var sleppt
úr haldi á þriðjudag voru kærur
þeirra dregnar til baka. í úrskurði
um kæru elstu stúlkunnar breytti
Hæstiréttur forsendum gæsluvarð-
haldsins á þá leið að stúlkan er úr-
skurðuð vegna alvarleika brotsins í
tveggja vikna gæsluvarðhald, eins
og upphaflega var krafist.
Rannsóknarlögregla á Akranesi
er enn að ýfirheyra vitni vegna
málsins og miðar rannsókn vel.
Líðan stúlkunnar, sem fyrir árás-
inni varð, er að mestu óbreytt, að
sögn læknis á gjörgæsludeild Borg-
arspítalans.
-----♦ ♦ ♦----
Viðræður í Moskvu
Rættum
Smuguþorsk
VIÐRÆÐUR íslands, Noregs,
Rússlands og Færeyja um veiði-
stjómun fyrir norsk-íslenzka síldar-
stofninn hófust í Moskvu í gær. Að
sögn Guðmundar Eiríkssonar, for-
manns íslenzku viðræðunefndarinn-
ar, byijuðu fundir seint og voru of
skammt á veg komnir, er þeim var
frestað í gær, til að hann vildi tjá
sig um hvort miðaði í samkomulags-
átt.
Gert var ráð fyrir óformlegum
samtölum um síldarmálin í gær-
kvöldi. í dag heíjast fundir að nýju
og verður rætt um síldina til hádeg-
is. Þá skipta bæði Rússland og Nor-
egur um samninganefndir að stórum
hluta og viðræður um þorskveiðar
íslenzkra skipa í Barentshafi heljast.
Náist ekki niðurstaða í síldarvið-
ræðunum í dag, kann svo að fara
að komið verði á öðrum síldarfundi
í lok vikunnar, þyki ástæða til.
ÁLBRÆÐSLA Columbia Aluminum Corporation í Goldendale í Washington-ríki í Bandaríkjunum.
Valdabarátta tefur
ákvörðun um álver
VALDABARÁTTA innan fyrirtæk-
isins Columbia Aluminum mun verða
þess valdandi að ákvörðun um það
hvort fyrirtækið reisi álver á íslandi
eða í Venezuela dragist enn og þær
fyrirætlanir verði jafnvel lagðar á
hilluna.
Trúnaðarráð eignarhaldsfélags
starfsmanna (ESOP) Columbia Al-
uminum lýsti því yfír rétt fyrir jól
að það hygðist nýta rétt til að kaupa
hlut Kenneths Petersons, forstjóra
fyrirtækisins, og selja fyrirtækinu
Goldendale Aluminum. í upphafí
þessarar viku kom stjórn Columbia
saman og 23. janúar var tilkynnt
að ákveðið hefði verið að gera tilboð
í eignarhlut starfsmannanna í fyrir-
tækinu. Tilboðið hljóðar upp á 63
milljónir dollara (rúma fjóra millj-
arða íslenskra króna).
í fréttatilkynningu frá Columbia
Aluminum segir að ESOP hafí átt
kauprétt á 564.000 hlutum I fyrir-
tækinu, sem eru í eigu Petersons,
allt frá árinu 1988.
Hyggst engu að
síður reisa álver
Jim Hensel, yfírmaður nýrra verk-
efna hjá Columbia, sagði í gær-
kvöldi að Peterson hefði hug á að
reisa álver annaðhvort á íslandi eða
í Venezuela hvernig sem færi með
Columbia Aluminum. Ákvörðun um
byggingarstað myndi hins vegar
tefjast fram í byijun apríl að minnsta
kosti.
Hensel sagði að í raun væri um
tvo kosti að ræða: ESOP keypti
hlutabréfín og seldi nýjum eiganda,
eða tilboði stjórnar Columbia yrði
tekið og þá myndu starfsmenn ekki
eiga hlut í fyrirtækinu.
Ef álbræðsla Columbia í Washing-
ton-ríki í Bandaríkjunum kemst í
eigu Goldendale Aluminum munu
tvær álbræðslur, sem seldar voru
hvor í sínu lagi á níunda áratugnum,
komast undir einn hatt.
Hensel sagði að keypti fyrirtækið
Goldendale Columbia myndi Peter-
Starfsmenn og
stjórnandi bítast
um yfirráð í Col-
umbia Aluminum
son aðeins geta haldið fast í áætlan-
ir sínar um að reisa álver á íslandi
eða í Venezuela ef hann keypti þýsku
bræðslutækin af Goldendale. Eig-
endur Goldendale hefðu ekki í
hyggju að reisa nýtt álver og því
mögulegt að þeir seldu Peterson
bræðslutækin, sem Columbia keypti
af fyrirtækinu Vereinigte Alum-
inium Werke í Töging í Þýskalandi
I ágúst 1995, en ekki hefði verið
samið um neitt slíkt enn.
Tilgangur starfsmanna
í grein, sem birtist í bandaríska
blaðinu American Metal Market 25.
desember, er látið að því liggja að
starfsmönnum hafí ekki hugnast
útþenslufyrirætlanir Petersons og
haft eftir Jessie Casewell, sem
stjórnar trúnaðarráði eignarhaldsfé-
lags starfsmanna, að starfsmenn
vildu „einbeita sér að fyrirliggjandi
starfsemi í Goldendale".
Hensel sagði að starfsmenn hefðu
ekki ákveðið að neyta kaupréttar
síns vegna ótta um að störf þeirra
flyttust úr landi. „Höfuðástæðan er
að þeir vilja vera eigin herrar,“ sagði
Hensel. „Þeir hafa ekki áhyggjur af
störfum vegna þess að ætlunin er
ekki að loka Goldendale-bræðsl-
unni.“
„Við höfum vitað af þessu nokkr-
un tíma,“ sagði Garðar Ingvarsson,
framkvæmdastjóri Markaðsskrif-
stofu iðnaðarráðuneytisins, í gær.
„Við vitum líka að Peterson hefur
ekki gefið Töging álverið upp á bát-
inn.“
Garðar sagði að ómögulegt væri
að vita hvert framhald þessa máls
yrði, sérstaklega ef hvorugur aðili
gæfí sig og til kasta lögfræðinga
kæmi.
í fréttatilkynningu Columbia Al-
uminum segir að hlutabréf í fyrir-
tækinu hafi verið metið á 143 doll-
ara (um 9.500 krónur) í lok árs
1994, en samkvæmt niðurstöðum
hlutlauss ráðgjafa sé hvert hlutabréf
með kauprétti eignarhaldsfélags
starfsmanna 250 dollara (um 16.500
krónur) virði. Tilboð stjórnar Col-
umbia í hlut starfsmanna beri því
vitni hvílíka tröllatrú hún hafi á
framtíð fyrirtækisins.
c
I £9
\
í
f
<
I
<
M
á
\
i
<
<
<
i
i
<
i
11
i

i
í
i
Hl.