Morgunblaðið - 01.02.1996, Qupperneq 38

38 FIMMTUDAGUR 1. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
BÆIMDASKÓLINIM Á HÓLUM

Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
m Jf. Á liv
R M ' ý' J ’S
ÓLAFUR Signrgeirsson
kennari í fiskeldi með nem-
endum sínum við eitt kerið í
eldisstöðinni hjá Hólalaxi.
KYNBÓTASTARFIÐ í fisk-
eldinu á Hólum hefur skilað
góðum árangri, tekist hefur
að auka vöxt eldisfiskanna
með því að hægja á kyn-
þroska.
AUK daglegrar umhirðu í
fiskeldisstöðinni taka nem-
endur á fiskeldisbraut þátt í
ýmsum tilraunum og hér
kreista þeir hrogn úr einni
hrygnunni.
Útskrifum fólk sem
- getur orðið að liði
Rætt við Ólaf Sigurgeirsson sem hefur umsjón með fisk-
eldiskennslu á Bændaskólanum á Hólum
Við Bændaskólan á Hólum er fjölbreytt
skólastarf. Hér kemur m.a. fram að fískeldis-
nám er þar viðamikill þáttur, nám er í ferða-
þjónustu og þar fara einnig fram rannsókn-
ir á heilbrigði hrossa og þar er starfandi
sérstakur dýralæknir í hrossasjúkdómum.
Valdimar Kristinsson heimsótti skólann.
RÁTT fyrir fjöldagjaldþrot og
margháttaða erfiðleika í fisk-
eldi síðustu ár er hægt að
segja að greinin sé í miklum blóma
á Hólum þar sem fyrirtækið Hólalax
rekur fiskeldisstöð. Náin tengsl eru
á milli Hólaskóla og Hólalax þar sem
öll verkleg kennsla á fískeldisbraut
fer fram. Fiskeldið á Hólum hefur
siglt framhjá öllum þeim boðaföllum
,sem orðið hafa mörgum fiskeldisfyr-
irtækjum að flörtjóni og segir Ólafur
Sigurgeirsson kennari á fiskeldis-
braut bjart framundan í greininni sé
rétt að málum staðið.
„Markmiðið með kennslu í fiskeldi
á Hólum er fyrst og fremst að út-
skrifa fólk með nauðsynlega þekk-
ingu á faginu sem getur orðið að liði
í uppbyggingu á atvinnugreininni,"
segir Ölafur og bætir við að mikið
þekkingarleysi hafi haft sín áhrif á
hvernig fór um rekstur margra fisk-
eldisfyrirtækja. Námið byggist upp
á bæði bóklegu og verklegu námi.
Bóklegu fögin fjaila um eldisfræðileg
atriði, bókhald og rekstur fískeldis-
stöðva og tölvunotkun. Nemendur
j/erða að hafa lokið tveggja ára námi
■*' í framhaldsskóla og segir Ólafur að
þeir hafi reynt að losa skólann sem
mest við undirstöðufög en einbeitt
sér meir að sérhæfingu.
Kynbætur, tilraunir og
dagleg umhirða
„Námið er enn í mikilli mótun og
því lítið til af íslensku námsefni og
bókum. Við höfum reynt að fá nem-
endur til að lesa enskar og norskar
bækur en það hefur gengið misjafn-
lega. Verklega kennslan gengur fyrst
og fremst út á að kenna daglega
^ umhirðu og reynt að láta nemendur
komast eins oft og hægt er niður í
fiskeldisstöð. Síðan eru ýmsar til-
raunir í gangi sem nemendur aðstoða
við eða sjá um að mestu leyti. Með
því fá þeir betri skilning á tilgangi
tilraunanna. Ennfremur er þeim
kennd slátrun á fiski“.
Gerðar hafa verið tilraunir með
___að kynbæta bleikjustofninn og segir
Dlafur það hafa skilað nokkuð góðum
árangri. Nú sé farið að dreifa kyn-
bættum efnivið á aðrar stöðvar.
Erfðaframfarimar hafi skiiað sér vel
milli kynslóða og segist Ólafur eiga
von á að atvinnugreinin eigi eftir að
njóta mjög góðs af þessu kynbóta-
starfí. Kynbæturnar hafa miðað að
því að auka vaxtarhraða og seinkun
á kynþroska sem dregur úr vexti.
Bleikjueldi vænleg
aukabúgrein
Ólafur sagðist nokkuð bjartsýnn á
framtíð fískeldis á íslandi og þá sér-
stakiega í bleikjueldi. Nefndi hann
tvo möguleika í bleikjueldinu, ann-
arsvegar að það yrði rekið í stórum
stöðvum með meir en 50 tonna árs-
framleiðslu. Hinsvegar sjái menn
bleikjueldið fyrir sér sem aukabú-
grein bænda og benti Ólafur á að
tveggja tonna framleiðsla samsvar-
aði innleggi af 140 lömbum með
fjórtán kílóa meðalvigt. Sæi hann
fyrir sér að þetta gæti orðið talsverð-
ur búhnykkur fyrir bændur því vinn-
an við bleikjueldi væri ekki svo ýkja
mikil í samburði við margt annað í
landbúnaði. Hann benti hinsvegar á
að þetta væri mjög viðkvæm fram-
leiðsla og þýddi ekki að gera þetta
með hangandi hendi. Fiskur væri
ferskleikavara sem þolir ekki að
hanga eins og kjöt. Mikla nákvæmni
og hröð vinnubrögð þarf við slátrun
og frágang á framleiðslunni svo
tryggja megi að varan komist til
neytenda í fullum gæðum. „Það er
lítið mál í sjálfu sér að ala fískinn,
aðal málið er slátrunin, frágangur
og salan. Þú getur verið tvö og hálft
ár að framleiða fiskinn sem þú getur
svo hæglega eyðilagt á hálftíma með
röngum vinnubrögðum. Af þessum
sökum meðal annars hafa verið hald-
in námskeið víða um land fyrir þá
sem hafa áhuga á bleikjueldi, eru
byrjaðir eða eru að íhuga að hefja
eldi.“ segir Ólafur.
Góðar horfur í fiskeldi
Ólafur telur framtíðarhorfur í
bleikjueldinu mjög góðar, segir hann
heimsframleiðsluna á bleikju ekki
miklá og ef menn standi sig í mark-
aðsöfiun og sölumálum þá eigi verð-
ið eftir að haldast hátt. Hann segist
sömuleiðis telja góðar horfur í eldi á
öðrum tegundunum eins og laxi þótt
ljóst virðist að íslendingar verði aldr-
ei mjög stórir á þeim vettvangi. Eldi
sjávarfiska og dýra sé einnig að
færast mjög í aukana og nefndi hann
þar sem dæmi eldi veiddra ígulkeija
og eldi Sæeyra. „í kindakjötsfram-
ieiðslunni séu bændur vanir því að
vera nánast lausir allra mála þegar
gripurinn er kominn í sláturhúsið. í
bieikjueldinu eru engar beingreiðslur
né hitt að kaupfélagið sjái um söl-
una. Þarna þurfa menn að hugsa
sjálfir um sína vöru frá upphafi til
enda en eru lausir við forsjárhyggj-
una sem getur að vísu reynst ýmsum
erfitt að venja sig af eftir áratuga
tilveru hennar" segir Ólafur í enda
spjallsins.
Sigríður Björnsdóttir á Hólum,
dýralæknir hrossasjúkdóma
Stöndum á núll-
punkti í mörgn
FYRIR tæpum tveimur árum
var skipað í nýja stöðu dýra-
læknis hrossasjúkdóma á
vegum yfírdýralæknisembættisins.
Staðan er til reynslu til tveggja ára
en stefnan er sú að staðan verði við
lýði til frambúðar. Dýralæknir
hrossasjúkdóma hefur aðsetur á
Hólum. í starfið var ráðin Sigríður
Björnsdóttir dýralæknir og var hún
beiðin um að segja frá í hvetju starf
hennar væri fólgið og hvernig það
tengdist skólastarfinu.
„Ég sinni hér kennslu í líffæra-
og lífeðlisfræði við skólann. Hef eftir-
lit með heilbrigði dýranna á skólabú-
inu, þar sem fyrst og fremst er um
hross ræða. Hér eru yfír eitt hundrað
hross á járnum þegar best lætur og
annað eins á útigöngu. Þessi hluti
starfs míns getur verið afar tíma-
frekur, sérstaklega þegar líða tekur
á veturinn og þjálfun hrossa í al-
gleymingi. Ég er í góðu samstarfi
við Vilhjálm Svansson héraðsdýra-
lækni en við hjálpumst að við meiri-
háttar aðgerðir auk þess sem hann
tekur þátt í rannsóknarstarfinu."
„Mitt aðalstarf er að stunda rann-
sóknir á heilbrigði hrossa. Þar er
helst að nefna spatt-rannsóknir, sem
hófust í vor. Spatt er kvilli sem hef-
ur mikil áhrif á sölu hrossa og þá
sérstaklega hvað varðar útfiutning.
Þama er mörgum spurningum ósvar-
að eins og til dæmis hveijar séu
helstu orsakir og þá í framhaldinu
hvort hægt er að gera einhveijar
ráðstafanir til að stemma stigu við
spatt-myndun í hækillið. Hér er um
að ræða langtíma verkefni sem ekki
sér fyrir endann á. Það er unnið í
samvinnu Hólaskóla, Yfírdýralækn-
isembættisins, Tilraunastöðvarinnar
á Keldum og Dýralæknaháskólans í
Uppsölum. Gagnasöfnun um tíðni
og arfgengi mun ljúka í vor og verð-
ur þá hægt að heíja úrvinnslu."
Byggt á erlendum tölum og
innlendri reynslu
„Þá hef ég hönd í bagga með
öðrum rannsóknum. Má þar nefna
fijósemisrannsóknir á stóðhestum,
en viðbúið er að framhald verði á
þeim. Þarna er fyrst og fremst um
að ræða upplýsingaöflun, því við
stöndum frammi fyrir því með ís-
lenska hestinn að fyrir liggja tak-
markaðar tölulegar uppiýsingar um
ýmislegt er varðar iíffræðilega starf-
semi. Við stöndum á núllpunkti í
ákaflega mörgu og verðum til dæm-
is að byija á að finna út hver meðal-
gæði sæðis í íslenskum hesti eru.
VINNUAÐSTAÐA Sigríðar er eins og best verður á kosið í því
sem áður var minkahús. Hér myndar hún með röntgentækjum
hækil á hesti með aðstoð norsku stúlkunnar Linn Hammerby.
Nám í ferðaþjónustu
í burðarliðnum
ÞEGAR þrengt hefur að í hefð-
bundnum landbúnaðargreinum hafa
bændur leitað á ný mið. Mikill
vaxtarbroddur er nú í ferðaþjónustu
bænda og samkvæmt samningi milli
landbúnaðarráðuneytisins og
Bændaskólans á Hóium mun
kennsla á ferðamálabraut hefjast á
þessu ári á Hólum. Guðrún Þóra
Gunnarsdóttir bókmenntafræðingur
hefur verið ráðin til starfa vegna
þessa þáttar í starfsemi skólans.
Guðrún Þóra, sem var hótelstjóri
á Hólum síðastliðið sumar, segir að
boðið hafi verið upp á gistingu í
uppábúnum rúmum, svefnpokapláss
og tjaldstæði og hafi aðsókn aukist
mjög, en þetta er þriðja árið sem
boðið er upp á þessa þjónustu.
„Nú er í fyrsta skipti unnið mark-
visst að því að kynna eða markaðs-
setja Hóla sem gististað og er það
hiuti af mínu starfi. Auk þess vinn
ég við undirbúning að ferðamála-
brautinni, en áætlað er að kennsla
hefjist á henni á næsta ári. Það er
mikil gróska í ferðaþjónustu hjá
bændum og mikill áhugi á að hefja
kennslu í ferðaþjónustu sem myndi
tengjast hestamennskunni og fisk-
eldinu á staðnum. Víða eru hesta-
ieigur reknar samhliða ferðaþjón-
ustu á bæjum og sömuleiðis veiði í
vötnum og tjörnum. Fræðslan hér
kemur til með að taka mið af afþrey-
ingar- og umhverfissjónarmiðum.
Þetta skýrist kannski best með að
segja a<5 stílað verði inn á grænu
línuna. í gangi er undirbúningsvinna
fyrir þetta nám, en vissulega mun
framhaldið ráðast af því fjármagni
sem fæst, hvað hægt verður að gera.
Hvort byijað verður með námskeið-
um eða strax með heilsársnámi er
ekki útséð um, en viljinn til að
hleypa þessu af stokkunum er ótvír-
ætt fyrir hendi.
Það vantar meðal annars meiri
þekkingu á hvernig á að umgangast
ferðamenn, hvernig á skipuleggja
ýmsa þjónustu svo sem hestaferðir,
lengri og styttrí, svo og ýmislegt
er varðar öryggismái. Sumir þeirra
er fást við ferðaþjónustu hafa orðið
góða þekkingu á þessum hlutum en
þeir eru margir sem vilja fá aukna
fræðslu," segir Guðrún Þóra.
Hún telur að þessir þrír þættir;
hestamennska, fiskeldi og ferða-
þjónusta, eigi vel saman og styrki
hver annan. Ferðaþjónusta á Hólum
getur aukið nýtingu hrossanna yfir
sumartímann auk þess sem hrossin
laði fólk að svo dæmi sé tekið og
grundvöllur að góðum menntunar-
möguleikum er lagður .með líflegri
starfsemi í þeim greinum sem
kenndar eru á skólanum.