Morgunblaðið - 03.02.1996, Side 4

4 C LAUGARDAGUR 3. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 3. FEBRÚAR 1996 C 5
heimili íslensku sendi-
herrahjónanna í París
nýlega. Sverrir Haukur
Gunnlaugsson og Guðný
Aðalsteinsdóttir efndu til
móttöku Kristni Sig-
mundssyni til heiðurs, en
þangað fór Þórunn
Þórsdóttir og hitti
söngvarann og fleiri
góða gesti.
Lófatakið var langt og
mikið og söngvarar í aðal-
hlutverkum hneigðu sig
djúpt, lögðu hönd að hjarta-
stað, sendu fingurkossa. Einn þeirra,
hávaxinn og reffilegur maður með
mikla rödd, klappaði fyrir hljómsveit-
inni, brosti breitt og veifaði til áhorf-
enda í kveðjuskyni. Þetta var Kristinn
Sigmundsson, sem söng í síðasta sinn
í La Boheme í Bastillu-óperunni í
París seint í janúar. Hann hafði verið
í Frakklandi frá því í nóvember, lang-
dvölum fjarri heimilinu í Kópavogi,
eins og Smugusjómaður að eigin
sögn, þótt óneitanlega vilji hann frek-
ar heimsborgina en hafið.
Við hittumst á gömlu og reykmett-
uðu kaffihúsi við Rivoligötu fyrir sýn-
inguna og ákveðum strax að flýja
sígarettuskýið. Förum á stærri stað
með betra lofti og fáum okkur svo-
kallað Ólakaffi, sterkt með heitri
mjólk. Kristinn er ánægður með síð-
ustu vikur, sýningamar á óperunni
vinsælu eftir Puccini hafa notið feikna
vinsælda og fengið lof gagnrýnenda.
Hann segist ekkert sérstaklega
franskur eftir vistina, fái sér til dæm-
is bara neskaffi og jógúrt á morgn-
ana, en hvorki „croissant" né „es-
presso“. Eitt hafi hann þó gert að
hætti Parísarbúa að undanförnu; far-
ið fótgangandi um allar trissur og
skemmt sér við að skoða sögufrægar
ur listin lá í loftinu á
KRISTINN Sigmundsson er kominn heim eftir langa törn í París.
auk nokkurra samstarfsmanna Krist-
ins í La Boheme. Þarna var vitanlega
glatt á hjalla og einn vina Kristins
úr óperunni, barítonsöngvarinn Jason
Howard, sagði að svona boð væm til
fyrirmyndar, glæsileg híbýli og glitr-
andi Ijós, hann vildi búa á slíkum stað
og halda veislu á hveiju kvöldi.
Kristinn kímir þegar ég hef þetta
eftir og segir Howard með hugann
við falleg heimili um þessar mundir,
hann hafí fest kaup á húsi í London
og sé að láta gera það upp. Svona
hluti viti hann um kollega rétt eins
og hvernig viðkomandi bregst við
álagi. Menn kynnist með svolítið sér-
stökum hætti í óperunni, oft takist
vinátta sem vegi á móti því sem meira
er talað um varðandi þekkta söngv-
ara, þrúgandi spennu og deilur. Hann
hafi verið svo heppinn að eignast
miklu frekar vini en óvini og end-
urnýja kynnin öðru hveiju þegar
sungið er í sömu óperu. „Mín tilfinn-
ing er sú að þetta sé eins og meðal-
stór menntaskóli," segir hann,
„söngvarar sem flakka milli óperuhúsa
til að syngja í stærri hlutverkum.
Ætli við séum miklu fleiri en 200,
maður sér býsna oft sömu andlitin."
Argentískur bassasöngvari, Carlos
Feller, annar vinur Kristins úr óper-
unni, kom í boð sendiherrahjónanna.
Þeir kynntust á Þýskalandsárum
Kristins, sem lauk 1994 þegar hann
fluttist með flölskyldu sinni í Kópa-
voginn. Nú mætti frekar tala um
Frakklandsár því söngvarinn verður
mikið í París næstu misserin. Eða
Wagnerstíma vegna þess að Kristinn
sér fram á söng í allnokkrum óperum
Þjóðveijans þungbrýnda. Hvort hann
hittir þar ameríska sópraninn Gwynne
Geyer er óvíst, en hún hefur sungið
á móti honum bæði síðustu vikur í
La Boheme og áður.
Þriðji erlendi söngvarinn úr La
Boheme, sem skemmti sér í sendiráðs-
boðinu, er í miklum metúm hjá
Kristni. „Franck Leguérinel er með
bestu óperusöngvurum Frakka
núna,“ segir Kristinn um þennan
unga og að því er virðist hlédræga
mann. Hlédrægur er kannski ekki
rétta orðið um annan ungan söngvara
MARGRÉT Sigfúsdóttir og Þórður Friðjónsson ræðast við.
HÖGNA Sigurðardóttir arkitekt og Sigrún Úlfarsdóttir.
Frekar heims-
borgin en hafið
Menningin eða öllu held-
Morgunblaðið/Þórunn Þórsdóttir
ÚR móttöku sendiherrahjónanna í París, sem þau héldu Kristni Sigmundssyni og samverkamönnum hans
í Bastillu-óperunni til heiðurs. Frá vinstri: Jason Howard, Kristinn Sigmundsson, Guðný Aðalsteinsdótt-
ir sendiherrafrú, Carlos Feller, Franck Leguérinel og Sverrir Haukur Gunnlaugsson sendiherra.
FRÚ Jacquillat ásamt vini sínum og hjónunum Önnu Sólveigu
og Claude Sihma.
byggingar og anda að sér gamalgró-
inni menningu.
Menningin eða öllu heldur listin lá
líka í loftinu á heimili íslensku sendi-
herrahjónanna í París nýlega. Sverrir
Haukur Gunnlaugsson og Guðný Að-
alsteinsdóttir efndu Lil móttöku
Kristni til heiðurs og buðu aðallega
íslendingum sem sinna list og skap-
andi efnum ýmiss konar í borginni
í Boheme, örugglega frægari. Roberto
Alagna, skærasta tenórstjarna
augnabliksins af yngri kynslóð, er
öllu heldur ómannblendinn. Sam-
starfsfólk hans vitnar um það, Krist-
inn segir hann hafa verið fjarlægan
eins og margar stórstjörnur en fjarska
þægilegan.
Líklega myndi kvenstjarna sýning-
arinnar, Leontina Vaduva, sem söng
~r-
Mimi, ekki taka undir það að Alagna
sé þægilegur í umgengni. Þau lentu,
að sögn franskra fjölmiðla, í rimmu
sem olli því meðal annars að hann
neitaði að koma fram á sviðið eftir
eina sýninguna. Alagna lét sig þó
hafa það að koma fram fyrir áheyr-
endur eftir síðustu sýninguna, en þá
var það Vaduva sem birtist ekki fyrr
en rétt í lokin afar veikluleg. Maður
hélt helst að hún lifði sig áfram svona
sterkt inn í hlutverk hinnar berkla-
veiku Mimiar, en raunin mun hafa
verið sú að hún fékk aðsvif eftir að
tjaldið féll.
Drama óperunnar er þannig ekki
leikur einn, alvarleg atvik eiga sér
stað á sviðinu og Kristinn segist sleg-
inn af frétt um andlát söngvarans
Richards Versall á sviði Metropolitan
í New York nýverið. Hann hafi unnið
með þessum manni. Áður hafi barít-
onsöngvarinn Leonard Warren orðið
bráðkvaddur í húsinu. Óneitanlega sé
einkennilegt að þeir ________________
tveir söngvarar sem
látist hafa á sviði
Metropolitan hafa báð-
ir verið að syngja um
dauðann þegar hann
sótti þá sjálfa.
En skemmtilegir og
óvæntir atburðir gerast
oftar í óperunni og hún er full af
sérkennilegri spennu. „Einu sinni var
hringt í mig til Wiesbaden á hádegi
og óskað eftir því að ég kæmi til
Bremen fyrir kvöldið, til að hlaupa í
skarðið fyrir veikan söngvara," segir
Kristinn „Ég fékk flugfar klukkan tvö
og komst í óperuna klukkan fimm,
þegar opnað var eftir síðdegishlé. Þá
fékk ég hálftíma með leikstjóranum,
sem leiddi mig gegnum sýninguna
og korter með hljómsveitarstjóranum.
Hefðbundið taugaáfall skók búninga-
deildina: Síkka, víkka, stækka með
öllum hugsanlegum aðferðum fyrir
sýninguna sem hófst á slaginu klukk-
an sjö. Ég veit svo ekki betur en hún
hafi gengið prýðilega.“
Hvernig ætli sé að stökkva af einu
sviði á annað, kannski milli ólíkrar
tónlistar? Kristni finnst fjölbreytnin
geysiskemmtileg, hann segist vilja
Vill syngja
flestar gerðir
tónlistar
fyndinn svo mann verki í magann,
enda samstarfsmaður Monty Python
gengisins svo einhveijir séu nefndir,
og færan um að svipta tilfinningum
samstarfsfólks í viðeigandi áttir.
„Venjulega var allt sem hann sagði
brandari, út í gegn, og svo kom að
æfingum á lokasenu óperunnar þar
sem ærsl og læti ætla allt um koll
að keyra. Musetta, léttlynd vinkona
Mimiar, kemur í gleðina með þá frétt
að Mimi sé að deyja og allt breytist
á þessu andartaki. Miller sagði við
okkur að hann þekkti úr starfi sínu
þessar aðstæður, ekkert væri rétt,
aliir klaufalegir við dánarbeð. Þetta
væru aðstæður sem ekki væri hægt
að æfa, við yrðum að hugsa um það.
Vonandi hefur þetta skilað sér á sýn-
ingunum, þetta var að minnsta kosti
eina æfíngin sem ég fór dapur af.“
Kristinn hrósar líka hljómsveitar-
stjórum óperunnar, Louis Langrée og
á fyrri sýningum James Conlon. Hann
____________ talar sérstaklega vel
um Conlon og segir
hann líka hafa haft
þann hæfileika að
treysta fólki og leyfa
því að njóta sín.
Eftir tvær sýningar
i ...... á viku frá því í nóvem-
ber, meira að segja á
aðfangadagskvöld, þykir íslendingn-
um heimakæra gott að hafa pakkað
niður, eiga eitt kvöld í óperunni eftir
og ætla svo heim næsta morgun. „Ef
ég hefði ekki gripið í taumana hefði
ég verið burtu frá ágúst á síðasta ári
fram í júní. Það gengur auðvitað ekki,
konan mín og strákarnir þurfa líka
að sjá mig og ég þau. Ég fór heim í
nokkra daga um daginn og reyni að
gera það alltaf á einhverra vikna
fresti. Ef ég er lengur en mánuð í
burtu kemur konan mín í heimsókn
og synirnir í skólafríum.11
Við tölum meira, kannski of mik-
ið, hugsa ég, því Kristinn þarf að
syngja um kvöldið, og förum svo í
óperuna þar sem hann býr sig undir
sýninguna og ég tek stöðu í biðröð
eftir ósóttum miðum. Ásókn í sæti á
La Boheme er ótrúleg, virðulegt fólk
springur úr bræði yfir því að fá ekki
MÁR Guðmundsson og Hildigunnur Bieltvedt.
syngja sem flestar gerðir tónlistar
meðan hann getur. Hingað til hafi
hann mest verið í „ítalska faginu“ en
næstu ár taki hann líka til við Wagn-
er, í Rínargullinu undir stjórn Ricar-
dos Muti á Scala í júní og í Lohengr-
in og Parsifal í París fyrri hluta næsta
árs. Nútíð og nánasta framtíð feli í
sér hlé með fjölskyldu og vinum á
íslandi og síðan söng í Dresden í
Brúðkaupi Fígarós og Oskubusku eft-
ir Rossini.
Viðskiptasjónarmið ráða stundum
verkefnum söngvara, umboðsmaður
selur „sína rödd“ til viss brúks, en
þetta er ekki raunin með Kristin.
Óperustjórar vilja ia hann til ólíkra
verka og helst að hann segi umboðs-
mann sinn ekki sjá hag af þvl að
skipuleggja ljóðatónleika, þeir gefi
lítið í aðra hönd. „Kosturinn við tón-
leika er að vera sinn eigin herra, einn
með píanói,“ segir Kristinn, „árangur-
inn verður alltaf bestur þegar maður
fær frelsi til að túlka eftir eigin til-
finningu. í hvaða tegund tónlistar
sem er og hvaða starfi sem er.
Þetta hefur Jonathan Miller vitað,
leikstjóri uppfærslunnar á La Bo-
heme, reyndur geðlæknir sem sneri
sér að leikhúsinu. Kristinn segir hann
með allra skemmtilegustu mönnum,
miða rétt fyrir sýningu, ég hef séð
það því þetta er ekki fyrsta tilraunin
til að fá miða. Fyrir utan selja
frakkaklæddir kumpánar ódýr sæti
á uppsprengdu verði, alltaf á stjákli,
flóttalegir og kænir.
Innandyra tekst að fá löglega miða,
bravó, eins og óperugestir hrópa í
sýningarlok og meiriháttar eins og
Kristinn segir sjálfur um þessa óperu.
„í henni sameinast afar falleg tónlist
og áhrifarík saga, sem gæti allt eins
gerst í dag. Þess vegna skemmir ekki
að leikstjórinn hafi, eins og hans er
siður, fært sögusviðið frá síðustu öld
yfir á þessa.“ Fyrir vikið verður óp-
eran skiljanlegri, ályktar Kristinn, og
skemmtilegri hugsa ég um kvöldið
þegar ég heyri hana og sé og hef
varla upplifað aðra eins veislu í leik-
húsi.
Söngvararnir koma I síðasta sinn
fram á sviðið, Kristinn veifar aftur,
klappar á bak hljómsveitarstjórans
og hverfur síðastur bak við tjaldið.
Hann hafði bæði tiplað á tánum og
grínast í óperunni og sungið angur-
vært og mjúklega við dánarbeð Mim-
iar. Ábyggilegá rétt hjá honum með
Smuguna og sjóinn, betra að hafa
svona mann í sviðsljósinu í París eða
þar annars staðar sem skært skín.
Innra líf manneskjunnar
„Expressjónisminn var stefna
í listum sem hafði mótandi áhrif
á allar helstu listgreinar í Þýska-
landi og víðar snemma á 20. öld.
Stefnan er stundum skilgreind á
þá leið að með henni sé leitast
við að sýna innra líf manneskj-
unnar frekar en hið ytra. í
þýskri kvikmyndagerð á árunum
eftir fyrri heimsstyrjöldina var
expressjónisminn auðkenndur
með ofurstílfærðri sviðsmynd,
leik, lýsingu og sjónarhornum.
Truflandi og abstrakt sviðs-
myndin var því oft jafn Ijáning-
arrík og leikararnir. Expres-
sjónískar kvikmyndir voru alltaf
teknar í myndveri, m.a. til að
hafa fullkomna stjórn á sviðs-
kvikmyndagerð samtímans.
Myndin hafði gífurlega víðtæk
áhrif á listalíf í Þýskalandi, m.a.
byggingarlist, tónlist og leiklist
og varð einnig fyrst til að vekja
verulega athygli á alþjóðamark-
aði. Jafnframt var hún með
fyrstu hryllingsmyndunum og
gaf fordæmi í handritsgerð
slíkra mynda sem er notað enn
í dag.
Handritshöfundar myndar-
innar voru þeir Hans Janovitz
og Carl Mayer, en sá fyrrnefndi
fékk hugmyndina að myndinni
þegar dularfullt morð á ungri
stúlku var framið á bæjarmark-
aði. Carl Mayer hafði orðið fyrir
illri meðferð geðlækna þegar
hann var hermaður í fyrri
Tónskáldið Giuseppe Becce,
sem samdi tónlistina við mynd-
ina, hefur stundum verið nefnd-
ur „Toscanini kvikmyndatón-
listarinnar". Einungis tókst að
finna 15% af upprunalegum tón-
smíðum Becces sem hann samdi
sérstaklega fyrir „Sýningu
Doktors Caligari", en stuðst er
við stef úr tónverkum Wagners,
(Tristan, Valkyijurnar) Schu-
bert (Erlkönig) og Strauss," seg-
ir í kynningu.
Að viðburðinum standa
Goethestofnun, Þýska sendiráð-
ið, Norræna húsið, Háskólabíó,
Sinfóníuhljómsveit íslands og
Kvikmyndasafn Islands. Miða-
verð er 1.000 krónur fyrir sýn-
inguna.
„HÁPUNKTUR kvikmyndahá-
tíðarinnar í tilefni aldarafmælis
kvikmyndanna er sýning á þöglu
myndinni „Sýning Doktors
Caligari" (Das Kabinet des Dokt-
or Caligari) við undirleik Sinfón-
íuhljómsveitar íslands í Háskóla-
bíói 7. febrúar. Hljómsveitar-
stjórinn er Þjóðveijinn Mark A.
Schlingensiepen, en hann er sér-
hæfður í tónlist við þögular
myndir og hefur stjórnað hljóm-
sveitum við svipaða atburði víða
um heim. Sýningin hefst klukk-
an 20.
„Sýning Doktors Caligari“
eftir Robert Wiene var gerð árið
1919 í Þýskalandi. Hún er ein
af allra frægustu þýsku expres-
sjónísku kvikmyndunum frá
tímabilinu kringum fyrri heims-
styrjöld en það tímabil stóð fram
á síðari hluta þriðja áratugarins.
Myndin er tímamótaverk í kvik-
myndasögunni og jafnframt ein
af fyrstu listrænu kvikmynda-
verkunum. Sagan er hugarburð-
ur geðsjúklings en
hann segir öðrum
sjúklingi frá dularfull-
um sýningarmanni að
nafni Doktor Caligari,
sem ferðast um á milli
borga í Þýskalandi og
sýnir skemmtiatriði sín
á mörkuðum. hann not-
ar svefngengil til að
fremja fyrir sig morð
og eftir að hafa látið
hann myrða besta vin
sögumanns og nema
ástmey hans á brott
kemur í ljós að Doktor
Caligari er í rauninni
forstöðumaður geð-
veikrahælis. Myndin
hafði gífurleg áhrif á
dramatíska kvik-
myndalist vegna hinn-
ar sérstæðu sviðs-
myndar, óvenjulegra
sjónarhorna, seið-
magnaðs leiks og hins
óræða og óvænta loka-
atriðis,“ segir í kynningu.
„Sýning
doktors
Caligari“
myndinni og lýsingin var viljandi
gervileg til að leggja áherslu á
skörp skil (jóss og skugga. Mikið
var lagt upp úr óvenjulegum
sjónarhornum til að endurspegla
draumkennda veröld og leikar-
arnir útfærðu tilfinningar út í
hið óendanlega. Með þessum
aðferðum vonuðust aðstandend-
ur „Sýningar Doktors Caligari"
til að frelsa kvikmyndina undan
þráhyggjunni að líkja eftir veru-
leikanum, sem var ríkjandi í
heimsstyijöldinni og lagði hann
til þátt Caligaris og geðveikra-
hælisins í myndinni. Uppistaða
sviðsmyndarinnar voru sér-
kennileg málverk. Saman sköp-
uðu þeir dökka mynd af Þýska-
landi millistríðsáranna þar sem
ríkir mikið vantraust á yfirvöld-
um. Myndinni var breytt þannig
að sagan er helberir hugarórar
sjúks manns, þeim Meyer og
Janowitz til mikillar óánægju,
en lokasenan er þó óræð og má
túlka á ýmsa vegu.
Toscanini
kvikmyndatónlistarinnar
„Sýningin Doktor Caligari"
hafði djúpstæð áhrif á marga
af frægustu kvikmy ndaleikstj ór-
um sögunnar, m.a. Antonioni,
Alfreð Hitchcock, leikstjóra
bandarísku „myrku myndanna"
(film noir) og Orson Welles, en
í mynd hans „Citizen Kane“ get-
ur að Iíta mikið af stílbrögðum
þýsku expressjónistanna.