Morgunblaðið - 04.02.1996, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
6 E SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1996
S KATTFR AMT ALIÐ
Vaxtabæturnar
vefjast oft fyrir fólki
Réttur útreikningur vaxtabóta skiptir flesta
skattgreiðendur miklu máli vegna endur-
greiðslnanna þann 1. águst á hverju ári.
Hér er farið yfir helstu þætti þessara
útreikninga
REYKJAVIK:
Reglur um lækkun fasteignaskattshjá elli- og örorkulífeyris-
þegum árið 1996 skv. eftirfarandi viðmiðunartölum
Tekjur einstaklings
allt að 625 þús. kr.
688
780
Tekjur hjóna
allt að 875 þús.kr.
961
1.094
gefa lækkun um
100%
80%
50%
hæni tekjur gefa engan afslátt
KÓPAVOGUR:
Reglur um lækkun fasteignaskatts hjá örorkulífeyris-
þegum árið 1996
undir 880 þús. kr. 1.225 þús. kr. 100%
yfir 1.200 1.610 0%
Ef tekjur einstaklings eru á bilinu 880 til 1.200 þús. kr. er veittur 0-100% hlutfallslegur
afsláttur. Sama gildir um hjón með tekjur á biiinu 1.255 til 1.610 þus. kr.
HAFNARFJÖRÐUR:
Reglur um lækkun fasteignaskatts hjá elli- og örorkulffeyris-
þegum árið 1996
I
alltað 742 þús.kr. alltað 1.162 þús.kr. 100%
886 1.389 70%
1.136 1.574 30%
hærri tekjur gefa engan afslátt.
Hjón séu bæði lífeyrisþegar. Tekjuviðmiðun eru árstekjur árið áður.
GARÐABÆR:
Reglur um lækkun fasteignaskatts og holræsa- og rotþróar-
gjalda hjá elli- og örorkulífeyrisþegum árið 1996
alltað880þús.kr. allt að 1.090 þús. kr. 100%
930 1.150 90%
970 1.220 80%
1.010 1.280 70%
1.070 1.350 60%
1.110 1.410 50%
1.150 1.480 40%
1.200 1.540 30%
1.240 1.600 20%
1.300 1.670 10%
Pennan afslátt fá lífeyrisþegar fyrst um þau áramót, sem þeir eru 67 ára.
MOSFELLSBÆR:
Reglur um lækkun fasteignaskatts hjá elli- og örorkulifeyris-
þegum árið 1996
alltað 781 þús.kr. allt að 1.220 þús. kr. 100%
929 1.462 70%
1.117 1.645 30%
VAXTABÆTUR eru eitt af því
fáa sem glatt getur hjarta
skattgreiðenda þegar þeir opna
umslagið frá ríkisskattstjóra 1.
ágúst á ári hveiju. Það er því mikil-
vægt að rétt sé staðið að útreikn-
ingum á gjaldföllnum vaxtagjöld-
um, svo tryggt sé að viðkomandi
fari ekki halloka í viðureign sinni
við skattyfirvöld. Útreikningur
vaxtagjalda getur verið flókinn, sér
í lagi fyrir þá húseigendur sem eru
að telja þau fram í fyrsta sinn og
því getur reynst haldgott að verja
góðum tíma til að fara yfir þennan
hluta skattframtalsins.
Hvaða lán má telja með?
Þeir sem eiga rétt til vaxtabóta
eru allir þeir sem hafa keypt eða
byggt íbúðarhúsnæði til eigin nota,
eða hafa keypt eignarhlut í al-
mennri kaupleiguíbúð. Fylla þarf
út þar til gerð eyðublöð og fylgja
þau framtali íbúðareigenda.
Það fyrsta sem framteljandi þarf
að athuga er að ekki er sama af
hvaða meiði lán hans eru og því
verður hann að ganga úr skugga
uni hvort vaxtagjöld vegna þeirra
mýndi stofn til vaxtabóta. Þau lán
sem þar um ræðir eru í grófum
dráttum þessi:
•Lán til kaupa á íbúðarhúsnæði.
•Lán til byggingar íbúðarhús-
næðis.
•Lán vegna verulegra endurbóta
á íbúðarhúsnæði, ef þau eru tekin
hjá Byggingarsjóði ríkisins.
•Lán sem tekin eru vegna
greiðsluerfíðleika og sannanlega
notuð til greiðslu á lánum sem
notuð voru til öflunar á íbúðarhús-
næði.
•Lán vegna kaupa á eignarhlut í
almennri kaupleiguíbúð.
Hvaða vaxtagjöld skal
te^a með?
Almennt gildir að þeir vextir og
þær verðbætur sem lagðar eru á
afborganir og vexti og hafa gjald-
fallið á árinu mynda stofn til vaxta-
bóta. Það sama gildir um dráttar-
vexti sem leggjast á viðkomandi lán
á árinu. Ef framteljandi hefur hins
vegar greitt dráttarvexti á árinu
sem tilkomnir eru vegna fyrri ára,
teljast þeir ekki til vaxtagjalda árs-
ins.
Afföll sem framteljandi verður
fyrir vegna sölu á skuldabréfum
sem hann gefur út sjálfur geta
talist til vaxtagjalda, ef andvirði
bréfsins var notað til kaupa á eigin
húsnæði og verður þá einnig að
tilgreina kaupanda bréfanna. Þá
geta afföll vegna sölu húsbréfa,
sem afhent hafa verið gegn afhend-
ingu fasteignabréfa, myndað stofn
til vaxtabóta ef viðkomandi er að
byggja sitt eigið húsnæði. Það
sama getur átt við ef framteljandi
hefur selt húsbréf sem hann hefur
fengið í tengslum við lán vegna
greiðsluerfíðleika. Afföllin reiknast
hins vegar ekki öll í einu sem stofn
til vaxtabóta, heldur eru þau reikn-
að í hlutfalli við lánstíma ár hvert.
Ef um er að ræða afföll vegna
húsbréfa til 25 ára, er deilt í heild-
arafföll með 25 og útkoman færð
í reit 12 á eyðublaði vegna vaxta-
gjalda, þar sem taldar eru fram
afborganir af nafnverði.
Þess misskilnings gætir stundum
hjá fólki að með þessum hætti séu
afföllin ekki verðtryggð. Það er
hins vegar ekki rétt. Afborgun af
nafnverði er, eins og heitið gefur
til kynna, ekki uppreiknuð sam-
kvæmt lánskjaravísitölu, heldur
leggjast verðbætur ofan á sérstak-
lega. Með því að færa afföllin sér-
staklega lækkar sú fjárhæð sem
dregin er frá í reit 8 og samsvarar
það í raun verðtryggingu þessarar
upphæðar.
Við kaup á notuðu húsnæði er
það hins vegar seljandi sem tekur
á sig afföll af húsbréfum og getur
hann ekki talið þau afföll með sem
stofn til vaxtabóta.
Lán til skemmri tíma
Rétt er að líta aðeins á þær regl-
ur sem gilda um skammtímalánin.
Hægt er að nýta vaxtagjöld af lán-
um sem upphaflega eru tekin til
skemmri tíma en tveggja ára, til
stofns til vaxtabóta. Það sama gild-
ir um þessi vaxtagjöld og önnur,
þ.e. aðeins koma til greina þeir
vextir sem hafa gjaldfallið á árinu
auk dráttarvaxta ársins. Þessi
ákvæði eru þó háð ákveðnum tíma-
takmörkunum og er ekki hægt að
nýta vaxtagjöld af þeim nema á
næstu fjórum árum talið frá og
með kaupári eða á næstu 7 árum
ef um byggingarframkvæmdir er
að ræða. Er þá miðað við það er
bygging hefst eða til og með því
ári sem flutt er inn í húsnæðið, ef
það reynist vera síðar.
Vaxtagjöld vegna fasteigna-
veðskulda og skulda með sjálfs-
ábyrgð við lánastofnanir sem upp-
haflega voru til tveggja ára eða
lengri tíma eru ekki háð þessum
tímamörkum.
Sérstakar reíkningskúnstir
við yfirtöku eldri lána
Ef fest hafa verið kaup á íbúðar-
húsnæði á árinu og eldri lán yfír-
tekin, ^ nauðsynlegt að reikna út
nýja afborgun, þar sem verðbætur
sem fallið hafa á lánið mynda ekki
stofn til vaxtabóta hjá nýjum skuld-
ara. Sú aðferð, sem notuð er til
að reikna þetta út, veltur á því
hvort um er að ræða lán með jöfn-
um afborgunum, eins og lífeyris-
sjóðslán eru jafnan, eða svokallað
annúitets-lán, eins og lán Hús-
næðisstofnunar ríkisins.
Reikningstilfærslurnar við lán á
borð við lífeyrissjóðslán eru nokkuð
einfaldar. Eftirstöðvar lánsins við
yfírtöku eru lagðar saman við
áfallnar verðbætur. Síðan er heild-
aríjöldi þeirra afborgana sem eftir
eru tekinn og honum deilt upp í
þá upphæð og að lokum margfald-
að með fjölda afborgana sem
framteljandi hefur greitt á árinu.
Niðurstaðan úr þessu dæmi er síð-
an færð inn í reit 9 á eyðublaðinu.
Þegar kemur að annúitets-láni
Húsnæðisstofnunar flækist málið
aðeins, en er þó ekkert of flókið.
Það fyrsta sem þarf að gera er að
finna út hver lánskjaravísitalan var
í þeim mánuði sem lánið var yfír-
tekið og er upplýsingar að fínna
um það í töflum á blaðsíðu 30 í
leiðbeiningum ríkisskattstjóra. I
hana er síðan deilt lánskjaravístölu
þess mánaðar sem lánið er upphaf-
lega tekið í og kemur hún fram á
greiðsluseðli Húsnæðisstofnunar.
Ut úr þessu fæst margföldun-
arstuðull sem afborgun af nafn-
verði er margfölduð með. Þetta er
gert með allar afborganir ársins
og þær síðan lagðar saman og
færðar í reit 9 á eyðublaðinu. Þessi
stuðull helst síðan óbreyttur út
lánstímann, þannig að einungis
þarf að reikna hann einu sinni fyr-
ir hvert lán.
Ymsar leiðir færar að
lækka skattgreiðslur
AÐ eru sjálfsagt ekki margir
sem hafa ánægju af því að
greiða skatta og vildu flestir
eflaust vera alveg lausir við slíkar
kvaðir. Ýmsir óprúttnir aðilar
grípa til skattsvika til að komast
hjá þessum óhjákvæmilega fylgi-
fiski velferðarþjóðfélagsins, en
hins vegar eru til margar ágætar
og öllu heiðarlegri leiðir til þess
að lækka skatta sína, án þess að
þurfa að kljást við samvisku sína
eða ríkissaksóknara á eftir.
Það sem mestu máli skiptir er
fyrirhyggja á fjármálum sínum og
skynsamlegar fjárfestingar. Hér
verða nefndar nokkrar góðar leiðir
til að lækka skatta sína, bæði til
lengri og skemmri tíma litið. Um
margar af þessum leiðum er fjallað
ítarlegar hér á næstu síðum á eftir.
Kaup á hlutabréfum
Fjárfestingar einstaklinga í at-
vinnurekstri veita þeim rétt til frá-
dráttar frá tekjuskattsstofni, svo
fremi sem um aukningu á heild-
arfjárfestingu þeirra sé að ræða.
Einstaklingur getur þannig lækk-
að tekjuskatta sína um allt að 44
þúsund krónum og hjón allt að 88
þúsund krónum með kaupum á
hlutabréfum í hlutafélögum sem
hlotið hafa staðfestingu Ríkis-
skattstjóra. Auka þarf fjárfestingu
sína í hlutabréfum um 129.900
krónur til að njóta hámarksfrá-
dráttar í tilfelli einstaklings en
hjón þurfa að auka eign sína um
tvöfalda þá fjárhæð. Ströng skil-
yrði eru sett fyrir þessum frá-
drætti, m.a. um hversu lengi þurfi
að eiga bréfín, og er fjallað nánar
um þau í umfjölluninni um skatt-
framtalið hér á næstu síðum.
Hlutabréfaeign er líka að vissu
marki undanþegin eignaskatti. Ef
hlutabréfaeign er meiri e'n sem
nemur heildarskuldum, eru allt að
1,2 milijónir króna frádráttarbær1-
ar fyrir einstakling og 2,4 milljón-
ir þegar um hjón er að ræða.
Húsnæðissparnaður veitir
skattafslátt
Með því að leggja reglulega inn
á húsnæðissparnaðarreikning er
hægt að lækka skatta sína nokk-
uð. Ekki má leggja sjaldnar inn
en ársfjórðungslega og hámarks-
sparnaður sem. veitir rétt til
skattaafsláttar er 455 þúsund
krónur og þarf því að leggja inn
að minnsta kosti 113.750 krónur
inn ársfjórðungslega. Lágmarks-
upphæðin sem veitir rétt til skatta-
afsláttar er. 10% af hámarksupp-
hæðinni, eða 45.500 krónur. Með
þessari leið er hægt að spara sér
rúmar 45 þúsund krónur í tekju-
skatti, eða sem nemur 10% af inn-
leggi ársins 1995. Vegna ákvörð-
unar stjórnvalda um að fella þenn-
an frádráttarmöguleika niður í
áföngum er árið í ár það síðasta
þar sem hægt verður að nýta sér
þennah frádrátt og nemur hann
5% af innleggi ársins 1996.
Er sparnaður þinn
eignarskattsskyldur?
Það getur skipt talsverðu máli
hvort þú bindur eignir þínar í eign-
arskattsfrjálsum verðbréfum eða
verðbréfum sem greiða þarf eign-
arskatt af. Verðbréf gefín út af
ríkissjóði, t.d. spariskírteini eða
húsbréf, eru eignarskattsfrjáls og
það sama á við um |>au verðbréf
sem verðbréfafyrirtækin bjóða upp
á, svo framarlega sem þau eru
byggð á ríkistryggðum eignum.
Það sama á við um inneignir í inn-
lendum bönkum, sparisjóðum og
innlánsdeildum, að því marki sem
eignir þessar eru umfram skuldir.
Aðrar tegundir verðbréfa en þær
sem nefndar hafa verið hér að ofan,
eru flestar hveijar eignarskatts-
skyldar. Með réttri eignasamsetn-
ingu er því hægt að spara sér tals-
verðar upphæðir í eignarskatti.
Hefurðu tök á því að auka
lífeyrissparnað þinn?
Flestir greiða mánaðarlega 4%
af launum sínum í lífeyrissjóð og
vinnuveitandi leggur síðan til 6%
viðbótar. Margir leggja þó þessu
til viðbótar einhvern sparnað til
hliðar í séreignarlífeyrissjóði. Þessi
leið getur verið mjög hagkvæm
fyrir þá sem sjá fram á að eiga
vannýttan persónuafslátt á eftirla-
unaárunum, en þá getur þessi
sparnaður haft í för með sér
skattalegt hagræði, sér í lagi ef
þú ert í aðstöðu til að semja við
vinnuveitanda þinn um viðbótar-
framlag í séreignarsjóð.