Morgunblaðið - 06.02.1996, Síða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 6. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MYND ársins 1995/ Þorkell Þorkelsson, Mbl: „Sóley Eiríksdóttir fékk að vonum hlýjar móttök-
ur hjá foreldrum sínum og bróður þegar hún hitti þau í Reykjavík, en sú gleði var harmi bland-
in sökum láts Svönu systur hennar og 19 annarra Flateyringa."
LJÓSMYNPIR
LISTASAFN
KÓPAVOGS
ÚRVAL LJÓSMYNDA
DAGBLAÐANNA
Opið frá 13-18 alla daga. Lokað
mánudaga. Til 11. febrúar. Aðgang-
ur 200 krónur.
ENN eru blaðaljósmyndarar á
ferð og nú í Listasafni Kópavogs,
sem er verðugur rammi utanum
þær mörgu og vel teknu myndir
sem uppi hanga í einum
sal á efri hæð og svo í
kjallara.
Og vel á minnst, þá
mega menn ekki missa af
hlutanum í kjallaranum,
því þar eru margar mjög
góðar myndir, en ég hélt
í fljótu bragði að hann
stæði tómur, því ekkert
sá ég uppi sem vísaði til
framhalds sýningarinnar,
er ég kíkti niður úr stiga-
tröppunum, sem er að
sjálfsögðu gloppa í fram-
kvæmdinni. Og þar sem
ég er strax farinn að telja
upp agnúa á framkvæmd-
inni má fljóta með, að
sýningarskráin er fjarri
því að vera verðug jafn-
merkum viðburði á sjón-
menntavettvangi, einkum
í ljósi þess að hæg eru
heimatökin um prentun,
uppsetningu og umbrot. Þá er það
afar lítið verk, að númera myndir
og gera ljósritaða skrá yfir þau og
. hér ætti starfsliðið að vera yfrið
nóg. Ekki má gleyma að slík veiga-
mikil smáatriði geta stóraukið að-
sókn á sýningar, því veglegar sýn-
ingarskrár eru jafnframt auglýsing
fyrir þær sem jafnar kostnaðinn,
og er um leið merk heimild fyrir
hveija einstaka sýningu.
Mikið lifandis skelfing er nú
annars gaman að renna augum
yfír viðburði ársins með augum
blaðaljósmyndaranna, en þeir hafa
víða komið við bæði innan lands
og utan. Þannig er áhrifamikil
myndröð frá Bosníu eftir Sverri
Vilhelmsson í efri- salnum og hlaut
hún verðlaunin í þeim flokki. Engu
síðri er þó myndröð Einars Fals
Ingólfssonar af námumönnum að
störfum í fjallinu Cerro Rico í Bóliv-
íu, þar sem voru og eru jafnvel enn
auðugustu silfumámur heims.
Fjallið stendur fyrir ofan borgina
Pótósí og á valdatíma Spánveija
létust 8 milljónir þræla og verka-
manna í námunum, en fólkið sjálft,
sem auðvitað er lögmætur eigandi
auðæfanna, hefur rétt haft til hnífs
og skeiðar. Ósjálfrátt verða sjón-
taugarnar og skynfærin fyrir áreiti
við skoðun myndanna ekki síst
vegna þess að bjargföst sannfæring
mín er, að við sjálf búum í auðug-
asta landi Evrópu, en njótum þess
ekki sem skyldi sökum bruðls, fyrir-
Blaðaljós-
myndir
1995
hyggjuleysis og sýndarmennsku,
jafnframt því sem verkmennt og
hugvit mætir afgangi.
Niðri í kjallaranum eru einnig
sumar hrifríkustu myndir sýning-
arinnar svo sem „Af Bláhnjúk",
Landmannalaugar, eftir Pál Stef-
ánsson og „Herðubreið" eftir
Ragnar Axelsson, svo fólk má síður
vanrækja þann hluta sýningarinn-
ar.
Óskipta athygli vekur hve and-
litsmyndimar (portrett) eru vel
gerðar og til mín höfðuðu einkum
myndirnar af Hannesi Sigfússyni
skáldi (Einar Falur), litmyndin af
Eiríki Smith listmálara, sem er
afskaplega hrein og klár og um
leið mikil skapgerðarlýsing (Krist-
inn Ingvarsson). Verðlaunamynd
Ragnars Axelssonar er vel tekin,
en er engu síður landslagsmynd.
Maður hugsar margt er staðið
er frammi fyrir verðlaunamynd af
útihátíðinni Uxa við Kirkjubæjar-
klaustur eftir Einar Fal, einkum
vegna þess að samanburðarfræðin
fer á fullt í ljósi slíkra hátíða víða
um land hér áður fyrr. Og í ljósi
þess, að ofneysla ungmenna á gos-
drykkjum sem tærir upp tennurnar
er ofariega á baugi í öllum miðlum
um þessar mundir, væri kannski
tilefni tii að rannsaka andlegu
skemmdirnar sem hljótast af því
óhefta áreiti sem ungir verða fyrir
í poppuðum gerviheimi lágmenn-
ingar og glæpa, þar sem uppdópað-
ir eiturlyfjasjúklingar eru skurðgoð
dagsins.
Blasa þær ekki hvarvetna við,
og árétta ekki sömuleiðis æsinga-
myndirnar af íþróttabullum þessa
ógnvekjandi þróun, sem er að rífa
niður arfleifð íslenskrar menningar
og gera okkur að ijölþjóðlegum,
fjarstýrðum peðum á skákborði
hugsjónalausra og miskunnar-
Iausra loddara?
Hörmungamar á Suðureyri og
Flateyri hljóta eðlilega mikið rými,
og seint gleymi ég mynd Þorkels
Þorkelssonar af skóflunum í snjón-
um fyrir framan kirkjuna á Flat-
eyri. Auk þess að vera afar vel upp
byggt skot, eins og fagmenn orða
það gjarnan, segir myndin mikla
sögu án nokkurra sjónrænna átaka.
Veigurinn liggur þannig ekki í
mannlegri dramatík né
háskalegu augnabliki,
heldur myndinni sjálfri og
öllum þeim kenndum sem
hún vekur upp hjá skoð-
andanum. Myndir Þorkels
af hreinsunarstarfinu á
Flateyri orkuðu þó sterk-
ar á mig en verðlauna-
mynd hans, sem er afar
vel tekin, en segja má í
einn stað, að hún sé meira
málverk en ljósmynd og
minnir eilítið á birtulög-
málið frá kertaljósi, líkt
og í meðförum franska
málarans George de la
Tour, 1593-1652, sem lá
steingleymdur og grafinn
þar til hann var endur-
uppgötvaður árið 1914
(!), og verður stöðugt
nafnkenndari fyrir sínar
mögnuðu og dularfullu
myndir.
Vænst þótti mér þó um að sjá
að gamla ísland er ekki með öllu
horfið, en síðustu forvöð eru þó á
því að skjaifesta það sjónrænt fyrir
framtíðina. Eiga blaðaljósmyndarar
mikið lof skilið fyrir að rækta þá
hlið einnig, þótt ekki búi hún yfir
jafnmikilli spennu og kikki. Fyrir
hugskotssjónum stendur einkum
myndin af gamla manninum með
stafinn á þjóðveginum í Mjóafirði,
því myndin segir mikla sögu af
rammíslenskum rrrannlífsvettvangi
á þessari öld. Einnig dvaldi ég lengi
við myndina af þeirri merkilegu
konu Málfríði Eiríksdótur á Dag-
verðareyri, en báðar þessar myndir
eru verk Ragnars Axelssonar.
Prestar fá sinn hlut á sýningunni
enda voru þeir í sviðsljósinu og ein
verðlaunamyndin er af prestum á
leið á prestastefnu og er eftir Gunn-
ar Sverrisson. Þá er kímnin ekki
langt undan og undirfurðuleg er
mynd Árna Sæbergs af stokkandar-
hjónunum í Vesturbæjarlauginni.
Viðhorfið til fréttaljósmyndunar
hefur breyst til betri vegar á síð-
ustu árum svo sem greinilega mátti
marka af síðustu World Press Photo
sýningu í Kringlunni. Og af framan-
skráðu má ráða að íslenskir blaða-
ljósmyndarar hafí verið vel vakandi
á árinu og eru dijúgar væntingar
til næstu sýningar, sem fær von-
andi umbúðir við hæfi...
Bragi Ásgeirsson
EIRÍKUR Smith listmálari/
Kristinn Ingvarsson.
Fj órar stíl-
tegiindir
TONLIST
Geröuberg
LJÓÐATÓNLEIKAR
Anna Sigríður Helgadóttir og Gerrit
Schuil fluttu söngverk eftir Britten,
Dvorák, Gunnar Reyni Sveinsson,
Kem, Rogers, Porter og Gershwin.
Sunnudagurinn 4. febrúar.
ANNA Sigríður Helgadóttir söng
á þriðju ljóðatónleikum Gerðubergs á
þessum vetri og var Gerrit Schuil
samleikari hennar. Anna Sigríður
hefur um nokkurra ára bil komið
fram, ýmist ein eða í smærri sam-
söngshópum, og á að baki langt nám
í söngfræðum, bæði hér heima og
erlendis og er á leiðinni út til Svíþjóð-
ar til starfa þar sem söngvari.
Hún hóf tónleikana með lagaflokk-
inum A Charm of Lullabies, eftir
Benjamin Britten,
skemmtilegum söng-
lögum, sem Anna Sig-
ríður söng ágætlega,
einkum tvær þær síð-
ustu, Særingaþuluna
og Söng fóstrunnar.
Annað viðfangsefnið
voru sígaunasöngvarn-
ir eftir Dvorák og söng
Anna Sigríður þá á.
tékknesku. Þessa
söngva þarf að syngja
á sérstæðan máta en
sá fjórði, Söngvar sem
móðir mín kenndi mér,
og sá síðasti, er fjallar
um frelsið, voru báðir
vel fluttir. Þá var falleg
stemmning í þriðja lag-
inu en texti þess fjallar um kyrrð
skógarins og að syngja frá sér sorg-
ina.
Ur.danhald samkvæmt áætlun,
ágætur lagaflokkur eftir Gunnar
Reyni Sveinsson við fimm kvæði
eftir Stein Steinarr, var næst á efn-
isskránni og var flutningur Önnu
Sigríðar mjög góður og samleikur
Gerrit Schuil aldeilis frábær. Má
segja að þau hafi endurskapað þessi
lög fyrir þá hlustendur er þekkja þau
frá fyrri tíð. Anna Sigríður Helga-
dóttir hefur fallega og vel hljómandi
rödd og voru tónleikarnir í heild
góðir hjá henni, enda naut hún þess
að vinna með Gerrit Schuil, sem er
frábær píanóleikari.
Tónleikunum lauk með fjórum
kunnum lögum eftir bandarísk tón-
skáld, sem hafa allir fengist við gerð
söngleikja, þá Jerome Kern, Richard
Rogers, Cole Porter og George Gers-
hwin, en sá síðast nefndi átti bragðb-
esta lagið, The Man I Love. Anna
Sigríður Helgadóttir er efnileg söng-
kona en það er eins með bandaríska
söngleikjatónlist og sígaunalögin, að
þau þarf að móta með sérstökum
hætti, sem að miklu leyti stendur
utan við þann stíl, sem kenndur er
í söngmenntastofnunum Evrópu.
Efnisskráin er að því leyti til sér-
kennileg, að lög Brittens og Gunn-
ars Reynis eru meira leikræn en að
þau virkilega reyni á röddina og jafn-
vel hlutverk píanósins er á köflum
meira krefjandi en sönglínan. Lága-
flokkurinn eftir Dvorák á rætur í
sérstæðri tónlist tataranna suður á
Balkanskaga og síðast en ekki síst,
er bandarískur söngmáti sérþróað
fyrirbæri, sem fáir evrópskir lista-
menn kunna svo vel sé. Best fluttu
söngverkin voru vögguvísurnar eftir
Britten og lagaflokkur Gunnars
Reynis. Segja má að efnisskrá tón-
leikanna hafi verið miðuð við fjórar
stíltegundir, sem hlýtur að vera erf-
itt að halda utan um og því sé
frammistaða Önnu Sigríðar í heild
mjög góð og sýni að hún eigi marga
möguleika á að hasla sér völl sem
söngkona.
Jón Ásgeirsson
Anna Sigríður Gerrit
Helgadóttir Schuil
Norræna húsið
Fyrirlestur og sýn-
ing á vinnubókum
FYRIRLESTUR á veg-
um MHI verður haldinn
í Norræna húsinu á
morgun, miðvikudag 7.
febrúar, kl. 20. Fyrir-
lesari verður listamað-
urinn og arkitekinn 111-
ur. I anddyri Norræna
hússins verður samtím-
is sýning á vinnubókum
listamannsins sem sýna
tillögur og feril nokk-
urra verka hans.
Illur eða Illugi Ey-
steinsson útskrifaðist
úr Menntaskólanum í
Reykjavík 1984 og hóf
nám í innanhússarki-
tektúr við Southern Illinois Univers-
ity 1985. Ári seinna hóf hann nám
við Parsons School of Design í New
York og útskrifaðist þaðan með BFA
í umhverfishönnun 1989. 1990 til
1994 var hann síðan við framihalds-
nám í arkitektúr við SCI-Arc (Sout-
hern California Institute of Arc-
hitecture) f Los Angeles og útskrif-
ast þaðan með mastersgráðu.
Síðan Illur kom heim 1994 hefur
hann helgað sig listinni og sérstak-
lega umhverfislist og
innsetningum þar sem
umhverfi listaverksins
leikur stórt hlutverk í
hugmyndafræði og útliti
þess.
Illur tók þátt í nokkr-
um sýningum á síðasta
ári og vakti verkið
Menntun og Þorskur á
afmælissýningu Nor-
ræna myndlistarbanda-
lagsins mikla athygli en
það voru fiskitrönur
sem stóðu í hálfhring
andspænis Háskóla ís-
lands síðastliðið sumar.
Fyrirlesturinn í Nor-
ræna húsinu er tvíþættur. í fyrsta
lagi mun hann sýna feril nokkurra
verka sinna og ræða hvernig þau
tengjast hugmyndum sínum um
umhverfislist. í öðru lagi mun hann
sýna myndefni úr heimi nútíma
fjölmiðlunar og arkitektúrs sem er
hluti af hugmyndaheimi hans sem
listamaður og arkitekt.
Sýningin í anddyrinu er opin frá
kl. 12 á hádegi þann sjöunda og
aðeins þann dag.
Illugi Eysteinsson