Morgunblaðið - 06.02.1996, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 6. FEBRÚAR 1996
MORGUNBIjAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 6. FEBRÚAR 1996 29

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
STUÐNINGUR VIÐ
BARNAGEÐDEILD
KVENFÉLAGIÐ Hringurinn og barnaspítali, sem við
það félag er kenndur, eru talandi dæmi um frjálsan
og fórnfúsan stuðning við heilbrigðisþjónustu í landinu.
K-lykilsátak Kiwanismanna síðla liðins árs til kaupa á
íbúð nálægt Barna- og unglingageðdeild Landspítala við
Dalbraut, fyrir foreldra sjúkra barna utan af landi, er
sömuleiðis slíkt dæmi. Þegar grannt er gáð hefur orðið
að byggja endurnýjun og viðhald tækjabúnaðar sjúkrahúsa
í landinu, stórra sem smárra, að dijúgum hluta á gjöfum
félagasamtaka, fyrirtækja og einstaklinga. Og í síðustu
viku afhenti lyfjafyrirtækið Pharmaco Barna- og unglinga-
geðdeild Landspítala 5 milljónir króna í tilefni af 40 ára
afmæli fyrirtækisins.
Valgerður Baldursdóttir, yfirlæknir á barnageðdeild-
inni, segir í viðtali við Morgunblaðið síðastliðinn laugar-
dag, að gjöf Pharmaco tryggi það, að hægt verði að halda
gangandi starfsemi legudeilda í sumar, en fyrir dyrum
stóð að draga starfsemina saman vegna fjárskorts. Fram
kom í viðtali blaðsins við yfirlækninn síðastliðið haust að
100 til 150 börn leiti tii deildarinnar á ári hverju, og er
þá aðeins átt við ný tilfelli. Þar segir ennfremur, að með
tilvísan til talna, sem nágrannaþjóðir tíundi, megi leiða
líkur að því að hér á landi sé aðeins sinnt um 10% þeirra
barna og unglinga sem í raun þurfi á hjálp að halda.
Víða erlendis hefur fjárstuðningur, eins og frá Pharmaco
nú, mikið vægi fyrir hvers konar mannúðar-, menningar-,
hjálpar- og heilbrigðisstörf. Segja má, að um „frjálsa skatt-
lagningu" sé að ræða. Stuðningurinn við Barna- og ungl-
ingageðdeild Landspítala kemur sér og mjög vel, eins og
allt var í pottinn búið um fjárframlög til rekstrarins. Hann
hefur og fordæmisgildi fyrir önnur fyrirtæki, sem styðja
vilja mikilvæga og nauðsynlega þjónustu. Löggjafinn má
gjarna ýta betur undir „frjálsa skattlagningu" af þessu
tagi í þágu hvers konar mannúðar- og menningarmála.
Til þess hefur hann færar skattalagaleiðir.
DÝRIR FLUTNINGAR
STJÓRNENDUR Ríkisútvarpsins hafa á síðustu vikum
orðið að skera verulega niður í rekstri vegna halla-
rekstrar stofnunarinnar. Hallarekstur RÚV er vissulega
alvarlegt mál. Þær tölur, sem koma þar við sögu, blikna
hins vegar í samanburði við þær sem nefndar eru í tengsl-
um við húseign sjónvarpsins í Efstaleiti, sem staðið hefur
ónotuð um árabil.
Byggingin við Efstaleiti hefur lengi verið umdeild og
ótrúlegt er til þess að hugsa, að upphaflega hafi hún ein-
ungis verið ætluð fyrir Rás 1 og áform verið um að byggja
tvær áþekkar byggingar til að hýsa Ríkissjónvarpið, að
því er núverandi formaður útvarpsráðs hefur upplýst.
Um 800 milljónir hafa runnið til sjónvarpshlutans og
skiptar skoðanir eru um hversu vel sú bygging hentar
nútíma sjónvarpsrekstri. Að minnsta kosti er ljóst að verja
verður hundruðum milljóna króna í frágang á húsinu áður
en hægt verður að flytja starfsemi Ríkissjónvarpsins þang-
að.
Það er hins vegar ótækt að þessi mikla og dýra fjárfest-
ing standi áfram ónýtt. Annaðhvort verður Ríkisútvarpið
að koma henni í verð eða færa starfsemi Ríkissjónvarpsins
af Laugavegi í Efstaleiti.
Hörður Vilhjálmsson, fjármálastjóri Ríkisútvarpsins,
áætlar að nauðsynlegt sé að verja um 400 milljónum króna
í frágang á húsinu áður en sjónvarpið geti flutt þar inn.
Hann segir jafnframt að ef starfsemin yrði áfram við
Laugaveg myndi reynast nauðsynlegt að mati tæknimanna
að gera breytingar á húsinu fyrir hundruð milljóna til að
standast nútíma kröfur.
Á móti nefnir fjármálastjórinn að ærinn sparnaður hljót-
ist af því að sameina starfsemi útvarps og sjónvarps í
Efstaleiti. Er sá sparnaður áætlaður 80-85 milljónir króna
á ári.
Hörður Vilhjálmsson segir húsnæðismál RÚV dæmigerð
fyrir mál er lent hafi í „kerfisraunum". Sé það rétt, að
árlegur sparnaður við flutninga Ríkissjónvarpsins nemi
fyrrnefndri upphæð hljóta að vakna áleitnar spurningar
um það hvers vegna 800 milljóna fasteign hafi verið látin
standa ónýtt árum saman.
+
LOÐNAIM Á ESKIFIRÐI
Hundruða milljóna tjón er eldur kom upp í Kofra frá Súðavík
AÐALSTEINN Jónsson útgerðarmað-
ur fylgist grannt með loðnufrysting-
unni. Hér er hann með Benedikt Jó-
hannssyni frystihússtjóra.

Morgunblaðið/Sverrir
BJARTMAR Tjörvi Hrafnkelsson þrífur plötufrystinn í nýja loðnufrystihúsinu í Elju-skemmunni.
NÝJA pökkunarlínan eykur
afköst við frystinguna.
Verðum að grípa gæsina
ALLT gengur þetta út á að
grípa gæsina meðan hún
gefst,“ sagði Benedikt Jó-
hannsson, frystihússtjóri
Hraðfrystihúss Eskifjarðar hf. þegar
hann sýndi blaðamönnum nýja frysti-
húsið sem fyrirtækið hefur komið sér
upp til loðnu- og síldarfrystingar í
skemmu sem áður hýsti síldarsöltun
Elju.
Afkastagetan
tvöfaldast
Hraðfrystihúsið keypti skemmuna
á síðasta ári og hófust framkvæmdir
við að breyta henni í frystihús í byij-
un desember. Verkinu er nú lokið
og frysting á loðnu fyrir Rússlands-
markað hófst þar í fyrradag. Bene-
dikt telur að fjárfesting í skemmunni
og búnaði, þar á meðal nýjum pökk-
unarbúnaði og löndunarbúnaði, verði
um 50 milljónir kr.
Hraðfrystihúsið hefur verið stór
aðili í loðnu- og síldarfrystingu og
hefur starfsemin farið fram í aðal-
Lífið á Eskifirði snýst um loðnu þessa dagana.
Bátarnir koma inn með fullfermi og unnið er
allan sólarhringinn við frystingu og bræðslu á
aflanum. Þá bíða menn spenntir eftir því að loðnan
verði hæf til frystingar á Japansmarkað.
Helgi Bjarnason fylgdist með athafnasömum
Eskfírðingum að störfum.
frystihúsi fyrirtækisins. Við það að
taka í notkun nýja frystihúsið tvö-
faldast afköstin í loðnufrystingu,
mögulegt verður að framleiða 150
tonn á sólarhring í stað 75 tonna.
Jafnframt skapast möguleikar til
hagræðingar, til dæmis að vera með
síldarfrystingu alfarið í skemmunni
og losna við að vera með allt frysti-
húsið undir.
Benedikt segir að loðna sé fryst
á báðum stöðum enda mikilvægt að
framleiða sem allra mest á þeim
stutta tíma sem loðnan er hæf til
frystingar fyrir Japansmarkað. Vel
lítur út með sölu á frystri loðnu til
Japans. Möguleikar eru á sölu á
miklu magni og verðið hefur hækkað
í japönskum jenum frá síðasta ári,
þótt gengisbreytingar geri það að
verkum að verðið sé svipað í íslensk-
um krónum. „Það er svo spurningin
hvernig loðnan verður," segir Bene-
dikt. Hann segir að menn séu alltaf
kvíðnir fyrir vertíðina, loðnan sé
heldur smá núna en það hljóti að
rætast úr.
Fryst fyrir Rússa
Loðnuveiðin hefur verið að
glæðast og bátarnir hafa hver af
öðrum verið að koma inn með full-
fermi. Unnið er dag og nótt við að
frysta loðnu fyrir Rússlandsmarkað
í Hraðfrystihúsi Eskifjarðar og Frið-
þjófi hf. Þetta er nýr markaður og
vinna Eskfirðingar nú þessa vöru í
fyrsta skipti. Benedikt segir að þótt
mun lægra verð fáist fýrir frysta
loðnu til Rússlands ætti vinnslan að
borga sig með því að mikið magn
sé keyrt í gegn með litlum tilkostn-
aði. Til Japans fer eingöngu kven-
loðna með ákveðinni hrognafyllingu
en loðnan fer óflokkuð til Rússlands.
Að öðru leyti eru gæðin þau sömu.
Hraðfrystihúsið héfur tekið í notk-
un tvær nýjar pökkunarlínur frá
Marel. Sparast töluverð vinna með
notkun vélanna og afköstin aukast.
Keyrum verk-
smiðjuna eins
stíft og hægt er
VERIÐ er að taka í notkun stóra mjöltanka
við loðnuverksmiðju Hraðfrystihúss Eski-
fjarðar. Lúkning framkvæmda við tankana
er endapunkturinn á enduruppbyggingu
loðnubræðslu fyrirtækisins sem staðið hefur
í þrjú ár og kostað hefur um það bil hálfan
milijarð kr. alls. Vel lítur út með loðnuvertíð-
ina nú. „Við munum keyra verksmiðjuna
eins stíft og hægt er á meðan Ioðnan veiðist
hér fyrir austan land,“ segir Björn Kristins-
son verksmiðjustjóri.
Þessa dagana eru iðnaðarmenn að selja
flutningsbúnað á mjöltankana og ganga frá
tækjahúsi sem er ofan á þeim. Tankarnir
eru sex, fjórir geymslutankar sem samtals
taka 4.000 tonn af mjöli og tveir minni blönd-
unartankar. „Tilgangurinn er að geta geymt
mjölið og blandað það í þeim hlutföllum sem
kaupendurnir sækjast eftir,“ segir Björn
Kristinsson. Hann segir að vegna breytilegs
ástands hráefnis og framleiðslu á bæði
loðnu- og síldarmjöli sé hægt að auka verð-
mæti afurðanna með því að útbúa blöndur
af ákveðnum gæðum. Með því móti sé hægt
að selja stærri hluta framleiðslunnar í verð-
mætustu flokkunum.
Á síðasta ári lauk framkvæmdum við end-
Morgunblaðið/Sverrir
NÝJU mjöltankarnir á Eskifirði eru 35
metra háir og hver þeirra rúmar 1.000 tonn.
urnýjun á þurrkurum og öðrum tækjabúnaði
verksmiðjunnar sem m.a. gera mögulegt að
framleiða hágæðamjöl. í kjöifarið kom eitt
besta ár verksmiðjunnar frá upphafi svo
framkvæmdirnar komu á góðum tíma. Á
síðasta ári var framleitt úr rúmlega 100
þúsund tonnum af hráefni, þar af 40 þúsund
tonnum af síid. Er það svipað magn og árið
1993 en vegna verðhækkunar á mjöli og
lýsi urðu tekjurnar meiri en nokkru sinni
áður. Þetta ár byijar vel að sögn Björns.
Verð á mjöli og lýsi hefur haldist hátt vegna
hækkandi fóðurverðs á heimsmarkaði. A
móti hefur reyndar komið það bakslag að
hágæðamjölið hefur ekki hækkað í verði
eins og ódýrara mjölið vegna minnkandi
kaupa Norðmanna á fiskeldisfóðri.
Þjóðhagslega
óhagkvæmt
Ný loðnuverksmiðja hefur verið byggð á
Fáskrúðsfirði og fleiri eru í undirbúningi.
Björn segist ekki hafa orðið var við áhrif
frá nýju verksmiðjunni á Fáskrúðsfirði enda
sé hún varla komin í gang. Telur hann að
tilkoma hennar hafi meiri áhrif á þær verk-
smiðjur sem eru lengra frá því það dragi
úr sigiingum suður og norður um land á
meðan mest sé veitt fyrir austan land. „En
þetta er mikil öfugþróun og þjóðhagslega
óhagkvæmt. Verksmiðjurnar eiga fremur
að stækka og það hefur verið að gerast í
samkeppnislöndum okkar. Stærri verksmiðj-
urnar eru hagkvæmari en þær smærri því
kostnaður við hafnarmannvirki, tanka og
fleira er svipaður, hvort sem verksmiðjan
er lítil eða stór,“ segir Björn.
Morgunblaðið/Kristján Kristjánsson
REYKUR stígur upp af Kofra, eftir að skipveijar fóru frá borði. Yfirbygging skipsins er mikið brunnin eftir eldsprengingu
í vélarrúminu. Skömmu eftir að myndin var tekin tók togarinn Bessi Kofra í tog.
Sex skipverjum bjargað
ómeiddum um borð í Bessa
fsafirði, Morgunblaðið.
HUNDRUÐA milljóna
króna tjón varð er eldur
kom upp í rækjuskipinu
Kofra IS-41 frá Súðavík
er það var að veiðum um 100 sjómíl-
ur út af Skaga um kl. 5.30 á sunnu-
dagsmorgun. Sex skipveijum af
Kofra var bjargað um borð í skut-
togarann Bessa frá Súðavík, sem
var að veiðum stutt frá Kofra. Þrátt
fyrir ítrekaðar tilraunir tókst skip-
veijum á Kofra ekki að ráða niður-
lögum eldsins og urðu því að yfir-
gefa skipið um hálftíma eftir að
eldurinn kom upp. Þegar skipveij-
arnir voru að fara frá borði um
borð í gúmmíbjörgunarbát varð
mikil eldsprenging í vélarrúmi
skipsins og varð yfirbygging þess
alelda á örskammri stundu.
Eftir að skipveijunum sex hafði
verið bjargað um borð í Bessa, var
þess beðið að veður lægði og um
miðjan dag á sunnudag tókst skip-
veijum á Bessa að koma taug um
borð í Kofra. Til þess var notað
áhald, sem notað er til að slægja
upp troll. Hélt taugin þar til í gær-
morgun.
í allan gærdag biðu skipveijar á
Bessa þess að veður lægði, svo
hægt yrði að koma nýrri taug um
borð í Kofra. Síðdegis náðu þeir að
krækja í togvíra skipsins og hófu
að draga það öfugt á hægri ferð í
átt til lands. Von var á skipunum
til Isafjarðar í nótt eða árdegis í dag.
Rak stjórnlaust eftir að
dráttartaug slitnaði
„Við lögðum af stað með Kofrann
í eftirdragi um kl. 18 á sunnudag.
Ferðin gekk vel þar til kl. 9.30 í
morgun [gærmorgun], þegar við
misstum hann aftan úr um 20 mílur
út af Ritnum. Það var ágætisveður
á sunnudagskvöld, síðan gerði stífa
norðaustan átt og nú er hann kom-
inn í suðaustan skítaveður, 7-8
vindstig,“ sagði Barði Ingibjartsson,
skipstjóri á Bessa í gærmorgun.
Yfirbygging skipsins alelda
á örskammri stundu
Eldur kom upp í Kotra um 100 sjóm. út at Skaga
um kl. 5:30 að morgni sunnudagsins 7. febrúar
Kofri slitnar attan úr Bessa um
kl. 9:30 að morgni mánudags
og tekur að reka frá landi
Bessi lagði atstað til lands
með Kofra í togi um kl. 18
Strai,
Horn-
hanki
Skipin eru um
20 sjómílur út af
Straumnesi að
kvöldi mánudags
Skipverjum á Bessa tekst síðdegis
á mánudag að ná í togvír Kofra og
draga skipið öfugt í átt til lands
Kolku-
grunn
Skaga-
vnmn Siglufjörður.
. ;
Húna
Hó'maviÁ -
KOFRIÍS 41 í höfn í Súðavík fyrir nokkru.
Barði sagði ennfremur að vel
hefði tekist til við að bjarga skip-
veijunum sex og að þeim liði eftir
atvikum vel. Enginn skipveija á
Kofra féllst á að tala við blaðamann
þegar leitað var eftir því í gær.
„Þessa stundina er lítill eldur um
borð í skipinu en við sjáum reyk
stíga upp frá því sem bendir til
þess að enn lifi í glæðunum," sagði
Barði.
Óhappið ruglar ekki
„Við vorum búnir að selja skipið
og áttum að afhenda það um næstu
mánaðamót, þannig að þetta óhapp
ruglar okkar áætlanir ekki svo mik-
ið. Ég geri ráð fyrir að kaupsamn-
ingurinn við Fiskverkun Guðmundar
Kristjánssonar á Rifi gangi til baka
og því er tjónið alfarið okkar. Við
erum ekki farnir að gera okkur
grein fyrir hversu mikið tjónið er,
okkar fyrsta verk er að koma skip-
inu til lands og síðan verða önnur
mál skoðuð," sagði Ingimar Hall-
dórsson,framkvæmdastjóri Frosta
hf.
Samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins er tryggingaverð-
mæti skipsins um 200 milljónir
króna og eru þá ótalin verðmæti í
afla og veiðarfærum.
Þrír fórust í systurskipinu
Kofri ÍS 41 var smíðaður í Njarð-
vík árið 1984 og er systurskip Gunn-
jóns GK 506, sem síðar hét Stefán
Þór RE 77 og nú Jónína Jónsdóttir
SF 12. Gunnjón var smíðaður í Nor-
egi og Njarðvík árið 1981.
20. júní árið 1983 kom eldur upp
í Gunnjóni, þegar skipið var að veið-
um út af Hombjargi. Eldurinn kom
upp í vistarverum skipveija í aftur-
hluta skipsins og var talið að hann
mætti rekja til rafmagnslagna innan
þilja. Tíu manns vom um borð í Gunn-
jóni og björguðust sjö um borð í gúm-
báta, en þrír ungir skipveijar komust
ekki upp úr skipinu og fórust.