Morgunblaðið - 07.02.1996, Side 6

6 MIÐVIKUDAGUR 7. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Jón M. Egilsson, skipstjóri á Kofra ÍS-41, segir biðina eftir björgun hafa verið erfiða
Fannst Bess-
inn lengi
á leiðinni
ísafirði. Morgunblaðid.
„ÉG VAR sofandi þegar eldurinn
gaus upp og vaknaði við köllin í hin-
um skipveijunum sem og þegar eld-
varnarkerfíð fór í gang. Það fyrsta
sem ég gerði var að forða mér út
úr klefanum og upp í brú enda fylgdi
reykurinn okkur eftir. Síðan fórum
við út á dekk. Þar var ekki vært
fyrir reyk og þá tókum við þá
ákvörðun að fara í gúmmíbátana. I
sama mund sprakk hurðin upp á
þilfarshúsinu. Við vorum síðan í
gúmmíbátunum við hliðina á Kofra
ailt þar til Bessi kom að okkur. Þá
var um hálftími liðinn frá því við
urðum varir við eldinn. Um borð í
Bessa vorum við svo komnir hálftíma
síðar,“ sagði Jón M. Egilsson, skip-
stjóri á Kofra, í samtali við blaðið.
Sleppibúnaðurinn virkaði ekki
sem skyldi
Jón sagði að skipveijar hans hefðu
lent í erfiðleikum með að ná björgun-
arbátunum ofan af stýrishúsinu þar
.sem sleppibúnaðurinn virkaði ekki
sem skyldi sem og vegna mikils
reyks sem lagði upp frá brúnni.
„Biðin eftir björgun var alveg rosa-
lega löng og ég hugsaði með mér
hvað Bessinn væri lengi á leiðinni
til okkar, því ég vissi hversu stutt
hann var frá okkur. Við heyrðum í
þeim í talstöðinni þó svo að við
gætum ekkert svarað þeim. Það
hvarflaði aldrei annað að mér en að
okkur yrði bjargað né heldur að
önnur sprenging yrði um borð. Það
hvarflaði aldrei að mér að nokkuð
myndi henda okkur enda var veður
mjög gott til þess að gera, 4-5 vind-
stig.“
Aldrei fyrr lent í sjávarháska
Jón hefur um eins árs skeið verið
vélamaður á Kofra og var þetta
fyrsta veiðiferð hans sem skipstjóri
á skipinu en áður hafði hann leyst
af sem stýrimaður. Jón hefur verið
skipstjóri um 37 ára skeið og áður
en hann flutti sig yfir á Kofra var
hann skipstjóri á Flosa frá Bolung-
arvík í tólf ár. „Ég hef aldrei fyrr á
mínum sjómannsferli lent í neinum
sjávarháska og er þó búinn að vera
á öllum stærðum af skipum. Ég hef
verið mjög heppinn þó ég segi sjálf-
ur frá og þetta óhapp stoppar mig
ekkert í því að halda áfram þó svo
að maður viti ekki hvað framtíðin
ber í skauti sínu. Við erum að vísu
atvinnulausir í dag en segir ekki
máltækið að alltaf megi fá annað
skip og annað föruneyti?"
Ljósavélin í gangi
Þegar Kofri kom að bryggju á
ísafirði vakti það athygli nærstaddra
að ljósavél skipsins var í gangi þrátt
fyrir að skipið væri mikið brunnið.
„Ljósavélin sem var í gangi er vara-
vél skipsins og hana notum við afar
sjaldan. Hún hrökk í gang þegar við
vorum út af VestQörðum og það
gerðist þannig að startkaplarnir
brunnu saman og gáfu þar með
straum inn á vélina. Þetta er ekkert
óalgengt en við trúðum því samt
ÞAÐ VAKTI athygli manna að ljósavél Kofra var í gangi þrátt fyrir miklar skemmdir, eins og sjá má.
INGIMAR Halldórsson, framkvæmdastjóri
Frosta, tekur á móti áhöfninni. Hér heilsar
hann Þresti Ólafssyni vélstjóra.
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörnsson
PALMI Halldórsson bátsmaður fékk hlýjar
móttökur hjá eiginkonu sinni og barni.
ekki þegar við sáum að vélin var í
gangi."
Jón vildi koma því á framfæri að
ýmsir fjölmiðlamenn hefðu reynt að
hafa samband við skipveijana á
Kofra þegar þeir voru um borð í
Bessa en þeim hefði verið neitað um
viðtöl. „Við tókum þá ákvörðun í
sameiningu að tala ekki við fjöl-
miðla fyrr en við værum búnir að
gefa okkar lögregluskýrslu, vegna
þeirra mistúlkana sem geta komið
upp við slík samtöl, ég tala nú ekki
um þegar menn eru í misjöfnu ásig-
komulagi andlega," sagði Jón.
Þegar eldurinn kom upp í Kofra
hafði hann fengið 8-9 tonn af rækju
sem að öllum líkindum er öll ónýt.
Þá var um eitt og hálft tonn í trolli
skipsins, sem togaranum Bessa tókst
að slæða upp.
Stöðugildum á Ríkisspítölum fækkað um 70 á 24 mánuðum samkvæmt sparnaðaráætlun
Uppsagnir ekki
útilokaðar
Stöðugildum á Ríkisspítölum fækkaði um 40 á seinasta
ári og samkvæmt sparnaðaráætlunum fyrír 1996 á að
fækka þeim um að minnsta kosti 30 til viðbótar. Þetta
jafngildir fækkun stöðugilda úr 2.429 í 2.389 en alls
eru starfsmenn Ríkisspítala um 3.000.
„VIÐ teljum Ríkisspítala ekki hafa verið yfir-
mannaða en getum fækkað fólki samfara nið-
urskurði á starfsemi og þó að hlutfallið sé lít-
ið eykst álag á aðra starfsmenn. Þegar deild-
um er lokað er hjúkrunarfólk flutt til þannig
að fækkunin gerist ekki samstundis en við
teljum að með því að ráða ekki í þær stöður
sem losna takist okkur að stilla starfsmanna-
fjölda í samræmi við þörf. Við vonumst eftir
að þurfa ekki að grípa til uppsagna en útilok-
um þær þó ekki strax,“ segir Ingólfur Þóris-
son, aðstoðarforstjóri Ríkisspítala.
20% samdráttur skurðaðgerða
Lokanir á geðdeildum, kvenlækningasviði
og bamadeildum samsvara samtals um 22
þúsund legudögum sem Ingólfur segir jafngilda
því að 14-15% af heildarlegurými séu lokuð
allt árið. Þessar lokanir þýða, að hans sögn,
að stöðugt færri sjúklingar á biðlistum eru
teknir inn og stöðugt stærri hluti innlagðra
'ijúklinga flokkist undir bráðatilvik eða þrír af
hveijum fjórum.
„Afleiðingamar eru þær að biðlistar og bið-
tími sjúklinga eftir aðgerðum lengist og á þeim
bitnar niðurskurður fyrst og fremst. Biðtími
eftir hryggjarspengingu er t.d. tvö ár nú, níu
mánuðir eftir opnum hjartaaðgerðum sem geta
á annað borð beðið, fjórir mánuðir eftir krans-
æðavíkkunum og um 300 börn eru á biðlista
eftir ýmsum aðgerðum, þar af 47 sem fara
fyrst í aðgerð á næsta ári,“ segir Ingólfur.
Hann bendir á að miðað við áætlanir þessa
árs sé gert ráð fyrir að framkvæma um 4.000
aðgerðir sem er fækkun upp á um 840 aðgerð-
ir frá árinu 1994 eða 20% samdráttur í fjölda
skurðagerða. Á sama tíma hefur hlutfall
bráðagerða hækkað úr 24,72% í 35% í ár.
Öngþveiti á biðlistum
Jónas Magnússon, yfirlæknir handlækn-
ingadeiidar Landspítalans, segir að á þessu
ári verði deildin rekin með sama hætti og
seinni hluta árs 1995 þegar aðgerðum fækk-
aði um 400 miðað við sama tíma árið á und-
an. Heildarfækkun aðgerða nemi því um 600
sem þýði aukningu á biðlistum sem því nem-
ur. Þetta sé versti niðurskurður sem hann
muni eftir síðan hann tók til starfa og afleið-
ingarnar séu víðtækar.
„Afleiðingar fyrir starfsemi þessarar deildar
eru fækkun aðgerða, lengri bið og meira öng-
þveiti á biðlistum. Islendingar halda að þeir
njóti sjúkratrygginga en við aðstæður sem
þessar gera þeir það ekki. Fólk getur ímyndað
sér sjúkling með gallsteina og sífelld verkja-
köst og vinnutapið sem hann verður fyrir
meðan hann bíður, því að aðgerðirnar verða
auðvitað gerðar að lokum,“ segir hann.
Stóraukið álag
Hann segir að sú stefna að ráða ekki í störf
þeirra sem hætta leiði til stóraukins álags á
þá starfsmenn sem eftir eru en yfirvinnubann
er við lýði á Ríkisspítölum. „Hjúkrunarfræð-
ingar hafa stuðst við svokallaðan vinnuálags-
vísi til að mæla álag í starfi,pg í seinustu jóla-
lokunum í desember mældist það 200% og er
oft 150% þegar það á að standa í 100%. Á
sama tíma á að skera niður yfirvinnu, þannig
að keyrslan verður mikil. Þetta verður svaka-
legt ár,“ segir Jónas.
Meðallegutími á lyflækningadeild nam um
fimm dögum 1994 og sjö dögum á handlækn-
ingadeild. Aukin fækkun legudaga samkvæmt
niðurskurðaráætlunum þýðir algjöra flýtimeð-
ferð í mörgum tilvikum og síðan eftirlit á
göngudeild. „Þversögnin er sú að ef fólk út-
skrifast fljótt losna sjúkrarúm fyrir aðra sjúkl-
inga sem fjölgar aðgerðum en eykur kostnað
og vegur upp á móti sparnaði við fækkun legu-
daga. Best virðist því að gera ekkert og sam-
kvæmt mælikvarða fjárveitingavaldsins eru
best reknu sjúkrahúsin fullkomlega laus við
sjúklinga," segir Jónas.
Óábyrgar aðgerðir
Mesti niðurskurður á legudögum er á geð-
deildum eða um 11.700 í ár. Lárus Helgason,
yfirlæknir á geðdeildum Ríkisspítala, segir
ófremdarástand fyrirsjáanlegt.
„Þegar niðurskurður hófst á seinasta ári
sagði ég. að þetta væru gjörsamlega óábyrgar
aðgerðir og á ábyrgð þeirra þingmanna sem
samþykktu fjárlögin. Sparnaðurinn nú er
framhald af því ástandi, nema hvað enn fastar
er að okkur hert. Þetta þýðir ósköp einfald-
lega að við getum alls ekki þjónað því fólki
sem myndi ella leita til okkar.
Fjöldi sjúklinga sem um ræðir skiptir tugum
við þessa legudagafækkun, auk þess sem þeir
sem fara inn verða útskrifaðir miklu fyrr en
að öðrum kosti og þá ná þeir ekki fullum bata
og koma til baka. Það er erfítt að meta áhættu-
þætti á borð við sjálfsvíg en einhver slík eru
framin í hveijum mánuði og einnig er erfitt
að meta örorku því að einhveijir eru greindir
öryrkjar í hveijum mánuði. Mín tilfinning er
sú að skortur á fullnægjandi meðferð auki
byrðar þeirra sem teljast öryrkjar," segir Lárus.
Hann kveðst telja að kostnaður við að út-
hýsa sjúklingum eða útskrifa hratt færist til í
kerfinu í stað þess að náist fram sparnaður.
„Menn verða að liggja heima hjá sér og fá
aðeins aðhlynningu á göngudeildum sem kostar
venjulega mikið álag fyrir fjölskyldu því að
einhver verður' að vera heima við til að sinna
gæslu. Ef málin eru þannig eins og oft er, að
um er að ræða fjölskylduföður sem fær sjúkra-
bætur eða tryggingar, þýðir það stóraukinn
kostnað fyrir vinnuveitendur eða Trygginga-
stofnun ríkisins. Það sem á að spara flyst því
að miklu leyti aðeins til í kerfínu," segir Lárus.
Versta ástand í 20 ár
Hann kveðst binda vonir við að geðsjúkling-
ar þurfi aldrei að mæla göturnar án minnstu
vonar um meðferð en margir þeir sem þurfi
að snúa heim séu fárveikir og dvöl heima kalli
á margvíslega fyrirhöfn og ama, vinnutap o.fl-
„Fólk leggst ekki inn á deild nema mikið
liggi við og enginn sækir þangað að gamni
sínu eða til hvíldar. Þetta ástand er ótrúlegt
og ekki bætir úr skák að það er þrengt að
okkur með sumarafleysingar og ekki ráðið í
stað þeirra sem hverfa á braut. í fyrra stóð
starfsfólk sig með prýði því að allir héldu að
þrengingarnar væru bundnar við eitt ár en
ég kvíði komandi mánuðum. Ég hef starfað
hér í rúm 20 ár og þetta er versta ástand sem
ég man eftir í þessum málum.
Fram að þessum tíma hefur aldrei verið
framkvæmdur niðurskurður á geðdeild vegna
sparnaðar á Norðurlöndum, nema á íslandi.
Mönnum dettur slíkt ekki í hug hjá nágrönnum
okkar en hérna hika menn ekki, enda eins og
blindingjar séu að verki að meina fárveiku
fólki um aðgang," segir hann.
1
i
I
i
l
i
i
i
l
i
i
i
fi
i
i
i
i
>