Morgunblaðið - 07.02.1996, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 7. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Heilbrigðisráðherra lagðist gegn því að Grensásdeildin yrði lögð niður
Morgunblaðið/Árni Sæberg
GRENSÁSDEILDIN er ein fullkomnasta endurhæfingarmiðstöð á Norðurlöndum að sögn Ásgeirs B. Ellertssonar yfirlæknis.
Deildin þjóni frem-
ur báðum stóru
sjúkrahúsunum
Fyrstu niðurskurðartillögur Sjúkrahúss
Reykjavíkur gerðu m.a. ráð fyrir því að
endurhæfingarstarfsemi yrði hætt á Grens-
ásdeild. Nú er gert ráð fyrir einni legudeild,
í stað tveggja, og dagdeild. Ingibjörg Páima-
dóttir, heilbrigðisráðherra, segir í samtali við
Onnu G. Olafsdóttur ákjósanlegt að deildin
þjóni báðum stóru sjúkrahúsunum.
FRUMTILLÖGUR fram-
kvæmdastjórnar og
stjórnar Sjúkrahúss
Reykjavíkur um hvernig
mögulegt yrði að mæta 380 milljón
króna niðurskurði á rekstrarkostn-
aði sjúkrahússins voru kynntar fyr-
ir Ingibjörgu Pálmadóttur, heil-
brigðisráðherra nýlega. Einn liður
tillagnanna fólst í því að hætta
endurhæfingarstarfsemi á Grensás-
deild. Annar helmingur endurhæf-
ingarstarfseminnar færðist í aðal-
byggingu sjúkrahússins í Fossvogi
og hinn helmingurinn yrði lagður
niður. Nú hefur stjórn sjúkrahúss-
ins hins vegar ákveðið að fara aðra
leið. Legudeild endurhæfingar og
taugadeild verða sameinaðar í eina
deild og stofnuð verður 20 rúma
dagdeild fyrir endurhæfingarsjúk-
linga.
Jóhannes Pálmason, forstjóri
sjúkrahússins, sagði að því hefði
aldrei verið að leyna að upphaflega
tillagan um Grensásdeildina hefði
verið einn af mörgum erfiðum kost-
um. „Stjórnin kynnti hugmyndirnar
fyrir ráðherra og beið með að taka
ákvörðun þar til hann hafði tjáð sig
um þær. Hann mæltist til að endur-
hæfmgarstarfsemin á Grensási yrði
ekki fyrir eins miklu höggi og upp-
haflega var áformað. Þeim óskum
var að sjálfsögðu mætt,“ sagði Jó-
hannes um ástæðurnar fyrir því að
fa'.lið var frá fyrri áformum.
Hann tók fram að ekki hefðu
verið nema um 40 rúm af um 60
opin á Grensásdeildinni undanfarin
misséri. Starfsemin myndi væntan-
lega verða svipuð eftir breytinguna.
Með fækkun rúma og stofnun dag-
deilda væri hins vegar stefnt að því
að spara um 23 milljónir í rekstri
deildarinnar á ári. Fyrri tillagan
gerði ráð fyrir að lokun Grensás-
deildarinnar væri liður í tilfærslu
starfseminnar inn í aðalbygginguna
í Fossvogi. Sú keðjuverkun átti að
skila 65 milljón króna sparnaði á
ári. Hugmyndirnar verða endur-
skoðaðar á næstu vikum.
Jóhannes var spurður að því
hvort til greina kæmi að Grensás-
deildin þjónaði sjúklingum frá báð-
um stóru sjúkrahúsunum en í um-
ræðu um framtíð deildarinnar hefur
komið fram að Ríkisspítalar hafa
sóst eftir húsnæði á Kópavogshæli
undir endurhæfingarstöð. „Um það
hefur ekki sérstaklega verið rætt,“
svaraði Jóhannes. „Hins vegar er
ekkert óeðlilegt að úr því geti orðið
ef að hægt er að hlú betur að endur-
hæfingunni. Fram hefur komið að
Ríkisspítalar þyrftu á sama hátt
ekki að vera að leggja áherslu á
uppbyggingu endurhæfingarstarf-
semi sinnar. Spítalarnir þurfa auð-
vitað að ræða þetta," sagði Jóhann-
es.
Sjúkrahúsin fái úr
hagræðingarsjóði
Ingibjörg Pálmadóttir, heilbrigð-
isráðherra, sagði að eitt af verkefn-
um nefndar um samhæfingu stóru
sjúkrahúsanna tveggja væri að
koma í veg fyrir að starfsemi væri
lögð niður á einum stað og hafin á
öðrum eins og virst hefði stefna í.
„Mér finnst ákjósanlegra að að-
staða Grensásdeildarinnar verði
nýtt og hún þjóni sjúklingum frá
báðum sjúkrahúsunum. Með því
móti myndast auðvitað meiri þungi
á Sjúkrahús Reykjavíkur og því er
ekki óeðlilegt að eitthvað fari á
móti til Ríkisspítalanna. Ég get
nefnt í því sambandi að því hefur
verið varpað fram að efla skurðstof-
urnar á Sjúkrahúsi Reykjavíkur á
sama tíma og tvær skurðstofur
hafa staðið auðar á Landspítalan-
um. Við erum s.s. að tala þarna
um samstarf og sérhæfingu sem
eflaust skilar sér í einhveijum
sparnaði," sagði Ingibjörg og tók
fram að samhæfingarnefndin væri
að hefja störf í ráðuneytinu.
Um hvort spítalarnir gætu átt
von á að fá viðbótarijárveitingu til
að mæta niðurskurðinum sagði
Ingibjörg að ekki væri ólíklegt að
megnið af 150 milljóna króna hag-
ræðingarsjóði í fjármálaráðuneyt-
inu færi til heilbrigðismála.
Illskásta leiðin
Kristín Á. Ólafsdóttir, stjórnar-
formaður Sjúkrahúss Reykjavíkur,
segir að framkvæmdastjórn og
stjórn hafi kynnt fyrir Ingibjörgu
Pálmadóttur, heilbrigðisráðherra,
illskástu leiðina til að mæta kröfu
fjárlaga um 380 milljóna króna nið-
urskurð. „Stjórnendum spítalanna
hefur verið stillt upp við vegg og
þeir eiga ekki nema vonda kosti til
að stoppa upp í gatið,“ sagði hún.
Hún sagði að tillögurnar til ráð-
herra hefðu gert ráð fyrir tilfærslu
milli húsa sjúkrahússins, þ.e. Borg-
arspítalans, Landakots og ýmissa
útibúa, og afleiðingamar væru
fækkun legurúma á öllum sviðum
starfseminnar, t.d. á endurhæfing-
ar-, geð-, skurð- og lyfjasviði.
Kristín sagði að tilfærslan næði
ekki að mæta 380 milljóna króna
niðurskurði. „Við fórum heldur ekki
svo langt í tillögunum enda hefur
nefnd á vegum ráðuneytisins, um
hvernig sjúkrahúsið eigi að spara
70 milljónir með samvinnu sjúkra-
húsanna í Reykjavík og á Reykja-
nesi, varia hafið störf. Við getum
ekki sett fram tillögur um hvernig
við ætlum að ná fram sparnaði með
aukinni samvinnu fyrr en nefndin
er búin að senda eitthvað frá sér.“
Kristín sagði að tillögurnar hefðu
ekki síst verið kynntar fyrir ráð-
herra til að sýna fram á afleiðingar
niðurskurðarins og gefa yfirvöldum
tækifæri til að endurskoða ákvörð-
un sína um fjárveitingu. „Okkar
skilaboð til ráðherra voru að veru-
lega erfitt yrði að fara að tillögun-
um og töluvert viðbótarfé þyrfti til
að halda uppi eðlilegri starfsémi,“
sagði Kristín. Hún sagði aðspurð
að minnsta kosti 300 milljónir þurfa
upp í 380 milljóna króna niður-
skurðargatið til að hægt væri að
halda sjó í starfsemi spítalans.
Hún sagði að útgjöld til sjúkra-
húsanna hefðu verið að lækka en
ekki að ijúka upp úr öllu valdi eins
og reynt hefði verið að sannfæra
þjóðina um. „Sú staðhæfing er ein-
faldlega röng því á sama tíma og
þjóðinni hefur verið að fjölga, t.d.
um 16-17.000 manns frá 1988, og
hlutfall aldraðra að hækka hafa
útgjöld verið að lækka. Maður er
því svo fullkomlega ósáttur, og í
rauninni bit á að yfirvöld skuli vera
að þjarma jafnmikið að sjúkrahús-
unum og þau hafa verið að gera á
síðustu árum og eru enn að gera.“
Sjúklingurinn verði sjálfbjarga
Ásgeir B. Ellertsson, yfirlæknir,
vildi koma á framfæri kæru þakk-
læti til ráðherra fyrir eindregna
afstöðu með endurhæfingarstarf-
semi á deildinni. „Nú er gert ráð
fyrir 30 rúmum á einni hæð og 20
dagsvistunarplássum á annarri
hæð. Sú niðurstaða er góð í stöð-
unni. .Hins vegar er því ekki að
leyna að við höfum lagt áherslu á
að Grensásdeild verði fyrst og
fremst rekin fyrir þá sjúklinga
sjúkrahúsanna í Reykjavík sem
þurfa á endurhæfingu og sjúkra-
húsvistun að halda. Ég er því að
vona að hagræðingarnefnd, sem á
að skila tillögum um hagræðingu
sjúkrahúsanna í Reykjavík 1. mars,
geri endurhæfinguna að einum
þætti í samvinnu og verkaskiptingu
spítalanna. Þannig yrði ákveðið að
Grensásdeild sinnti þeim sjúkling-
um, sem þurfa þessarar.-endurhæf-
ingar við, frá báðum sjúkrahúsun-
um. Við værum s.s. að nota rúmin
hér fyrit' sjúklinga sem væru rúm-
liggjandi eða við rúmin þegar end-
urhæfingin hefst,“ sagði hann.
Hann sagði að þótt gott væri að
eiga kost á dagvistunarplássum
væri varla skortur á þeim. Nefndi
hann í því sambandi að tekið væri
á móti sjúklingum með fótavist á
Reykjalundi, á heilsustofnuninni í
Hveragerði og hjá sjúkraþjálfunar-
stöðvum á Reykjavíkursvæðinu.
Ásgeir segir að tvenns konar
endurhæfing fari fram á Grensás-
deild. „Annars vegar koma hingað
sjúklingar eftir heilablóðfall. Ég'get
nefnt dæmi um að maður fái
skyndilega lömun í hægri útlimina.
Hann er greindur með heilablóð-
fall, þ.e.a.s. blóðtappa í heila, á
bráðamóttöku og er að því loknu
sendur til okkar í endurhæfingu.
Hins vegar koma til okkar sjúkling-
ar eftir bráðainnlagnir á slysadeild
og til heila- og taugaskurðlækna.
Hér er ég að tala um meiðsl eftir
slys, t.d. höfuð- og mænuáverka.
Sjúklingurinn er rannsakaður og
meðhöndlaður á spítalanum í viku
eða hálfan mánuð. Að því loknu
kemur hann í endurhæfingu til okk-
ar. Ef um er að ræða mænuskaða
getur endurhæfíngin tekið allt frá
þremur, ljórum mánuðum upp í eitt
ár,“ segir hann um endurhæfing-
una.
Hann segir að endurhæfingin
stuðli að því að gera sjúklinginn
smám saman sjálfbjarga. „Éang-
flestir eru rúmliggjandi við komuna
hingað. Endurhæfingin getur fyrst
skilað því að þeir komist heim um
helgar og svo á nóttunni. Síðasta
skrefið er að sjúklingurinn búi
heima hjá sér og komi aðeins hing-
að í þjálfun. Sumir ná sér alveg en
aðrir fara misfatlaðir út í lífið,"
segir Ásgeir og hann tekur fram
að Grensásdeildin sé að því leyti
ólík annarri endurhæfingu að þang-
að komi flestir eftir nýjan skaða,
sjúkdóma eða slys. Sjúklingar með
króníska taugasjúkdóma, t.d. MS
og Parkinson, séu mun færri.
Hann segir að um 600 manns frá
15 ára aldri gangi í gegnum endur-
hæfingu á Grensásdeildinni á hverju
ári. Fleiri séu komnir á efri ár og
þurfi á endurhæfingu á halda eftir
sjúkdóma. Unga kynslóðin þurfi
oftar á endurhæfingu að halda eft-
ir slys, t.d. umferðarslys. „Við höf-
um náð mjög góðum árangri. Eng-
inn vafi er t.a.m. á því að við erum
í fremstu röð í endurhæfingu eftir
heilablóðfall. Núna eru aðrar Evr-
ópuþjóðir að fara sömu leið og við
og heija endurhæfingu um leið og
greiningu er lokið. Áður lágu sjúk-
lingar oft lengur á spítala áður en
hafist var handa við endurhæfing-
una og langan tíma tók að koma
þeim út í lífið aftur,“ sagði Ásgeir
og tók fram að á sama hátt hefði
náðst góður árangur varðandi
mænuskaða.
Ásgeir sagði að aðeins væru 45
af 60 legurúmum í notkun. „Ýmist
hefur ástæðan verið sú að ekki
hefur verið til nægilega mikið fé
eða þá skortur á hjúkrunarfræðing-
um til að halda uppi fullri starf-
semi. Afleiðingin hefur orðið sú að
hingað koma nánast aðeins sjúk-
lingar frá spítalanum. Einn og einn
kemui' utan af landi vegna sér-
stakra aðstæðna og örfáir af Land-
spítalanum. Ef við fengjum að vera
með starfsemina á fullu gætum við
án efa sinnt Sjúkrahúsi Reykjavíkur
og Landspítalanum innan þeirra
sérsviða sem við fáumst við,“ sagði
Ásgeir. Hann sagði að starfsemin
væri alls ekki dýr miðað við árang-
urinn af henni og kostnaður á hvert
rúm helmingi minni en í aðalbygg-
ingunni í Fossvogi.
Tvöfaldur ávinningur
Ásgeir sagði að mikill ávinningur
væri af endurhæfingunni fyrir ein-
staklinginn sjálfan og þjóðfélagið í
heild. „Fyrir einstaklinginn skiptir
auðvitað mestu máli hversu fljótt
hægt er að lina þjáningar hans svo
hann verði fær um að flytjast aftur
heim til sín og fara út í þjóðfélag-
ið. Hér gildir sem sagt að því fastari
tökum sem sjúkdómurinn er tekinn
því betra fyrir þig. Um leið ert þú
að spara þjóðfélaginu með styttri
legutíma og oft getur þú farið að
vinna og afla með því tekna fyrir
þjóðfélagið. Ungur maður með
mænuskaða liggur ekki í rúminu
alla ævi heldur fer hann út í lífið
á hjólastól og er sjálfbjarga. Hann
skapar sjálfum sér, fjölskyldu sinni
og þjóðfélaginu tekjur," sagði Ás-
geir og nefndi til dæmis um stytt-
ingu legutíma að heilablóðfalls-
sjúklingar hefðu þurft á um 120
daga endurhæfingu að halda fyrir
nokkrum árum. Með því að hefja
þjálfunina fyrr hafi hins vegar tek-
ist að stytta endurhæfinguria niður
í 70 daga.