Morgunblaðið - 07.02.1996, Qupperneq 36

36 MIÐVIKUDAGUR 7. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Ég reyndi einu sinni að vera Ég var vanur að stara svona á Þær héldu bara að ég væri
fjárhundur... kindurnar, en það hreif ekki... dónalegur!
BREF
HL BLAÐSINS
Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 5691100 • Símbréf 569 1329
• Netfang:lauga@mbl.is
Við erum ein
ríkasta þjóð jarðar
Frá Guðmundi Rafni Geirdal:
MIG grunar að mörg okkar geri
sér ekki fyllile'ga grein fyrir hve
langt við höfum náð sem þjóð
þrátt fyrir alls kyns áföll á borð
við loðdýra- og laxeldisævintýri
og margt margt fleira. Eflaust
hafið þið tekið eftir að á undan-
förnum_ árum hafa borist fréttir
um að ísland væri fremst í þessu
og hinu . . . miðað við höfðatölu,
og síðan er hlegið að þessu, rétt
eins og það hljóti að vera eitthvað
að þessarri höfðatölu, því þetta
geti ekki passað svona oft að við
séum best í svona mörgu. Tilfellið
ér að oft er tilhneiging til að ef-
ast um tölur... einkum ef þær
eru bornar fram af stjórnmála-
mönnum, rétt eins og þeir kunni
vart annað en að hagræða stað-
reyndum (sem eflaust er oft rétt).
í þeim tilfellum er oft leitað til
hlutlausra fagaðila til að fá álit
þeirra, meðal annars Háskóla ís-
lands. Ég sat námskeið síðastliðið
haust í almennri félagsfræði og
að mati kennarans, dr. Stefáns
Ólafssonar prófessors, þá hefur
ísland risið upp úr því að vera
eitt fátækasta land Evrópu um
síðustu aldamót yfir í að vera eitt
af ríkustu þjóðum jarðar. Hann
sagði að það væri mismunandi í
hversu hátt sæti ísland væri sett
en miðað við margar forsendur
og yfir nokkurra ára tímabil þá
mætti almennt setja það í efstu
10-15 sætin, sem væri mjög gott
fyrir eyþjóð sem byggði á einhæf-
um atvinnuvegi, og hefði risið upp
úr fátækt á mun skemmri tíma
en aðrar.
Reyndar sagði hann að
framfarirnar hefðu verið það örar
að það mætti fyllilega líkja þeim
við þýska efnahagsundrið, eða þá
það japanska. Við höfum vaxið
hraðar en nágrannalöndin, og
einnig hraðar en OECD-löndin
(sem stundum eru kölluð klúbbur
hinna ríku. Ekki amalegt það!).
Hins vegar taldi hann að sjá
mætti sterk einkenni nýríkrar
þjóðar meðal okkar, en það er
skilgreint sem þjóð sem er tiltölu-
lega nýrisin upp úr fátækt talið
í áratugum og í hvert sinn sem
mikill tekjuauki kemur inn í þjóð-
félagið eða til einstaklinga innan
þess er rík tilhneiging til að eyða
tekjunum jafnskjótt í einhvers
konar neysluæði. Jafnframt er
fjárfest í hlutum sem auka ekki
líkur á enn frekari hagvexti síðar
meir. Féð er ekki heldur notað í
að byggja upp þroskandi menn-
ingu.
Spurningin er hvort við getum
nýtt þessar upplýsingar til að
staldra við og íhuga hvar við erum
stödd nú. Mér sýnist á öllu að
okkur hafi sem betur fer tekist
að sigla fram úr síðustu erfiðleik-
um okkar, sem voru á tímabili svo
miklir að allmargir þingmenn, og
jafnvel núverandi og þáverandi
forsætisráðherra ræddu um hvort
við yrðum gjaldþrota sem þjóð og
færum sömu leið og Færeyingar.
Þessu höfum við komist fram
úr, hagvöxtur er kominn á og
batnandi tíð í vændum og það
allt til aldamóta, samkvæmt for-
sætisráðherra okkar og fleiri aðil-
um sem um þetta hafa fjallað.
En Davíð segir okkur einnig í síð-
ustu áramótaræðu sinni að við
ættum að ganga hægt um gleð-
innar dyr, því alþekkt sé að all-
margir hafi tiihneigingu til að
hlaupa af stað í neysluæði um
leið og hagvöxturinn vex um fá-
ein prósent í stað þess að nýta
hann til að bæta heildarstöðu sína
á heilbrigðan hátt.
Og þetta virðist því miður hafa
gerst nú þegar. Eflaust hafið þið
heyrt í Birgi ísleifi Gunnarssyni
seðlabankastjóra í fréttum ný-
lega þar sem hann sagði einmitt
að það hefði verið reynsla manna
að oft væri erfiðara að stýra í
góðæri en á samdráttartímum.
Taldi hann að allmargir virtust
hafa ofmetið hin jákvæðu efna-
hagsáhrif álversins og eytt um-
fram efni og því þyrfti að hækka
millibankavexti til að sporna
gegn of miklu útstreymi af gjald-
eyri.
Ef við hugsum þetta aðeins
þá telur Þjóðhagsstofnun að
stækkun álversins geti leitt til
um 1% aukningar á hagvexti á
þessu ári. Höfum í huga að þetta
er ávinningur sem er ekki kominn
enn. Síðan ef við berum saman
fréttir frá Seðlabankanum yfir
vöruskiptajöfnuð síðustu mánaða
þá má sjá um 28% aukningu á
bílainnflutningi og um 10% aukn-
ingu á innflutningi á mat og
drykkjarvöru.
Ef við setjum þetta í samhengi
við launaumslagið þá þýddi þetta
að launþegi sem fengi fyrirheit
um 1% launahækkun eftir um
eitt ár myndi gera innkaup fyrir
28 sinnum meira en launahækk-
unina sem hann væri ekki enn
búinn að fá! Þetta er ekki mikið
merki um vit. Það er nákvæmlega
á þennan hátt sem við gætum
tapað góðærinu úr höndunum á
okkar, loksins þegar það er kom-
ið að nýju.
Ég legg þvi eindregið til að
við sem þjóð einbeitum okkur að
því að nýta góðærið til að hlúa
að vaxtarsprotunum í núverandi
stöðu okkar og horfa bjartsýn
fram á veginn til stöðugt betri
tíma, fyrir okkur sjálf, börn okk-
ar og lífið sjálft. Með því getum
við lifað við þá von að Island
verði æ betri staður að búa á.
Megi svo vera.
GUÐMUNDÚR RAFN GEIRDAL
Smiðshöfða 10,112 R.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt í
upplýsingasafni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu það-
an, hvort sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu
efni til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.