Morgunblaðið - 17.02.1996, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 1996 C 3
Listaverk sem almenningur getur mótað
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
BORGHILDUR Anna Jónsdóttir tekur við pöntun frá gesti.
Sá ríkasti
ræður
ETTA gengur út á að
gefa almenningi kost á
að móta listaverk og
velja myndefnið, liti og
form, en það er eins og með ann-
að í þessum heimi að það er sá
ríkasti sem ræður og sá sem
borgar 100 krónur fyrir mynd
gæti þurft að horfa upp á hana
breytast eða hverfa næsta dag
ef einhver borgar betur,“ sagði
Borghildur Anna Jónsdóttir sem
stendur fyrir sýningunni „Galop-
inn rammi“ á Mokkakaffi.
Sumir rammanna eru enn auð-
ir þegar blaðamaður lítur inn á
sýninguna en á aðra er byijað
að mála. „Þetta er nykur með
hófana öfuga,“ segir Borghildur
og bendir á mynd sem þegar er
búið að takast á um enda er hún
á viðkvæmu stigi og litirnir og
landslagið sem er á bakvið nykur-
inn ekki auðmelt. Á öðrum stað
er kominn belja sem Borghildur
er smeyk um að Búnaðarsam-
bandið eigi eftir að yfirborga
enda engin verðlaunakýr þar á
ferð. í glugga staðarins eru
krukkur sem eru merktar litum;
grænt, rautt, blátt o.s.frv. og í
þær er hægt að láta pening og
skrifa síðan niður á blað hvað
gera á við litinn. Það lá einhver
spenningur í loftinu á Mokka-
kaffi, enda virðist vera það sama
að gerast hér og á svipuðum sýn-
ingum Borghildar í Lundúnum,
að fólk fer að mæta reglulega til
að fylgjast með framkvæmdinni
og þróun á „sínu verki“.
Prestar, læknar og listamenn
„Þú sérð að þetta er eins og
altaristöflur í laginu og_það hefur
ákveðna skírskotun. Eg er að
biðja menn að velta fyrir sér
stöðu listamannsins og listarinn-
ar í samtímanum og sambandinu
við almenning því mín persónu-
lega skoðun er sú að ef ekkert
verður að gert geta listamenn
einangrast líkt og kirkjan. Á
Miðöldum t.d. var listin miklu
nær fólkinu og þá komu menn
og pöntuðu sér helgimyndir t.d.
og höfðu eitthvað að segja um
hvað færi á myndflötinn. Við
þetta sköpuðust umræður um
listina milli listamanns og neyt-
enda. Ég er sem sagt að færa
listina nær fólkinu því mér fínnst
listamepn hafa vanrækt upplýs-
ingaskyldu sína gagnvart almenn-
ingi,“ sagði Borghildur Anna.
Það má alveg velta fyrir sér
hvort listin á að vera fagurfræði-
leg eða hvort hún á að vera boð-
beri einhverra skoðana eða hug-
sjóna eða hvort hún á að hafa
eitthvað notagildi.
Borghildur segir að henni virð-
ist sem fólki finnist listamaðurinn
betri eftir því sem hann er fátæk-
ari og tötralegri og allt tal um
peninga sé illa séð. „Af hveiju
eiga listamenn ekki að fá laun
fyrir vinnu sína? Prestar og lækn-
ar hafa ákveðna launaflokka sem
þeir fá borgað eftir en samt eru
þetta stéttir sern eru ekki ólíkar
listamönnum. ímyndin er mjög
skyld.“
Ástæða til bjartsýni
Aðspurð hvort hún hefði ein-
hver svör við því hvemig gengur
að færa listina nær almenningi,
sagði hún erfitt að spá en miðað
við árangurinn af viðtökum gesta
á sýningum hennar í London þá
væri ástæða til að vera bjart-
sýnn. Þar kom fólk sem vissi
ekkert um myndlist og forðaðist
söfn eins og heitan eldinn og það
fór að venja komur sínar á sýn-
inguna og taka þátt í verkinu.
Aðspurð hver ætti myndina að
lokum sagði hún að yfirleitt ætti
hún myndina að lokum enda
væri efniskostnaðurinn yfírleitt
nægur til að halda meirihlutaeign
þótt stundum greiddi einn aðili
það mikið að hann eignaðist
myndina að lokum. „Margir
spyija mig hvort ég verði ekki
rík af þessu en staðreyndin er
sú að peningarnir í þessu eru
ekki miklir auk þess sem þeir eru
einungis táknrænir.“
Tekur fólk þessu ekki bara sem
einhveiju gríni?
„Listamenn sitja einmitt undir
þeirri gagnrýni að verk þeirra séu
of leiðinleg og ef fólki finnst þetta
skemmtilegt og broslegt þá hlýt-
ur það að vera jákvætt," sagði
Borghildur Anna.
Áður en blaðamaður kvaddi
listakonuna fann hann 100 kr í
vasa sínum og ákvað að vetja
honum í kaup á grænni mynd
af sjálfum sér á einn strigann sem
enn stóð auður.
Upphefð í
Vesturheimi
FYRIR sinfóníuhljómsveitir
eru tónleikaferðir afskap-
lega mikilvægar — ekki
síst okkar hljómsveit sém
vegna landfræðilegrar legu sinnar
er afskekkt. Við teljum okkur líka
standa jafnfætis öðrum sinfóníu-
hljómsveitum og .langar til að sýna
það í verki,“ segir Helga Hauksdótt-
ir tónleikastjóri Sinfóníuhljómsveitar
Íslands sem leggur upp í fyrstu tón-
leikaferðina til Bandaríkjanna á
mánudag. „Þetta er mikill áfangi
enda er það draumur allra evrópskra
sinfóníuhljómsveita að fara í tón-
leikaferð til Bandaríkjanna," bætir
hún við.
Aðdragandinn að ævintýrinu er
sá að fyrir þremur árum barst Sin-
fóníuhljómsveit íslands heillaóska-
skeyti frá Kerby nokkrum Lovallo
forstjóra umboðsskrifstofunnar New
World Classics í Bandaríkjunum, þar
sem hann óskaði hljómsveitinni til
hamingju með Sibeliusar-geislaplöt-
una sem breska útgáfufyrirtækið
Chandos setti á markað vestra. Sagði
hann Chandos-plötur SÍ mikið leikn-
ar á sígildum útvarpsstöðvum auk
þess.sem þær hefðu fengið lofsam-
lega dóma.
Skömmu síðar kom Lovallo þessi
að eigin frumkvæði til íslands til að
kynnast SÍ nánar. Eftir heimsóknina
kvaðst hann hafa sannfærst um að
hljómsveitin væri ekki einungis góð
á geislaplötum heldur jafnframt á
tónleikum, að því er Runólfur Birgir
Leifsson framkvæmdastjóri SÍ segir.
Upp frá því lýsti hann meira að segja
yfír áhuga á því að skipuleggja tón-
leikaferð hljómsveitarinnar um
Bandaríkin. Síðan hefur þessi lang-
þráða ferð verið í farvatninu.
Eftirsóttir staðir
Runólfur lætur vel af samstarfinu
við Lovallo. „Skipulagsvinnan hefur
verið gríðarleg. Hún fór að vísu
hægt af stað en álagið sem þessu
fylgir hefur smám saman verið að
aukast. Lovallo hefur staðið sig veru-
lega vel og komið hljómsveitinni að
á eftirsóttum tónleikastöðum. Ber
þar vitanlega hæst Camegié Hall í
New York.“
Helga er á sama máli: „Það er
mikil upphefð fyrir hljómsveitina að
fá tækifæri til að spila í Camegie
Hall í sinni fyrstu tónleikaferð til
Bandaríkjanna.“
Alls mun sinfóníuhljómsveitin efna
til níu tónleika vestra. Fyrsti áning-
arstaður hennar er Bob Carr Per-
forming Arts Centre í Orlando,
Flórída, þann 21. febrúar. Þegar er
uppselt á þá tónleika. Daginn eftir
verður hljómsveitin í Van Wezel Per-
forming Árts Hall í Sarasota, Flórída,
og þann 23. í Mechanics Hall í Worc-
ester, Massachusetts. 24. febrúar
kveður sinfóníuhljómsveitin sér
hljóðs í *Tilles Center, Long Island
University í Brookville, New York,
og þann 26. mun hún leika í Mitc-
hell Hall í Newark, Delaware.
Hápunkti ferðarinnar verður síðan
náð þriðjudaginn 26. febrúar þegar
hljómsveitin mun stíga á svið í
stærsta sal Carnegie Hall sem tekur
2.800 hlustendur í sæti. 1. mars ligg-
ur leiðin til Daytona Beach í Flórída,
þar sem sveitin mun spila í Peabody
Auditorium. Daginn eftir verður hún
1 Community Church í Vero Beach,
Flórída, og tónleikaferðinni lýkur í
Gusman Theater í Miami, Flórida,
3.mars.
„Hvaða hljómsveit sem er getur
öfundað Sinfóníuhljómsveit Islands
af þessum tónleikastöðu_m,“ sagði
umboðsmaður Chandos í Bandaríkj-
unum við Runólf í New York á dög-
unum en framkvæmdastjórinn var
þar til skrafs og ráðgerða með Lo-
vallo.
Liður í tónleikaröðum
Allir tónleikarnir eru liður í tón-
leikaröðum viðkomandi tónleika-
húsa, nema í Carnegie Hall, þar sem
hljómsveitin verður að stóla á miða-
Sinfóníuhljómsveit íslands
heldur vestur um haf á mánu-
dag í fyrstu tónleikaferðina um
Bandaríkin. Verða níu nafntog-
uð tónleikahús sótt heim, þeirra
frægast Carnegie Hall í New
York. Orri Páll Ormarsson
tók púlsinn á Runólfi Birgi
Leifssyni framkvæmdastjóra
hljómsveitarinnar og Helgu
Hauksdóttur tónleikastjóra í
annríki undirbúningsins.
Runólfur Birgir
Leifsson
Helga
Hauksdóttir
FRA Carnegie Hall, einu kunnasta tónleikahúsi heims.
söluna. Önnur hús greiða henni fyrir
að koma fram og segir Runólfur að
þær greiðslur muni að umtalsverðu
leyti standa straum af kostnaði við
ferðina.
Að auki nýtur SÍ góðs af styrkjum
frá menntamálaráðuneytinu, The
American Scandinavian Foundation,
auk þess sem Runólfur segir að
hljómsveitin hafí fengið vilyrði fyrir
styrk hjá Reykjavíkurborg. Þá var
efnt til styrktartónleika síðastliðinn
þriðjudag, þar sem söngvararnir
Kristinn Sigmundsson, Sigrún
Hjálmtýsdóttir og Jón Rúnar Arason
og Guðný Guðmundsdóttir fíðluleik-
ari voru í sviðsljósinu ásamt Sverri
Guðjónssyni sem kynnti efnisskrána.
Allir sem að tónleikunum komu gáfu
vinnu sína.
Fjöldi fyrirtækja lagði jafnframt
hönd á plóginn, einkum í tengslum
við styrktartónleikana en sum þeirra
festu kaup á fjölmörgum miðum sem
féllu starfsfólki þeirra síðan í skaut.
„Með þessum hætti mun okkur að
mestu takast að loka fjárhagsdæm-
inu,“ segir Runólfur.
Áttatíu hljóðfæraleikarar
Sinfóníuhljómsveit íslands teflir
fram um áttatíu hljóðfæraleikurum
í Bandaríkjunum en bæta þurfti lítil-
lega við strengjasveitina. Hljómsveit-
arstjóri verður Osmo Vánská sem í
vor lætur af störfum aðalhljómsveit-
arstjóra hljómsveitarinnar.'
Sex verk verða flutt vestra: For-
leikur að Galdra-Lofti og Rímna-
dansar eftir Jón Leifs, Önnur sinfón-
ía og Fiðlukonsert Sibeliusar, Píanó-
konsert eftir Grieg og Sinfónía nr. 9
eftir Dvorák. Verður verkunum
blandað saman með mismunandi
hætti á tónleikunum.
Helga segir að hljómsveitin hefði
að ósekju viljað fara með íslenskari
efnisskrá utan. „Við vorum hins veg-
ar að nokkru leyti bundin af óskum
tónleikahúsanna, því þau borga lang
stærstan hluta ferðarinnar. Fleiri ís-
lensk verk verða því að bíða næstu
Bandaríkjaferðar."
Einleikarar í ferðinni eru banda-
ríski fíðluleikarinn Jennifer Koh og
landa hennar Ilana Vered píanóleik-
ari. Báðar eru þær íslenskum tón-
leikagestum að góðu kunnar. Koh
kom hingað til lands fyrir tveimur
árum og flutti þá fiðlukonsert eftir
Tsjakovskíj en Vered spreytti sig
með Sinfóníuhljómsveit íslands á
tónleikum síðastliðinn fímmtudag,
þar sem hún flutti píanókonsert eftir
Grieg.
Sagt hefur verið að vart gefíst
betri landkynning en að breiða út
menningu og list viðkomandi þjóðar.
Hróður Sinfóníuhljómsveitar Islands
hefur borist víða og fróðlegt verður
að fylgjast með framvindu mála
vestra, þar sem tónlistar- og hljóm-
sveitarmenning hefur löngum verið
sett í öndvegi.