Morgunblaðið - 21.02.1996, Blaðsíða 6

6 B MIÐVIKUDAGUR 21. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
4
MARKAÐIR
Fiskverð heirrta
Alls fóru 243,7 toVr'af þorski um fiskmarkaðina þrjá hér syðra
í síðustu viku. Um Fiskmarkað Hafnarfjarðar fóru 73,9 tonn á
86,61 kr./kg. Um Faxamarkað fóru 38,5 tonn á 86,18 kr./kg og
um Fiskmarkað Suðurnesja fóru 131,3 tonn á 104,77 kr./kg.
Af karfa voru seld alls 27,5 tonn. í Hafnarfirði á 65,16 kr. (3,81),
á Faxagarði á 157,15 kr./kg (1,81) og á 77,68 kr. (21,91) á
Suðurnesjum. Af ufsa voru seld alls 80,2 tonn. í Hafnarfirði á
51,74 kr. (16,31), á 57,04 kr. á Faxagarði (0,51) og á 62,58 kr.
hvert kíló á Suðurnesjum (63,41). Af ýsu voru seld 148,9 tonn
á mörkuðunum þremur hér syðra og meðalverðið 102,47 kr./kg.
120
-110
-100
90
Faxamarkaður
Fiskmarkaður
Hafnarfjarðar
Fiskmarkaður
Suðurnesja
Fiskverð ytra
Eingöngu var seldur
fiskur úr gámum [
Bretlandi í síðustu
viku, samtals 229,5
tonn á 138,42 kr./kg.
Þar af voru 6,3 tonn
af þorski á 139,58
kr./kg.
Af ýsu voru seld
106,6 tonn á 116,65
kr./kg, 28,4tonnaf
kola á 173,36 kr./kg,
28,4 tonn af grálúðu
á 203,43 kr./kg og
12,9 tonn af karfa á
120,15 kr. hvert kíló.
Þorskur mmmmmm Karfi mmmmm Ufsi mmmmmm
Eitt skip seldi afla sinn í Þýskalandi í síðustu viku. Már SH127 seldi 124,4
tonn á 147,97 kr./kg. Þar af voru 119,1 tonn af karfa á 148,45 kr./kg., og
0,3 tonn af ufsa á 141,66 kr./kg.
Sj ávarútvegiir í Namibíu
í rauninni aðeins fimm ára
Mikil uppbygging hefur
orðið á skömmum tíma
SJAVARUTVEGUR í
Namibíu er stutt á veg
kominn. í raun má segja
að sjávarútvegur í
Namibíu, eins og hann
kemur mönnum fyrir sjónir í dag, sé aðeins 5 ára. Frá því landið fékk sjálf-
stæði árið 1990 hefur ríkisstjómin markvisst byggt upp sjávarútveg, sem
í dag er meðal þeirra stærstu í heiminum í magni talið. Namibía væri því
í hópi sjávarútvegsþjóða eins og Kanada, Noregs og er stærri en Ástralía,
Nýja-Sjáland og Bretland, hefði skráning á veiddum afla verið fullkomin.
Á árum áður stunduðu erlendar þjóðir mikla rányrkju við strendur Namib-
íu og allur aflinn var fluttur úr landi. Skráning á þessum afla í gegnum árin
er því óljós. Þessar upplýsingar er að fínna í skýrslu útflutnignsráðs um
sjávarútveg í Suður-Afríku og Namibíu. Verður hér á eftir stiklað á stóru
í skýrslunni.
Sé stuðst við tölur um framleiðslu
og útflutning frá 1989 er Namibía
stærsta sjávarútvegsþjóð Afríku.
Ekkert ríki í Afríku er jafn háð sjáv-
arútvegi og Namibía og er stjóm-
völdum því kappsmál að tryggja fulla
nýtingu á auðlindinni. Framlag sjáv-
arútvegs tij þjóðarframleiðslu eykst
um 35% á ári. Árið 1991 var hlutfall-
ið 3,9% en var 7,6% af þjóðarfram-
leiðslu árið 1994. Verðmæti útfluttra
sjávarafurða hefur sömuleiðis aukist
eða úr 600 milljónum N$ árið 1991
í 1,2 milljarða N$ árið 1994 (um 22
milljarða íslenskra kr.).
Mlkil fjölgun starfa
í sjávarútvegi
Þá hefur atvinnutækifærum í sjáv-
arútvegi fjölgað gífurlega samhliða
markvissri uppbyggingu, sérstak-
lega í botnfiskveiðum. Fyrir 1991
var fjöldi starfsmanna í botnfískveið-
um álitinn vera um 200, en árið
1992 var þessi fjöldi 5.000 manns.
Frá því landið fékk sjálfstæði hefur
störfum í sjávarútvegi fjölgað úr
6.000 í 12.000.
Þrátt fyrir að Namibíumenn hafi
meira sótt sjálfír inn í sjávarútveginn
á síðustu árum, eru þeir engu að
síður hvattir til að ganga til sam-
starfs við erlenda aðila. Lykillir.n að
slíku samstarfi eru kvótaúthlutanir
til nýrra þátttakenda í greininni. í
dag er ákveðinn hluti þess kvóta, sem
er úthlutað, eymamerktur nýjum
aðilum í greininni. „Þegar þú hefur
eignast kvóta, getur þú samið auð-
veldlega við útlendinga, því þú átt
físk og þeir eiga skipin til að veiða
hann,“ er haft eftir landbúnaðarráð-
herra Namibíu, Nagola Mbumba.
Ströng veiðistjórnun
Miðin undan strönd Namibíu eru
talin með þeim gjöfulustu í heimi.
Þar finnast tegundir á við sardínu,
hrossamakríl, ansjósu, lýsing, skötu-
sel, kola túnfísk, humar og krabba.
Til viðbótar þessum hefðbundnu teg-
undum er fjöldi vannýttra tegunda
sem eru áhugaverðar til veiða og
vinnslu í framtíðinni.
Fyrir sjálfstæði Namibíu var
ásókn í þessi gjöfulu mið gífurleg
Fiskveiðiflotinn
og veiddust á þeim tíma mörg hundr-
uð þúsund tonn. Þetta leiddi til of-
veiði margra af helstu fiskistofnun-
um. Strax eftir sjálfstæði þjóðarinn-
ar færðu stjómvöld landhelgina út í
200 mílur og var það fyrsti liður
stjómarinnar í markvissri fískveiði-
stjómun. Erlendir togarar sem voru
teknir við ólöglegar veiðar voru færð-
ir til hafnar og í sumum tilfellum
teknir eignarnámi. I kjölfar útfærslu
landhelginnar var formlega gengið
frá stofnun ráðuneytis sem færi með
sjávarútvegsmál.
Stjórnvöld í Namibíu hafa síðan
þá byggt upp eitt strangasta físk-
veiðistjórnunarkerfí í heiminum.
Leyfílegur heildarafli var takmark-
aður mjög þannig að stofnamir
fengu ráðrúm til að stækka. Þessar
aðgerðir skiluðu sér strax árið 1991
en þá mátti greina sterkari og stærri
stofna. Leyfilegur heildarafli var því
hækkaður stig af stigi allt fram til
ársins 1994, en síðan þá hefur kvóti
á mikilvægustu tegundunum verið
óbreyttur.
Þriðja uppsjávartegundin, sem
skiptir sjávarútveginn einhveiju
máli, er hrossamakríll. Af leyfilegum
500.000 tonna heildarafla árið 1994,
var 90.000 tonnum úthlutað til nóta-
veiðiskipa sem lönduðu aflanum hjá
fískvinnslufyrirtækjum í Namibíu.
Mismuninum, 410.000 tonnum, var
úthlutað til samáhættufyrirtækja
Namibíumanna og erlendra aðila
sem veiða makríl í flottroll. Lang-
stærstur hluti aflans er seldur er-
lendis, mest í Nígeríu. í dag er
hrossamakríll að einhveiju leyti unn-
inn í landi, þá saltaður og þurrkaður
fyrir innanlandsmarkað og nærliggj-
andi markaði. Þá er aukning á fryst-
um makríl inn á þessa markaði. ,
Veiðar á makríl með flottrolli eru
í mikilli sókn. Namibía á þó ekki
þann flota sem til þarf í þessar veið-
ar og myndu kaup á nýjum skipum
kosta milljarða króna ef ætti að
skipta út þeim austantjaldslanda-
skipum sem nú eru notuð við þessar
veiðar. Hins vegar benda menn á,
að ef þessum flota yrði skipt út fyr-
ir ný, namibísk skip, eins og „Namib-
íuvæðingin" vissulega gerir ráð fyr-
ir, myndi það skapa 4.000 ný störf.
Þrátt fyrir mikinn fjárfestingar-
kostnað og háa skatta, eru namibísk
fyrirtæki þó að hugleiða fjárfesting-
ar í miðsjávarveiðiskipum.
Ljóst er að verulegur samdráttur
hefur orðið á síðustu 1-2 árum í
veiðum á uppsjávarfiski, sérstaklega
á hrossamakríl og ansjósu. Sjávarút-
vegsfyrirtæki í Namibíu þurfa því
að leita hráefnis víðar en á eigin
miðum og hefur samstarf við fyrir-
tæki í Angóla um veiðar á uppsjávar-
físki stundum reynst lausnin. Hafa
fyrirtækin í sumum tilfellum náð sér
í allt að 30.000 tonna kvóta í slíku
samstarfi.
Mest veitt á landgrunninu
Veiðar á öllum helstu tegundunum
eiga sér í dag stað á landgrunninu
undan strönd Namibíu.
Veiðar á hafdýpinu undan land-
grunninu hafa lítið sem ekkert verið
stundaðar enda lítið vitað um þá
stofna sem þar finnast. Það er hins
vegar talið að þessa stofna megi
marga hveija nýta á arðbæran hátt
og taka hafrannsóknir framtíðarinn-
ar mið af því. Tegundir sem menn
benda á að megi hugsanlega nýta
eru rækja og karfi.
Skipin orðin gömul
Það má segja að flotinn í Namibíu eins og í Suður-Afríku sé gamall,
grár og gugginn. Fjöldi báta sem veiða í landhelgi Namibíu hefur
aukist nokkuð á síðustu árum, eða frá 214 árið 1991 í 3.000 árið 1994.
f togaraflotanum eru yfir 90 skip og er hátt í 40% þeirra lengri en 40
m. Vel yfir helmingur þeirra er eldri en 20 ára og 20% þeirra eru
eldri en 30 ára. Nótaveiðiskip eru hátt í 50 talsins og nánast öll eldri
en 20 ára. Af þessum skipum eru 15% eldri en 30 ára. Af öðrum skip-
um og bátum má nefna, að túnfiskveiðibátar eru 50, flestir hátt í 30
ára gamlir. Humarveiðibátar eru 35, nánast allir milli 10 og 20 m
langir og um 63% þeirra eru 30-40 ára. Það er því yóst að flotinn
þarfnast verulegrar endurnýjunar og hafa mörg fyrirtækjanna þegar
keypt skip frá löndum eins og íslandi, Noregi, Skotlandi og Spáni.
Lýsingur
Namibía:
Heildarafli 1990-94
Aflinn hefur
dregizt saman
VEIÐITÖLUR á lýsingi fyrir
árið 1995 liggja ekki fyrir, en
það eru fyrst og fremst um-
hverfisaðstæður í hafinu sem
valda þessum samdrætti og því
að kvótinn hefur ekki náðst. í
eðlilegu árferði ætti sjávarút-
vegurinn í Namibíu, miðað við
núverandi flota og vinnsluhús,
að geta tekið við 250.000 tonn-
um af lýsingi, svo dæmi sé tek-
ið. Það er því fjóst að veruleg
umframgeta er til staðar í dag.
Á hinn bóginn benda allar rann-
sóknir á lýsingsstofninum til, að
hann muni á næstu 5 árum geta
gefið af sér allt að 500.000 tonn.
Heildarafli
Namibía:
Lýsingskvóti og afli
1990-95 Þús. tonn
Heildarveiði helstu tegunda í Namibíu 1990-94
1990 1991 1992 1993 1994 \ y / r°
Hrossamakríll 178.458 435.724 427.372 474.612 269.430 tonn \
Sardína 92.407 68.854 80.784 114.812 116.720 *S£Sfc VINT . ' K
Lýsingur 54.988 56.135 87.587 108.141 80.740 - 500km
Ansjósa 50.504 17.096 38.821 63.074 25.120 \ f
Skötuselur 1.499 4.622 8.123 9.233 9.351 Lúderitz»
Túnfiskur - 215 2.240 3.524 2.693
Krabbi Kingklip 4.433 408 2.675 395 2.789 295 3.189 747 1.645 732 NAMIBÍA íbúan 1.490.000(1993) Stærð: 824.295 ferkm. rúmlega 8 sinnum staerra en ísland -AFRÍKA y yf' 'fj
Koli 133 276 74 528 591
Humar 515 375 132 136 133
Samtals 383.345 586.367 648.217 777.996 507.155 7 y
FISKAFLI Namibíumanna hef-
ur aukist síðustu árin, þar til
árið 1994, en tölur fyrir síðasta
ár liggja ekki enn fyrir. Ástæður
samdráttar milli áranna 1993
og 1994 eru samdráttur í lýs-
ingsveiðum, hrossamakrílveið-
um og veiðum á ansjósu. Þess
ber þó að geta að tölurnar fyrir
1994 eru ekki staðfestar lokatöl-
ur veiðiársins. Mikil áherzla
hefur verið lögð á ábyrga veiði-
stjórnun samfara uppbygingu
sjávarútvegsins, en flestir fiski-
stofnar við landið voru og veidd-
ir er það öðlaðist sjálfstæði fyr-
ir fáum árum.