Morgunblaðið - 22.02.1996, Blaðsíða 18

18 FIMMTUDAGUR 22. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Roman í
forseta-
framboð
GERT er ráð fyrir að frambjóð-
endur í forsetakosningunum í
Rúmeníu verði um 30 en rúm-
lega hálft ár er í kosningarnar.
Ion Iliescu forseti hefur ekki
enn skýrt
frá því hvort
hann gefi
kost á sér á
ný en flestir
gera ráð fyr-
ir því. Petre
Roman,
fyrrverandi
forsætisráð-
herra, hefur
Petre Roman skýrt frá
framboði
sínu en hann fer fyrir flokki er
kennir sig við lýðræði og þjóð-
frelsi, að sögn dagblaðsins The
Moscow Tribune.
Heitir Roman, sem er 49 ára
gamall, því að verða fyrsti jafn-
aðarmaðurinn á forsetastóli
landsins. Hann varð fyrsti for-
sætisráðherra landsins eftir að
Nicolae Ceausescu var steypt
1989 en varð að víkja úr emb-
ætti 1991. Námumenn höfðu
þá safnað liði og haldið vígreif-
ir til höfuðborgarinnar, Búkar-
est, með það að markmiði að
hrekja Roman frá en stjórn
hans hafði staðið fyrir sárs-
aukafullum umbótum í átt til
frjáls markaðsbúskapar.
Roman segist vera „fulltrúi
framtíðar en ekki fortíðar" og
er ljóst að hann sneiðir þar að
Iliescu, fyrrverandi samherja
sínum. Forsetanum hefur geng-
ið illa að kveða niður grunsemd-
ir um að hann hafi ásamt fleiri
fyrrverandi kommúnistum nýtt
sér tækifærið 1989 er uppreisn-
in hófst gegn einræðisherran-
um og hrifsað til sín völdin.
ERLENT
Tyrkland
Deilt um
tengsl við
Vesturlönd
Istanbul, Ankara. Reuter.
SNURÐA virtist í gær hafa hlaupið
á þráðinn í stjómarmyndunarvið-
ræðum Velferðarflokksins í Tyrk-
landi, flokks heittrúaðra múslima,
og Föðurlandsflokks Mesuts Yilmaz.
Varaformaður Velferðarflokks-
ins, Riza Ulucak, gagnrýndi um-
mæli Mesuts Yilmaz, sem er hægri-
maður, í viðtali við tyrkneska dag-
blaðið Hurriyet. Yilmaz lét þau orð
falla að Velferðarflokkurinn,
stærsti flokkur landsins eftir kosn-
ingarnar 24. desember, ætti einskis
annars úrkosti en að fallast á skil-
mála Föðurlandsflokksins, sem varð
þriðji stærstur í kosningunum.
Yilmaz sagði ennfremur að hann
myndi slíta stjórnarsamstarfi við
Velferðarflokkinn ef hann reyndi
að ijúfa tengsl Tyrklands við Vest-
urlönd. Necmettin Erbakan, leiðtogi
Velferðarflokksins, hafði áður lofað
að rifta samningi um tollabandalag
við Evrópusambandið, sem tók gildi
1. janúar, og styrkja stöðu Tyrk-
lands meðal ríkja múslima. Hann
er einnig hlynntur því að Tyrkir
gangi úr Atlantshafsbandalaginu.
Málefnin enn órædd
Gert er ráð fyrir að samið verði
um skiptingu ráðuneyta á föstudag
eftir átta mánaða óvissu um næstu
stjórn en Yilmaz lagði áherslu á að
ýmis ágreiningsmál væru enn
óleyst. Flokkarnir hefðu ekki enn
hafið viðræður um stjórnarsáttmála
en stefnt væri að því að þeim lyki
fyrir lok mánaðarins.
Pat Buchanan sigrar Bob Dole í forkosningum í New Hampshire
Kveðst geta myndað breið-
fylkingri til að sigra Clinton
Gæti valdið klofn-
ingi í Repúblik-
anaflokknum
Columbia, Suður-Karolínu,
Manchester, New Hampshire.
PAT Buchanan sjónvarpsfréttaskýr-
andi bar sigur úr býtum í forkosn-
ingum repúblikana í ríkinu New
Hampshire á þriðjudag með 27%
atkvæða og sagði að ynni hann einn
sigur til viðbótar gæti ekkert stöðv-
að sig. Bob Dole, leiðtogi meirihluta
repúblikana í öldungadeild Banda-
ríkjaþings, var í öðru sæti með 26%
og Lamar Alexander, fyrrverandi
ríkisstjóri í Tennessee, hafnaði í
þriðja með 23%. Steve Forbes,
auðkýfmgur og útgefandi, sem
skoðanakannanir bentu til að að
ætti miklu fylgi að fagna, virðist
ekki hafa höfðað til kjósenda í New
Hampshire og fékk aðeins 12%.
Fyrir fáeinum vikum hefði verið
talið óhugsandi að Buchanan myndi
sigra í New Hampshire og Dole, sem
hefur verið í fremstu víglínu banda-
rískra stjórnmála í áratugi, var tal-
inn ósigrandi. Málflutningur Buc-
hanans hefur einkennst af eldmóði,
en í sjónvarpsviðtali í gærmorgun
rétti hann flokkssystkinum sínum
úr röðum repúblikana sáttahönd og
kvaðst geta sett saman breiðfylk-
ingu, sem hann gæti leitt til sigurs
í forsetakosningunum í nóvember.
Buchanan hefur gagnrýnt kerfíð
og samninga á borð við Almenna
samkomulagið um tolla og viðskipti
(GATT) og Fríverslunarsamning
Norður-Ameríku (NAFTA) milli
Bandaríkjanna, Kanada og Mexíkó.
Hann sagði fyrir forkosningarnar
að „í Washington skylfu menn á
beinunum" yfir framboði sínu.
„Ég vil skora á þessa menn í
Washington,“ sagði hann í viðtali
við sjónvarpsstöðina NBC, sem tek-
ið var í Columbia í Suður-Karolínu,
þar sem gengið verður til forkosn-
inga 2. mars. „Það er ljóst að ég
er fulltrúi kjósenda í verkamanna-
stétt. Ég get náð í þá alla. Ef þess-
ir menn [í Washington] bara opna
dyrnar getum við _sett saman breið-
fylkingu, sem mun sigra Bill Clint-
on. En í guðanna bænum, hættið
að uppnefna hlutina í skelfingu,
hegðið ykkur eins og fullorðnir
menn og gefið kost á ykkur til að
ræða málefnin: Eru þessir viðskipta-
samningar góðir fyrir Bandaríkin?"
Buchanan hefur kallað Dole hold-
gerving hagsmunagæslu íjölþjóða-
fyrirtækja, sem hvað ákafast studdu
GATT og NAFTA, og hefur einnig
gagnrýnt fyrirtæki harkalega fyrir
fjöldauppsagnir, sem átt hafa sér
stað undanfarið. Verður að teljast
óvenjulegt að repúblikani veitist svo
hatrammlega gegn hagsmunum í
viðskiptum.
„Miðjan og öfgarnar"
Þetta er þriðja tilraun Doles til
að næla í útnefningu repúblikana-
flokksins til forsetaframboðs. 1 bæði
fyrri skiptin, 1980 og 1988, beið
framboð hans skipbrot í New
Hampshire og fréttaskýrendur leiða
getum að því að enn muni örlög
Doles ráðast í ríkinu.
„Baráttan stendur nú milli miðj-
unnar og öfganna,“ sagði Dole við
blaðamenn í Manchester í New
Hampshire í gær. „Haldið ykkur í
sætisólarnar því að ferðin er rétt
að hefjast.
Dole sagði að barist væri um
hjarta og sál Repúblikanaflokksins.
„Ég veit að [Buchanan] höfðar
til óttans í hjörtum fólks, hann not-
ar ótta almennings," sagði Dole.
„Ég vil biðla til vona fólksins. Þetta
er grafalvarlegt mál. Þetta snýst
PAT Buchanan hrósaði sigri í forkosningum repúblikana í New Hampshire á þriðjudag og hér
brosir hann sínu breiðasta með systur sína og kosningasljóra, Bay, sér við hlið.
Reutcr
BOB Dole var heldur niðurlútur þegar tilkynnt var að hann hefði
hafnað í öðru sæti forkosninganna í New Hampshire á þriðjudag.
um að tilnefna repúblikana, sem
getur sigrað Bill Clinton í nóvem-
ber.“
Dole bætti því við að flokkurinn
hefði ekki efni á að tilnefna mann
af ,jaðri“ stjórnmálanna, sem væri
verndarhyggjumaður og fylgdi ein-
angrunarstefnu.
Alexander var ekki langt á eftir
Buchanan og Dole í New Hamps-
hire. Hann var einnig í þriðja sæti
í kjöri í Iowa í síðustu viku og er
því Ijóst að þessir þrír munu berjast
um útnefninguna.
Alexander gagnrýndi Dole fyrir
stefnuleysi fyrir forkosningarnar á
þriðjudag. Þegar úrslit voru ljós
sagði Alexander að Dole myndi ekki
geta jafnað sig eftir þetta áfall og
hvatti hann til þess að draga sig í
hlé. Þá gætu Alexander og Buchan-
an háð hina hugmyndafræðilegu
baráttu um framtíð Repúblikana-
flokksins ótruflaðir.
„Einhver þarf að takast á við
Buchananisma," sagði Alexander í
samtali við sjónvarpsstöðina NBC.
Aðeins einn sigur í viðbót?
Buchanan sagði að hann þyrfti
aðeins að sigra í einum mikilvægum
forkosningum í viðbót til að gera
út af við framboð Doles og það
myndi tryggja honum tilnefningu
repúblikana.
Það er hins vegar ekki hægt að
afskrifa Döle. Hann kann að hafa
átt erfitt uppdráttar í forkosningun-
um í New Hampshire, en hann á
fullar kistur kosningafjár og hefur
vel smurða kosningavél og er því
mun betur í stakk búinn til þes að
halda uppi öflugri kosningabaráttu
í 23 forkosningum, sem haldnar
verða á næstu þremur vikum, en
andstæðingarnir.
Eins og áður sagði hafnaði Forb-
es í fjórða sæti. Fyrir nokkrum vik-
um virtist hann eiga kost á sigri,
en eftir kjörið í Iowa og New
Hampshire virðist allur vindur úr
seglum hans. Forbes kvaðst þó ætla
að halda kosningabaráttunni
ótrauður áfram. Aðrir frambjóðend-
ur náðu ekki 5% fylgi.
Bill Clinton Bandaríkjaforseti
hefur ekki fengið mótframboð úr
röðum demókrata og fékk rúmlega
90% atkvæða í forkosningum flokks
síns í New Hampshire. Kosninga-
baráttan var sýnu auðveldari nú,
en fyrir fjórum árum þegar hann
lenti í miklum vandræðum og frétt-
ir af framhjáhaldi höfðu næstum
gert út af við framboð hans.
Buchanan gæti klofið
repúblikana
Stjórnmálaskýrendur sögðu að
sigur Buchanans gæti valdið klofn-
ingi í Repbúblikanaflokknum og
valdahópar í flokknum myndu
leggja allt að mörkum til að hefta
framgöngu hans.
„Það má ekki enn segja Buchanan
sign rstranglcgastan, “ sagði Kevin
Phillips, fréttaskýrandi og repúblik-
ani. „Forysta Repúblikanaflokksins
á eftir að hefja gagnsókn og þar á
meðal eru allir ríkisstjórar og fulltrú-
ar stórfyrirtækja úr röðum repúblik-
ana, sem munu fylkja sér um Dole.
Fréttaskýrendur hafa jafnvel leitt
að því getum að sigri Buchanan í
forkosningunum gætu repúblikanar
reynt að fínna einhvern annan til
að gera að forsetaframbjóðanda á
flokksþinginu í sumar, einhvern á
borð við Colin Powell, fyrverandi
yfirmann bandaríska herráðsins og
þjóðaröryggisráðgjafa, sem orðaður
var við framboð í upphafi vetrar,
en ákvað að gefa ekki kost á sér.
Það verður hins vegar að teljast
hæpið að flokkurinn kæmist upp
með að hlutast til um niðurstöðu
forkosninga í öllum ríkjum Banda-
ríkjanna án þess að valda meiri
klofningi, en framboð Buchanans
gæti leitt af sér.