Morgunblaðið - 22.02.1996, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 22. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 22. FEBRÚAR 1996 27
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
NAUÐSYNLEGAR
BREYTINGAR
BREYTINGAR þær, sem kveðið er á um í tveimur frumvörp-
um um starfsmannamál ríkisins, sem fjármálaráðherra
hyggst leggja fram á Alþingi, eru skynsamlegar og nauðsynleg-
ar til þess að ná fram nauðsynlegri hagkvæmni og skilvirkni
í rekstri hins opinbera.
Með frumvörpunum er fyrst og fremst verið að samræma
réttindi, þar með talin lífeyrisréttindi, og skyldur ríkisstarfs-
manna því, sem gerist á hinum almenna vinnumarkaði. Slík
breyting er löngu tímabær. Margar sérreglur um ríkisstarfs-
menn eru úreltar nú þegar ríkið er löngu orðið stærsti vinnu-
veitandinn í Iandinu og ríkisstarfsmenn njóta ekki lengur þeirr-
ar sérstöðu, sem fámennur hópur embættismanna gerði áður.
I frumvarpi um réttindi og skyldur ríkisstarfsmanna er ein
helzta breytingin afnám æviráðningar flestra opinberra starfs-
manna, þótt þeir ríkisstarfsmenn, sem ekki hafa samnings- og
verkfallsrétt, njóti áfram aukins réttaröryggis, t.d. skipunar í
embætti til fimm ára í senn. Jafnframt er ákvæðum um bið-
laun breytt þannig að tekið er fyrir þann möguleika að starfs-
maður ríkisfyrirtækis, sem breytt er í hlutafélag, geti haft tvö-
föld laun í allt að ári þótt hann gegni sama starfinu áfram.
Hvort tveggja hljóta þetta að teljast eðlilegar breytingar,
og sú síðari raunar svo sjálfsögð að um hana ætti ekki að
þurfa að fjölyrða. Hvað afnám æviráðningar varðar er hún
opinberum starfsmönnum tvímælalaust hvatning til að standa
sig í starfi.
Með breytingum á lífeyrisréttindum opinberra starfsmanna
eru lífeyrisréttindi færð til, eins og bent hefur verið á. Ríkis-
starfsmenn ættu þó að fagna því að staða lífeyrissjóðs þeirra
verði tryggð. Þeir njóta áfram betri lífeyrisréttar en starfs-
menn einkafyrirtækja, eins og sést á því að Friðrik Sophusson
fjármálaráðherra telur að til að standa undir skuldbindingum
lífeyrissjóðsins þurfi ríkið að greiða 10,5% af launum, til viðbót-
ar við framlag starfsmanns. Einkafyrirtæki greiða 6% af laun-
um starfsmanna sinna til lífeyrissjóða.
Morgunblaðið hefur áður hvatt til þess að á móti samræm-
ingu á réttindum ríkisstarfsmanna við það, sem gerist hjá einka-
fyrirtækjum, fái ríkisstarfsmenn að sömu möguleika á umbun
fyrir vel unnin störf og starfsfólk á almennum vinnumarkaði.
Að slíku er stefnt með ákvæðum frumvarpsins um réttindi og
skyldur ríkisstarfsmanna, sem gera ráð fyrir auknu sjálfstæði
stjórnenda ríkisstarfsmanna til að umbuna starfsfólki umfram
föst laun og að skýrar reglur gildi um framgang í starfi hjá
hinu opinbera.
Á heildina litið ættu breytingarnar, sem lagðar eru til, að
koma bæði ríkisstarfsmönnum og vinnuveitanda þeirra, skatt-
greiðendum, til góða. Samtök starfsmanna hins opinbera hljóta
að horfa á heildarmyndina þegar þau vega og meta tillögurn-
ar, sem ræddar verða á Alþingi.
Á HIÐ OPINBERA AÐ
REKA APÓTEK?
SAMKEPPNISRÁÐ hefur úrskurðað að fjárhagslegur að-
skilnaður skuli fara fram milli sjúkrahússapóteka Landspít-
ala og Sjúkrahúss Reykjavíkur og annars reksturs spítalanna
eigi síðar en 1. júlí næstkomandi.
Verður starfsemi apótekanna frá og með þeim tíma í sér-
stakri einingu innan viðkomandi sjúkrahúss. Reikningshald
þeirra verður sjálfstætt og reikningsskil gerð í samræmi við
meginreglur laga um ársreikninga.
Eignir, sem sjúkrahúsin leggja apótekunum til, á að yfir-
færa á markaðsvirði sé þess kostur, en annars á endurkaups-
verði að'frádregnum h'æfilegum afskriftum. Nýti apótékið sér
þjónustu sjúkrahúsa, t.d. varðandi yfirstjórn eða tölvuvinnslu,
ber að greiða fyrir þá þjónustu líkt og um viðskipti milli óskyldra
aðila væri að ræða.
Úrskurður Samkeppnisráðs er út af fyrir sig skref í rétta
átt en aðalatriði málsins er þó það, að ríkið og/eða sveitarfélög
eiga ekki að vasast í rekstri apóteka enda enginn skortur á
einkafyrirtækjum, sem eru reiðubúin að veita slíka þjónustu.
Opinber rekstur á apótekum er dæmi um að opinberir aðilar
hefja atvinnurekstur á nýjum sviðum á sama tíma og stjórn-
völd boða einkavæðingu ríkisfyrirtækja, sem fyrir eru.
Ef á annað borð er talið nauðsynlegt að reka apótek innan
spítala er eðlilegt að bjóða aðstöðu til reksturs þeirra út og
leigja þá aðstöðu hæstbjóðanda. Það má telja víst, að apótek,
sem rekið er innan spítala, hafi sérstaka aðstöðu til þess að
komast f sambandi við viðskiptavini. Þess vegna má telja lík-
legt, að margir verði til að bjóða í þá aðstöðu og leigugjaldið
mundi þá renna til viðkomandi sjúkrahúss.
Veðurhæðin náði ekki hámarki á sama tíma o g háflæðið var í gærmorgun og kom það í veg fyrir að skemmdir yrðu eins miklar og spáð hafði verið
Sj ór gekk á land
o g olli víða 1j óni
gluggum þeirra húsa sem helst voru
í hættu vegna sjávargangs og voru
í fyrrakvöld búnir að skera til plötur
sem negldar voru fyrir glugga 17
húsa.
Óveðrið byrjaði með hvelli um
fimmleytið í gærmorgun. Sjór gekk
yfir Brimnesveginn og bar nokkuð
af steinum á land. Mikið var um
vatnsleka í kjöllurum en tjón varð
ekki verulegt, eftir því sem best er
vitað. Frárennslislögn frá Vestfirsk-
um skelfiski fór í sundur í gærmorg-
un og var engin starfsemi hjá fyrir-
tækinu í gær.
Lögreglan á ísafírði sendi tvo
menn til Flateyrar og voru þeir til
taks ásamt björgunarsveitarmönn-
um fram á morgun.
Ketilhurð á spennistöð Orkubús
Vestfjarða á Flateyri fór af snemma
í gærmorgun og vaknaði fólk í ná-
grenninu við hvellinn.
Tjón á bryggju
á Reykhólum
Á Reykhólum urðu þó nokkrar
skemmdir á bryggju og hafnargarði
Reykhólahafnar. Samkvæmt upp-
lýsingum frá Bjarna Halldórssyni,
forstjóra Þörungaverksmiðjunnar,
skemmdist gijótgarður og malbik
féll af og varð ófært niður á bryggj-
una. Karlseynni, skipi Þörunga-
vinnslunnar, var komið í skjól og
skemmdist hún ekkert.
Miklar skemmdir urðu við höfn-
ina í Flatey og barst stórgrýti og
hnullungar á land. Tvær jullur
brotnuðu og veggir reykkofa Haf-
steins Guðmundssonar brotnuðu
undan sjógangi en kjötið skemmdist
ekki. Oddbjarnarsker sást vel í kíki
frá Flatey í gærmorgun en hvort
tjón varð þar, er ekki vitað.
Tjón varð á fjárhúsi við bæinn
Fagranes í Skagafirði þegar 20
þakplötur fuku af húsinu. Hjálpar-
sveitarmenn frá Sauðárkróki komu
á staðinn og gerðu við þakið.
Sjór gekk yfir vegi
Hjá Vegagerð ríkisins fengust í
gær þær upplýsingar að sjór hefði
gengið yfir Vesturlandsveg í
Brynjudal og hjá Móum á Kjalar-
nesi. Loka varð veginum um tíma
í gærmorgun en við Móa var hægt
að beina umferð á gamla veginn.
Hreinsun var lokið um hádegið.
Skemmdir urðu á veginum rétt
austan við Ólafsvík og varð að loka
honum um tíma. í Gilsfjarðarbotni
flæddi sjórinn yfir veginn á þriggja
kílómetra kafla og skemmdist veg-
urinn eitthvað. Sjódýptin mun hafa
verið um einn metri. Holtavörðu-
heiði og Öxnadalsheiði var lokað
vegna veðurs í gærmorgun en
Holtavörðuheiðin var opnuð aftur
síðdegis. Þá var kominn sandbylur
á Mývatnssandi.
Sjóvarnar-
garður brotnaði
EINA umtalsverða tjónið sem vitað
er til að orðið hafi í óveðrinu í Reykja-
vík í gærmorgun var þegar sjóvarn-
argarður við skolphreinsistöðina við
Mýrargötu brotnaði niður að hluta,
en hreinsistöðin var þó ekki í neinni
hættu af þeim sökum.
Lögregla, slökkvilið, borgarstarfs-
menn og björgunarsveitarmenn í
Reykjavík voru í viðbragðsstöðu í
gærmorgun þegar háflæði var um
kl. 8, en tjón af völdum sjógangs
varð heldur minna en menn áttu von
á. Slökkviliðsmenn höfðu hins vegar
í nógu að snúast við að aðstoða fólk
þegar leið á daginn og hvassviðri
ágerðist, en þakplötur losnuðu þá
víða og gluggar fuku upp.
Að sögn Sigurðar Skarphéðinsson-
ar gatnamálastjóra vann 15-20
manna hópur úr hverfabækistöðvum
gatnamálastjóra ásamt tækjabúnaði
við að bera grjót á hleðslur og hreinsa
Eiðsgrandan þar sem sjór og gijót
gengu yfir Eiðsgranda, en honum
þurfti að loka í nokkra klukkutíma.
Þá varð smávægileg teppa á Sæ-
braut sem stóð mjög stutt og sama
varð í Faxaskjóli.
Björgunarsveitarmenn og borgar-
starfsmenn þurftu að bjarga gömlum
vinnuskúr við skolpdælustöðina við
Mýrargötu, en í honum var dreifistöð
og rafmagnstafla vegna byggingar-
framkvæmda við stöðina. Sigurður
sagði að í skúrnum hefði verið tækja-
búnaður að verðmæti um 1,5 milljón-
ir króna sem tekist hefði að bjarga
að mestu óskemmdum, en skúrinn
sjálfur hefði hins vegar eyðilagst.
„Okkur finnst gremjulegast að
þessi skúr átti að fara niður nú í
vikulokin, en nú þarf að tengja hann
aftur fyrir einhveija tugi þúsunda til
að skaffa rafmagn í einhveija daga,“
sagði hann.
Sjór flæddi inn í kjallara á Álftanesi
Sjórínn kom
upp um gólfið
ÁGANGUR sjávar varð ekki eins
mikill í gærmorgun og óttast hafði
verið vegna þess að veðurhæð náði
ekki hámarki á sama tíma og há-
flæði var, heldur nokkru síðar. Tjón
varð þó á nokkrum stöðum, bæði
þar sem sjór gekk á land og vegna
veðurs. Að sögn Braga Jónssonar,
veðurfræðings á Veðurstofu ís-
lands, er þetta versta veður sem
yfir landið hefur gengið frá því
lægðin, sem olli snjóflóðinu á Flat-
eyri í október, gekk yfir.
í gær var suðvestan stormur eða
rok um allt land, 9-10 vindstig, og
ofsaveður á stöku stað og gekk á
með éljum um allt vestanvert landið
með skafrenningi. Veðurhæðin náði
hámarki á tímabilinu frá klukkan
átta til tvö eftir því hvar var á land-
inu. í Reykjavík komu hviður um
níuleytið sem voru 63 og 64 hnútar
eða 12 vindstig og um eittleytið kom
hviða sem var 11 vindstig. Síðdegis
hafði lægt niður í hvassviðri og
storm í éljum. Þá var hitastig í
Reykjavík komið niður í 3 stiga frost
en var um frostmark klukkan níu
í gærmorgun.
Önnur lægð í gerjun
Bragi sagði að í geijun væri lægð
sem yrði væntanlega skammt út af
Breiðafirði um miðjan dag í dag.
Þá yrði kominn suðvestan stinnings-
kaldi eða allhvast og éljagangur um
allt sunnanvert landið en hægari
austan- og suðaustanátt og víða
snjókoma um norðanvert landið.
Spáin fyrir laugardag, sunnudag og
mánudag gerir ráð fyrir norðaust-
anátt um allt land, hvassviðri á
Vestfjörðum, heldur hægara í öðr-
um landshlutum, snjókomu og élja-
gangi norðanlands og þurru að
mestu syðra og frosti um allt land.
Rafmagnstruflanir á
Vestfjörðum
Nokkrar rafmagnstruflanir urðu
á Vestfjörðum. Um klukkan fimm
i gærmorgun datt vesturlína Lands-
virkjunar út þegar vírar slógust
saman og var að detta út öðru hvoru
til klukkan ellefu. Þetta hafði áhrif
BJÖRGUNARSVEITARMENN nutu aðstoðar lyftara
við að komast upp á þak.
Þakplötur fuku á Hellissandi
ÞAKPLÖTUR losnuðu af þaki fisk-
vinnsluhúss Jökuls hf. á Hellissandi
í gær. Björgunarsveitarmönnum
tókst við illan leik að negla lausar
plötur og koma þannig í veg fyrir
að verulegt tjón hlytist. Plötur losn-
uðu einnig af þaki tveggja gamalla
íbúðarhúsa á staðnum, en björgun-
arsveitarmönnum tókst. að varna
tjóni.
Mjög hvasst var á Hellissandi í
gær. Ekkert Ijón varð þó vegna
sjávargangs. Skömmu fyrir hádegi
losnaði þakjárn af húsi Jökuls og
fauk ein og hálf plata áður en
björgunarsveitarmönnum tókst að
negla lausar plötur fastar. Björg-
unarsveitarmenn settu sig í tals-
verða hættu við verkið, en ekki var
stætt á þakinu og það var hált.
Morgunblaðið/Ásdís
JÓN Höskuldsson, eiginmaður Elínar, lét ekki sitt eftir liggja í gærmorgun. Með gröfunni er grafin rás
til að veita sjónum út af lóðinni. Mikið hvassviðri var á nesinu og rafmagnið fór af og til af inni í húsinu.
Björgunarsveitarmenn voru i
óða önn að dæla vatni úr
geymslu í kjallaranum. í
geymslunni geyma Jón og Elín
innbú sonar síns. Hann telur
líklegt að innbúið sé ónýtt.
60 til 100 sm
djúpur sjór í
kjallaranum
Á BILINU 60 til 100 sm djúpur sjór
var í kjallara Litlubæjarvarar 15 á
Álftanesi þegar mest var í flóðinu,
að því er Gunnar Ægir Guðmundsson
í sjóflokki Fiskakletts í Hafnarfirði
segir.
Gunnar Ægir sagði að björgunar-
sveitarmenn hefðu verið í viðbragðs-
stöðu frá því kl. 5.45 um morguninn.
Fyrstu fjórir björgunarsveitarmenn-
irnir hefðu verið komnir að húsinu
um níuleytið. Smám saman hefði
fjölgað í hópnum og skátar í Hafnar-
firði hefðu lagt hönd á plóginn. Hann
sagði að áhersla hefði verið lögð á
að dæla sjó með díseldælu upp úr
kjallaranum og frá húsinu. Bæjar-
starfsmenn hefðu tekið að sér að
veita sjónum með gröfu frá húsinu
út í sjóinn aftur. Skarð var gert í
varnargarð við lóðarmörkin til að
veita sjónum út.
Of lágur
varnargarður
Gunnar Ægir sagðist ekki vita um
önnur útköll vegna flóðanna og tók
fram að varnargarðurinn væri um
metra hærri við næstu hús. Varnar-
garðurinn við húsið væri alltof lágur,
eða um einn metri á hæð, til að gera
gagn í flóðinu. Sjór flæddi auðveld-
lega yfir garðinn og inn á lóðina.
Gunnar sagði að á bilinu 15 til 20
manns hefðu unnið að því að tæma
kjallarann um tíuleytið. Lokið hafði
verið við að dæla úr svefnálmu kjall-
arans og unnið var af kappi við að
dæla úr geymslunni.
á rafmagn á þéttbýlisstöðum alveg
frá Patreksfirði og norður í Isafjarð-
ardjúp til Súðavíkur. Að sögn Sölva
Sólbergssonar, tæknifræðings hjá
Orkubúi Vestfjarða, voru díselvélar
keyrðar og var hvergi langvarandi
rafmagnsleysi. Einna lengst var
rafmagnslaust á bæjum í Önundar-
firði þar til bilun fannst og var þá
hægt að hleypa rafmagni á alla bæi
nema einn. Áð sögn Sölva sluppu
línur vel vegna þess hve kalt er og
lítil ísing. Hann vissi ekki til þess
að neitt stórvægilegt tjón hefði
nokkurs staðar orðið.
Neglt fyrir glugga á Flateyri
Á Flateyri voru gerðar ráðstafan-
ir vegna veðursins í fyrradag.
Björgunarsveitarmenn tóku mál af
„ÉG HEFÐI ekki trúað því að óreyndu
að sjórinn gæti komið svona upp um
gólfið í fimm ára gömlu húsi. Bygg-
ingafulltrúar ættu hins vegar að vita
betur og koma í veg fyrir að byggt sé
á svona lóðum,“ sagði Elín Jóhanns-
dóttir, íbúi í Litlubæjarvör 15 á Álfta-
nesi, eftir að sjór hafði flætt inn í
kjallara hússins á flóði í gærmorgun.
Elín býr í húsinu ásamt Jóni Hösk-
uldssyni, eiginmanni sínum, tveimur
sonum hjónanna, tengdadóttur og
tveimur barnabörnum. Hún segir að
fjölskyldan hafi haft vara á sér vegna
veðursins. „Við vöknuðum til að
fylgjast með veðrinu kl. fimm í morg-
un. Þá var orðið töluvert hvasst en
ekki farið að falla að. Sjórinn fór svo
að gutla inn á lóðina fyrir aftan hús-
ið um hálfáttaleytið. Eftir um hálf-
tíma var sjórinn kominn upp í 20 sm
í kjallaranum," sagði hún. Húsið
stendur í 50 til 60 m fjarlægð frá
flæðarmálinu miðað við meðal sjávar-
stöðu. Við lóðarmörkin fyrir aftan
húsið er um metra hár varnargarður
og flæddi sjórinn yfir hann og inn í
kjallarann.
Elín segist hafa hringt í næstu hús
eftir aðstoð um áttaleytið. „Ég er svo
heppin að vera frá Sveinskoti hérna
rétt hjá og við búum fjögur systkinin
í götunni. Við vöktum þau og fleiri
nágranna upp til að hjálpa okkur.
Aðstoðarfólkið hefur hjálpaði okkur
að bjarga verðmætum og ausa upp
úr kjallaranum. Við gátum svo gripið
til dælu sem við höfum notað til að
dæla vatni úr kjallaranum undir bíl-
skúrnum," segir Elín en björgunar-
sveitarmenn komu til hjálpar á níunda
tímanum um morguninn.
Heimilistryggingin
bætir ekki tjónið
Húsið er á tveimur 150 fm hæðum
og skiptist kjallarinn í tvennt. „Við
sofum öll í svefnálmunni en vorum
löngu vöknuð svo enginn steig í bleytu
í morgun. í hinum hlutanum undir
bílskúrnum er geymsla en hún var
látin mæta afgangi svo sjórinn fór í
einn metra inni í henni. Innbú sonar
míns er í geymslunni en hann segir
að það sé líklega allt ónýtt,“ sagði
Elín og tók fram að í kjallaranum
væru ýmis verðmæti, t.d. tölva. Hún
sagðist ekki treysta sér til að meta
hugsanlegt tjón, en líklega væru öll
gólfefni í kjallaránum ónýt.
Þegar Elín var spurð að því hvort
fjölskyldan væri með heimilistrygg-
ingu játti hún því. Hins vegar bætti
hún ekki tjón vegna náttúruhamfara.
Morgunblaðið/Alfons
Skemmdir á Ólafsvíkurvegi
SJÓR gekk yfir Fróðárveg austan
við Ólafsvík og urðu nokkrar
skemmdir á veginum. Þá gekk
sjór yfir veginn vestan við Ólafs-
vík en þar urðu ekki skemmdir.
Varnargarður við Fróðárveg
skemmdist nokkuð þegar flóða-
hæðin var hæst í gærmorgun.
Sjór, sandur og þari gekk yfir
veginn og var hann óökufær um
tíma. Malbik eyðilagðist á um 20
metra kafla. Eftir að fjaraði út
ruddu vegagerðarmenn grjóti og
sandi af veginum og óku gijóti í
varnargarðinn sem skemmdist.
Morgunblaðið/Þorkell
Afallalaust
í Sandgerðishöfn
ÞRÁTT fyrir háa stöðu sjávar
í Sandgerði í gærmorgun gekk
allt slysalaust fyrir sig meðan
flóðið var sem mest upp úr kl.
átta. Bátar voru vel bundnir og
tryggilega gengið frá öllum
hlutum. Menn kváðust hafa séð
það svartara áður í höfninni,
ekki síst áður en Suðurgarður-
inn var reistur upp úr miðjum
áttunda áratugnum, en þá var
höfnin opin fyrir úthafinu.
Öldumælir á bauju fyrir utan
innsiglinguna sýndi 9 metra
ölduhæð kl. 5 í fyrrinótt og
mest varð hún 11 metrar kl. 8
um morguninn. Þótt ekkert
hafi brugðið út af komu fyllur
inn í höfnina og gekk þá sjór
langt upp á bryggjur. Efsta
malarklæðningin á vegarslóða
meðfram Suðurgarði flettist af.