Morgunblaðið - 23.02.1996, Blaðsíða 27
26 FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1996 27
JltaðmWafrtfr
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
' Styrmir Gunnarsson.
Hugmyndir um endurbætur í heilbrigðiskerfinu ræddar á fundi Varðar
Skrifað undir samninga um fjármögnun Hvalfjarðarganga í gær
FÆÐIN G ARORLOF
FYRIR FEÐUR
FRIÐRIK Sophusson, fjármálaráðherra, lýsti því yfir á
fundi Kvennalistans í vikunni að næsta víst væri að
nefnd heilbrigðis- og tryggingaráðuneytisins, sem fjallar
um fæðingarorlof, myndi leggja til að feður fengju sér-
stakan rétt til fæðingarorlofs.
Þessi yfirlýsing ráðherrans er ánægjuefni. Eins og mál-
um er nú háttað eiga feður engan sjálfstæðan rétt til or-
lofs til að vera með nýfæddum börnum sínum, heldur er
réttur þeirra afleiddur af rétti konu þeirra; þannig fær
faðir ekki greiðslur í fæðingarorlofi nema móðirin hafi
tekið hluta þess út.
Greiðslur frá Tryggingastofnun til fólks í fæðingaror-
lofi eru um 60.000 krónur á mánuði. Ýmsar starfsstéttir
hafa í kjarasamningum samið um að mæður geti haldið
fullum launum frá vinnuveitanda hluta þess tíma, sem þær
eru í fæðingarorlofi, en fæðingarorlofsákvæði margra
kjarasamninga taka ekki til feðra.
Hjá ríkisstarfsmönnum er málum þannig háttað að kon-
ur eiga rétt á fullum launagreiðslum í fæðingarorlofi, en
barnsfeður þeirra eða karlar, sem starfa hjá ríkinu, eiga
nánast engan rétt til greiðslna í fæðingarorlofi.
Miðað við þetta ástand mála er ekki að furða þótt það
sé nánast óþekkt að karlar taki sér fæðingarorlof til að
geta verið samvistum við börn sín fyrstu mánuðina. A
árinu 1994 fengu 5.499 mæður greiðslur frá Trygginga-
stofnun í fæðingarorlofi en sextán feður! Eins og Morgun-
blaðið hefur áður bent á er þessi munur fáránlegur, jafnt
út frá þeim jafnréttissjónarmiðum, sem almenn samstaða
er um á íslandi — að minnsta kosti í orði — og út frá
þörfum ungra barna, sem mega ekki missa af tengslum
við föður sinn.
Til þess að jafna rétt kynjanna að þessu leyti nægir
ekki að Alþingi breyti lögum um rétt feðra til orlofs-
greiðslu frá Tryggingastofnun ríkisins. Stéttarfélög og
fyrirtæki þurfa jafnframt að tileinka sér nútímalegri hugs-
unarhátt og tryggja kynjunum jafnan rétt með kjarasamn-
ingum.
VERKSVIÐ RÁÐU-
NEYTA ENDURMETIN
STURLA Böðvarsson, formaður fjárlaganefndar Alþing-
is, hefur hreyft þeirri hugmynd, að heilbrigðis- og
tryggingaráðuneytinu verði skipt í tvennt. Nýtt heilbrigðis-
ráðuneyti fari með málefni er lúta að heilbrigðismálum
almennt, rekstri sjúkrahúsa og annarra heilbrigðisstofn-
ana, sem ríkið rekur með beinum fjárframlögum. Þá ann-
ist ráðuneytið forvarnarstörf er snerti heilsu og heilbrigði
landsmanna. Nýtt tryggingaráðuneyti fari hins vegar með
öll mál er snerta almannatryggingar og tryggingabætur.
Rök Sturlu fyrir þessari skiptingu ráðuneytisins eru
þau, að ekki samræmist nútímakröfum að sama yfirstjórn
fari með mál kaupanda og seljanda. Því sé eðlilegt að
nýtt tryggingaráðuneyti semji við heilbrigðisráðuneytið um
kaup á þjónustu t.d. sjúkrahúsa, svo og stofnana þess og
einkastofnana, og annist bótagreiðslur í samræmi við al-
mannatryggingalög. Heilbrigðisráðuneytið selji aftur á
móti þjónustu stofnana á þess vegum.
Hugmynd Sturlu er sú, að þannig verði unnt að auka
hagkvæmni í rekstri heilbrigðisstofnana og gera kröfur
um verð sem gæði. Samkeppni leiðir til aukinnar hag-
kvæmni og vel má hugsa sér, að tryggingaráðuneytið semji
við þá heilbrigðiastofnun þar sem gæði þjónustunnar eru
mest og verð hagstæðast. En til þess að tilganginum sé
að fullu náð þarf að auka einkarekstur í heilbrigðisgeiran-
um. Reyndar er nauðsyn að svo verði til að fullnægja vax-
andi eftirspurn eftir sérhæfðri þjónustu, ef eyða á -löngum-
biðlistum. Hugmynd Sturlu getur auðveldað þá þróun.
Hitt er ánnað mál, að engin þörf er á fjölgun ráðuneyta
eða útþenslu kerfisins. Þvert á móti er full ástæða til að
auka hagkvæmni þar sem víðar í ríkisrekstrinum, t.d. með
sameiningu ráðuneyta eftir þeim málaflokkum, sem bezt
fara saman stjórnunarlega. Ýmsar hugmyndir og tillögur
hafa verið á lofti í þeim efnum, t.d. að sameina sjávarút-
vegs-, iðnaðar- og landbúnaðarmál í nýju atvinnumálaráðu-
neyti. Hugmynd Sturlu þarf að hafa í huga, þegar endur-
mat á verksviði ráðuneytanna fer fram, því rökin að baki
. henni eru fullgild.......
Flóknir samningar
tóku langan tíma
Skrifað var í gær undir
samninga um veffgöng
undir Hvalfjörð, eftir
flókið samningaferli í
langan tíma, þar sem við
sögu komu íslenskar og
alþjóðlegar fjármála-
stofnanir. Guðmundur
Sv. Hermannsson
fylgdist með undirritun
samninganna.
SAMNINGAR um fjármögnun
Hvalfjarðarganganna lágu
loks fyrir.í gær, sex árum
eftir að Vegagerð ríkisins,
Járnblendifélagið á Grundartanga og
Akranesbær stofnuðu Félag um jarð-
gangagerð og fimm árum eftir að
hlutafélagið Spölur var stofnað af
þessum aðilum og Grundartanga-
höfn, Sementsverksmiðjunni og Skil-
mannahreppi að auki, til að vinna
að gerð Hvalfjarðarganga.
„Sem gamall og gegn hval-
skurðarmaður, sem hef ævinlega
haft gaman af að fara fyrir Hval-
fjörð og þekki þar margar þúfur og
hef velt sumum við, er það blendin
tilfinning að eiga þátt í því nú að
Hvalfjarðargöngin skuli loksins
koma, en ég hugga mig við það að
aðrir geta þá farið göngin,“ sagði
Halldór Blendal samgönguráðherra
eftir að formlegri undirritun samn-
inganna lauk á Hótel Sögu í gær.
Halldór sagðist telja að göngin
væru einhver mikilsverðasta fram-
kvæmd á þessum áratug og með
þeim væru Islendingar að stíga skref
til nýrrar áttar, vegna þess að öðru-
vísi væri staðið að framkvæmdum
en áður. Þarna sæi einkaframtakið
um undirbúning, framkvæmd og síð-
ar innheimtu þess fjár sem verkið
kostaði og með þessum hætti gætu
íslendingar gengið öðruvísi fram í
samgöngumálum, eins og aðrar þjóð-
ir hefðu raunar gert.
Fimm ára barátta
Gylfi Þórðarson, stjómarformaður
Spalar hf., sagði eftir undirritunina
að hann væri auðvitað óskaplega
ánægður með að málið væri komið
í höfn. „Þetta er búið að vera 5 ára
barátta þar sem hefur gengið á
ýmsu, eins og gefur að skilja enda
er um að ræða flókið verkefni og
brautryðjendastarf hér á landi,“
sagði Gylfí.
Hann sagði að verkið hefði fengið
mótbyr á köflum, ef til vill vegna
þess að fólk hafí ekki skilið nægilega
vel út á hvað það gengi. „Síðan hafa
verið ýmsar óæskilegar uppákomur
sem við höfum ekki staðið fyrir,“
sagði Gylfi. Hann sagði að vaxandi
jákvæð umræða hefði verið um verk-
ið þar til Alþingi samþykkti fyrir
síðustu jól að veita Spéli hf. allt að
1 milljarðs ríkisábýrgð á lántökur
vegna ganganna. „Þetta var ekki
okkur að kenna því við báðum aldrei
um ríkisábyrgð heldur var þarna um
að ræða spurningu um hámarkslán
að ákveðnu marki,“ sagði Gylfi.
Hafist handa í mars
Það er fyrirtækið Fossvirki sf.,
sameignarfélag ístaks hf., sænska
verktakafyrirtækisins Skanska og
danska verktakafyrirtækisins E. Pihl
Morgunblaðið/Þorkell
HALLDÓR Blöndal samgönguráðherra og Friðrik Sophusson fjármálaráðherra skrifa undir samninga
um Hvalfjarðargöng í gær. Við hlið Halldórs situr Gylfi Þórðarson, stjórnarformaður Spalar.
og Son sem vinnur verkið, og sagði
Páll Sigurjónsson, forstjóri Istaks,
að framkvæmdir myndu hefjast fyrir
alvöru um miðjan næsta mánuð. Um
miðjan maí yrði væntanlega komið
að föstu bergi þannig að hafíst yrði
handa við sprengingar.
Áætlað er að verklok verði
snemma árs 1999. Páll sagði við
undirritunina í gær, að samvinna
fyrirtækjanna þriggja væri orðin
löng, þau hefðu lokið öllum sínum
verkum og myndu að sjálfsögðu ljúka
þessu einnig fyrir aldamót. Þessi
fyrirtæki hafa m.a. starfað saman
við Vestfjarðagöngin og við virkjanir
í Þjórsá.
Hvalfjarðargöngin verða 5.770
metra löng með tveimur til þremur
akreinum. Þar af verða sprengd göng
undir sjó, 3.750 metrar að lengd.
Halli á vegi verður 4-8%, sem er
álíka og í Bankastræti í Reykjavík.
Göngin eiga að stytta leiðina frá
Reykjavík til Akraness um 61 kíló-
metra og aksturstímann um 40 mín-
útur. Leiðin milli Borgarness og
Reykjavíkur styttist um 46 kílómetra
og ferðalagið um 30 mínútur.
Göngin eiga að kosta 4,6 milljarða
króna sem skiptast þannig að undir-
búningskostnaður verði 480 miiljón-
ir, eftirlit og kostnaður Spalar á
byggingartíma 150 milljónir, fram-
kvæmdakostnaður 3.300 milljónir og
fjármagnskostnaður á byggingar-
tíma 700 milljónir.
Áhættan á framkvæmdatíma hvíl-
ir öH á verktaka og fjármálalegum
bakhjörlum hans og sér verktakinn
um áð fjárrmigna verkið þar til því
er skilað fuHbúnu til verkkaupa,
Spalar hf., eftir tveggja mánaða
reynslurekstur ganganna. Þessi fjár-
mögnun er að mestu í höndum er-
lendra og innlendra banka. Stærsti
aðilinn er Enskilda Banken í Svíþjóð
með nærri 2,5 milljarða, innlendir
bankar leggja til 825 milljónir og
Barings Brothers Ldt 825 milljónir.
Þá leggur ríkissjóður til 300 milljón-
ir, auk 120 milljóna króna láns sem
þegar hefur verið veitt og 86 milljón-
ir eru hlutafé í Speli hf.
Spennandí verkefni
Landsbankinn hefur haft forystu
um að ná saman innlendu fjármagni
til framkvæmdanna. Ólafur Öm Ing-
ólfsson hjá Landsbankanum sagði
að leitað hefði verið til Landsbank-
ans í þessu skyni þar sem hann er
viðskiptabanki ístaks.
Ólafur Örn sagði að reynt hefði
verið að ná saman hópi innlendra
banka og sparisjóða, fjárfestingar-
lánasjóða og fleiri aðila sem kæmu
að þessu verki. Nú teldi bankinn sig
vera búinn að tryggja það fjármagn
sem þyrfti og væri stefnt að því að
Ijúka samningum þessara aðila um
fjármögnunina í næstu viku.
„Okkur fínnst þetta spennandi
verkefni og við höfum fengið meiri
áhuga á því eftir því sem tíminn
hefur liðið. Eftir því sem okkur hef-
ur lærst betur að meta áhættuna sem
felst í þessu, þeim mun öruggari
höfum við orðið um að þetta sé gott
verk, sem sé áhættunnar virði. Okk-
ur fínnst einnig spennandi að sjá að
allar þessar stofnanir geta unnið
saman og lært af því, og við teljum
því að þetta muni skila íslensku efna-
hags- og fjámmlalífi mikilli reynslu,"
sagði Ólafur Örn.
Geysiflókið sanmiiigsferli
Þegar verkjnu er lokið kemur til
kasta þeíria sem taka að sér lang-
tímafjármögnun. Þar er stæstri aðil-
inn bandáríska tryggingafynrtækið
Jöhn Hancock, Muttml Life Insur-
ance Inc. sem kaupir skujdábréf fyr-
ir 2,6 milljarða króna. Innlendar ijár-
málastofnanir sjá um langtímafjár-
mögnun að öðru leyti, einkum lífeyr-
issjóðir, en þeirra þáttur er um 1,2
milljarðar. Landsbréf hf. sjá um að
selja skuldabréf fyrir tæpa 1,8 millj-
arða króna.
Philiph Fletcher, fulltrúi John
Hancock, sagðist eftir undirskriftina
vera mjög ánægður með að þessú
verki væri lokið. „Þetta hefur verið
mjög flókið samningsferli sem teng-
ist bæði framkvæmdunum og lang-
tímalánveitendum, og að því koma
margir fjármögnunaraðilar og fjórir
mismunandi gjaldmiðlar, sem gerir
málið enn flóknara. Og þetta byggist
allt á tekjum af jarðgöngum sem enn
hafa ekki verið grafín,“ sagði Fletch-
er. Hann sagði þó aðspurður að John
Hancock teldi Hvalfjarðargöngin
arðvænlega framkvæmd.
Erfið fæðing
Síðasti áfangi samningalotunnar
var langur og strangur. Hann hófst
á miðvikudag og að sögn Gylfa Þórð-
arsonar urðu ýmis atriði til að tefja
fyrir. Meðal annars hefði komið fram
villa í fjárhagsmódeli þannig að
tölvuútreikningar voru allir rangir.
Þá gerði skiptingin milli fram-
kvæmdafjármögnunar og lang-
tímafjármögnunar samningana ekki
auðveldari. Islenskir og erlendir lög-
fræðingar og aðrir sérfræðingar
unnu sleitulaust mestalla aðfaranótt
fímmutudags við að ganga frá laus-
um endum.
Stjóm Spalar hf. átti að he§a und-
irskrift samninga á miðvikudag en
það dróst til klukkan 10 í gær. Þá
hófst þriggja klukkutíma undir-
skriftalota en alls þurfti að undirrite
37 samninga vegna ganganna. Þegai
allt virtist til reiðu fyrir formlegi
undirskriftina klukkan 15 í gær hófs
óvæntur símafundur fulltrúa En
skilda og Skanska við fyrirtækin
Svíþjóð. Samkvæmt upplýsingúm
Morgunblaðsins tengdist sá íúndui
ábyrgðum vegna mögulegra skaðá-
bótakrafna tveggja aðila sem á.sínum
tíma buðu í gerð ganganna en fengu
ekki, en þeir telja að útboðið hafí
ekki verið í samræmi við útboðslög.
Undirskriftin tafðist í rúman
klukkutíma vegna þessa en hófst up)
úr klukkan 16.30. Þar undirrituði
fulltrúar Spalar, ríkisstjómarinnar
Vegagerðarinnar, banka, lífeyris
sjóða, og verktaka samningana.
EFNI fundar fulltrúaráðs sjálfstæðisfélaganna í Reykjavík var: Stefnir í gjaldþrot heilbrigðiskerfisins?
Morgunblaðið/Ásdís
RJÚFA þarf tengsl velferðar-
kerfisins og efnahags-
ástands, endurvekja þarf
iðgjald til sjúkratrygginga,
spyrja þarf hvers virði það mannslíf
sé sem bjargað er, fjárframlög til heil-
brigðismála eiga að fylgja sjúklingum,
efla ber sjálfstæðar læknastöðvar,
setja þarf leiðbeiningarreglur um for-
gangsröðun á vegum heilbrigðisstofn-
ana, skipta á heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytinu í tvö ráðuneyti.
Þetta er meðal hugmynda sem fram
komu á fundi sem Vörður, fulltrúaráð
sjálfstæðisfélaganna í Reykjavík, efndi
til í vikunni undiryfírskriftinni: Stefnir
í gjaldþrot héilbrigðiskerfisins?
Frummælendur voru þau Dögg
Pálsdóttir hæstaréttarlögmaður og
Sturla Böðvarsson þingmaður og vara-
formaður fjárlaganefndar. Dögg sagði
að rekja mætti vanda heilbrigðiskerfis-
ins til ársins 1988 þegar draga þurfti
saman seglin. Viðbrögðin voru m.a.
að hætta að greiða fyrir ýmsa þjón-
ustu sem hafði verið greitt fyrir, svo
sem fegrunaraðgerðir, ákveðna tann-
læknaþjónustu og ýmis lyf og gjöld
hækkuð, tekin upp ný gjöld o.fl. Þegar
heilbrigðisþjónustan krefðist meira
fjármagns væru ýmis ráð möguieg og
tók hún fram að þetta væru ekki endi-
lega hennar hugmyndir heldur sett
fram til umræðu:
Að hækka skatta, að krafíst verði
aukinnar greiðslu fyrir tiltekna þjón-
ustu svo sem glasafrjóvganir, greiða
mætti fyrir dvöl á sjúkrahúsi, þeir sem
leituðu læknis einu sinni á ári greiddu
hærra gjald en þeir sem þyrftu meira
á þjónustunni að halda. Einnig mætti
hugsa sér að heilbrigðisþjónustan
kostaði það sama fyrir alla en gjöldin
væru ekki flokkuð niður eins og væri
í dag. Félagslegt kerfi sveitarfélag-
anna gæti þá komið til skjalanna og
Tryggingastofnun gæti hætt að vera
stærsta félagsmálastofnun landsins
eins og hún væri nú. Hér mætti einn-
ig spytja hvað kaupandinn væri að fá
fyrir þá þjónustu sem hann keypti af
seljandanum, þ.e. heilbrigðiskerfinu.
Áætla þyrfti eftir mat hversu marg-
ar tilteknar aðgerðir yrðu gerðar og
greiddar af ríkinu árlega og semja við
sjúkrahúsin um þessa þjónustu. Þá
þyrfti sífellt að endurskoða allan rekst-
ur, mönnun heilbrigðisstofnana og
spyija hvort verið gæti að of mikill
flöldi væri í ákveðnum heilbrigðisstétt-
um, stundum þyrfti að loka og athuga
þyrfti betur forgangsröðun.
Endurskoða kerfí
heilsugæslustöðva
Þá varpaði Dögg Pálsdóttir því fram
hvort verið gæti að kerfi heilsugæslu-
' stððva þyrfti að endurskoða m.a.
vegna bættra samgangna. Væri alls
staðar þörf fyrir H, H1 eða H2 stöðv-
ar þar sem þœr væru nú - éða mætti
loka sumum og breyta öðrum? Spyija
• mætti einnig hvar ættí að hafa.sjúkra-
hús, til væru skýrslut og úttektir en
oft virtist skorta á pólitískan vilja til
að taka á málum. Sé ekki vilji fyrir
aðgerðum af þessum toga verði heil-
brigðiskerfið einfaldlega að fá meira
fjármagn. Þá sagði Dögg mikilvægt
að ijúfa tengsl velferðarkerfísins og
efnahagsástandsins og taldi að endur-
vekja ætti iðgjöld sjúkratrygginga.
Dögg varpað því einnig fram hvort
skipting ríkisútgjalda almennt væri í
samræmi við vilja skattgreiðenda: Er
Aiikin þátttaka
sjúkra og regl-
ur um forgang
Á fundi Varðar, fulltrúaráðs sjálfstæðisfélag-
anna í Reykjavík, á miðvikudag komu fram
ýmsar hugmyndir um aðgerðir sem þörf er á
í heilbrigðiskerfinu ef það á ekki að stefna í
gjaldþrot. Jóhannes Tómasson sat fundinn
en þar kom m.a. fram að ríkisvaldið verður
að ákveða hversu hátt hlutfall af heildarút-
gjöldum skuli renna til heilbrigðismála og að
fjármagnið verði að fylgja sjúklingunum.
Vanda eða viðfangsefni
heilbrigðisþjónustunnar
sagði Sturla vera annars
vegar þennan eðlilega fer-
il mannsins, fæðingu,
sjúkdóma, elli, takmark-
aðar forvarnir, slys og
hins vegar takmarkaða
Ijármuni til læknisverka
og umönnunar.
„Það kann að hljóma
kaldranalega en við eig-
um ekki annarra kosta
völ en þeirra að takmarka
fjármuni til heilbrigðis-
og tryggingamála líkt og
til annarra viðfangsefna
og leitast við að forgangs-
raða og nýta flármuni
sem best. Að öðrum kosti
verður hér engin þróun á
sviði mennta- og atvinnu-
mála, með tilheyrandi atvinnuleysi og
félagslegum vandamálum, ef við höf-
um ekki þrek til þess að velja.“
Hlutdeild ríkisins í
heilbrigðisútgjöldum 90%
Valkostina sagði hann vera óbreytt
ástand með vaxandi biðlistum og
vandræðum eða skynsamlegar aðgerðir
og hagræðingu, bætta nýtingu tækja
og mannafla með auknu samstarfí
stofnana, aukna og eflda heilsugæslu,
aukna hlutdeild sjúklinga í kostnaði og
þátttöku tryggingafélaga og
sjúkrasjóða. Skýringuna á auknum
útgjöldum sagði hann vera þróun í
læknisfræði og lyí'jum, mannijölgun og
hlutfallslega fyilgun aldraðra.
Tækniframfarir þýddu kostnað við
fjárfestingar umfram verðbólgu og
ætla mætti að lítil kostnaðarvitund
innan kerfísins ætti einnig nokkum
þátt í gera þjónustuna dýrari en hún
þyrfti að vera. Hér væri hlutdeild hins
opinbera í heilbrigðisútgjöldum 90%,
ein sú hæsta í alþjóðlegum samanburði.
FRUMMÆLENDUR á fundi um heilbrigðis-
kerfið voru þau Dögg Pálsdóttir hrl. og
Sturla Böðvarsson alþingismaður.
forgangsröðunin jarðgöng, búvöru-
samningar, heilbrigðiskerfíð? í lok er-
indis síns sagði hún að horfa þyrfti
með öðrum augum á heilbrigðiskerfið
en gert hefði verið. Hvers virði er
mannsh'f sem hefur verið bjargað -
hvers virði er það sem kemur út úr
heilbrigðiskerfinu á móti.þeim kostn-
aði sem lagður er í það og hverju skil-
ar einstaklingurinn til þjóðarbúsms ef
hann hefur hlotið lækningu?
Takmarka verðUr fjármuni
og forgangsraða
Sturla Böðvarsson-minntí í upphafí
máls síns á að umræðan um sparnað
og hagræðingu hefði stundum skyggt
á þann árangur sem menn næðu við
erfiðar aðstæður í sjúkrastofnunum
landsins. Vakti hann athygli á að fjár-
lög gera nú ráð fyrir fjórum milljörðum
hærra framlagi til heilbrigðis- og
tryggingamála en var á síðasta ári.
Tal um niðurskurð miðaðist við þörf
en ekki lækkun fjárframlaga þegar
fjárlög væru borin saman milli ára.
Ný og aukin starfsemi heilbrigðis-
stofnana kostaði á síðasta ári einn
milljarð króna, vistheimili fyrir geð-
sjúka afbrotamenn, hjúkrunarheimilið
Eir, nýjar heilsugæslustöðvar, hjúkr-
unarrými, skurðstofur og fleira. Þá
nefndi Sturla nokkur atriði varðandi
endurskipulagningu heilbrigðiskerfis-
ins til að forða frá því að alit sigli í
strand:
Ákveða þarf hversu stór hluti út-
gjalda heilbrigðiskerfisins sé af heild-
arútgjöldum, hversu mikið renni til
bótagreiðslna og hversu mikið til
sjúkrastofnana vegna hjúkrunar- og
læknisverka. Heilbrigðisþjónusta fari
fram sem næst fólki á heilsugæslu-
svæðum og skipulag miðist við að-
stæður svo sem samgöngur. Settar
verði leiðbeiningarreglur um forgangs-
röðun á vegum heilbrigðisstofnana.
Efla sjálfstæðar læknastöðvar sem
reknar eru á ábyrð eigenda og geti
veitt sjúkrahúsunum aðhald og sam-
keppni. Hinn fijálsi markaður verði
ríkisstofnunum aðhald þar sem því
verði við komið í stað þess að mála-
myndasamkeppni sé milli ríkisrekinna
stofnana. Ríkisspítalar hafi á hendi
faglega umsjón með samstarfi sjúkra-
stofnana á föstum fjárlögum.
Heilbrigðisráðuneytinu verði skipt í
tvö ráðuneyti: Heilbrigðisráðuneytið
fari með heilbrigðis- og forvarnastörf
og rekstur þeirra stofnana sem ríkið
á og rekur með beinum framlögum
og tryggingaráðuneytið fari með öll
bóta- og tryggingamál og semji við
heilbrigðisráðuneyti, einkastofnanir
og aðra um kaup á þjónustu og sjái um
bótagreiðslur.
Vandinn á Alþingi en ekki í
heilbrigðiskerfinu?
Nokkrar umræður urðu í kjölfar
erindanna og voru það einkum læknar
sem tóku til máls. Sigurður Björnsson
reið á vaðið og sagði tímabært að
skipta heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytinu í tvennt. Þá taldi
hann óeðlilegt að 11 þingmanna
fjárlaganefnd, sem í sætu 10 lands-
byggðarþingmenn, mótaði tillögur um
framlög ríkisins til heilbrigðismála
sem þingheimur þyrfti að taka afstöðu
til en þar væru aðeins tveir með
sérþekkingu á heilbrigðismálum.
Olafur Magnússon sagði ákvarðanir
um framlög til heilbrigðismála ein-
kennast um of af pólitískri fyrir-
greiðslu og víða væru óþarfa bygging-
ar reistar sem nýttust ekki meðan
framlög skorti til annarra þátta heil-
brigðiskerfisins.
Páll Torfi Önundarson sagði að
vandinn væri ekki í heilbrigðiskerfinu
heldur á Alþingi og draga ætti úr
áhrifum þingmanna á fjármögnun
heilbrigðiskerfisins.
SturLa Böðvarsson mótmælti þess-
um málflutningi iæknanna, sagði hann
bera vtrtt um hroka, -sagði lækna ekki
ná árangri með slíkri rökræðu og sagði
að mjkil umræða færi fram um heil-
brigðismál í fjárlaganefnd og heil-
brigðisnefnd Sjálfstæðisflokksins og
kallaðir væru til sérfræðingar þegar á
þyrfti að halda. Sagði hann það of
mikla einföldun að segja að vandinn
væri vegna byggðastefnu þingmanna.
í lokin kom fram hugmynd um að
efnt væri til frekari umræðna um heil-
brigðismálin og að heilbrigðisnefnd
Sjálfstæðisflokksins efndi til ráðstefnu
um þau.