Morgunblaðið - 23.02.1996, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
MINNIIMGAR
FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1996 35
ÞÓRHILDUR
* *
JONSDOTTIR
+ Þórhildur Jóns-
dóttir var fædd
í Norðurhjáleigu í
Álftaveri í V-
Skaftafellssýslu 22.
desember 1918. Hún
lést í Sjúkrahúsi
Reykjavíkur 14.
febrúar síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Jón Gíslason
bóndi, oddviti,
hreppsfjóri og al-
þingismaður, f. 2.
apríl 1896 í Norður-
hjáleigu í Álftaveri,
og Þórunn Pálsdótt-
ir, húsmóðir, f. 5. september
1896 í Jórvík í Álftaveri. Þór-
hildur var elst 13 systkina, en
þau eru 1) Júlíus, f. 1920, bóndi
í Norðurhjáleigu. 2) Gísli, f.
1921, vann hjá Pósti og síma.
3) Pálína, f. 1923, húsmóðir í
Vestmannaeyjum. 4) Böðvar, f.
1925, bóndi í Norðurhjáleigu.
5) Sigurður, f. 1926, bóndi í
Kastalabrekku. 6) Guðlaug, f.
1927, lést 5 daga gömul. 7)
Guðlaugur, f. 1930, bóndi á
Voðmúlastöðum. 8) Jón. f. 1931,
járnsmiður á Reykjalundi. 9)
Fanney, f. 1933, húsmóðir á
Selfossi. 10) Sigrún, f. 1935,
húsmóðir á Selfossi. 11) Sigþór,
f. 1937, bóndi I Ási í Asa-
hreppi. 12) Jónas, f. 1939, bóndi
í Kálfholti.
Að Ioknu barnaskólaprófi í
Álftaverinu hjálpaði Þórhildur
til á fjölmennu heimili foreldra
sinna. Hún giftist hinn 25. nóv-
ember 1939 eftirlifandi manni
sinum Kjartani Sveinssyni frá
Vík í Mýrdal. Þau bjuggu til
ársins 1957 á Hlíð-
arenda í Vík, síðar
í Álfheimum 40 í
Reykjavík og loks
í Fögrubrekku 17 í
Kópavogi. Börn
þeirra sem öll eru
fædd í Vík eru: 1)
Þórir, f. 12. desem-
ber 1940, íþrótta-
kennari í Reykja-
vík, kvæntur Frið-
björtu E. Jensdótt-
ur, f. 28. desember
1944, og eiga þau
þrjár dætur, Þór-
hildi, Guðmundu
og Pálínu. 2) Sveinn, f. 20. maí
1943, ritsljóri hjá Námsgagna-
stofnun, kvæntur Hólmfríði
Böðvarsdóttur, f. 27. febrúar
1948, og eiga þau fimm börn,
Önnu, Böðvar, Láru, Hildi og
Kjartan. 3) Jón, f. 24. apríl 1945,
símaverksljóri á Húsavík,
kvæntur Berthu Steinunni Páls-
dóttur, f. 20. júlí 1947, og eiga
þau þrjú börn, Kjartan, Þórhildi
og Friðrik, en auk þess átti hún
fyrir soninn Pál Róbert. 4) Ey-
rún, f. 16. febrúar 1947, gjald-
keri í Reykjavík, gift Hauki
Helgasyni, f. 20. febrúar 1948,
og eiga þau þijá syni, Kristin,
Elmar og Eyþór. 5) Sigrún, f.
17. júní 1948, tölvuskrárritari í
Reykjavík, gift Þorbirni Jóns-
syni, f. 4. janúar 1949, og eru
synir þeirra Kjartan Þór og
Steinar. Barnabörn Þórhildar
eru 17 og barnabarnabörn sjö.
Útför Þórhildar fer fram frá
Hjallakirkju í Kópavogi í dag
og hefst athöfnin klukkan
13.30.
TENGDAMÓÐIR mín, Þórhildur
Jónsdóttir, er gengin á fund feðra
sinna eftir gæfuríka lífsgöngu hér
á jörðu. Kveðjustundin er upp runn-
in. Margs er að minnast. Minningar-
brotin streyma fram. Ljúfar minn-
ingar um ánægjulegar samveru-
stundir hrannast upp. Ég varð
þeirrar gæfu aðnjótandi að eignast
þessa alúðlegu konu fyrir tengda-
móður árið 1972. Það sumar höfðu
þau hjón, Þórhildur og Kjartan eig-
inmaður hennar, fest kaup á einbýl-
ishúsi með stórum garði í Fögru-
brekku 17 í Kópavogi, sem eftir það
varð þeirra snotra heimili. Nokkru
áður hafði dóttir þeirra, Eyrún,
komið hjarta mínu til að slá örar
en ég átti að venjast. Mín fyrstu
kynni af væntanlegri tengdamóður
voru hlýlegt viðmót, hæversk fram-
koma og tilgerðarlaust fas. Æ síðan
hef ég notið tryggðar hennar og
vináttu sem aldrei bar skugga á.
Fyrir það er ég þakklátur. Mér
fannst hún taka mér strax af þvílík-
um kærleika sem um hennar eigin
son væri að ræða. Betri tengdamóð-
ir var vandfundin.
Það leið ekki á löngu að ég nán-
ast flutti inn á heimili þeirra með
tannburstann minn og skólabæk-
urnar. Það vakti strax aðdáun mína
hvað þau hjónin Þórhildur og Kjart-
an voru sérlega samrýmd og sam-
stiga í öllum sínum gerðum. Þau
báru svo mikla umhyggju og virð-
ingu hvort fyrir öðru og nutu þess
að vera í návist hvort annars. Þau
voru einstakir vinir, samlynd og
samhent allan sinn lífsins veg í blíðu
og stríðu og mikil einlægni ríkti
milli þeirra. Ekki minnist ég þess
að hafa heyrt styggðaryrði þeirra
á milli.
Heimilið þeirra fagra var á marg-
an hátt einstakt. Það var eins og
bjargið, traust, öruggt og þar ríkti
reglufesta. Þangað var gott að
koma og þar var notalegt að vera.
Þegar við Eyrún vorum búsett úti
á landi áttum við þar ætíð athvarf
með fjölskylduna. Húsið stóð okkur
alltaf opið til dvalar. Þegar ég var
nýkvæntur hitti ég aldraðan bónda
í minni heimasveit, Laugardalnum,
sem fýsti að vita hvar ég hefði náð
mér í kvonfang. Þegar hann hafði
heyrt um móðurætt hennar þekkti
hann ættbogann og sagði: „Þú hef-
ur náð í konu af góðu kyni, Hauk-
ur.“ Ég átti eftir að komast að því
að hann hafði rétt að mæla.
Á sumrin var starfsvettvangur
Þórhildar í símaskúrum víða um
land þar sem Kjartan var símaverk-
stjóri, oft með stóra vinnuflokka.
Hér var þeirra annað híbýli. Þar
var hún ráðskonan og matreiddi af
mikilli snilld. Reyndist hún farsæl
í starfi. Þar kunnu þau einnig að
njóta félagsskapar hvort annars og
ekki brást samheldnin. Þær eru
ófáar skemmtiferðirnar sem fjöl-
skyldan mín fór í heimsókn til þeirra
þangað sem þau dvöldu hveiju
sinni, oftast nokkrum sinnum á
sumri. Það var alltaf tilhlökkunar-
efni og eftirvænting ríkti þegar lagt
var af stað. Að eiga með þeim
ánægjustundir í símaskúrunum var
ógleymanlegt og ævinlega var veðr-
ið gott í þeirra umhverfi. Þar var
unun að dveljast. Gjarnan var
skroppið í næstu sundlaug og farið
í skoðunarferðir um næsta ná-
grenni. Mér finnst það hafa verið
forréttindi að njóta gestrisni þeirra
og- samveru í þessum ferðum. Þar
voru líka allir aufúsugestir. Oft var
vinnudagurinn langur en samt hafði
Þórhildur ætíð tíma aflögu til að
sinna komufólki.
Þórhildur var af þeirri aldamóta-
kynslóð sem byrjaði ung að vinna
fulla vinnu á mannmörgu sveita-
heimili, tilheyrði þeim hljóða hópi
alþýðunnar sem skapaði þau lífsins
gæði sem við njótum í dag. Dugnað-
ur og eljusemi voru henni í blóð
borin, hög til allra verka og féll
aldrei verk úr hendi. Við matargerð-
ina var hún á heimavelli, þar fannst
mér hún njóta sín vel. Það var sama
hvaða veitingar hún reiddi fram,
allt var óaðfinnanlegt, betra og ljúf-
fengara en orð fá lýst, fram borið
af þeirri reisn og hlýhug sem ein-
kenndi hana. Hún bakaði gómsætar
kökur með kaffínu og eldaði dýrind-
is mat. í þessum efnum átti hún
enga sér líka. Það var líkast því
að vera kominn á lúxus hótel þegar
sest var að borðum.
Iðjusemi hennar og kraftar ein-
kenndu heimilishaldið ásamt alúð
og natni í öllum hennar gerðum.
Hún var hógvær kona, hæglát og
tillitssöm í orðum og framgöngu.
Helst fannst mér heyrast hæst í
henni ef þeir er góðgjörðir hennar
þáðu tóku ekki nógu hraustlega til
matar síns og drykkjar. Sjálfur
gætti ég þess að koma helst svang-
ur á hennar fund enda hef ég á
tilfinningunni að mætur hennar á
mér hafi verið í réttu hlutfalli við
það sem ég lét ofan í mig fara í
veislum hennar.
-Þau hjón nutu þess að ferðast
um landið sitt. Margar ferðir voru
farnar vegna starfs þeirra og oft
dvalið nokkurn tíma á hvetjum stað.
Þau þekktu því víða vel til. Öðrum
veittu þau hlutdeild í þeirri lífsfyll-
ingu sem þau öðluðust á ferðum
sínum. En þau áttu annað sameigin-
legt áhugamál, garðinn í Fögru-
brekkunni. Þar unndu þau sér vel
við blóma- og tijárækt. Þeim var
mikið metnaðarmál að hirða vel um
garðinn og hafa hann sem fínastan.
Skömmu eftir að þau fluttu þangað
var garðinum umbylt að þeirra
smekk. Fyrstu árin gafst lítill tími
fyrir garðræktina vegna fjarveru á
sumrin en það átti eftir að breyt-
ast. Hin síðari ár var garðurinn
þeirra dægradvöl og yndi.
Að Þórhildi stóðu sterkir stofnar.
í ættarfylgju fékk hún skyldu-
rækni, ræktarsemi og trygglyndi.
Bernskuslóðir hennar, Álftaverið,
voru henni kærar. Hún var ættræk-
in og trygg ættarslóðunum. Þangað
leitaði hugurinn oft. Þórhildur gat
verið framtakssöm og vílaði þá hlut-
ina ekki fyrir sér. Þegar garðurinn
þeirra var endurgerður fannst henni
vanta eitthvert skraut við sitt hæfi.
Hún gerði út leiðangur i gömlu átt-
hagana. Farið var á vörubíl austur
í Norðurhjáleigu, ekið suður í Al-
viðruhamra og komið til baka með
fullfermi af falllegum hraunhellum.
Þeim var síðan lystilega fyrir komið
í garðinum. Fyrst hún gat ekki
verið á sínum gömlu heimaslóðum
þá var bara að sækja þær. Eða
a.m.k. hluta af þeim. Þarna gat hún
ef til vill notið betur sinna góðu
tengsla við átthaganna. Gróðurhúsi
var komið fyrir í garðinum og þar
ræktaði hún rósir. Allt af sömu
natni og vandvirkni eins og henni
var lagið. Rósir hennar ilmuðu víða
á heimilum þeirra er sóttu hana
heim. Garðurinn þeirra var sérstak-
lega fallegur og ævinlega vel hirt-
ur. Þar naut sín vel smekkvísi henn-
ar. Hún ræktaði garðinn sinn í tvö-
faldri merkingu þess orðs. Og nú
blómstraði garðurinn sem aldrei
fyrr. Trén urðu of mörg. Þá hug-
kvæmdist henni að fá afmarkaðan
skika á föðurleifðinni og koma þar
upp tijálundi. Lýsandi dæmi um
ræktarsemi við uppruna sinn og
landið. Nú er Þórhildarlundur sem
vin í mörkinni.
Þórhildur var fagurkeri og vand-
aði hvert handtak. Hannyrðir og
pijónaskap ástundaði hún af kost-
gæfni enda sat hún aldrei auðum
höndum. Hún var gjafmild og greið-
vikin og vildi öllum vel._ Hennar
handverk yljar mörgum. Ófáar eru
þær pijónaflíkurnar sem hún gaf
öllum sínum börnum. Táknrænar
gjafir fyrir þann hlýja hug og vel-
sæld sem hún bar til þeirra er þáðu
hennar veraldlegu og andlegu gjaf-
ir. Henni þótti sælla að gefa en
þiggja og var örlát á þakklæti fyrir
minnsta viðvik. Og hún gaf af sjálfri
sér og miðlaði af hjartans. örlæti
og af heilum hug. Drengjunum
mínum öllum veitti hún skjól og
vernd í húsi sínu, birtu og yl og
þerraði þeirra votu hvarma mildum
höndum af einlægri hlýju og vörmu
viðmóti. Þetta verður aldrei full-
þakkað. Aðal hennar var góðvild
og hjartahlýja sprottin af skynsemi
og innri fegurð.
Þórhildur var sérlega vönduð
kona til orðs og æðis. Heilsteyptur
persónuleiki, hrein og bein. Gæfu-
kona, skilningsrík og lifði heilbrigðu
lífi. Hún gat verið ákveðin en rétt-
sýn, hafði sterka skapgerð sem hún
fór vel með og ríka réttlætiskennd.
Aldrei hallaði hún á nokkurn mann.
í vinahópi var hún glaðsinna og
létt í lund. Að eðlisfari var hún að
jafnaði ræðin og hress í bragði. Hún
var viðræðugóð og setti jafnan fram
skoðanir sínar og viðhorf áreitnis-
laust og án fyrirgangs, var kona
friðarins. Hún kunni að velja um-
ræðuefni við hæfi viðmælanda. Mér
fannst hún vaxa að mannkostum
við hveija kynningu. Fyrir fáum
árum tók hún illvígan hrörnunar-
sjúkdóm. Andlegt og líkamlegt at-
gervi hennar fór þverrandi smátt
og smátt.
Hugsunin virtist óskýr, tjáningin
brotakennd og líkamlegur styrkur
dvínaði hægt og hægt. Verulega
hallaði undan fæti hin síðustu ár
og andinn var ekki óbilugur. Það
var ekki sársaukalaust, ekki síst
fyrir Kjartan eiginmann hennar,
sem var hennar stoð og stytta í
gegnum súrt og sætt, að verða vitni
að vaxandi heilsuleysi hennar. Það
var aðdáunarvert að sjá hvað hann
annaðist hana af mikilli kostgæfni,
stakri alúð og nærgætni alla tíð.
Hann stóð við hlið hennar eins og
kletturinn sem enginn fær haggað
á hveiju sem gekk. Gæska hans
og þolgæði í hennar garð, hugprýði
og ástríki var við brugðið. Veikinda-
stríðið háði hún af einstöku æðru-
leysi. Kvartaði aldrei. Mér segir svo
hugur að þeirra gæfuríka samlíf í
hartnær 60 ár hafi gefið honum
þrek, þrótt og styrk sem var henni
máttarstoð í veikindum hennar. Mér
er sterkt í minningunni síðasta ferð
hennar á æskustöðvarnar síðastliðið
haust. Þegar komið var í Álftaverið
var eins og rofaði til í hugskoti
hennar og hún kannaðist við sig.
Þar hitti hún flest sín systkini sem
unnu þá að endurbyggingu
bemskuheimilis síns en henni var
umhugað um framgang þess verks.
Það fannst henni verðugur minnis-
varði um áræði genginna foreldra.
Hennar geislandi augu, brosmilda
andlit og glaðværa lund gáfu til
kynna að hún naut dvalarinnar.
En lífsvilji hennar fékk ekki sigr-
að vondan vágest. Ég hygg að dauð-
inn hafi verið henni líkn og nú var
hvíldin fengin. Öll hefðum við viljað
hafa hana lengur en tíminn var
kominn. Lögmál lífsins eru óhagg-
anleg. í öndvegi hélt hún áru sinrii
hreinni og hljóðri reisn til hinstu
stundar. Dáð kona, virt og lofuð
hefur verið úr íjötrum leyst. Nú
þegar skammdegið hopar hjá okkur
sem eftir stöndum er ég þess full-
viss að nú er ennþá bjartara í henn-
ar nýju vistarverum. Enga man ég
mannlesti sem skyggja mynd henn-
ar. Harmur Kjartans og söknuður
er mikill sem nú sér bak tryggum
lífsförunaut. Honum votta ég mína
dýpstu samúð. Hann hefur misst
mikið. Kveðjustundin er sár. En
eftirmælin eigum við sem dýrar
perlur og eðalsteina í fjársjóði hug-
ans sem gefa styrk, huggun og
sefa sorgir. Þær munu lifa. Leyfum
góðum og dýrmætum minningum
að græða sárin og milda söknuðinn. ■-
Að leiðarlokun þakka ég af alhug
að hafa fengið að njóta samfylgdar-
innar og færi Þórhildi mínar bestu
óskir um fararheill inn á
eilífðarinnar ódáinsakur. Vertu svo
kært kvödd, mín kæra tengdamóðir.
Haukur Helgason.
í dag er til moldar borin elskuleg
systir okkar, Þórhildur Jónsdóttir,
sem er elst okkar 13 systkina.
Hún, eins og við öll, er fædd í Norð-
urhjáleigu í Álftaveri og ekki mikill
aldursmunur milli sumra okkar. Það “r
féll því fljótt í hennar hlut að gæta
sinna yngri systkina og ber öllum
saman um að þá strax hafí hún
sinnt því hlutverki vel, sem síðar
kom svo fram hvað vel hún kunni
þegar hún stofnaði sitt eigið heim-
ili. Öllum okkar sem í æsku nutum
handleiðslu og umönnunar Þórhild-
ar, ásamt vitaskuld móður okkar
og ömmu, hefur komið saman um
að betri barnfóstru hafi vart verið
hægt að hugsa sér, þótt oft hafí
hún þurft að sýna stjómsemi sem
eðlilegt var við gáskafull börn, sem
fundu upp á ýmsum tiltektum.
Hilda, eins og hún var oftast
kölluð af okkur, er í foreldrahúsum
til 18 ára aldurs en fer þá í vinnu
til Víkur í Mýrdal og Vestmanna-
eyja. í Vík kynnist hún eftirlifandi
manni sínum, Kjartani Sveinssyni,
sem þar er fæddur og uppalinn. Þau
gifta sig árið 1939 þegar Hilda er
21 árs og byija sinn búskap í Raf-
stöðinni hjá Þorbjörgu og Guðna,
en kaupa svo húsið Hlíðarenda í
Vík árið 1943. Það kom fljótt í ljós
þegar þau hófu búskap sinn hvað
Hilda var mikil húsmóðir og búkona
í sér. Kjartan var þá orðinn verk-^_
stjóri hjá Landsíma íslands og kall- -
aði starf hans þar á miklar fjarvist-
ir frá heimilinu. Börnunum íjölgaði
á þessum árum og sá Hilda systir
oft ein um uppeldi þeirra tímum
saman, þegar Kjartan var fjarver-
andi vinnu sinnar vegna.
Gestkvæmt var alltaf á Hlíðar-
enda því margir Áftveringar komu
þar við á ferðum sínum til Víkur,
hvað þá við systkini hennar sem
dvöldum þar bæði tímabundið og
langtímum vegna náms og eða
vinnu. Alltaf var nóg rými fyrir
okkur íjölskyldumeðlimina hvernig
sem á stóð. Árum saman dvaldi
faðir okkar hjá þeim hjónum, Hildu
og Kjartani, þegar hann var við sín
árlegu endurskoðunarstörf fyrir
SJÁ NÆSTU SÍÐU
+
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð
og hlýhug við andlát og útför
SIGURJÓNS SVEINSSONAR
múrara,
Miðtúni 3,
Reykjavík,
og öllu starfsfólki á deild 7A, Borgar-
spítala, fyrir trábæra umönnun.
Guð blessi ykkur öll.
Halla Hersir,
börn, tengdadóttir og barnabarn.
Í
Þökkum innilega samúð og hlýhug við
andlát og útför eiginmanns míns, föður
okkar, tengdaföður og afa,
LEIFS EIRÍKSSONAR,
Hlemmiskeiði,
Skeiðum.
Ólöf S. Ólafsdóttir,
Ólafur F. Leifsson, Harpa Dís Harðardóttir,
Eiríkur Leifsson, Brynhildur Gylfadóttir,
Ófeigur Á. Leifsson, Þórdís Bjarnadóttir,
Jóna Sif Leifsdóttir, Hjörvar Ingvarsson
og barnabörn.