Morgunblaðið - 25.02.1996, Blaðsíða 29

28 SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
4
MORGUNBLA.ÐIÐ
SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 1996 29

STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
UMSKIPTI
í SIGLUFIRÐI
ARUM og jafnvel áratugum
saman heyrðu landsmenn
sjaldan aðrar fréttir frá Siglufírði
en að þar væru mikil vandræði í
atvinnulífí. Eftir mikil uppgangsár
á síldveiðiárum áður fyrr, lentu
Siglfírðingar í miklum erfíðleikum
með atvinnufyrirtæki sín, sem
stóðu um langt árabil. Nú er öldin
önnur. Þormóður rammi hf.,
stærsta sjávarútvegsfyrirtækið í
Siglufírði, er að verða eitt af öflug-
ustu fyrirtækjum landsins.
í Morgunblaðinu í gær var frá
því skýrt, að hagnaður Þormóðs
ramma hf. á árinu 1995 hefði
numið 202 milljónum króna. Árið
áður nam hagnaður fyrirtækisins
126 milljónum króna. Það er liðin
tíð, að slíkar hagnaðartölur séu
taldar feimnismál, þvert á móti
eru þær fagnaðarefni. Þær sýna,
að sjávarútvegurinn er í sókn,
mikilli sókn.
í samtali við Morgunblaðið í
gær segir Róbert Guðfínnsson,
framkvæmdastjóri fyrirtækisins,
m.a. aðspurður um þessa góðu
afkomu: „Við fórum út í rækju-
vinnslu á hárréttum tíma í staðinn
fyrir að daga uppi í bolfískvinnslu,
sem var burðarásinn hér áður.
Verð á rækju byijaði að hækka í
júní árið 1994 en í maí höfðum
við tekið í notkun rækjuverksmiðj-
una eftir endurbætur og stækkun.
Allt síðasta ár var verksmiðjan
keyrð 20 tíma á sóiarhring sex
daga vikunnar á þremur vöktum.
Við höfum verið með þijár pillun-
arvélar og erum núna að fjölga
þeim í fímm.
Ég vil einnig þakka hlutabréfa-
markaðnum þennan árangur. Þeg-
ar við fórum með fyrirtækið út á
markaðinn árið 1991 þá fengum
við inn ijármagn, sem gerði fyrir-
tækinu kleift að endurskipuleggja
reksturinn. Þá var byijað að reka
fyrirtækið eftir hörðum arðse-
miskröfum. Síðan hefur það hjálp-
að okkur mikið að við höfum sótt
töluvert á Flæmska hattinn."
Framkvæmdastjóri Þormóðs
ramma hf. segir að þessi árangur
skýrist e.t.v. að hluta til af heppni
og að hluta til af útsjónarsemi.
Heppni hefur alltaf að hluta til
komið við sögu í íslenzkum sjávar-
útvegi en hann hefur þó fyrst og
fremst verið byggður upp af
mönnum, sem hafa haft framsýni,
dugnað og kjark til að bera.
Ekki fer á milli mála, að þessir
eiginleikar hafa ráðið mestu um
þá góðu afkomu, sem Þormóður
rammi hf. hefur búið við síðustu
ár. Það þurfti framsýni og kjark
til þess að ráðast í uppbyggingu
á rækjuveiðum og vinnslu á sama
tíma og rækjuverð var í lágmarki.
Það er líka mikil skynsemi í því,
sem Róbert Guðfínnsson segir um
frystihúsarekstur fyrirtækisins en
hann segir að „frystihúsinu hafi
verið haldið í rekstri allan tímann
með tiltölulega litlum afköstum
og beðið sé eftir að þorskkvótinn
aukist aftur“.
Umskiptin í atvinnulífinu í
Siglufírði skera sig úr en þau end-
urspegla þó að töluverðu leyti það,
sem hefur verið að gerast í sjávar-
útvegsfyrirtækjum um allt land.
Þeim hefur tekizt í raun og veru
með undraverðum hætti að laga
rekstur sinn að gjörbreyttum að-
stæðum og ná miklum árangri í
erfíðu árferði. Þetta þýðir, að fyrir-
tækin verða í sterkri stöðu, þegar
aflinn eykst á ný og þess vegna
engin furða, þótt hlutabréf í sjáv-
arútvegsfyrirtækjum séu eftirsótt
um þessar mundir.
STÆKKUN Á
GRUNDAR-
TANGA?
ANNAÐ dæmi um jákvæða
þróun í atvinnulífínu um
þessar mundir eru þær hugmynd-
ir, sem uppi eru um stækkun jám-
blendiverksmiðjunnar á Grundar-
tanga. Fyrirtækið skilaði rúmlega
hálfum milljarði í hagnað á síðasta
ári en 280 milljónum árið áðUr.
Verð á járnblendi hefur hækkað
og eftirspurn aukizt.
Þótt stjórn íslenzka jámblendi-
félagsins hf. hafí ekki tekið
ákvörðun um stækkun er hins
vegar ljóst, að unnið er að undir-
búningi stækkunar. Er gert ráð
fyrir, að ákvörðun um það verði
tekin um næstu áramót.
íslenzka járnblendifélagið hefur
hvað eftir annað lent í miklum
rekstrarerfíðleikum á þeim tíma,
sem það hefur verið starfrækt.
Niðurstaðan hefur þó alltaf orðið
sú að halda rekstrinum áfram og
sá árangur, sem náðst hefur með
starfsemi fyrirtækisins, réttlætir
þær ákvarðanir.
1 Qf| ÖLL TÓN-
A^l/.UST er
með einhveijum hætti
endurtekning. Ég heyri
ekki betur en fímmta
serenaða Haydens
endurómi í menúett
Boccherinis, op. 13, en sem betur fer
einnig sem viðbót og tilbreyting.
Þannig er endurtekning einnig
skáldleg tilbreytni í öllum listum.
Sjálfur hef ég orðið fómardýr end-
urtekniningarinnar, sem er víst ekki
til, en þó er hún til í ýmsum tilbrigð-
um. Élg upplifði siík tilbrigði í Sól á
heimsenda, þegar aðalsöguhetjan er
að kljást við vespumar sem koma ein-
sog táknræn áminning útúr helli sín-
um á sólpallinum og fluguna sem
sækir að henni í rúminu og hlýtur
táknrænan dauða samkvæmt lögmál-
um örlaga sinna. Það er síðuren svo
fagur dauðdagi að hafna í skolpræsinu
í Carvoeiro, Algarve, án þess gangast
upp í forlögum dauðans sem Kierkega-
ard yrkir um í eftirminnilegu prósa-
ljóði. Flugur em mikið fýrir ljós, en
lítið fyrir ljóðlist.
Þegar ég skrifaði um flugumar
mundi ég ekki eftir baráttu Hamsuns
við húsfluguna í frægri smásögu og
þekkti ekki söguna af Dómitíanusi
keisara sem lokaði sig inni ákveðinn
tíma á hveijum degi til að veiða flug-
ur og þræða þær upp á pijón! í lýs-
ingu Hamsuns er húsflugan einsog
hver önnur persóna í smásögu og eig-
inleikum hennar lýst nákvæmlega, en
flugnaáhugi keisarans hlýtur að hafa
verið sprottinn af sömu hvötum og
stjórnuðu gasklefum nazista.
í Sólinni era flugurnar aftur á móti
ekki til annars en lýsa söguhetjunni.
Þannig er ekki víst að allt sé glænýtt
undir sólinni, þegar grannt er skoðað,
a.m.k. era tilbrigðin jafnmörg og
svartfuglseggin. En fjölbreytni getur
verið undantekningin sem sannar regl-
una um fábreytni, það er rétt. Á sama
hátt og umskipti eða breyting bera
endurtekningunni vitni, þannig er
ferðalag sem við höfum ekki farið
áður ný reynsla einsog óvænt hugsun
HELGI
spjall
sem minnir á, að flestar
hugsanir era gamlar
lummur.
191 >
lulit
ÆVI OG
tónverk Ví-
valdis leiða hugann að
listinni og hvemig hún tengir okkur
við allar aldir; grísku harmleikimir,
íslendinga sögur; kvæðin. Og ég fór
að velta því fyrir mér að miklir lista-
menn gætu legið í þagnargildi um
árabil, jafnvel aldir. Þannig var Ví-
valdi grafinn úr gleymsku eins og
Bach og margir aðrir.
Þegar kom að Árstíðunum og för
Vívaldis á fund hirðarinnar í Vín var
sagt frá því að “rauði klerkurinn" ein-
sog hann var kallaður hefði þegið
gullpening úr hendi Austurríkiskeis-
ara;
Ég varð samtímamaður Vívaldis
vegna þess ég gat hlustað á tónlistina
sem hann samdi. En mig langaði ekk-
ert til að vera samtímamaður Austur-
ríkiskeisara, hef ekki einu sinni nennt
að gá að því hvað hann hét. Samt
hefur hann líklega spilað heljarmikla
rallu í lífí snillingsins.
Enn lifír Vívaldi góðu lífi. En keisar-
inn er jafn gleymdur og flugurnar í
gluggakistum keisarahallarinnar.
Svo var sagt að páfínn hefði haft
einhvern áhuga á Vívaldi og verkum
hans. Ég hef ekki heldur nennt að gá
að því hver var páfi í borginni eilífu
á þessum áram. Það skiptir engu
máli, ég get hvorteð er aldrei orðið
samtímamaður hans. Ég hef meiri
áhuga á því að hér úti á íslandi var
annar maður að heyja erfíða baráttu
við holdsveiki um svipað leyti og Ví-
valdi sló strengi sína í Feneyjum. Og
stóð fyrir altari Markúsarkirkjunnar
þar í borg.
Lucca
Kattsvartur
horfir
tíminn
úr dyragættinni
á torgfúsa
fugla.
Ég hef einnig meiri áhuga á því að
nokkram áratugum síðar, eða 1743,
fæddist Boccherini í Lucca, skammt
norðvestan við Flórenz, en það er
hveijum manni ógleymanlegt að koma
þangað, svo gömul sem borgin er og
ellimóð. Maður gengur inní andrúm
miðalda; þetta sama andrúm og ís-
lenzkir rómferlar önduðu að sér á
suðurgöngum sínum þvíað margir
þeirra hafa óefað átt viðdvöl í þessari
aldurhnignu borg.
Boccherini var sonur hljóðfæraleik-
ara einsog Vívaldi. Tónlist gengur í
erfðir. Og ég sé ekki betur en hún
hafí breiðzt út frá Ítalíu. Einsog flest
annað.
Sagt hefur verið að Boccherini hafí
verið afí sinfóníunnar eða stjúpfaðir,
Hayden faðir hennar einsog stundum
er sagt.
Meðan hávaðinn gleymist hraðar
en hann er framleiddur, hafa menn
ekki við að grafa Vívaldi og Boccher-
ini úr gleymsku.
Það er einungis fátt eitt sem þolir
að deyja inní þögn og gleymsku og
lifa samt af.
En mergðin skilur eftír sig pýram-
íða handa múmíum. “Vitnisburð fjöld-
ans læt ég sem vind um eyru þjóta",
segir Sókrates í Gorgíasi.
Og nú er ég að hlusta á kafla úr 6.
8. og 14. sinfóníu Boccherinis. Það
er London Festival Orchestra sem leik-
ur. Ég sé af kynningunni að hún var
stofnuð af tilviljun 1980 og þegar ég
fer yfír nöfn hljóðfæraleikaranna sé
ég Hafliði Hallgrímsson er annar selló-
leikarinn. Það yljar mér. Mér líður
einsog þegar ég hlustaði á kafla úr
Ariane eftir Blomdahl í fyrsta skipti.
Það var í Þjóðleikhúsinu. Bezt gæti
ég trúað að þá hafí tónarnir sem
skullu á stuðlaberginu fundið sér leið
gegnum þakið og flogið marglitum
vængjum til himins. Hafsteinn miðill,
vinur minn, lýsti því fyrir mér hvernig
slíkt gæti gerzt þegar vel tækist tii.
Hann sá það eigin augum kvöld eitt
á Hverfisgötu þegar þeir vora að leika
verk eftir Jón Leifs.
M
REVKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 24. febrúar
LYKILORÐIN I AT-
vinnulífí samtímans eru
jöfn rekstrarskilyrði.
Forráðamenn íslenzkra
atvinnufyrirtækja hafa á
undanförnum árum lagt
megináherzlu á, að fyrir-
tæki þeirra verði að sitja
við sama borð og samkeppnisfyrirtæki í
öllum atriðum, hvort sem um er að ræða
skattareglur, vaxtastig eða aðra þá þætti
í rekstri, sem opinberir aðilar hafa áhrif
á. Þessi krafa snýr að samkeppnisaðilum
í öðrum löndum, en hún snýr einnig að
samkeppnisaðilum á heimamarkaði, bæði
einkafyrirtækjum og opinberum fyrirtækj-
um. Flest þau mál, sem Samkeppnisstofn-
un og samkeppnisráð hafa fengið til með-
ferðar, varða misnotkun fyrirtækja í opin-
berri eigu á aðstöðu gagnvart einkafyrir-
tækjum. Opinberu fyrirtækin hafa tapað
hveiju málinu á fætur öðru, sem vísað
hefur verið til Samkeppnisstofnunar.
Stjórnvöld hafa gert sér grein fyrir þýð-
ingu þess, að íslenzk fyrirtæki búi við sömu
eða svipuð rekstrarskilyrði og fyrirtæki,
sem þau keppa við í öðrum löndum og á
undanförnum árum hafa orðið miklar
breytingar á rekstrarumhverfí fyrirtækja
hér til hins betra. Þegar hins vegar kemur
að því að jafna samkeppnisskilyrðin gagn-
vart fyrirtækjum í eigu hins opinbera eða
fyrirtækjum, sem starfa í skjóli sérstakra
hagsmunasamtaka t.d. í landbúnaði, gegn-
ir öðru máli. Þá eru íslenzku einkafyrirtæk-
in að kljást ekki bara við opinberu fyrir-
tækin heldur ráðuneytin, sem standa á bak
við þau og virðast telja það skyldu sína
að standa vörð um sérhagsmuni í stað
almannahagsmuna. Og því miður er það
nánast undantekning, að þingmaður'standi
upp á Alþingi íslendinga til þess að gerast
málsvari einkafyrirtækjanna í þeim leik.
Ótrúlegt dæmi um framferði opinberra
aðila að þessu leyti er framkvæmdin á
úreldingu Mjólkursamlags Borgfírðinga. í
þeim víðtæku umræðum, sem fram hafa
farið um málefni landbúnaðarins á undan-
förnum árum hefur það komið skýrt fram,
að þeir milljarðar, sem renna úr vösum
skattgreiðenda á hveiju ári til þess að
halda landbúnaðarkerfinu uppi renna ekki
fyrst og. fremst til bændanna sjálfra held-
ur í þá milliliðastarfsemi, sem byggð hefur
verið upp í kringum landbúnaðinn. Athygl-
in hefur m.a. beinzt að mjólkurbúunum
og allir eru nú sammála um, að alltof
mörg mjólkurbú séu í landinu og að rekst-
ur þeirra sé hluti af þeim mikla kostnaði,
sem þjóðin hefur af landbúnaðarkerfínu.
í búvörulögunum frá 1993 er bráða-
birgðaákvæði, sem hljóðar svo: „Heimilt
er að veija á árunum 1993-1995 allt að
450 milljónum króna af innheimtum verð-
jöfnunargjöldum af mjólk til að styrkja
úreldingu mjólkurbúa eða hagræðingu í
mjólkuriðnaði samkvæmt sérstökum regl-
um, sem landbúnaðarráðherra setur.“ Ekki
þarf að taka fram, að verðjöfnunargjöldin
eru að sjálfsögðu greidd af neytendum
þannig að það eru neytendur, sem eru að
greiða þennan kostnað við úreldingu
mjólkurbúanna.
í framhaldi af þessari lagasetningu setti
Halldór Blöndal, þáverandi landbúnaðar-
ráðherra, sérstakar reglur um „ráðstöfun
á verðmiðlunarfé til hagræðingaraðgerða í
mjólkuriðnaði og mjólkurframleiðslu." í
þessum reglum segir m.a.: „Þær eignir, sem
teknar eru til úreldingar eru fasteignir og
sérhæfður búnaður til mjólkurvinnslu. Lóð
telst ekki til fasteignar í þessu sambandi.
Bifreiðar teljast ekki til sérhæfðs búnaðar.
Sé unnt að selja eignirnar til annarra nota
er heimilt að draga frá hálft söluverð þeirra
að frádregnum sölukostnaði. Nefnd skv.
5. gr. skal láta leita eftir almennum tilboð-
um í viðkomandi eignir.“
í sömu reglum segir svo um skipan
nefndarinnar sem á að leita eftir tilboðum
í viðkomandi eignir: „Landbúnaðarráð-
herra skipar ijögurra manna nefnd, sem
metur umsóknir um styrki skv. reglum
þessum. Skal einn nefndarmaður skipaður
eftir sameiginlegri tilnefningu ASÍ og
sr&a'Ss&szz 1- ■ ri* *iíf

.;<• «• «; ' ..
áé&m&SS

BSRB, einn eftir tillögu Samtaka afurða-
stöðva í mjólkuriðnaði, einn eftir tillögu
Stéttarsambands bænda og einn án til-
nefningar og er hann jafnframt forrnaður
nefndarinnar.“
Hver hefur nú verið framkvæmdin á
þessari lagasetningu Alþingis og reglum
þáverandi landbúnaðarráðherra? Fram-
kvæmdin var sú, að Kaupfélag Borgfírð-
inga fékk greiddar 227 milljónir króna af
almannafé vegna úreldingar Mjóikursam-
lagsins. Eignir Mjólkursamlagsins voru
auglýstar hér í blaðinu 21. maí 1995 og
frestur til að skila tilboðum í eignirnar var
8 dagar (!!) eða til 29. maí. Engin tilboð
bárust fyrir utan eitt í tæki frá Mjólkur-
búi Flóamanna, sem var dregið til baka.
Þórir Páll Guðjónsson kaupfélagsstjóri lýs-
ir niðurstöðu málsins í fréttabréfí Kaupfé-
lags Borgfirðinga, með þessum orðum sem
dagsett eru 28. ágúst 1995: „ Ekkert til-
boð barst í húsið og aðeins eitt tilboð barst
í vélar og tæki, sem síðan var dregið til
baka. Eignirnar munu því verða áfram í
eigu Kaupfélagsins og þessa dagana er
verið að ganga frá samningum við land-
búnaðarráðuneytið um það mál.“
227 milljón-
ir af al-
mannafé en
halda eign-
unum
ÞAÐ, SEM HÉR
hefur gerzt er í
stuttu máli það, að
Kaupfélag Borg-
fírðinga fær greidd-
ar 227 milljónir
króna af almannafé
en heldur eignun-
um, sem pening-
arnir voru greiddir fyrir. Þessar eignir
voru að vísu auglýstar til sölu en tilboðs-
frestur var 8 dagar - átta dagar. Það er
auðvitað alveg ljóst, að hér var um mála-
mynda auglýsingu að ræða. Það er ekki
hægt að búast við tilboðum í svo miklar
eignir með svo skömmum fyrirvara.
Nú er komið í ljós, að nefndin, sem
skv. reglum þáverandi landbúnaðarráð-
herra „skal láta leita eftir almennum til-
boðum í viðkomandi eignir“ var einungis
ráðgefandi nefnd, og að ekki hefur verið
tekið mikið tillit til sjónarmiða hennar.
Björn Arnórsson, hagfræðingur BSRB,
sem átti sæti í nefndinni, upplýsti hér í
blaðinu í gær, föstudag, að núverandi land-
búnaðarráðherra hafí tekið allar endanleg-
ar ákvarðanir. Björn Arnórsson segir m.a.:
„Við gagnrýndum tímasetningamar á út-
boðinu og lögðum mikla áherzlu á það,
sérstaklega með atvinnuuppbyggingu í
huga, að salan yrði mjög virk. Okkar af-
staða í því máli var mjög skýr. Eins héld-
um við þeirri skoðun okkar á lofti, að
Kaupfélagið ætti ekki að eiga þetta hús-
næði eftir sem áður. Það var alveg klár-
lega okkar afstaða allan tímann. En eins
og áður segir vorum það ekki við, sem
tókum þessar ákvarðanir, heldur var það
ráðherra, sem fékk málið í hendur með
öllum okkar athugasemdum.“
Hver eru svör Guðmundar Bjarnasonar
landbúnaðarráðherra við þessu? í Morgun-
blaðinu í gær, föstudag, svarar hann
spurningum um tímasetningu á auglýsingu
og tilboðsfresti með eftirfarandi hætti: „Ég
tók við málinu eftir að það hafði tafizt
nokkuð miðað við þá áætlun, sem menn
höfðu sett sér. Ég vildi ekkert vera að
breyta því og skoðaði það reyndar ekki,
heldur leit svo á, að rétt væri að fram-
kvæma þetta innan þess tímaramma, sem
um var talað.“ Hvers vegna var þessi
„áætlun“ svo heilög, að henni mátti ekki
breyta? Hvers vegna mátti tilboðsfrestur
ekki vera til 29. júní eða 29. júlí í stað
29. maf? Hveiju hefði það breytt fyrir
framgang úreldingar Mjólkursamlags
Borgfirðinga? Enda kemur í ljós, að ráð-
herrann „skoðaði það reyndar ekki“(!).
Um þá staðreynd, að Kaupfélag Borg-
fírðinga fær eignirnar afhentar á ný eftir
að hafa fengið 227 milljónir greiddar af
almannafé fyrir þær segir Guðmundur
Bjarnason landbúnaðarráðherra í samtali
við Morgunblaðið í gær, föstudag: „Það
var auðvitað rætt um það, hvort og þá
hvernig hægt væri að semja við Kaupfélag-
ið um greiðslu fyrir áframhaldandi afnot
af eigninni, úr því ekki tókst að selja hana.
Um þetta var þrefað fram eftir ári og
reyndar allt fram undir áramót, þegar loks
náðist endanlegt samkomulag. Mín skoðun
var sú, eftir að vera búinn að liggja mikið
yfir þessu, að þá yrðum við að ná því sam-
an. Ég hefði svo sem vel getað hugsað
mér, að það hefðu verið eitthvað hærri
tölur, sem hefðu farið þarna á milli og
studdist þá við þær hugmyndir, sem nefnd-
in var sjálf með, en niðurstaðan varð hins
vegar þessi.“
Eins og sjá má af þessum tilvitnunum
í svör landbúnaðarráðherra færir hann
í HVALFIRÐI
engin efnisleg rök fyrir þeirri ákvörðun
sinni að láta upphaflega tímaáætlun
standa um tilboðsfrest í hinar úreldu eign-
ir Mjólkursamlags Borgfírðinga, þrátt fyr-
ir ábendingar ráðgefandi nefndar skv.
upplýsingum hagfræðings BSRB um að
gerðar yrðu frekari tilraunir til að selja
eignirnar en þær að gefa mönnum 8 daga
frest á því að kanna möguleika á kaupum.
Guðmundur Bjamason færir heldur engin
efnisleg rök fyrir þeirri ákvörðun sinni að
afhenda Kaupfélagi Borgfirðinga eignirnar
aftur eftir að Kaupfélagið hafði fengið 227
milljónir króna af almannafé fyrir þær.
Er ekkert tilefni til þess, að Álþingi
íslendinga, sem setti lögin, sem þessar
athafnir byggjast á, taki þessa málsmeð-
ferð til umræðu? Er sjálfsagt mál, að ráðu-
neyti og ráðherra hagi sér með þessum
hætti? En svo er önnur hlið á þessu máli
og hún snýr að einkafyrirtækjum og jöfn-
um samkeppnisskilyrðum.
Morgunblaðið/RAX
I samkeppni
við einka-
fyrirtækin
með 227
milljónir af
almannafé
í GREIN UM
þetta mál, sem birt-
ist í viðskiptablaði
Morgunblaðsins sl.
fímmtudag, segir
svo: „Hvað núver-
andi nýtingu hús-
næðisins varðar,
fengust þær upp-
lýsingar hjá Þóri
Páli Guðjónssyni,
kaupfélagsstjóra Kaupfélags Borgfirðinga,
að ný not hefðu fundizt fyrir SA hluta
húsnæðisins. Þar færi fram móttaka á
mjólk frá bændum og neyzlumjólk væri
dreift í verzlanir á svæðinu þaðan. Þá
hefði áfengisframleiðsla þar verið aukin
og pizzugerð væri þar einnig til húsa.
Hann sagði, að nú væri verið að kanna í
framhaldinu, hvaða not væri frekar hægt
að hafa af húsnæðinu og sagði aðspurður
að meðal þeirra möguleika, sem verið
væri að kanna, væri framleiðsla á ávaxta-
söfum.“
Hér starfa a.m.k. tvö fyrirtæki í einka-
eign að framleiðslu á ávaxtasöfum, þ.e.
Sól hf. og Vífilfell hf. Sól hf., sem er braut-
ryðjandi á þessu sviði hér á landi, lenti í
miklum rekstrarerfíðleikum eins og kunn-
ugt er. Nýir eigendur tóku við rekstri fyrir-
tækisins og lögðu fram fé úr eigin vasa
til þess að endurreisa fyrirtækið og hafa
gert það með myndarskap. Það er sérstakt
rannsóknarefni út af fyrir sig, hver sam-
keppnisstaða þessara fyrirtækja hefur ver-
ið gagnvart hinum vernduðu fyrirtækjum
mjólkuriðnaðarins, sem hafa háð harða
samkeppni við einkafyrirtækin í fram-
leiðslu og sölu á þessum drykkjum.
Hitt fer ekki á milli mála, að nú er
unnið að undirbúningi að því að hefja fram-
leiðslu í samkeppni við Sól hf. og Vífílfell
hf. á ávaxtasöfum í húsnæði og kannski
að einhveiju leyti með tækjakosti, sem
búið er að greiða fyrir 227 milljónir af
almannafé og afhenda síðan eignirnar aft-
ur sömu aðilum. Með öðrum orðum hafa
væntanlegir samkeppnisaðilar 227 milljón
króna forskot á einkafyrirtækin. Hér er
um svo hrikalega mismunun að ræða, ef
af verður, að við það verður með engu
móti unað. Samtök atvinnulífsins hljóta
að taka hér til hendi og hefja baráttu fyr-
ir því, að mismunun á samkeppnisaðstöðu
af þessu tagi verði ekki að veruleika.
Stjórnmálamenn geta ekki með öðru orð-
inu tekið undir kröfur atvinnulífsins um
jöfun rekstrarskilyrða og samkeppnisað-
stöðu og horft þegjandi á, að það gerist,
sem nú er í undirbúningi í Borgarnesi.
í þessu máli var lagt upp með þá skyn-
samlegu ákvörðun að úrelda Mjólkursam-
lagið í Borgarnesi en framkvæmd málsins
er með þeim hætti, að það er af og frá,
að fulltrúar almannavaldsins, alþingis-
menn, geti látið þetta gerast án þess að
mótmælum verði hreyft. Á hvaða laga-
ákvæðum byggir Guðmundur Bjarnason
landbúnaðarráðherra þá ákvörðun sína að
láta eignir Mjólkursamlagsins ganga aftur
til Kaupfélagsins eftir að það hefur fengið
227 milljónir greiddar af almannafé? Og
úr því að lagaákvæði hafa verið misnotuð
með þessum hætti, hvað ætla þá alþingis-
menn að gera til þess að sá leikur verði
ekki endurtekinn? Um þetta segir Páll Kr.
Pálsson, forstjóri Sólar hf., í samtali við
Morgunblaðið í gær, föstudag: „Mér er
illa brugðið, ef forystumenn og þingmenn
Sjálfstæðisflokksins ætla að horfa á at-
burði sem þessa gerast án þess að ráðast
í breytingu á þeim lögum, sem skapa
mjólkuriðnaðinum svigrúm til að útiloka
aðra aðila frá samkeppni við sig og opna
þeim leið til að hefja ríkisstyrkta sam-
keppni í rekstri, sem á engan hátt tengist
mjólkurvinnslu.11
„Það, sem hér
hefur gerzt, er í
stuttu máli það,
að Kaupfélag
Borgfirðinga fær
greiddar 227
milljónir króna af
almannafé en
heldur eignunum,
sem peningarnir
voru greiddir fyr-
ir. Þessar eignir
voru að vísu aug-
lýstar til sölu en
tilboðsfrestur var
8 dagar - átta
dagar.“