Morgunblaðið - 25.02.1996, Blaðsíða 2

2 B SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ÞORRABLÓTIN í Skúla-
garði erú fjölmennustu
samkomurnar sem
haldnar eru í Keldu-
hverfi. Blótið sækir
ekki aðeins fólkið úr byggðarlag-
inu heldur einnig margt gesta.
Þeir koma sunnan úr Reykjavík,
frá Akureyri, Húsavík og sveitun-
um í kring. Þeirra fjölmennastir
eru brottfluttir Keldhverfmgar,
sem halda tryggð við sveitina sína.
Sumir þeirra koma ár eftir ár eins
og hann Kristján frá Hlíðargerði
sem hefur brugðið búi og dvelur
nú á heimili fyrir aldraða á Húsa-
vík. Og hún Þóra í Keldunesi sem
er löngu flutt suður til að vera
nálægt börnunum sínum. Þóra
kom með syni sínum, Jóni
Tryggva, sem hefur verið fasta-
gestur á þorrablótunum undanfar-
in ár og vill ekki fyrir nokkurn
mun missa af því. Jóhannes á Vík-
urblaðinu hefur nokkrum sinnum
mætt á blótið en hann þekkir vel
til í Hverfinu eftir að hafa verið
sex sumur í kaupamennsku hjá
föðursystur sinni á Fjöllum. í þess-
um hópi eru líka Axel og Birna
sem bjuggu í Ási en reka nú stórt
bú að Merkigili í Eyjafirði. Undir-
rituð skar sig nokkuð úr þessum
flokki því hún var komin til að
upplifa sitt fyrsta þorrablót á
ævinni.
Blótað í bragga
Menn muna fyrst eftir þorra-
blóti í Kelduhverfi í kringum 1940.
Var það haldið í Lindarbrekku,
sem var elsta gistheimili landsins.
Að sögn Kára Þórarinssonar í
Laufási, sem rámar í þennan at-
burð, var blótað í bragga sem til-
heyrði gistiheimilinu og þjónaði
sem vélargeymsla. Bragginn var
þiljaður að innan og með timbur-
gólfi svo hægt var að fá sér snún-
ing. Þá var líka sungið og haldnar
skemmtiræður og borðað það sem
við köllum nú þorramat en þótt
þá ósköp venjulegur matur; hangi-
kjöt, nýtt kjöt, sauðaspað, súrir
bringukollar, lundabaggar,
hrútspungar, súrt slátur, laufa-
brauð, flatbrauð og hlóðabakað
pottbrauð svo fátt eitt sé nefnt.
Sá siður að bera matinn fram
í trogum var þá ekki kominn til
sögunnar í Kelduhverfínu. Trog
höfðu fram að þessu helst verið
notuð til að mala í kindaskít sem
síðan var borinn á túnin. Höfum
við heyrt að einhveijir hafi seinna
reynt að gera þessi trog að fjöl-
notatækjum og þau verið hreinsuð
vandlega áður en þorrramaturinn
var borinn fram á þeim. Keldhverf-
ingar segja að slíkt hafi ekki tíðk-
ast í þeirra sveit enda hafí skíta-
trogin svokölluðu verið mun stærri
en matartrogin og því hentað illa
í þessu skyni.
Trog á fótum
Þorrablótin í Kelduhverfi, sem
nú eru haldin i myndarlegu félags-
heimili, Skúlagarði, hafa verið með
svipuðu sniði undanfarna áratugi.
Menn borðuðu sinn hefðbundna
þorramat og kneyfuðu brennivín
með. Eitt sem vakti athygli að-
komumanns var ný útfærsla á
trogunum sem maturinn er borinn
fram á. Þarna sáum við í fyrsta
skipti trog á fótum. Vegna þess
hve borðin í Skúlagarði eru mjó
er erfitt að koma trogunum ásamt
diskum og glösum fyrir á borðinu.
Því hafa nokkrir úrræðagóðir
Keldhverfíngar hannað og smíðað
trog á fótum. Þetta fannst okkur
vel til fundið fyrir nú utan hvað
það er miklu flottara að hafa trog-
in svona upphækkuð.
Svo við víkjum frá matnum og
að sjálfri skemmtidagskránni. Þá
er það venjan í Kelduhverfi að
Kvenfélagið og Búnaðarfélagið
skiptist á að halda blótið. Að þessu
sinni átti Búnaðarfélagið leik.
Byijuðu þeir á að bjóða menn vel-
komna en kynntu síðan þá nefnd-
armenn með vísum sem báru hit-
ann og þungann af blótinu. Einn
Keltar eða
Keldar?
í Kelduhverfí eru þorra-
blótin afar vinsælar
skemmtanir. Þar koma
menn saman og flytja
annála, vísur og eftir-
hermur, þar sem skop-
ast er miskunnarlaust
að náunganum. Hildur
Einarsdóttir var gest-
komandi á blótinu og
segir frá ýmsum uppá-
komum.
af öðrum stigu þeir upp á
sviðið, Jón í Garði, Frið-
geir í Hraunbrún, Þorvald-
ur í Ási, Sigurður á Tó-
vegg og Rúnar á Hóli og
fengu yfir sig kjarnyrtar
níðvísur.
Að sögn Þorfínns á Ing-
veldarstöðum, sem samdi
braginn, höfðu þeir nefnd-
armenn beðið um skítkast-
ið. Hann hafi orðið við
óskum þeirra þótt venjan
sé að semja um nefndar-
menn lofrollur. Til að bæta
um betur fengu þeir allir
á sig eina vísu í lokin sem
hljóðaði svona:
Um þá ekki Qalla meir,
engir stjömuflokkar
Upp til hópa eru þeir,
úrvals drullusokkar.
Þá var fluttur annáll þar sem
dregið var fram í dagsljósið það
helsta sem borið hafði fyrir í sveit-
inni undangengið ár og sett í
spaugilegan búning. Eins og venja
er með annála byijaði hann á lýs-
ingu á árferði. Því var um kennt
hvað veðrið hafði verið slæmt á
árinu að Árni á Meiðavöllum hafði
ekki gefið út sína veðurspá eins
og hann var vanur. Veðurguðirnir
höfðu því haft fullfijálsar hendur.
Skýringin á þessu er sú að Árni
hefur gert sér það til dundurs að
RÚMLEGA helmingur þeirra sem sækja þorrablótið í Kelduhverfi
er aðkomufólk, einkum brottfluttir Keldhverfingar, eins og þau
Birna Snorradóttir og Axel Yngvason sem búa nú að Merkigili í
Eyjafirði. Á móti þeim sitja bóndinn og hagyrðingurinn Tryggvi
Isaksson á Hóli og tengdadóttir hans, Hrönn Asgeirsdóttir.
menn sem skilja gamanið
í þeim. Það má þó geta
þess að meðal þeirra sem
þótti sjálfsagt að skjóta á
voru bændur sem höfðu
brugðið búi eða fækkað
við sig kindum. Um þá
samdi Tryggvi á Hóli
þessa vísu:
Gladdist við fækkun hann Guð-
mundur Bjarnason
glotti í kampinn og eygði nú þarna
von
að allt væri fengið með aflögðum
ærgildum
þótt aumingjans bændurnir glötuðu
manngildum.
Ljósm: Hildur Einarsdóttir.
MANSI í Kvistási þakkar hér Hlyni Bragasyni
fyrir ágætar eftirhermur.
spá í veðrið út frá því hvort mýsn-
ar grafi holur sínar sunnan eða
norðan í þúfurnar. Ef þær grafa
norðan megin verður tíðarfarið
með ágætum en grafi þær sunnan-
megin er ekki von á góðu.
Því má svo bæta við fyrir þá
sem eru vel að sér í músafræðum
að þetta er auðvitað tóm vitleysa
því mýsnar fara í sömu holurnar
ár eftir ár.
Það er ekki svo gott að ætla
að rekja innihald annála sem þess-
ara því þeir eru staðbundnir og
stundum eru það aðeins heima-
Keldhverfingar eiga góða
hagyrðinga sem hafa nýst
þeim vel við undirbúning
þorrablóta. Þar eru nú fremstir í
flokki Þorfinnur á Ingveldarstöð-
um og Tryggvi á Hóli. Var okkur
sagt að Tryggi hefði eitt sinn flutt
annálinn allan í bundnu máli og
sungið hann í kaupbæti.
Keldhverfingar allra
landa sameinist
Á milli atriða var fjöldasöngur
við harmonikkuundirleik Sigurðar
í Lyngási. Einnig var tækifærið
notað og auglýstar nokkrar bækur
til sölu. Eina þeirra átti einmitt
kona Sigurðar, Vigdís, sem fæddi
barn sitt á leiðinni til Húsavíkur
á síðastliðnu ári sem frægt er.
Hún átti í bókaflóðinu Handbók
um fæðingar á víðavangi, þar sem
hún mótmælir úreltu fyrirkomu-
lagi barnsfæðinga inni á stofnun-
um. Loks sté í pontu Jóhannes
Siguijónsson, ritstjóri Víkurblaðs-
ins, sem flutti heimamönnum
kveðju sína. Jóhannes dvaldi í sveit
í Kelduhverfi í nokkur sumur, eins
og áður segir, og hafði frá ýmsu
að segja af kynnum sínum af
Keldhverfingum. Mátti greina á
máli hans að honum þótti Keld-
hverfingar frekar góðir með sig.
Sjálfur á hann ættir sínar að rekja
í Kelduhverfíð og kvað byggðar-
lagið eiga mikil ítök í sér. Hvar
sem um málefni þess væri fjallað
sperrti hann eyrun. Hann sagðist
til dæmis hafa heyrt á dögunum
kenningu þess efnis, að hinir fornu
Keltar hafi í rauninni heitið Keldar
og séu uprunnir úr Kelduhverfí.
„Keltar eða Keldar lögðu á sínum
tíma undir sig megnið af Evrópu
og byggja afkomendur þeirra enn
þessi svæði, Frakkland, England
eða hvað þau nú heita þessi evr-
ópsku krummaskuð. Ef þessi
kenning reynist rétt, þá er auðvit-
að engin ástæða til að amast við
inngöngu í ESB, því með því erum
við einungis að sameina Keld-
hverfínga allra landa á ný,“ sagði
Jóhannes.
Var gerður góður rómur að
máli hans eins og öðrum dag-
skrárliðum. Menn hlógu sig mátt-
lausa á milli þess sem þeir reistu
sig við til að borða þorramatinn
sem var misjafnlega lystugur að
mati undirritaðrar eins og súrsuðu
selshreifarnir sem mynduðu eins
og olíubrák upp í munninum á
henni. Að sögn sessunautarins,
sem bauð upp á þetta ógeð, eru
þeir betri og matarmeiri en hend-
urnar svo maður lét sig hafa það
að borða nokkra bita. En hákarlinn
var lostæti með seyddu rúgbrauði.
í lokin var svo fluttur leikþátt-
ur. Form hans var fengið að láni
frá útvarpsþættinum Þriðja mann-
inum sem er á dagskrá Rásar tvö.
Þar ræða tveir menn við þriðja
mann um lífshlaup hans. í þessum
þætti var rætt við Mansa í Kvist-
ási, öðru nafni Harald Þórarins-
son, um það sem drifið hefur á
daga hans. Mansi er víða þekktur
en hann var fréttaritari útvarpsins
um langt skeið. Hlynur Bragason
fór með hlutverk Mansa. Náði
hann prýðilegum tökum á við-
fangsefninu sem fólst ekki síst í
því að ná sérstökum talanda
Mansa og því hvernig hann veltir
tóbaksdósinni og snýtuklútnum í
höndunum. En eftirhermulistin er
mér sagt að sé Keldhverfingum í
blóð borin. Gervið var fengið að
láni hjá Mansa sjálfum. Yrjótt
lopapeysa, derhúfa, tóbaksdós og
' rauðmunstraður klútur. Rúnar á
Hóli og Sigurður á Tóvegg voru
spyrlarnir.
Meðan verið var að rútta til
borðum svo menn gætu farið að
dansa var farið á stjá. Rákumst
við þá á einn Búnaðarfélags-
manna, Rúnar á Hóli, og þökkuð-
um honum góða skemmtun.
Spurðum við í leiðinni hvort væri
einhver munur á dagskrá Kvenfé-
lagsins og Búnaðarfélagsins á
þorrablótunum. Rúnar sagði það
ekki vera nema hvað það væri
alltaf bijálað veður þegar Kvenfé-
lagið héldi blótið! Svo brast ballið
á með kokknum, skottís, rælum,
völsum, vaggi og veltu. Hljóm-
sveitin Rafael frá Húsavík sá um
þessa fjölbreyttu danstónlist.
Þarna skemmtu menn sér til
klukkan að verða hálffjögur. Þá
gekk umsjónarmaður Skúlagarðs,
Magnea Einarsdóttir, eins og
verija hennar er eftir samkomur,
einn hring í kringum húsið til að
athuga hvort þar væru nokkrar
eftirlegukindur. Svo reyndist ekki
vera. Allir voru komnir til síns
heima, glaðir í sinni.