Morgunblaðið - 25.02.1996, Blaðsíða 8

8 B SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Ljósm. Kristinn Siguijónsson
KALMANSTUNGA, Langjökull í baksýn. Úr Landinu þínu.
MÁLVERK af Strút eftir Jón Stefánsson í eigu Leifs Sveinssonar.
Fáksferð í júlí 1968
eftir Leif Sveinsson
i..
HINN 19. júlí 1968 lögðum við
upp frá Völlum á Kjalamesi við
Guðmundur Pétursson hæstarrétt-
arlögmaður með þijá hesta til reiðar
hvor. Þetta var á sunnudagsmorgni
eins og þeir gerast fegurstir við
Faxaflóa. Aðalhópur Fáksfélaganna
hafði lagt af stað kl. 17 á föstudegi
og riðið í Möðruvelli í Kjós um kveld-
ið, en átti að vera kominn að Stóru-
Drageyri við Skorradalsvatn á laug-
ardaginn. Guðmundur var í landa-
merkjamáli í Borgarfirði á laugar-
deginum og gátum við því ekki lagt
af stað fyrr en þetta.
Við riðum sem leið lá yfir Svína-
skarð fram hjá Möðruvöllum norður
Reynivallaháls niður að Fossá. Við
vorum svo heppnir, að lágsjávað
var, þannig að við gátum riðið yfir
leirurnar í Hvalfírði og sparað okk-
ur þannig hálftíma reið. Komum
við að Ferstiklu um þrjúleytið, en
höfðum áður snætt í skála Olíufé-
lagsins hf. við Hvalstöðina. Veðrið
hélst óbreytt, steikjandi hiti og sól-
skin. Guðmundur hafði týnt derhúf-
unni sinni, en fékk nú lánaða húfu
hjá Andrési bróður sínum, er var á
ferð við Ferstiklu. Síðan héldum við
áfram yfír Geldingadraga í átt að
Skorradal, en vorum þá svo óheppn-
ir að mæta 25 Varðarrútum á hin-
um þrönga vegi, en þar var þá kom-
in hinárlega sumarferð Varðar. Tók
nú Guðmundur upp úr farteskinu
sínu pela einn, skoskan að ætt.
Dreyptum við aðeins á honum á
lækjarbakka einum, en riðum svo
áfram norður í Skorradal. Sáum við
nú til væntanlegra ferðafélaga okk-
ar á Stóru-Drageyri, en við ákváð-
um að riða áfram að Hvítárbakka,
þar sem föðursystir Guðmundar
bjó, Ragnheiður Magnúsdóttir,
ekkja Guðmundar Jónssonar bónda
þar og héraðshöfðingja. Sóttist okk-
ur ferðin vel yfir Hestháls, áðum á
Mannamótsflöt og minntumst að-
eins við þann skoska, því ég fullviss-
aði Guðmund um, að mín biði taska
á Hvítárbakka, þannig að ég gæti
endurgoldið höfðingsskap hans.
Komum við að Hvítárbakka kl.
23 og höfðum við þá riðið um 90
kílómetra á 14 tímum. En þess ber
að geta, að við höfðum riðið til Þing-
valla og til baka helgina áður, þann-
ig að hestar okkar voru í góðri þjálf-
un. Mikil var undrun okkar, er Ragn-
heiður húsfreyja leiddi okkur að
veisluborði með slíkum kræsingum,
að hæft hefði þjóðhöfðingjum. Við
spurðum hana, hveiju þetta sætti,
við hefðum ekki gert boð á undan
okkur. Hún sagðist hafa frétt það
neðan af hestamannamótinu á Fe-
ijukotsbökkum að verið gæti að tveir
frændur hennar væru væntanlegir
ríðandi að sunnan í dag. Er ekki að
orðlengja það, að við Guðmundur
Ljðsm. öjörp Jónsson
HRAUNFOSSAR, úr Landinu þínu.
gerðum matnum góð skil, enda
bæði svangir og þreyttir. Gestrisni
Hvítárbakkafólksins er svo kunn um
allt land, að þar ber engan bæ hærra.
En verr fór með töskuna mína góðu,
hún hafði óvart lent á Hvítárvöllum.
Hughreysti ég Guðmund með því,
að þeim mun seinna sem taskan
fyndist, þeim mun lengur myndi
innihald hennar endast. Tók hann
þá gleði sína aftur.
n.
Næsta morgun .sváfum við út,
en að áliðnu hádegi riðum við í veg
fyrir Fákshópinn, sem lagt hafði
af stað frá Stóru-Drageyri um
morguninn og var áfangastaður
þann daginn Hofsstaðir í Hálsa-
sveit. Eftir skamma reið komum
við að Varmalæk og krafðist Jakob
bóndi þess, að við kæmum inn í bæ
í kaffí, enginn ríðandi maður fengi
að fara þar um hlað án þess að
þiggja veitingar. Hestum okkar
sleppti hann í óslegið túnið. Ein-
stakur höfðingi Jakob. Fljótlega bar
jóreyk við himin, Fákur var að
koma. Þökkuðum við nú Jakobi fyr-
ir kaffið og riðum af stað, áleiðis
að hvammi einum skammt frá flug-
vellinum við Stóra-Kropp, en þar
beið matarbíll Fákshópsins. Við
smullum inn í hópinn eins og ekk-
ert hefði í skorist. Flestir gistu í
tjöldum á Hofsstöðum, en við Guð-
mundur fengum bílfar að Hvítár-
bakka og gistum enn hjá Ragnheiði
velgerðarkonu okkar. Daginn eftir
GREIN ARHÖFUNDUR
og Jarpur frá Hæli.
var riðið að Húsafelli með viðkomu
hjá Hraunfossum og þótti útlend-
ingum, er þar voru í skoðunarferð,
tilkomumikið að sjá allan hestahóp-
inn á bökkum Hvítár. Var nú sleg-
ið upp tjöldum að Húsafelli og enn
hélst blíðviðrið.
III.
Næsta dag fór verulegur hluti
Fákshópsins riðandi hringinn í
kringum Strút, en það er 938 metra
hár móbergstindur nokkru fyrir
innan Kalmanstungu. Er þetta
u.þ.b. sjö tíma ferð og einhver allra
skemmtilegasti útreiðartúr, sem
hægt er að hugsa sér. Hæfilega
langur og mjög góðir reiðvegir. Um
Strútinn kvað Sigurður Eiríksson
hagyrðingur, sem lengi var vinnu-
maður í Kalmanstungu:
Lyngs við bing á grænni grund
glingra og syng við stútinn
Þvinga eg slingan hófahund
hring í kringum Strútinn.
Höskuldur á Hofsstöðum slóst í
för með okkur þennan dag og er
mér efst í huga metnaður þeirra
gömlu mannanna, Þorláks Ottesens
og Höskuldar Eyjólfssonar, að hafa
jafnan forystu í ferðinni. Þeir þoldu
engan á undan sér.
IV.
Næsta dag var haldið suður
Kaldadal í Skógarhóla í Þingvalla-
sveit. Ég hafði aldrei farið Kalda-
dal, hvorki í bíl né ríðandi, og var
ég mjög 'spenntur fyrir þessum
áfanga og sannanlega varð Kaldi-
dalur mér ógleymanlegur í þessari
ferð. Kaldidalur liggur milli Oks og
Langjökuls og um hann liggur einn
af hæstu fjallvegum íslands, 727
metra yfir sjávarmáli. Langihrygg-
ur heitir þar sem Kaldadalsvegur
liggur hæst. Þar var nú 18 stiga
hiti og mikill snjór enn, þótt miður
júlí væri. Lögðu sumir Fáksfélag-
anna þar á ótemjur og létu þær
bijótast um í sköflunum. Töldu
sumir sig ná verstu hrekkjunum
úr þeim við umbrotin. Allt frá
bernsku hefur mér verið afar hug-
stætt ljóð Gríms Thomsens, Skúla-
skeið. Nú loks fékk ég tækifæri til
þess að líta vettvang þess augum.
Þannig segir í bókinni Landið okk-
ar:
„Á Kaldadal er Skúlaskeið, sem
löngum var talinn ejnhver stór-
grýttasti tröllavegur á íslandi. Þjóð-
saga ein hermir, að maður að nafni
Skúli hafi verið dæmdur til lífláts
á Alþingi. Hann gat flúið á síðustu
stundu, komst á bak hesti sínum,
sem var fljótari og þolnari en aðrir
hestar og enda þótt fjöldi manna
elti hann komst hann undan.
Hleypti hann reiðskjóta sínum á
flugferð á stórgrýtisurðina, sem
síðan heitir Skúlaskeið, og þar dró
sundur með honum og fjandmönn-
um hans. Þegar hesturinn hafði
runnið skeiðið á enda, féll hann
dauður niður af þreytu og mæði.“
Þannig lýkur Grímur Thomsen
kvæðinu:
Hann forðaði Skúla fári undan þungu,
§öri sjálfs síns hlífði klárinn miður,
og svo með blóðga leggi, brostin lungu
á bökkum Hvítár fjell hann dauður niður.
Sörli er heygður Húsafells í túni,
hneggjar þar við stall með öllum tygjum,
krapsar hrauna salla blakkurinn brúni -
bíður eftir vepm fjalla nýjum.
Ferðin sækist vel yfír Kaldadal,
brátt komum við að vegamótunum,
þar sem Uxahryggjavegur liggur
úr Lundareykjadal. Um þennan veg
var slík umferð hestafólks á Al-
þingshátíðina 1930, að það mátti
heita samfelld breiða af hestum frá
fremsta bæ í Lundareykjadal, Þver-
felli, í Bolabás. Nú styttist óðum í
Skógarhóla. Ég hafði verið undan-
reiðarmaður þennan dag og örugg-
lega riðið meira en þessa 65 kíló-
metra, sem leiðin er. En bót í máli
var að hestarnir vora nú komnir í
toppþjálfun.
V.
Daginn eftir var riðið frá Skógar-
hólum að Völlum og var nú á enda
liðin ógleymanleg vika, sem engan
skugga bar á, eilíft sólskin. Kvödd-
umst við Fáksfélagarnir með virkt-
um og hétum á okkur að fara aðra
ferð á næsta sumri.