Morgunblaðið - 27.02.1996, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 27. FEBRÚAR 1996 35
I
I
I
I
)
I
)
)
>
)
í
i
i
I
:
>
i?
»
»
»
CON
MURPHY
+ Con Murphy,
sáttasemjari
írska lýðveldisins,
fæddist 23. október
1923 í Lismire í
Kork á írlandi.
Hann lést á hjúkrun-
arheimilinu Our
Lady’s Hospice í
Dublin 17. desember
síðastliðinn. Kona
hans var Theresa
Murphy. Synir
þeirra eru Brendan
og Conn, og dæturn-
ar Deirdre og Aede-
en. Sú síðarnefnda
er gift foringja í
írska sjóhernum. Synir þeirra
eru Rory og Ciaran.
Útför hans fór fram frá
Kirkju heilagrar Theresu
þriðjudaginn 19. desember síð-
astliðinn.
MARGT á ég að þakka mínum góða
vini, Steindóri Steindórssyni frá
Hlöðum. Eitt af því eru kynni og
vinátta okkar Cons Murphy. Þeir
Steindór hittust fyrst á ráðstefnu í
Svisslandi árið 1962 og bundust
strax tryggðar- og vináttuböndum,
þótt álar Atlantshafsins skildu þá
að frá daglegum samskiptum. Stein-
dór heimsótti Con árið eftir og dvaldi
um nokkurt skeið hjá honum. Stein-
dór hefur aldrei getað iðjulaus verið
og því notaði hann tækifærið til
þess að kynna sér fióru Irlands og
naut þar dyggilegrar leiðsagnar vin-
ar síns. Bakgrunnur þeirra vinanna
var svipaður; báðir fæddust og ólust
upp í sveit, brutust áfram til mennta
þrátt fyrir þröngan kost, og urðu
virtir menn í sínu heimalandi. Islend-
ingar þekkja það hvílíkur fróðleiks-
og sagnabrunnur Steindór Stein-
dórsson er, þar er fáum við að jafna,
og Irar vissu slíkt hið sama um Con
Murphy. Þar fór maður með yfir-
burðaþekkingu á sögu sinnar þjóðar
og með fullkomið, meðfætt vald á
hinni fornu tungu írlands, gelísk-
unni, sem Bretar hafa að mestu
barið úr þjóðinni. Con eignaðist
fjölda vina hér á landi í áranna rás.
Mér ber skylda til að tilkynna þeim
fráfall þessa vinar okkar og leyfi
mér í leiðinni að segja frá ævi hans
í nokkrum orðum.
Con hét fullu nafni Cornelius
Murphy.-Hann fæddist og ólst upp á
22ja ekra bóndabæ í Lismire í Kant-
urksókn í Kork. Þar rann bændablóð
í æðum hans og bóndi var hann allt-
af í hjarta sínu, þótt örlögin skákuðu
honum til annarra starfa. Hann lauk
háskólaprófi með láði í landbúnaðar-
vísindum, með meistaragráðu í gerla-
og bakteríufræðum, og hóf feril sinn
sem menntaskólakennari. Fljótlega
var hann beðinn um að veita forystu
stórfelldu uppgræðsluátaki í dreifð-
um og fátækum byggðum Irlands.
Það var honum kærkomið verkefni
og í endurminningunni voru það
stærstu stundirnar í lífí hans er hann
sá grasið gróa í áður líflausu landi.
Andleg uppgræðsla var honum einnig
hugleikin. Það kom því af sjálfu sér
að hann varð brautryðjandi í fullorð-
insfræðslu, á þeim árum þegar land
hans var að vakna til lífsins og hrista
af sér hlekkina, eftir að hafa liðið
undir oki erlends valds um aldir.
Hann vissi að mennt er máttur og
að hver einstaklingur skiptir miklu
máli í fámennu og fátæku samfé-
lagi. Þetta mikilsverða framtak hans
vakti strax athygli fyrir hugkvæmni,
óvenjulegan dugnað, ákveðni en jafn-
framt hjartahlýju og samúð með þeim
sem minna máttu sín. Augu ráða-
manna beindust fljótt að þessum
unga og efnilega manni og hann var
fenginn til þess að byggja upp, ásamt
Lieutentant General MJ Costello, hið
mikla, írska sykurfyrirtæki og var
aðstoðarforstjóri þess. í því starfí var
hann ábyrgur fyrir ráðningu, þjálfun
og stjórn 4.000 starfsmanna. Þegar
MJ Costello lét af störfum vegna ald-
urs kaus Con að hverfa einnig frá
sykurfyrirtækinu. Hann tók þá að sér
stjórnarformennsku í fjölda fyrir-
tækja og stofnana, m.a.
írsku alþýðuskólahreyf-
ingunni. Árið 1969 voru
sett ný lög á Irlandi um
atvinnumál og stofnað
embætti opinbers sátta-
semjara. Það kom sem
af sjálfu sér að Con var
fyrstur manna skipaður
í það mikilvæga emb-
ætti. Því starfi gegndi
hann til ársins 1987 og
naut trausts og virðing-
ar allra aðila vinnu-
markaðarins og varð
brátt einn af kunnustu
írum sinnar samtíðar. Á
þessum tæpu tuttugu
árum hafði hann afskipti af 18.000
málum og talið er að hann hafí ekið
um 40.000 mílur á ári hveiju í starfí
sínu. Hann lét þess einu sinni getið
að ekkert væri heimilisföður eins
þungbært og að koma heim að kvöldi
og verða að segja eiginkonunni að
hann hefði enga vinnu eða peninga
til heimilishaldsins. Ég hygg að þetta
viðhorf hans hafí, ásamt meðfæddum
eiginleikum, stuðlað öðru fremur að
farsæld hans í þessu ábyrgðarmikla
hlutverki.
Con kynntist æðstu valdsmönn-
um; forsetum, forsætisráðherrum,
erkibiskupum og ambassadorum,
svo eitthvað sé nefnt, en hann var
trúr sínum innra manni, gleymdi
aldrei upprunanum og umgekkst háa
sem lága sem jafningja.
Árið 1981 lét Con loks langþráðan
draum rætast og kom til Islands til
að heimsækja vin sinn Steindór, en
þá voru liðin 19 ár frá þeirra fyrstu
kynnum. Með honum í för var kona
hans Theresa og sonur þeirra Conn,
þá 12 ára. Þess má gjarnan geta í
framhjáhlaupi að Conn yngri er um
þessar mundir að ná meistaragráðu
í bókmenntum og fornleifafræðum
við háskóla í Cambridge. Það féll í
hlut okkar hjóna að taka á móti fjöl-
skyldunni þar til Seindór kæmi suð-
ur nokkru seinna. Mér varð strax
ljóst að hér var á ferðinni einstakur
persónuleiki, þá þegar stórfróður um
land okkar og sögu, þyrstur í enn
meiri fróðleik, samhliða því að miðla
sjálfur stöðugt og óafvitandi fróðleik
til samferðamannanna, ótæmandi
sagnasjór og minnið ótrúlegt; írskur
Steindór. Þetta fyrsta sumar var
farið víða um land með írsku fjol-
skylduna og hrifning Cons var ein-
læg, en honum nægði ekki að drekka
í sig fegurðina, hann varð líka að
fá að heyra söguna. Hann var vel
lesinn í íslenskum fræðum, sérstak-
lega var honum Njála hugleikin og
minnisstæð. Hann þekkti vel til
tengsla þjóðanna frá fornu fari og
naut þess_ að koma á þá staði sem
tengjast Irum og írsku landnámi.
Con kom einnig hingað til lands
sumrin 1982, 1984, 1985, 1986,
1987, 1988, 1989 og 1994, ferðaðist
vítt og breitt og drakk í sig sögu
og sérkenni. Hann varð einlægur
Islandsvinur og vildi veg okkar Is-
lendinga sem mestan. Að loknu há-
skólaprófi dvaldi hann á sínum tíma
um skeið í Danmörku og lagði stund
á landbúnaðarfræði og lét sig ekki
muna um að læra dönskuna í leið-
inni. Dönskukunnátta hans gerði
honum kleift að ná undrafljótt tals-
verðum tökum á íslensku. Hann las
sér til gagns í íslenskum blöðum og
bókum og reyndi að tala íslensku
hvenær sem færi gafst, sem ekki
var alltaf svo auðvelt meðal okkar
tvítyngdu þjóðar, sem vill frekar æfa
sig í enskunni en örva útlendinga
til að fóta sig á okkar eigin máli.
Con hafði áhyggjur af framtíð ís-
lenskrar tungu og hafði þar í huga
örlög síns eigin móðurmáls, írskunn-
ar, sem aðeins örlítið brot írsku
þjóðarinnar skilur og talar. „Þið
megið gæta ykkar,“ sagði hann.
„Þið eruð þegar tvítungd og því er
hættan stöðugt fyrir hendi, áreiti
enskrar tungu gegnum nútíma
fjölmiðlun er slík, að ef þið haldið
ekki vöku ykkar, fer fyrir ykkur eins
og okkur írum, þið glatið þessum
mikla þjóðarauði og -arfi.“ Hann
kom þessum skoðunum sínum á
framfæri í Morgunblaðinu fyrir
nokkrum árum og allt fram til hinstu
stundar hafði hann uppi þessi viðvör-
unarorð. Þjóðin átti sannarlega hauk
í horni þar sem hann var. Vinátta
hans við okkur íslendinga var vel
kunn meðal íra og hann var við
mörg tækifæri fenginn til þess að
segja opinberlega frá landi okkar
og þjóð. Hann á stóran hlut í auk-
inni þekkingu íra á íslandi og ís-
lenskum málum. Áhugi Cons fyrir
íslandi stækkaði það í augum sam-
landa hans. Fólk hlustaði þegar hann
hóf upp raust sína.
Con var af kaþólsku bergi brotinn
og kirkjurækinn með afbrigðum.
Hann sótti messur í kaþólsku kirkj-
una hér í Reykjavík en einnig í öðr-
um íslenskum kirkjum. Eitt sinn eft-
ir helgihald á Jónsmessu í Viðeyjar-
kirkju, þar sem hann gekk til altaris
með brottfluttum Viðeyingum og
afkomendum þeirra, sneri hann sér
að mér, sýnilega mjög snortinn og
sagði: „Þið eruð jafn kaþólskir og
ég, hvað svo sem þið segist vera.“
Sumarið 1994 kom Con hingað í
sína síðustu íslandsför. Hann átti
við erfiðan sjúkdóm að stríða og vissi
hvert stefndi. Hann varð að sjá ís-
land enn einu sinni, hitta íslenska
vini sína og kveðja þá, sérstaklega
Steindór, og jafnframt koma enn
einu sinni heim til Hóla. Ganga þar
í helgidóminn, fá að Iíta og snerta
hina fornu altarisgripi frá kaþólskri
tíð, anda að sér sögunni og minnast
Jóns Arasonar sem hann dáði mikið.
Það var áhrifamikil stund og
ógleymanleg þegar þessi strangtrú-
aði kaþólikki kvaddi Hóla í hinsta
sinni.
Á bakaleiðinni var komið við hjá
Guðmundi L. Friðfinnssyni, skáld-
bónda á Egilsá í Norðurárdal í
Skagafirði. Guðmundur er einn
mesti ræktunarmaður íslands,
rammíslenskt skáld og sagnamaður.
Þótt Guðmundur sé um nírætt fann
Con í honum hið unga ísland, síkvik-
an, síungan ræktunarmann og eld-
heitan hugsjónamann sem fært hef-
ur þjóð sinni þjóðleg, söguleg verð-
mæti sem verða lesin meðan íslensk
tunga verður töluð. Þetta var maður
sem írski bóndasonurinn dáði. í
skógarlundum Egilsárbóndans and-
aði hann að sér þeim ilmi sem fyllti
hann enn frekari trú á framtíð lands
og þjóðar. Hann fór þaðan sæll og
glaður og minntist þess sérstaklega
að Conn sonur hans hafði unnið
nokkur sumur hjá Skógræktarfélagi
Reykjavíkur og tekið þátt í íslensku
ræktunarstarfi.
Con kvaddi þennan heim einnig
sæll og glaður. „Ég er hamingjusam-
ur maður, það máttu vita. Eg hefi
haft ánægju af störfum mínum, ég
á yndislega fjölskyldu og Guð hefur
verið mér góður,“ sagði hann við
blaðamann skömmu fyrir andlát sitt
17. desember sl. Síðan sagði hann
blaðamanninum frá sínum 35 ferð-
um til Lourdes í Frakklandi, en
þangað fór hann árlega sem sjálf-
boðaliði til þess að hjálpa þeim sem
leituðu þar lækninga. Hann minntist
þess við blaðamanninn þegar hann
sá 40 þýsk börn sem héldu hvert i
annars bak á göngu sinni við heilsu-
brunnana. Þau voru öll blind. Hinr
tilfinningaríki maður komst við !
minningunni og sagði blaðamannin-
um að í hvert sinn sem hann minnt-
ist þessarar sjónar kæmi þakklæti í
hugann fyrir eigin fjölskyldu.
I mínum huga ríkir einlægt þakk-
læti fyrir að hafa átt þennan mann
að vini. Við erum alltaf að læra í
lífinu og sumir kenna okkur sam-
ferðamönnunum meira en aðrir. Con
Murphy var mikill kennari á mann-
leg gildi. Hann var mikill að vexti
og vallarsýn, en hann var fyrst og
fremst mikill og sannur maður.
í síðasta samtali okkar í síma bað
hann mig fyrir kveðju til vina sinna
hérlendis og bað fyrir landi og þjóð.
Mér er ljúft að verða við þessari síð-
ustu ósk þessa mæta manns og
mikla íslandsvinar. Það er bjart yfír
minningu hans. Ég veit ég mæli
fyrir mun allra þeirra íslendinga sem
kynntust Con Murphy þegar ég færi
fjölskyldu hans samúðarkveðjur og
bið þeim öllum blessunar.
Orlygur Hálfdanarson.
t
Elskuleg móðir okkar,
SVAVA JÓNSDÓTTIR
frá Snartartungu,
lést 23. febrúar á hjúkrunarheimilinu Sunnuhlíð, Kópavogi.
Börn og tengdabörn.
t
Ástkær eiginkona mín, móðir og frænka,
GUÐRÚN JÓNSDÓTTIR,
Sandvfk,
Eyrarbakka,
lést í Sjúkrahúsi Suðurlands að morgni mánudagsins 26. febrúar.
Ólafur Gíslason, Sigrún Guðmundsdóttir,
Gfslína Sólrún Jónatansdóttir.
t
Faðir okkar,
ÞÓRARINN SIGMUNDSSON
mjólkurfræðingur,
Glóru,
Hraungerðishreppi,
lést að Ljósheimum á Selfossi, sunnudaginn 25. febrúar.
Fyrir hönd annarra vandamanna,
Guðrún S. Þórarinsdóttir,
Björn Þórarinsson,
Kristín Þórarinsdóttir,
ÓlafurS. Þórarinsson.
t
BJÖRN BJARNARSON
fv. ráðunautur
hjá Búnaðarfélagi íslands,
Hagamel 34,
lést sunnudaginn 25. febrúar.
Rita Bjarnarson,
Ella B. Bjarnarson, Helgi Torfason,
Sigrún Bjarnarson, Magnús B. Eyþórsson,
Jón Bjarnarson, Guðrún S. Karlsdóttir
og barnabörn.
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengda
faðir, afi og langafi,
SIGURGEIR FRIÐRIKSSON
bifreiðasmiður,
Holtagerði 52,
sem andaðist á heimili sínu 15. febr-
úar, verður jarðsunginn frá Fossvogs-
kirkju fimmtudaginn 29. febrúar
kl. 13.30.
Þeim sem vilja minnast hans er bent á
hjúkrunarþjónustu Karitas (sími 551-5606).
Lilja Vigfúsdóttir,
Steinunn Sigurgeirsdóttir, Sigurberg Einarsson,
Dröfn Sigurgeirsdóttir,
Bryndfs Sigurgeirsdóttir,
Geir Hafsteinn Sigurgeirsson,
Hreinn Sigurgeirsson,
Rut Sigurgeirsdóttir,
Jón Björn Sigurgeirsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Helgi Ólafsson,
Hrafnkeli H. Kristjánsson,
Gunnhildur Ólafsdóttir,
Sesselja Jónsdóttir,
Jens Arason,
Guðmunda Sigfúsdóttir,
t
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar,
tengdamóðir, amma og langamma,
ANNA RÓSA ÁRNADÓTTIR,
Hringbraut 75,
Hafnarfirði,
verður jarðsungin frá Þjóðkirkjunni í
Hafnarfirði, fimmtudaginn 29. febrúar
kl. 13.30.
Ketill Eyjólfsson,
Sigurður Steinar Ketilsson, Sólveig Baldursdóttir,
Helga Eyberg Ketilsdóttir, Torfi Kristinsson,
Guðrún Eyberg Ketilsdóttir, Sæmundur Árnason,
barnabörn og barnabarnabörn.