Morgunblaðið - 01.03.1996, Blaðsíða 25

ferðadaúar
t miobæ
hafnarfirði
ferðakynningar
föstudag kl. 16 - 18
og laugardag kl. 13-16

M IÐBÆR
Samviiwiiferðir-Laiidsyii
ferðagetraun
ferð fyrir tvo til oslóar
vinningurinn er dreginn út á laugardeginum kl. 1S. 30
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 1. MARZ 1996 25
LISTIR
Jean Valjean í seinna stríði
KVIKMYNPIR
Bíóborgin
VESALINGARNIR
(„Les Miserables“) ★ ★ V4
Leikstjóri, handritshöfundur (byggt.
á skáldsögu Victors Hugo) og kvik-
myndatökustjóri Claude Lelouch.
Tónlist Francis Lai. Aðalleikendur
Jean-Paul Belmondo, Michel Bouj-
enah, Alessandra Martines, Clement-
ine Celarie, Annie Girardot, Philippe
Leotard, Philippe Khorsand/Robert
Hossein, Jean Marais. Frakkland
1995.
NÝJASTA myndin gerð eftir
Vesalingum Victors Hugo er aðeins
lauslega byggð á þessu sígilda lista-
verki. Lelouch lætur gammirín geisa
undir áhrifum frá skáldjöfrinum og
má frekar líta á mynd hans sem
virðingarvott við höfundinn en end-
ursögn. Aðdáendur bókarinnar eru
örugglega ekki allir jafn sælir með
útkomuna. Söguhetjan, Jean Val-
jean, og öll þrautagangan í ævi-
langri baráttu hans við óréttlætið í
henni veröld, á örugglega vísan
sess í bijóstum flestra þeirra sem
hafa kynnst henni. Þá muna örugg-
lega margir snilldarleik Jean Gabins
í einni af mýmörgum kvikmynda-
gerðum sögunnar, þar sem þessi
franski stórleikari fór á kostum -
og er hinn eini sanni Valjean í hug-
um margi-a.
Lelouch færir meginatburðarás-
ina fram um hálfa aðra öld, frá tím-
um frönsku byltingarinnar til seinni
stríðsáranna. Enda spurning hvort
mannkynið hefur upplifað vesalli
tíma. Myndin hefst aldamótaárið
1900. Muskulegur og gagnslítill
inngangur kynnir til sögunnar bil-
stjórann Henri Fortin (Jean-Paul
Belmondo), sem er saklaus dæmdur
fyrir morð og lætur lífið í fangelsi.
A meðan vex og dafnar sonurinn
Roger (Belmondo) og verður frægur
hnefaleikamaður, en móðir hans
ræður sér bana, södd lífdaga. Vesal-
ingarnir fer síðan í gang árið 1939.
Roger er hættur í hringnum og
rekur flutningabíl. Til hans leita
hjón í vandræðum, lögfræðingurinn
Andre Ziman (Michel Bujenah) og
ballerínan Elise (Alessandra Mart-
ines), kona hans. Hann er gyðingur
og þau hundelt af Þjóðveijum og
sættist Roger á að flytja þ_au að
svissnesku landamærunum. Á leið-
inni les Ziman honum Vesalingana.
Nú er ökuþórinn kominn í svipað
hlutskipti og sögupersóna bókar-
innar, er tekinn til fanga af útsend-
urum nasista, pyntaður og kvalinn,
en sleppur og gerist atkvæðamikill
í andspyrnuhreyfingunni til striðs-
loka. En skuggi fortíðarinnar fylgir
honum eftir.
Sagan endurtekur sig, segir Le-
louch, manneskjan fórnarlamb
ójafnaðar á öllum tímum. Hann
undirstrikar það enn frekar með
því að nota Belmondo í leikna kafla
beint af síðum bókarinnar undir
lestrinum og ennfrekar með því að
kynna „annan Valjean", í góðri hlið-
arsögunni af gyðingnum Ziman.
Hann fær hæli hjá góðhjörtuðum
bændahjónum (mjög vel leiknum
af Philippe Leotard og Annie Gir-
ardot), kona hans lendir hinsvegar
sem afþreying stríðsmönnum Þriðja
ríkisins á austurvígstöðvunum en
dóttir þeirra fær hæli í klaustri fyr-
ir tilstilli Rogers. Ágirndin og for-
dómarnir eitra óbreytt bændafólkið
og vera Zimans kallar fram í þeim
það besta og versta. Þáttur þeirra
er sá besti í þessari óhóflega
(þriggja tíma) löngu mynd, sem á
köflum lekur niður í langloku. Þetta
á einkum við þann hluta er Roger
starfar með andspyrnunni, þær lýs-
ingar eru andlitlar og óspennandi.
Vesalingarnir eru full oft á hálfum
hraða á milli góðra spretta. Lelouch
nær heldur ekki að skapa umtals-
verð tengsl né samúð með persón-
unurn, síst sjálfum Valjean. Þar
bætir eintóna leikur gamla, góða
Jean-Pauls ekki úr skák. Hann var
aldrei mikill leikari blessaður, öllu
frekar stofnun og engum líkur í
harðjaxla-, skúrka- og pilsaveiðara-
hlutverkum sjöunda og áttunda ára-
tugarins. Nú er hann grár, latur
og góðlátlegur og vekur þrátt fyrir
fróman vilja lítil viðbrögð, líkt og
myndin í heild.
Sæbjörn Valdimarsson
Bútasaums-
teppi í
Hornstofu
í HORNSTOFU Heimilisiðnað-
arfélags íslands, Laufásvegi 2,
verða sýnd bútasaumsteppi, dúk-
ar o.fl. helgina 2.-3. mars næst-
komandi. Hlutirnir eru unnir af
Ingibjörgu Guðjónsdóttur og Þór-
dísi Björnsdóttur frá Akranesi.
Munu þær vera á staðnum báða
dagana og vinna við gerð búta-
saumsteppa.
Heimilisiðnaðarfélag Islands
hefur boðið upp á aðstöðu í Horn-
stofu fyrir handverksfólk og er
þessi sýningu liður í því. Þar get-
ur handverksfólk sýnt vörur sínar
og jafnframt setið við vinnu á
sama tíma.
Sýningin er opin laugardag kl.
10-18 og sunnudag kl. 13-18.
Sigurjón Jóhannsson
Persónulegar
minningar
Lúðrahljómur
í Ráðhúsinu
LÚÐRASVEITATÓNLEIKAR verða í
Ráðhúsi Reykjavíkur laugardaginn 2.
mars kl. 16. Þar munu Lúðrasveitin
Svanur, Lúðrasveit verkalýðsins og
Skólahljómsveit Kópavogs hittast og
spila fyrir gesti og gangandi.
Alls koma við sögu á tónleikunum
um 110 hljóðfæraleikarar. Hver sveit
fyrir sig leikur nokkur lög. Um Ráð-
húsið munu þannig hljóma ýmis ís-
lensk og erlend verk og fluttir verða
nokkrir hefðbundnir marsar. Kynnir
á tónleikunum verður Eggert Jónas-
son.
Stjórnendur sveitanna eru Harald-
ur Ámi Haraldsson, Tryggvi M.
Baldvinsson og Össur Geirsson.
Aðgangur að tónleikunum er
ókeypis.
MYNPUST
Gallcrí Fold
VATNSLITAMYNDIR
Sigurjón Jóhannsson. Opið mánud.-
laugard. 10-18 og sunnud. 14-18 til
10. mars. Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ þarf ekki að hafa lifað langan
aldur til að æskan fái á sig sérstakan
ljóma endurminninganna, þegar allt
var fallegt og fínt, alltaf gott veður
og aldrei neinar misfellur á mannlíf-
inu.
Listir í öllum miðlum hafa leitað á
þennan vettvang og kosið að takast
á við slíkar minningar og þann grunn
raunveruleikans, sem þær byggja á.
Leiklist og bókmenntir hafa ef til vill
öðrum listgreinum fremur talið slík
viðfangsefni fyrirhafnarinnar virði,
en í myndlistinni hafa listamenn oft
hikað við, og jafnvel talið slík mynd-
efni gamaldags og klisjukennd.
Svo þarf þó alls ekki að vera -
það ræðst eingöngu af gæðum listar-
innar.
Siguijón Jóhannsson skapaði sér
fyrst nafn í myndlistinni sem einn af
upphafsmönnum Súm-hópsins fyrir
um þremur áratugum, en hefur um
langt skeið verið einn fremsti leik-
myndahönnuður í íslensku leikhúsi. í
málverkinu hefur hann hin síðari ár
leitað á mið endurminninganna, og
hefur þá einkum málað vatnslita-
myndir frá æskuárunum á Siglufirði.
Sá myndheimur sem Siguijón
skapar hér er settur saman í ljúfum
roða þess sem eitt sinn var, og verður
í meðförum listamannsins bæði þétt-
skipaður, litsterkur og glæsilegur.
Fyrir nokkrum árum gerði lista-
maðurinn fyrst og fremst staðar-
myndir út frá þessum minningum, en
nú hefur flöturinn fyllst af fólki.
Mest áberandi myndsviðin eru frá
síldarplaninu, þar sem ægir saman
athafnasömum síldarstúlkum, verk-
lausum athafnamönnum og æsku
bæjarins, sem alltaf fylgist með og
bíður þess eins að fá að taka til hend-
inni. Ándstæða þeirrar miklu hreyf-
ingar frnnst svo í myndum af sunnu-
dagaferðum út úr bænum, í skógar-
kjarr og lyngmóa eða upp til íjalla,
þar sem allir sitja prúðir í sínu fín-
asta pússi og þiggja kaffí og með því.
Þessir tveir heimar falla afar vel
saman, enda tvær hliðar á sömu til-
verunni; hér er komið sama fólkið við
ólíkar aðstæður. Þó er ef til vill rétt-
ara að tala um persónugervinga en
fólk, því engin andlit fyigja þessum
verum. Samt má greina með skýrum
hætti þjóðfélagsstöðu þeirra út frá
fatnaði og stellingum, einkum á síld-
arplaninu, þar sem mannvirðingar (og
þar með stéttaskipting) eru skýrt
fram settar.
Siguijón hefur tamið sér afar vönd-
uð vinnubrögð með vatnslitunum, þar
sem glöggt má sjá þá þolinmæði og
alúð, sem hefur farið í verkið. Hver
mynd er marglögð litum, þannig að
í fletinum mótast áberandi dýpt og
formskyn, og skýr imyndin sem til
verður minnir eilítið á leikmyndagerð,
umgjörð þess lífs sem verður til í flet-
inum.
Samlíking fólksins við það sem ger-
ist í verkum Karólínu Lárusdóttur er
augljós. Hér er þó ekki að finna sama
umkomuleysið sem oft einkennir per-
sónur hennar, heldur má öllu fremur
tala um styrk þessara ímynda og
sjálfsöryggi í sínu umhverfí, þar sem
hver hefúr sitt hlutverk, sem tiiveran
og minningin hefur markað þeim.
Það er ekki oft sem listamenn ná
að halda þessum þáttum í jafn góðu
jafnvægi og Siguijón gerir í þessum
myndum; klisjan víkur fyrir persónu-
legri sýn á það sem eitt sinn var, og
kemst hér ágætlega til skila.
Eiríkur Þorláksson
Olaf Cunnarsson
í leikgerð
Þórunnar Sigurbardóttur
FRUMSYNING I KVÖLD
uppselt
Tónlist: Hjálmar H. Ragnarsson. Lýsingarhöfundur: Elfar Bjarnason.
Búningar: Helga I. Stefánsdóttir. Leikmynd: Gretar Reynisson. Leikstjórn: Þórhallur Slgurbsson
ÞJOÐLEIKHUSIÐ
Sími 551 1200