Morgunblaðið - 02.03.1996, Blaðsíða 44

44 LAUGARDAGUR 2. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
KARL
SÆMUNDARSON
+ Karl Sæmund-
arson hús-
gagnasmíðameist-
ari fæddist 15. júlí
1919 að Krakavöll-
um í Fljótum og ólst
þar upp. Hann lést
á Sjúkrahúsinu á
Siglufirði 20. febr-
úar síðastliðinn og
fór útförin fram frá
Hjailakirkju 29.
febrúar.
Angar reyrinn ilmar björk,
andar á kinnar ijóðar.
Hér eru engin eyktamörk,
allar stundir góðar.
Þessa vísu gerði Karl bróðir minn,
þegar hann var skálavörður í Þórs-
mörk. Karl eða Kalli, eins og ég og
flestir kölluðu hann var mikill aðdá-
andi blóma og gróðurs. Hann, Jón
bróðir og Sæmundur fósturbróðir
okkar, hjálpuðust að, við að koma
upp skrúðgarði á Krakavöllum, sem
mér var eignaður, ég gerði þó minnst
af þvi að koma honum
upp, nema að ráðskast.
Síðar þegar Kalli var
búinn að koma upp húsi
að Hófgerði 14 í Kópa-
vogi, gerði hann þar
stóran garð og sér-
stakan, hann lét stór-
grýtið vera, en lét blóm
og annan gróður á milli.
Seinna seldi hann Hóf-
gerði 14 og hafði ekki
aðstöðu til ræktunar,
eftir það. Ég var stóra
systir, 8 árum eldri en
Kalli, sem var næstur
mér, af þeim sem lifðu,
tvíburar fæddir 1913
dóu nokkurra daga gamlir, bræður
mínir dáðu stóru systur og fannst
hún geta allt, og vildu allt fyrir hana
gera. Nú er Kalli fyrstur okkar til
að kveðja þennan heim.
Kalli var mjög bráðger, þegar
hann var á þriðja ári tók pabbi hann
oft til sín á morgnana, svo að
mamma gæti sofið, því hann vakn-
aði snemma. Pabbi klippti út stafi
MINNINGAR
úr blöðum og spilaði við Kalla með
þeim, þá lærði hann að þekkja þá
svo nefndi pabbi þá og kvað að og
strákur tók það eftir honum, pabbi
æfði hann líka í að kveða að orðum
sem pabbi stafaði, áður en varði var
Kalli orðinn læs. Eitt sinn þegar
þeir voru úti saman segir pabbi gijót,
en strákur segir steinn, skildi mein-
inguna, en hefur fundist steinn og
gijót vera það sama.
Hann var líka mjög söngvinn og
tónelskur, gat spilað á allt sem hægt
var að ná tónum úr, meira að segja
á sög sem hljómar líkt og havaígít-
ar. Hann átti litla einfalda harmon-
íku sem hann spilaði mikið á sér og
öðrum til ánægju.
Kalli fór ekki í langskólanám, en
lauk námi í héraðsskóla, gagnfræða-
skóla, og iðnskóla. Kalli var svo glað-
ur og léttlyndur, að ef unglingar í
ættinni voru eitthvað niðurdregnir,
var þeim komið til Kalla þar hresst-
ust þeir fljótt. Hann var líka vel
hagmæltur, en mjög lítið hefur
geymst af ljóðum hans, voru ekki
skrifuð niður. Einnig var hann mjög
laginn í höndunum, og sérstaklega
vandvirkur. Ég á skartgripi, sem
hann gerði úr beini.
Einnig var Kalli góður kennari,
þó að hann hefði ekki lært kennslu.
Veturinn 1941-42 kenndi hann fyr-
ir Bamaskóla Siglufjarðar börnum
á Úlfs-Dölum og Siglunesi, til þess
að þau gætu lært heima hjá sér, en
komið í próf til Siglufjarðar, þau
stóðu sig ágætlega og minntust
Kalla lengi.
10. október 1941 kvæntist Kalli
Katrínu Gamalíelsdóttur, þau voru
þremenningar. Katrín var ein af
bestu konum sem ég hef þekkt. Þau
eignuðust 6 börn. Veturinn sem
Kalli var að kenna var Katrín hjá
frændfólki á Siglufirði, svo stofnuðu
þau heimili á Siglufirði, þar fæddust
allar dæturnar, en synimir fyrir
sunnan.
Á meðan þau voru á Siglufirði tók
Kalli mikinn þátt í félagslífi, bæði
söng og ýmsum félögum. Svo fluttu
þau suður, fyrst til Reykjavíkur, en
áttu lengst heima í Hófgerði 14 í
Kópavogi.
Kaili lærði húsgagnasmíði, en fékk
frí að sumrinu til þess að stunda
arðbærari vinnu. Kalli þráði alltaf að
komast upp úr fátæktarbaslinu, og
vann allskonar ólíklegustu störf. Eitt
sinn fór hann á matreiðslunámskeið
og vann við matreiðslu á Fossunum
í utanlandssiglingum, ekki varð hann
þó ríkur af þessum störfum.
Kalli var skálavörður í Þórsmörk,
síðar umsjónarmaður orlofshúsa í
Ölfusborgum, þessi störf held ég að
honum hafi líkað best. Hann var
félagslyndur og naut þess að vera
með fólki, hafði kvöldvökur með því
og ýmislegt til skemmtunar.
Þann 11. apríl 1980 andaðist
Katrín eftir löng og ströng veikindi,
hún var alltaf sama hetjan, til hinstu
stundar. Hennar var sárt saknað.
Allra síðustu starfsár Kalla, vann
hann við Ljósafossvirkjun, þar
kynntist hann ekkju á svipuðum aldri
og hann, hún vann við matseld, hafði
verið gift starfsmanni þarna, og bjó
í starfsmannahúsi, hún heitir Irma
Geirsson, er þýsk, en fluttist ung til
íslands. Kalli varð sambýlismaður
hennar, hún reyndist Kalla mjög
vel. Hún lifir hann.
Þegar Kalli var fyrir sunnan sagði
hann alltaf „heima á Siglufirði", eða
„heim til Siglufjarðar", þar varð líka
hans síðasta dvöl, á sjúkrahúsi Siglu-
fjarðar í umsjá Maríu dóttur sinnar
og Hersteins manns hennar, sem
hafa fylgst með honum daglega.
Margs er að minnast frá langri
ævi, einkum þó frá bernsku og
æskuárum okkar á Krakavöllum.
Huprinn þangað þenkir lengi,
er þeirra fógur æskan bjó.
(Sigurður Breiðprð.)
Minningin lifir.
Magna systir.
MARÍA
ÁSMUNDSDÓTTIR
+ María Ásmunds-
dóttir fæddist á
Krossum í Staðar-
sveit 27. mars 1898.
Hún lést á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur,
deild E-63 á Heilsu-
verndarstöðinni, 10.
febrúar síðastliðinn
og fór útför hennar
fram frá Neskirkju
16. febrúar.
AÐ LEIÐARLOKUM
er mér ljúft að minnast
þessarar ágætu konu
og listamanns sem var
tengdamóðir mín. Mér
hefur að undanförnu gefíst tóm til
að skoða nokkuð í huga mér lífs-
hlaup hennar og gera mér grein
fyrir skapgerðarþáttum og sterkum
tilfinningum hennar til fortíðarinnar.
Hún var ákaflega styrkur per-
sónuleiki, eins og bjarg sem ekkert
fékk bifað í umróti lífsins. Hennar
ákvarðanir voru ígrundaðar og þeim
varð heldur ekki breytt. Það er ekki
auðvelt fyrir nútímafólk að setja sig
inn í þá þolinmæði, einbeitni og vilja-
styrk sem þurfti til að koma þeim
kynslóðum, sem María tilheyrði, til
sinna takmarka í lífinu.
Rétt fyrir andlát hennar var haldin
sýning á iðju hennar og list. Einkum
því sem var handunnið og bróderað.
Að hennar óskum voru einnig sýndir
nokkrir munir sem báru
vitni um handsnilli
hennar foreldra og nán-
ustu ættingja. Ég veit
ekki hvort okkur hinum
í fjölskyldunni var það
ljóst að hún var að
minna okkur á þá arf-
leifð sem hún hafði hlot-
ið, en að hún var fyrsti
ættliðurinn sem átti
þess kost að gera sér
heildstætt lífsstarf úr
myndlist.
Það var ekki auðvelt
á fyrstu árum þessarar
aldar fyrir ungling að
bijóta sér leíð til mennta
í þeirri grein listar sem hugur stóð
til. Eins og fyrr sagði var hún alin
upp við að hennar nánustu sýndu
ótrúlega fæmi í heimilisiðnaði. Faðir
hennar var völundarsmiður og jafn-
vígur á tré sem jám, smíðaði jöfnum
höndum og steypti málma. Öll amboð
af tré vom hans smíð, reipi, hagldir
og mottur. Móðir Maríu og móð-
ursystir og nafna ófu salúnsvefnað
og spjaldvefnað og lituðu sjálfar ull-
arband og gat að líta handbragð alls
þessa fólks á sýningunni.
Sköpunarþörf Maríu og listfengi
var svo mikið að hún varð að finna
því farveg og þróunarleið. Það var
ekki um margar leiðir að velja fyrir
unga stúlku á afskekktum stað. Vilj-
inn var mikill og stuðningur ætt-
Mmningargreinar
og aðrar greinar
FRÁ ÁRAMÓTUM til 15. febr-
úar sl. birti Morgunblaðið 890
minnirigargreinar um 235 ein-
staklinga. Ef miðað er við síðu-
fjölda var hér um að ræða 155
síður í blaðinu á þessum tíma. í
janúar sl. var pappírskostnaður
Morgunblaðsins rúmlega 50%
hærri en á sama tíma á árinu
1995. Er þetta í samræmi við
gífurlega hækkun á dagblaða-
pappír um allan heim á undan-
fömum misserum. Dagblöð víða
um lönd hafa brugðizt við mikl-
um verðhækkunum á pappír með
ýmsu móti m.a. með því að stytta
texta, minnka spássíur o.fl.
Af þessum sökum og vegna
mikillar fjölgunar aðsendra
greina og minningargreina er
óhjákvæmilegt fyrir Morgun-
blaðið að takmarka nokkuð það
rými i blaðinu, sem gengur til
birtingar bæði á minningargrein-
um og almennum aðsendum
greinum. Ritstjórn Morgunblaðs-
ins væntir þess, að lesendur sýni
þessu skilning enda er um hóf-
sama takmörkun á lengd greina
að ræða.
Framvegis verður við það mið-
að, að um látinn einstakling birt-
ist ein uppistöðugrein af hæfi-
legri lengd en lengd annarra
greina um sama einstakling er
miðuð við 2.200 tölvuslög eða
um 25 dálksentimetra í blaðinu.
í mörgum tilvikum er samráð
milli aðstandenda um skrif minn-
ingargreina og væntir Morgun-
blaðið þess, að þeir sjái sér fært
að haga því samráði á þann veg,
að blaðínu berist einungis ein
megingrein um hinn látna.
Jafnframt verður hámarks-
Iengd almennra aðsendra greina
6.000 tölvuslög en hingað til
hefur verið miðað við 8.000 slög.
ingja hennar var ótrauður. Jafn-
framt störfum við búið sótti hún fjöl-
mörg námskeið í hannyrðum af öllu
tagi. Til þess gafst helst tími á vetr-
um og voru þau ferðalög ekki auð-
veld og jafnvel hættuleg. Komst hún
í mannraunir á þessum ferðalögum
sínum. Sumrin voru nýtt til að vinna
fyrir náminu og efninu og þótti hún
forkur duglegur og í fararbroddi til
bústarfa. Það er annars staðar tíund-
að hvar hún hlaut menntun sína en
á því afbragðsheimili, Krossum, var
menntun höfð í hávegum. Mikill
bóklestur var þar og María eignaðist
orgel. Öllum þáttum listar og fegurð-
ar var sinnt. Undir suðurvegg átti
María jafnan fagran reit blóma öllu
heimilisfólki til yndisauka.
Alþingishátíðarárið 1930 var list-
saumssafn hennar orðið svo verulegt
og þekkt að haldin var á því sýning
í gluggum verslunar Marteins Ein-
arssonar á Laugavegi, en þar voru
veglegastir verslunargluggar í
Reykjavík. Þar er nú Kirkjuhúsið.
Um 1940 fór hún að ná tökum á
olíulitum og náði einnig góðum ár-
angri í þeirri grein. Útsýnið frá
Krossum var svo fagurt og stórfeng-
legt að varla varð hjá því komist
fyrir listamann að verða innblásinn.
Sóttu enda ýmsir listamenn þess
tíma á þær slóðir. Allar myndir
Maríu eru óður til þessarar náttúru
og litaskyn hennar stóð föstum fót-
um í því landslagi sem hún þekkti
best. Jörðinni þar sem áar hennar
höfðu lifað og dáið.
Það undruðust margir sem sáu,
þá óþreytandi elju og natni sem birt-
ist í myndverkum hennar. Og er
sjaldgæft að ávöxturinn af list langr-
ar ævi liggi allur fyrir hendi og
spanni yfirlitssýningu sem þessa.
Yfirlitið spannaði 76 ára skeið. Síð-
asta myndin, akrýl á striga, var
máluð er hún var 96 ára gömul.
Sýndir munir af heimilinu voru allt
frá 1879 svo að vitað sé.
Maður þarf að staldra við til að
gera sér grein fyrir því hvílíkt grett-
istak það er að afreka slíkt ævistarf
af list sem sýningar hennar árið
1990 og 1996 bera vott um, jafn-
framt öðrum störfum. Hún dreifði
ekki listinni út um hvippinn og
hvappinn, saumaskapurinn var
geymdur í koffortum og einungis
tekinn upp til hátíðarbrigða og sýnd-
ur þeim sem vit höfðu á. Myndir
hennar voru allar vandlega inn-
rammaðar í hennar eigu eða afkom-
enda hennar. Þessi sterka og mikil-
hæfa kona hélt lofgjörð um fegurð
æskustöðvanna og listhefð forfeðr-
anna til haga og hirti ekki um að
sýna fyrr en hún hafði að endingu
lagt frá sér áhöldin.
Það er auðvelt að geyma sér í
huga slíka mannkosti sem tengda-
móðir mín var gædd. Það er gæfa
afkomenda hennar hversu margir
þeirra fengu að kynnast henni og
viðhorfum sem nú eru löngu horfin
úr okkar þjóðlífi.
Ólafur Jón Ólafsson.
+ Margrét Elísa-
bet Magnús-
dóttir fæddist í Bol-
ungarvík 24. nóv-
ember 1930. Hún
lést á Sjúkrahúsi
Siglufjarðar 22.
febrúar síðastlið-
inn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Sigríður N. Níels-
dóttir, f. 17.10.
1900, d. 2.10. 1961,
og Magnús Á. Har-
aldsson sjómaður,
f. 24.8. 1905 í Bol-
ungarvík. Margrét
var sú þriðja í röðinni af sjö
börnum þeirra hjóna, en nú eru
einungis tvö þeirra eftir á lífi.
Margrét ólst upp í Bolungarvík
en flutti til Siglufjarðar 1953.
Eftirlifandi eiginmaður Mar-
grétar er Jóhannes Þór Egils-
son framkvæmdasljóri Egils-
sildar, fæddur 4.7. 1931. Jó-
hannes er sonur hjónanna Sig-
í DAG kveð ég ömmu sem varð
mér kær svo fljótt, en við fengum
ekki að njóta nærveru hvort annars
nema fyrsta hálfa árið mitt. Þakka
ég þér fyrir þær ómetanlegu stund-
ir sem við áttum saman til þinnar
hinstu stundar.
Þrátt fyrir þín erfiðu veikindi,
+ Óskar Markússon fæddist á
Patreksfirði 12. ágúst 1918.
Hann lést á Sjúkrahúsi Patreks-
fjarðar 12. febrúar síðastliðinn
og fór útförin fram frá Patreks-
fjarðarkirkju 17. febrúar.
Harður í hom að taka
hraustur og snar í verki
orð tekur aldrei til baka
Óskar Markússon sterki
Það er erfitt til þess að hugsa að
nú sé hann afi minn dáinn. Ég sé
hann fyrir mér hressan, sprækan og
snaran í verki eins og samið var um
hann. Ég man hvað það var alltaf
gaman þegar hann kom í heimsókn,
hann var alltaf svo kátur og vildi
gera allt hið besta fyrir Lindu barn
eins og hann kallaði mig. Mér fínnst
svo skrítið að hugsa til þess að hann
sé horfin á braut, ég sé hann ljóslif-
andi fyrir mér dansandi á sinn
skemmtilega hátt með tóbaksdósina
ríðar Jóhannesdótt-
ur, f. 20.5. 1894, d.
3.2. 1970, og Egils
Stefánssonar kaup-
manns með meiru á
Siglufirði, f. 9.5.
1896, d. 7.7. 1978.
Dóttir Margrétar
og Jóhannesar er
Sigríður Eddý, f.
15.1. 1953, BA í
uppeldisfræði,
kennari í Reykja-
vík. Sambýlismaður
hennar er Magnús
Valdimarsson lyfja-
fræðingur, f. 28.6.
1955. Þeirra sonur er Jóhannes
Markús, f. 15.8. 1995. Margrét
vann ýmis störf, s.s. síldarsölt-
un og síðar við fjölskyldufyrir-
tækið Egilssíld uns hún varð
að hætta störfum vegna erfiðra
veikinda 1994.
Útför Margrétar fer fram frá
Siglufjarðarkirkju I dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
amma mín, áttirðu alltaf bros fyrir
lítinn kút. Þú gafst mér svo margt
í veganesti sem nýtist mér síðar.
Megi góður Guð styrkja þig á
ókunnum vegum, svo og okkur hin
sem eftir stöndum.
Þinn
Jóhannes Markús Magnússon.
í hendinni. Hann var alltaf svo blíð-
ur og góður og brá aldrei skapi.
Það er svo erfitt að geta ekki
verið viðstödd og fylgt þér til hinstu
hvílu, elsku afi minn. Og það finnst
mér einnig miður að sonur minn,
Matthías Knútur sem fæddist í sum-
ar, fékk ekki að kynnast langafa
sínum. Undanfarin þijú ár hef ég
búið í Noregi, þess vegna hafa sam-
skiptin verið minni. En ég veit hvað
afi var stoltur af barnabarnabarninu
sínu, og hver veit nema að hann sé
nær okkur núna en þegar hann bjó
á Patró.
„Dauðinn og ástin eru vængirnir
sem bera góðan mann til himins."
(Michelangelo).
Nú svífur þú, elsku afi minn, á
vængjum ástarinnar til himins og
til hennar ömmu sem þú saknaðir
svo mikið.
Blessuð sé minning þín.
Linda, Matthías og
Matthías Knútur.
MARGRÉT ELÍSABET
MAGNÚSDÓTTIR
ÓSKAR
MARKÚSSON