Morgunblaðið - 02.03.1996, Blaðsíða 6

6 C LAUGARDAGUR 2. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Bandamenn leika
Amlóða sögn
Sveinn Einarsson Guðni Franzson
Borgar Garðarson Ragnheiður Elfa
Arnardóttir
EIKFLOKKURINN
Bandamenn hefur að
undanfömu verið að æfa nýtt
íslenskt leikverk, Amlóða
sögu eftir Svein Einarsson og
leikhópinn. Hefur Banda-
mönnum verið boðið að frum-
sýna leikinn í Danmörku sem
lið í hátíðahöldum í tilefni af
því að Kaupmannahöfn er
menningarhöfuðborg Evrópu
í ár. Verður þar á meðal röð
sýninga, sem tengjast Ham-
let-þemanu í Krónborgar-
kastala og hefur Bandamönn-
um verið boðið að halda þar
fyrstu sýninguna. Frumsýn-
ingin verður í Tollbúðinni við
kastalann í Helsingjaeyri 3.
mars nk., en Tollbúðin er nú
menningarmiðstöð borgar-
innar. Síðan verða fjórar sýn-
ingar á Café-teatret í Kaup-
mannahöfn, m.a. hátíðarsýn-
ing fyrir Norrænu ráðherra-
nefndina. Fyrsta sýning í
Reykjavík verður svo í
Borgarleikhúsinu um miðjan
mars.
Bandamenn hafa unnið að
þessari sýningu undanfarið
ár og segja um sýninguna:
„Hún byggist á elstu heimild-
um um þessa goðsagnaper-
sónu, Amlóð, en er í rauninni
dæmisaga fyrir nútímann.
Amlóði kemur til dæmis mik-
ið fyrir í íslenskri bókmennta-
hefð og er nafn hans senni-
lega fyrst getið í íslenskri heimild,
vísu eftir tíundu aldar skáldið Snæ-
björn. Þá þegar táknar nafnið au-
kvisi eða fífl og hefur sú merking
haldist fram á okkar dag. Ýmsir
fræðimenn vilja halda því fram, að
sögnin sé upphaflega úr írsku (Snæ-
björn var írskur í aðra ættina), en
þar þekkist heitið Amlaidhe. Fræg-
ust er þó frásögn danska sagnaritar-
ans Saxós, en þar er Amleth prins
á Jótlandi, og þar staðsettu hann
flestir uns Shakespeare fann honum
stað £ Helsingjaeyri."
Bandamenn leita víða fanga til
frásagnar sinnar, meðal annars í
Ambláles rímum og íslenskum gerð-
um Amlóða sögu. í haust hófst
Sveinn Einarsson handa um að
semja textann, og eftir áramót hefur
leikurinn síðan verið æfður og feng-
ið sitt listræna form.
Leikflokkurinn Bandamenn var
stofnaður vorið 1992 til þess að
flytja leikgerð Sveins Einarssonar
af Bandamannasögu á Listahátíð
það ár. Var sá leikur framlag Nor-
ræna hússins til listahátíðar og Nor-
rænu leiklistardaganna, sem sam-
tímis voru haldnir í Reykjavík. Var
leikurinn í framhaldi af því leikinn
allnokkrum sinnum í Norræna hús-
inu, m.a. á 25 ára afmæli hússins.
Jafnframt var Bandamönnum boðið
að sýna Bandamannasögu víða um
lönd. ,
Stíll Bandamanna er sérstæður
og hefur þróast við það, að þar
mætast elstu merki norrænnar leik-
listarhefðar og nútímalegir straum-
ar.
í kynningu segir: „í Amlóða sögu
halda Bandamenn áfram að þróa
frásagnaraðferðir sínar. Tónlist er
sem fyrr mjög ríkur þáttur í
frásögninni og sem fyrr er
það Guðni Franzson, klari-
nettuleikari og tónskáld, sem
á heiðurinn af þeim þætti
verksins. í Amlóðasögu er
vikivaki og rímnakveðskapur,
hið forna skrýmsli Finngálkn
skýtur upp kollinum og efldur
er seiður að fornum sið. Leik-
aðferðin er þó nútímaleg og
kennir þar ýmissa grasa, t.d.
áhrifa frá Zuzuki hinum jap-
anska og brasilískum nútíma-
seiði. Leikurinn er sem fyrr
segir dæmisaga fyrir nútím-
ann, þar sem áleitnar spurn-
ingar dagsins í dag skjóta upp
kollinum, siðferðilegar og
heimspekilegar, en hinn póli-
tíski rammi Amlóða-sagnar-
innar er alltaf hið sama:
valdarán, hinn nýi kóngur
giftist ekkjunni, en ríkisarfinn
gerir sér upp fíflsku til að
forða lífi sínu. Sögnin er
meira að segja til sem íslensk
þjóðsaga hjá Jóni Árnasyni,
Bijáms saga.“
Bandamenn eru átta og
hinir sömu og fyrr. Leikararn-
ir eru sex. Þar eru leikkonurn-
ar Ragnheiður Elfa Arnar-
dóttir og Þórunn Magnea
Magnúsdóttir og leikararnir
Borgar Garðarsson, Felix
Bergsson, Jakob Þór Einars-
son og Stefán Sturla Sig-
uijónsson. En auk þess leikur
Guðni Franzson sem fyrr stórt hlut-
verk í leiknum. Búninga hefur Elín
Edda Árnadóttir hannað en Finng-
álkninu eiga þær Hegla Steffensen
heiðurinn af saman, Nanna Ólafs-
dóttir hefur verið til ráðgjafar við
hreyfingar og dans, ljósahönnuður
er David Walters og tæknimaður
hópsins og sýningarstjóri er Ólafur
Örn Thoroddsen. Sveinn Einarsson
hefur sem fyrr í samvinnu við hópinn
samið textann og stýrt sýningunni.
Amlóða saga er eitt af samvinnu-
verkefnum Borgarleikhússins í ár,
en auk þess hafa Bandamenn fengið
styrk úr Leiklistarráði til þess að
koma upp þessari sýningu. Og
nokkrir aðrir aðilar hafa og lagt
málinu lið. Frumsýningin verður sem
fyrr segir í Helsingjaeyri 3. mars
kl. 16 og önnur sýning þegar sama
kvöld kl. 20.
BERND Ögrodnik með brúður sínar.
Þýskur brúðu-
leikhúsmaður
SUNNUDAGURINN 3. mars verð-
ur helgaður leikbrúðum í Menning-
armiðstöðinni Gerðubergi. Þýski
brúðuleikhúsmaðurinn Bernd
Ogrodnik verður með barnasýning-
una Brúður, tónlist og hið
óvænta... og Næturljóð, sem er
sýning fyrir fullorðna.
Bernd Ogrodnik bjó hér á landi
um tíma og vakti 'þá þegar at-
hygli fyrir brúðuleikhús sitt. Und-
anfarin ár hefur hann starfrækt
eigið brúðuleikhús í New York.
Auk þess að halda Master Class-
námskeið um öll Bandaríkin hefur
Ogrodnik tekið þátt í fjölda leiklist-
arhátíða og mun á þessu ári meðal
annars taka þátt í National Chil-
drens Festival í Ottava í Kanada
og alþjóðlegri leikbrúðuhátíð í New
York.
Honum hefur verið lýst sem
nútíma endurreisnarmanni. Hann
hefur klassíska tónlistarmenntun,
hefur myndskreytt barnabækur og
rekið tréskurðarverkstæði í mörg
ár. „í brúðuleikhúsinu tvinnar
hann saman tónlist, myndlist og
handverk og skapar þannig heill-
andi heim með leikbrúðum og tón-
list,“ segir í kynningu.
Ennfremur segir: „Hér er á ferð-
inin einstök skemmtun sem enginn
ætti að láta fram hjá sér fara.
Skemmst er að minnast brúðusýn-
inga franska leikhópsins TURAK
théatre sem hér var á ferðinni í
desember og hlaut góðar viðtökur
áhorfenda. Þessar sýningar eru
greinar af sama meiði, þar tvinn-
ast listformin saman og gera kröfu
til ímyndunarafls áhorfandans."
Sýningarnar í Gerðubergi verða
sem hér segir; Brúður, tónlist og
hið óvænta... kl. 14 og 16, Nætur-
ljóð kl. 20.30.
50. sýning Himnaríkis
HIMNARÍKI, gamanleikur eftir
Áma Ibsen, var frumsýndur í Hafn-
arfjarðarleikhúsinu Hermóður og
Háðvör í september á síðasta ári
og hefur gengið fyrir fullu húsi síð-
an. Laugardagskvöldið 2. mars
verður 50. sýning á leikritinu og
er nú þegar uppselt á þá sýningu.
Hafnarfjarðarleikhúsinu hefur
verið boðið að sýna Himnaríki á
leiklistarhátíð í Stokkhólmi sem
haldin verður dagana 8.-12. maí og
í Bonn í Þýskalandi í byijun júní.
Leiklistarhátíðin í Bonn mun vera
ein sú stærsta í Evrópu. Nýlega
hlaut Hafnarfjarðarleikhúsið að til-
lögu leiklistarráðs hæsta styrk sem
menntamálaráðuneytið veitir til
svokallaðra fijálsra leikhópa og
nemur hann 16 milljónum króna.
Gerður er starfssamningur til
tveggja ára við ráðuneytið sem ger-
ir leikhúsinu kleift að setja upp 2-3
leiksýningar á ári.
„Og við bíðum enn“
Afmælisvika
í Gerðubergi
BORGARBÓKASAFNIÐ í
Gerðubergi verður 10 ára 4.
mars næstkomandi. Haldið
verður upp á það með ýmsum
hætti. 4.-8. mars verða dag-
lega tónlistarviðburðir í safn-
inu.
Mánudaginn 4. mars koma
nemendur úr Tónskóla Sigur-
sveins D. Kristinssonar og
spila fyrir gesti safnsins. Á
þriðjudegi verður Tónskóli
FÍH með djasstónleika, á
fimmtudegi koma nemendur
úr Tónskóla Eddu Borg og
spila og loks 8. mars kl. 15
mun Kór aldraðra í Gerðu-
bergi syngja í safninu. Hina
dagana hefjast tónleikarnir
kl. 17.
Von er á Magnúsi Scheving
til að gleðja yngri (og eldri)
gesti safnsins. Leirlistarsýn-
ing á munum í eigu Kjarvals-
staða verður í anddyri safns-
ins.
Loks skal bent á sektar-
lausa daga í öllum deildum
Borgarbókasafns 4.—10. mars
og eru allir þeir sem ekki
hafa gert skil við safnið hvatt-
ir til að notfæra sér þetta
tækifæri.
IÆIKUST
Thalía
STILLTAR MYNDIR
Thalía, Leikfélag Menntaskólans við
Sund frumsýndi Stilltar myndir í
leikstjórn Vigdisar Jakopsdóttur í
Þrísteini miðvikudaginn 28. febrúar.
THALÍA, leikfélag Menntaskól-
ans við Sund, frumsýndi miðviku-
daginn 28. febrúar Stilltar myndir.
í fyrsta sinn, eftir því sem ég bezt
veit, síðan Herranótt MR setti upp
Tóma ást árið 1989, sýndi skólaleik-
félag alvöru skólaleikverk, það tók
ekki „notað verk“. Stilltar myndir
var þess frá a til ö. Verkið varð til
á æfingum, er spuni, ekki þó í sinni
svæsnustu mynd („augnabliks-
spuni“), en spuni engu að síður.
Þeir sem hingað til hafa ekki sótt
leikhús og borið við peningaleysi geta
ekki notað þá afsökun lengur. Áðeins
kostar íjórtán krónur inn, eina krónu
á hveija persónu verksins.
Persónurnar, fjórtán að tölu, virð-
ast auðþekkjanlegar og mjög svipað-
ar í útliti, annaðhvort svartar eða
hvítar, í byijun. En þær deila draum-
um sínum, vonum og þrám með
áhorfendum og fá á sig lit og ein-
kenni.
Á yfírborðinu er verkið um fólk
sem er að bíða, ekki eftir neinu
sérstöku (kannski Godot(?)), heldur
bíður það biðarinnar vegna. En hvaö
táknar það, eða hún? Áhorfandinn
verður að finna það út sjálfur. Ég
er búinn að túlka verkið, fyrir mig.
Sú túlkun er kannski bara bull í
augum annarra; það er ekki hægt
að finna eina túlkun og segja að
hún sé Túlkunin. Mikið var um vís-
anir í fólk og fyrirbæri í íslenzkum
samtíma, sem gerði verkið að
“áþreifanlegu" fyrirbæri en ekki
einhverri draumkenndri sýndarver-
öld.
Persónusköpun var góð og allar
voru persónurnar áhugaverðar,
hvort sem þær voru skemmtilegar
eða með öllu óþolandi. Þær voru af
öllum stærðum og gerðum, lík-
amlega og andlega; „hamingjusöm“
húsmóðir, lúðalegur skáktöffari og
heimspekingur sem bjó í dósapoka,
svo dæmi séu tekin. Krakkarnir náðu
öll góðum tökum á persónum sínum
og gæddu þær lífi, mistrúverðugu,
en lífi engu að síður.
Sviðið var svart, með hvítum bekk
sem miðju. „Sviðið“, segi ég. Þetta
var í raun bara tvískipt gólf, gólf
með leikurum og gólf með áhorfend-
um.
Það kom fyrir að „tæknin stríddi"
leikurum dálítið. Á sviðinu var
myndbandstökuvél sem þeir töluðu
við. Þá sneru þeir baki í áhorfendur
en andlit þeirra birtist á sjónvarps-
skjá, eða átti að gera það. Þeim
gekk mörgum hveijum heldur
brösulega að hitta á skotlínu vélar-
innar svo á suma vantaði kinnar,
höfuð og í eitt skiptið sást ekkert
nema svart myrkrið. En það
gleymdist, sýningin var betri en svo
að maður nennti að að vera að
hengja sig í slík smáatriði; meiru
skipti það sem sagt var og fram-
sögnin, hvort leikarar sáust eða
ekki, það skipti ekki öllu.
Þagnir voru stór hluti af sýning-
unni, og ég held að nokkuð vit sé í
því sem stendur á mjólkurfernunum
um þagnir, sé þeim rétt beitt geta
þær orðið mjög áhrifamiklar.
í þeim atriðum sem þögnin ríkti
hvíldi meira á látbragði, og var það
mjög með ágætum, þó sérstaklega
látbragð og andlitsgeiflur nördsins
Klébars. Ég stóð mig, oftar en einu
sinni og oftar en tvisvar, að því að
vera upptekinn við að skoða hann
þó áhersla leiksins væri allt annars
staðar á sviðinu. Allir sem að sýning-
unni stóðu stóðu sig með mikilli
prýði, og um leið og þau ná valdi á
myndbandstökuvélinni verður þetta
ein besta skólasýning sem ég hef
séð. Ég ætla aftur.
Heimir Viðarsson
Verk eftir Helga Hjaltalín.
Helgi sýnir
við Hamarinn
HELGI Iljaltalín Eyjólfsson opn-
ar sýningu í sýningarsalnum við
Hamarinn, Strandgötu 50, í dag,
laugardag, kl. 17.
Léttsveit og
spunahópur
LÉTTSVEIT Tónmenntaskóla
Reykjavíkur mun halda tónleika í
sal Tónlistarskóla Félags íslenskra
hljómlistarmanna að Rauðagerði
27, sunnudaginn 3. mars kl. 15.
Einnig mun spunahópur koma
fram og leika tónlist af fingrum
fram, þ.e. spinna. Stjórnandi létt-
sveitar Tónmenntaskólans og
spunahópsins er Sigurður Flosa-
son.
Aðgangur er ókeypis.