Morgunblaðið - 03.03.1996, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 3. MARZL1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 3. MARZ 1996 29

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
LANDVINNSLA
ENDURSKIPULÖGÐ
IMORGUNBLAÐINU í gær er
frá því skýrt, að Útgerðarfé-
lag Akureyringa hf. hyggist
endurskipuleggja landvinnslu
sína frá grunni. Gert sé ráð fyr-
ir, að þær breytingar komi til
framkvæmda í haust og að
árangur þeirra sjáist þegar á
næsta ári. Fyrirtækið hafi feng-
ið danskt ráðgjafafyrirtæki til
þess að gera viðamikla úttekt á
landvinnslunni og hvemig auka
megi hagkvæmni hennar. Nið-
urstaða danska fyrirtækisins sé
sú, að möguleikar til að efla
landvinnsluna og auka arðsemi
hennar séu miklir.
Gunnar Ragnars, fram-
kvæmdastjóri ÚA, segir í við-
tali, sem birt er í fréttabréfi
fyrirtækisins, að „annars vegar
þurfi að stórauka afköstin og
hins vegar þarf að ná stærri
hluta af framleiðslunni í verð-
mætari pakkningu“. Þá kemur
fram, að rætt sé um að taka
upp tvískiptar og jafnvel þrí-
skiptar vaktir og um leið þurfi
að endurskoða það launakerfi,
sem er við lýði. Þessar fyrirhug-
uðu breytingar hafi verið kynnt-
ar starfsfólki ÚA og forsvars-
mönnum Verkalýðsfélagsins
Einingar á Akureyri.
Ef vel tekst til getur þetta
frumkvæði forsvarsmanna Út-
gerðarfélags Akureyringa hf.
orðið upphafið að mestu þátta-
skilum í rekstri frystihúsa
landsmanna um áratugaskeið. A
undanförnum árum hefur orðið
gífurleg og nánast ótrúleg
breyting í rekstri íslenzkra sjáv-
arútvegsfyrirtækja. Þrátt fyrir
síminnkandi þorskafla hefur
forystumönnum fyrirtækjanna
tekizt að snúa vörn í sókn og
laga útgerðarreksturinn að
breyttum aðstæðum. Hins vegar
hafa erfiðleikar í sumum grein-
um fiskvinnslunnar verið miklir.
Eitt af því, sem valdið hefur
erfiðleikum er sú einfalda stað-
reynd, að framleiðslugeta
frystihúsanna hefur ekki verið
nýtt nema að takmörkuðu leyti.
Með sameiningu fyrirtækja hef-
ur tekizt að bæta úr þessu að
nokkru leyti og er sameining
þriggja útgerðar- og fisk-
vinnslufyrirtækja í Reykjavík í
Granda hf. skýrasta dæmið um
það. Fiskvinnslan hefur hins
vegar verið að færast út á sjó
í frystitogarana m.a. vegna
þess, að kjarasamningar hafa
verið sjóvinnslu hagstæðari en
landvinnslu. Þess vegna getur
Verkalýðsfélagið Eining leikið
lykilhlutverk í því sem framund-
an er á Akureyri og skilningur
forystumanna þess á þýðingu
þessara breytinga hjá ÚA er
afar mikilvægur svo að ekki sé
meira sagt.
Félagsmenn verkalýðsfélag-
anna eiga hér hins vegar mikilla
hagsmuna að gæta. Það er ekki
í þeirra þágu, að landvinnslan
verði ekki samkeppnisfær við
sjóvinnslu. Þvert á móti eru
miklir hagsmunir tengdir því að
koma málum þannig fyrir, að
landvinnslan verði að fullu sam-
keppnisfær við sjóvinnsluna og
meira en það. Forsendan fyrir
því er hins vegar sú, að breyt-
ingar af því tagi, sem nú er
bersýnilega stefnt markvisst að
hjá ÚA nái fram að ganga. Ár-
angurinn getur líka orðið sá, að
meiri atvinnumöguleikar verði í
fiskvinnslu og að afkoma verka-
fólksins batni.
Af þessum sökum eru þær
aðgerðir, sem framundan eru
hjá Útgerðarfélagi Akureyringa
hf. einhver merkustu tíðindi,
sem borizt hafa um langt skeið
af vettvangi sjávarútvegsins.
Takist félaginu að ryðja braut-
ina mun það valda algerum
umskiptum I fiskvinnslu lands-
manna.
1 QQ í SÍÐ-
i L4 Li • ASTA
Helgispjalli minntist ég
á hvemig miklir lista-
menn geta farið fram-
hjá samtíð sinni,
gleymzt: áratugum
saman, en risið upp með nýjum kyn-
slóðum. Þá eru þeir horfnir af sviðinu
sem mest bar á — og eiga ekki aftur-
kvæmt. Melville hafði verið heldur vel
tekið þegar hann skrifaði fyrstu bók
sína, en Moby Dick fékk hrak-
smánarlega útreið og að henni út-
kominni hvarf skáldið af sjónarsviðinu
og dó gleymdur. Ótrúlegt(l) Moby
Dick er einstæð skáldsaga og engu
lík. Hún er eitthvert fjölbreyttasta og
eftirminnilegasta skáldverk sem skrif-
að hefur verið og er nú sígíld. Og
Melville lifir góðu lífi, en samtími
hans er gleymdur. Allir kallarnir og
kellingamar sem þá bar mest á; sem-
sagt allt íjölmiðlaliðið. En Melville
hefur aldrei verið sprækari en nú um
stundir, enda var hann meistari.
Hér má svo minnast þess sem seg-
ir í nýlegri grein um indverska skáld-
ið Rabindranath Tagore sem var —
ekkisízt vegna stjómmálaskoðana
sinna og boðskapar — einskonar
fjölmiðlastjarna, en er nú að mestu
gleymdur, en greinin birtist í The New
York Times Book Review ekki alls
fyrir löngu og er eftir Paul Mann; þar
segir m.a.: „A fyrstu þremur áratug-
um þessarar aldar naut Rabindranath
Tagore slíkrar virðingar, að hann gat
leyft sér að setja ofan í við Gandhi,
rökrætt afstæðiskenningu Einsteins
við hann sjálfan, farið fram á fund
með Herbert Hoover í Hvíta húsinu
og fengið 25.000 manna til að hlýða
á sig í Colosseum í Róm. Vegna fram-
lags sins til bókmenntanna var hann
sleginn til riddara og hann var fyrsti
Indverjinn, sem vann til nóbelsverð-
launa. Hann var annar Indveijinn,
sem gerður var að heiðursdoktor við
háskólann í Oxford. Um tíma var
enginn fyrirlesari í Bandaríkjunum í
jafnmiklum metum og hann og þegar
hann kom fram í Camegie Hall 1930
urðu þúsundir manna frá að hverfa.
Nú er aldrei á hann minnzt á Vestur-
löndum, ekki frekaren hann hafi ekki
verið til. Það er einsog einhver yfir-
náttúrulegur ritskoðari hafi farið yfir
sögu þessara ára og þurrkað hann út.
Kvæðasafnið, sem
færði Tagore nóbels-
verðlaunin — og olli
hneyksli, sem sýnir, að
pólitísk rétthugsun er
allt annað en ný af
nálinni — hét „Gita-
njali“ (Söngvafómir). Þessi kvæði,
leikritið „Pósthúsið" og skáldsagan
„Átthagamir og umheimurinn" (sem
einn af lærisveinum hans, Satyajit
Ray, kvikmyndaði) öfluðu honum að-
dáunar ýmissa samtíðarmanna hans
á Vesturlöndum, til dæmis Ezra Po-
unds, Robert Frosts og W. B. Yeats,
en aðrir létu sér fátt um finnast, þar-
ámeðal Bertrand Russel, T. S. Eliot
og Rudyard Kipling. Þetta olli því,
að alla ævi Tagores var um það deilt
hvort verk hans væru fyrsta eða ann-
ars flokks eða hvort ógerlegt væri að
koma þeim fyllilega til skila í þýðing-
um.
Tagore hélt því fram, að þann sér-
staka menningarheim, sem birtist í
verkum hans, ýmis blæbrigði Bengali-
menningarinnar, ólíkt hljóðfall tungu-
málsins, væri aldrei unnt að þýða
nákvæmlega og þess vegna útilokað,
að Vesturlandamenn gætu metið verk
hans að verðleikum. Stuðningsmenn
hans á Vesturlöndum sögðu, að hvað-
sem mönnum fyndist uin kveðskap-
inn, þá væru hugmyndir hans og
skáldleg sýn fyrsta flokks og hefðu
almenna skírskotun.
Það er þessi deila um verk Tagores
og bókmenntalegt gildi þeirra, sem
sýnir gleggst hans beztu hugmyndir
og mestu mistök. Tagore kallaði það
„kynþáttavandamálið" og það á ekki-
síður við nú en þá — jafnvel frekar
nú þegar haft er í huga, að menn eru
almennt sammála um, að styijaldir
séu bölvun en kunna þó ekki enn að
halda friðinn."
Samtímamenn Tagores eru nú nær
allir gleymdir, hvaðsem leið völdum
þeirra og áhrifum meðan þeir voru
og hétu. En tíminn einn mun leiða í
ljós hvort Tagore deilir örlögum
þeirra, eða hvort hann lifir áfram með
nýjum kynslóðum. En það verður þá
einvörðungu fyrir ljóð hans og lista-
verk, en hvorki gamlar vinsældir,
boðskap og stjórnmálaskoðanir eða
þá fjölmiðlafrægð sem kallar á 25
þús. áheyrendur, en deyr inní tfmann
einsog logi sem slokknar í gusti.
Hér má svo einnig benda á það sem
J.D. McClatchy segir um nóbelsverð-
laun Seamus Heaneys í The New
York Times Book Review nú fyrir
skömmu. Hann segir: „Gamansamur
náungi sagði einu sinni, að dínamítið
væri það meinlausasta, sem Alfred
Nobel hefði fundið upp um dagana.
Verðlaunin, sem hann stofnaði til fyr-
ir ágóðann af uppfinningunni, eru í
raun ekki minna sprengiefni. Nægir
í því sambandi að nefna þá pólitísku
réttlætingu, sem Nóbelsnefndin lætur
oft fylgja tilkynningunni um bók-
menntaverðlaunin. í október — svona
eins og til að greiða fyrir friðarviðræð-
um milli brezku stjómarinnar og IRA
— tilkynnti hún, að nóbelsverðlaunin
í bókmenntum fyrir árið 1995 féllu í
hlut írska skáldsins Seamus Heaneys
og lofaði hann fyrir að „hafa látið sig
varða ofbeldið á Norður-írlandi
Raunar er það svo, að í ljóðum sín-
um hefur Heaney fjallað um flest
annað en ofbeldi. Vissulega bregður
því fyrir, enda hluti af daglega lífinu
[ landi hans, en viðfangsefni hans
hafa ávallt verið mun persónulegri,
hann er umfram allt ljóðrænt skáld.
Hver staður, hefur hann alltaf sagt,
býli í Derry eða gata i Dyflinni, er
táknrænni fyrir það líf, sem þar er
lifað, en þá stöðu, sem hann hefur í
samfélagsmyndinni. Heaney hefur
alla tíð haft minni áhuga á þjóðfélags-
rýni en að skoða hjörtun — vonir
þeirra og þrár, hégómann og, að vísu,
ofbeldið líka.“
Heaney notar í ljóði sínu Funeral
Rites skírskotun i Njálu til að lýsa
þjóðfélagi blóðhefndarinnar á Norður-
Irlandi, og dregur ályktanir af því
hvemig Gunnar liggur ókyrr meðan
hans er enn óhefnt. Slík pólitísk skír-
skotun er undantekning í ljóðum hans
og því ástæðulaust fyrir Sænsku aka-
demíuna að gera ógnaröld hryðju-
verkamanna að einhveijum sérþætti
í ljóðlist hans. En samtíminn krefst
þess. Ljóðlistin má ekki standa ein
útaf fyrir sig. En sem slík mun hún
annaðhvort halda velli — eða ekki;
rétteinsog öll mikil list; t.a.m. skáld-
skapur Njálu sem ber umhverfi sínu
vitni einsog Innansveitarkronika og
Atómstöðin og önnur ritstýrð sagn-
fræði; eða táknsögur um manninn.
M.
HELGI
spjall
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 2. marz
UM SÍÐUSTU HELGI
var fjallað hér í
Reykjavíkurbréfi um
úreldingu Mjólkur-
samlagsins í Borgar-
nesi og þá staðreynd,
að Kaupfélag Borg-
firðinga fékk greiddar
227 milljónir króna af almannafé til þess
að úrelda mjólkurbúið, hélt eignunum og
hefur við orð að hefja þar aðra drykkjar-
vöruframleiðslu í samkeppni við einkafyrir-
tæki í landinu.
Fyrir nokkrum dögum kom þetta mál
til umræðu á Alþingi að frumkvæði Ág-
ústs Einarssonar, þingmanns Þjóðvaka, og
í gær, föstudag, birtist hér í blaðinu grein-
argerð frá Guðmundi Bjamasyni, landbún-
aðarráðherra, þar sem hann sakar Morg-
unblaðið um ókunnugleika og að ganga
erinda sérhagsmuna. Fullt tilefni er til að
fjalla um athugasemdir landbúnaðarráð-
herra vegna þess, að þær varpa nýju ljósi
á þetta mál.
í grundvallaratriðum er röksemdafærsla
ráðherrans sú, að Alþingi hafi ákveðið að
styrkja úreldingu mjólkurbúa en að aldrei
hafi staðið til, að hinar úreltu eignir gengju
til ríkisins. Ráðherrann kemst þannig að
orði: „Af þessum skrifum mætti ráða, að
fasteign eða vélar mjólkursamlagsins hafi
á einhverju stigi málsins orðið eign ríkis-
ins, en því fer víðs ij'arri." Og Guðmundur
Bjarnason bætir við til þess að rökstyðja
mál sitt enn betur: „Það úreldingarfé, 450
milljónir, sem veitt var af verðmiðlunarfé,
skyldi notað til að greiða fyrir úreldingu
á eignum í mjólkuriðnaði - ekki til kaupa
á þeim - gegn því, að þær yrðu ekki notað-
ar til mjólkuriðnaðar. Enga kvöð er neins
staðar að finna í lögum eða reglum um
að þær skuli eyðileggja. Því skyldi ekki
heimilt að nýta þær til annarra verkefna,
sem leitt gæti til nýrrar atvinnusköpunar?“
Hinn 22. apríl á sl. ári setti Halldór
Blöndal, þáverandi landbúnaðarráðherra,
„reglur um ráðstöfun á verðmiðlunarfé til
hagræðingaraðgerða í mjólkuriðnaði og
mjólkurframleiðslu“. í 2. gr. þeirra segir
m.a.: „Nefnd skv. 5. gr. skal láta leita
eftir almennum tilboðum í viðkomandi
eignir.“
Nú má spyija: Hvers vegna voru reglur
settar um, að leita skyldi eftir almennum
tilboðum í hinar úreltu eignir mjólkursam-
lagsins, ef það var að mati Guðmundar
Bjarnasonar, núverandi landbúnaðarráð-
herra, aldrei ætlunin, að þeir, sem lögðu
fram 227 milljónir til úreldingar mjólkur-
búsins, þ.e. skattgreiðendur í landinu,
fengju hinar úreltu eignir á móti úrelding-
arfénu til þess að selja þær og hafa eitt-
hvað upp í sinn kostnað? Hvers vegna var
þá haft fyrir því að auglýsa eignirnar til
sölu?! Hvert átti hugsanlegt söluandvirði
að renna? Til Kaupfélags Borgfirðinga?
Átti það að fá söluverðið til viðbótar við
227 milljónirnar?!
Alla vega er ljóst, að Morgunblaðið er
ekki eitt um að skilja lög Alþingis og regl-
ur fyrrvprandi landbúnaðarráðherra á ann-
an veg en Guðmundur Bjamason. Fulltrúi
verkalýðshreyfingarinnar í hinni svo-
nefndu hagræðingamefnd, sem skipuð var
til þess að fjalla um þessi mál, er sömu
skoðunar. í samtali við Morgunblaðið hinn
23. febrúar sl. segir Bjöm Amórsson, hag-
fræðingur BSRB, sem var fulltrúi verka-
lýðshreyfíngarinnar í nefndinni, m.a.:
„Eins héldum við þeirri skoðun á lofti, að
Kaupfélagið ætti ekki að eiga þetta hús-
næði eftir sem áður. Það var alveg klár-
lega okkar afstaða allan tímann. En eins
og áður segir vomm það ekki við, sem
tókum þessar ákvarðanir, heldur var það
ráðherra, sem fékk málið í hendur með
öllum okkar athugasemdum."
Raunar eru það fleiri en Morgunblaðið
og Björn Arnórsson, sem skilja málið á
þennan veg. í samtali við Morgunblaðið
hinn 23. febrúar sl. segir Vilhjálmur Egils-
son, alþingismaður Sjálfstæðisflokks og
formaður efnahags- og viðskiptanefndar
Alþingis: „Þetta er spurning um, hvort
úrelding þýði að ríkið sé að kaupa viðkom-

"■vns
Morgunblaðið/Rax
A SNÆFELLSNESI

andi starfsemi og ráðstafa þá eignunum
í kjölfarið eða hvort þessi úreldingarstyrk-
ur sé eitthvað, sem fyrirtækið fái beint í
vasann, án mikilla skilyrða annarra en
þeirra að hætta að framleiða mjólk. Þetta
virðist ekki vera á hreinu, því verið er að
fela Ríkiskaupum að selja eignirnar og
Ríkiskaup virðast hafa vald á því, hvort
tilboðum sé tekið eða ekki. Þá virðist það
vera hluti af úreldingarsamningnum að
sölutilraunum sé lokið 1. júní. Því sýnist
mér á þessu, að ríkið hafi getað selt hveij-
um sem er eignimar fyrir þann tíma en á
móti komi lækkun á úreldingarstyrk. Þá
hefði maður haldið að fara ætti með sölu
þessara eigna eins og almennt tíðkast um
sölu á eignum ríkisins. Engu að síður virð-
ist sem eignirnar hafi áfram verið í eigu
Kaupfélagsins."
Og það eru fleiri en Morgunblaðið, Björn
Amórsson og Vilhjálmur Egilsson, sem
líta svo á, að hér hafi eignir ríkisins verið
auglýstar til sölu. Vilhjálmur Egilsson
bendir réttilega á, að Ríkiskaupum hafi
verið falið að selja eignir mjólkurbúsins í
Borgarnesi, éftir að Guðmundur Bjarnason
hafði undirritað samning um úreldingu
þess við Kaupfélag Borgfirðinga. Afstaða
Ríkiskaupa til þessa máls kemur m.a. fram
í bréfi þeirrar stofnunar til Sólar hf. hinn
31. maí á síðasta ári. Bréfið er undirritað
af Guðmundi I. Guðmundssyni, lögfræð-
ingi Ríkiskaupa. Að þessu bréfi Ríkiskaupa
er vikið í umfjöllun viðskiptablaðs Morgun-
blaðsins um málið hinn 22. febrúar sl. í
bréfi lögfræðings Ríkiskaupa segir m.a.:
„Ríkiskaupum var falið af Landbúnaðar-
ráðuneytinu og Hagræðingarnefnd að aug-
lýsa eftir tilboðum í eignina og annast
sölu í samráði við framangreinda að-
ila . . . Bent er á að lög um framkvæmd
útboða eiga ekki við um sölu eigna heldur
í þessu tilviki reglugerð um ráðstöfun
éigna ríkisins . . .“
Aftur má spyija: Hvemig gátu landbún-
aðarráðuneyti og hagræðingarnefnd falið
Ríkiskaupum að selja eignir, sem Guðmund-
ur Bjarnason, landbúnaðarráðherra, segir
um hér í blaðinu í gær, föstudag, að „því
fer víðs fjarri“, að þessar eignir hafi „á
einhveiju stigi málsins orðið eign ríkisins"?
Og enn má spyija: Hvemig gátu Ríkiskaup
beitt „í þessu tilviki reglugerð um ráðstöfun
eigna ríksins“, eins og segir í bréfi lögfræð-
ings Ríkiskaupa, ef þessar eignir vora á
engu stigi málsins eignir ríkisins, eins og
landbúnaðarráðherra heldur fram?!!
Sannleikurinn er sá, eins og öllum má
ljóst vera af því sem hér hefur verið rak-
ið, að það stendur vart steinn yfir steini
í málflutningi landbúnaðarráðherra.
mmmmmmmm ekki tekur
Áttadaga hret™ vlð> ^
auglysmgin Bjamason byijar að
útskýra hvernig
standi á því fáheyrða framferði að gefa
hugsanlegum kaupendum átta daga frest
til að gera tilboð í eignir mjólkurbúsins í
Borgarnesi. Ráðherrann segir í greinar-
gerð sinni hér í blaðinu í gær, föstudag:
„Það kom í minn hlut strax að lokinni
stjórnarmyndun að höggva á hnútinn, sem
var kominn í eignarhaldsmálin, og stað-
festa úreldingarsamninginn við Kaupfélag
Borgfírðinga. Ég var ekki tilbúinn að
fresta því m.a. með það í huga, að samið
hafði verið um að markaðssetningu og
sölu eigna skyldi lokið fyrir 1. júní 1995.“
Um hvaða hnút er landbúnaðarráðherra
að tala? Hnúturinn var sá, að Halldór Blön-
dal, þáverandi landbúnaðarráðherra, stóð
frammi fyrir spumingu um það, hveijir
væru hinir raunverulegu eigendur mjólk-
urbúanna. Hinn 17. marz fyrir tæpu ári
sagði Halldór Blöndal í samtali við Morg-
unblaðið að þrír bændur í Borgarfirði hefðu
krafizt þess að fá greiddan sinn eignar-
hluta í mjólkurbúinu milliliðalaust kæmi
til úreldingar búsins. Kvaðst þáverandi
landbúnaðarráðherra hafa leitað eftir lög-
fræðilegum álitsgerðum um þetta mál og
væra þær allar á eina lund, óhjákvæmilegt
væri að fá úr því skorið, hveijir væra hin-
ir raunverulegu eigendur mjólkurbúsins.
Og ráðherrann sagði orðrétt: „Ég get auð-
vitað ekki kveðið upp endanlegan dóm um
það, hveijir séu endanlegir eignaraðilar
mjólkurbúsins í Borgarnesi. Úr ágreiningi
um þetta efni hlýtur að vera skorið fyrir
dómstólum. Það verður svo að koma í ljós,
hvort bændurnir fylgja sínu máli eftir með
málsókn eða falla frá kröfunni.“
Nokkrum dögum áður hafði Halldór
Blöndal tilkynnt Kaupfélagi Borgfirðinga
að hann setti það skilyrði fyrir greiðslum
úr úreldingarsjóði til kaupfélagsins að
annað hvort yrði féð sett á geymslureikn-
ing eða kaupfélagið keypti sér viðunandi
tryggingu fyrir endurgreiðslu þess.
■ Guðmundur Bjarnason skrifaði hins
vegar undir samninga um úreldinguna við
kaupfélagið hinn 5. maí sl. gegn því að
félagið setti 50 milljóna króna tryggingu
vegna deilunnar um hveijir hinir raunveru-
legu eigendur mjólkurbúsins væru.
Hér er sem sagt komin skýring á því,
að upphafleg tímaáætlun stóðst ekki. Ekki
fer á milli mála, að þáverandi landbúnaðar-
ráðherra hafði fullkomlega lögmætar
ástæður fyrir því að neita að skrifa fyrir-
varalaust undir samningana um úreldingu
eftir að kröfur bændanna þriggja voru
fram komnar. Jafnframt er ljóst, að þar
sem þessar ástæður lágu til grundvallar
því að upphafleg tímaáætlun stóðst ekki,
gat Kaupfélag Borgfirðinga ekki haft uppi
neina gagnrýni á hinn nýja landbúnaðar-
ráðherra, þótt hann hefði óskað eftir breyt-
ingum á tímaáætlun til þess að gefa hugs-
anlegum kaupendum lengri frest til að
athuga kaup á eignum mjólkurbúsins.
Enda segir Björn Arnórsson, hagfræð-
ingur BSRB í samtali við Morgunblaðið
23. febrúar sl.: „Við gagnrýndum tíma-
setningar á útboðinu og lögðum mikla
áherzlu á það, sérstaklega með atvinnu-
uppbyggingu í huga, að salan yrði mjög
virk. Okkar afstaða í því máli var mjög
skýr.“
í greinargerð sinni hér í blaðinu í gær,
föstudag, segir Guðmundur Bjarnason:
„Hér var ekki um „áætlun“ að ræða held-
ur undirritaðan samning“ og spyr síðan,
hvort Morgunblaðið hefði „ekkert undrazt,
ef ráðherra hefði einhliða breytt þessum
samningi“. Það var nákvæmlega ekkert
því til fyrirstöðu, að ráðherrann óskaði
eftir breytingum á tilboðsfresti, þegar
komið var fram í byijun maí og áður en
hann skrifaði undir úreldinguna. Forráða-
menn Kaupfélags Borgfirðinga höfðu enga
stöðu til þess að halda því fram, að ríkis-
valdið væri að ganga á bak orða sinna
með slíkum óskum.
Kaupfélagið
áttiað
borga fyrir
eignirnar
ÞAÐ SEM VIÐ
blasir er einfald-
lega, að það vora
hagsmunir Kaupfé-
lags Borgfirðinga
að tilboðsfrestur
yrði svo stuttur, að
engin tilboð bærast
í eignirnar, og að það voru þeir hagsmun-
ir, sem landbúnaðarráðherra var að
vernda, en ekki hagsmunir skattgreiðenda,
sem voru á þessum tíma að reiða fram
227 milljónir króna til kaupfélagsins.
í úttekt viðskiptablaðs Morgunblaðsins
á þessu máli hinn 22. febrúar sl. segir
m.a. um stöðu þess, þegar tilboðsfrestur
var runninn út og engin tilboð höfðu
borizt:„Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins stóð þá ágreiningur á milli nefnd-
arinnar og Kaupfélags Borgfirðinga um
það, hvort skylt væri að setja.eignirnar í
virka sölu eða með hvaða hætti kaupfélag-
ið ætti að greiða fyrir áframhaldandi not
af húsnæðinu undir aðra starfsemi en
mjólkurframleiðslu. Hugmyndir nefndar-
innar vora á þá leið, að eignimar yrðu
auglýstar til sölu að nýju eða kaupfélaginu
yrði gert að greiða um 80 milljónir króna
fyrir áframhaldandi not.“
Auðvitað hafði hagræðingarnefndin rétt
fyrir sér. Auðvitað átti að auglýsa eignirn-
ar á ný. Og alla vega var eðlilegt, að
Kaupfélag Borgfirðinga greiddi ákveðna
peningaupphæð fyrir að fá eignirnar til
sín aftur. Þá hefði heldur ekki verið grund-
völlur fyrir því að hafa uppi þá gagnrýni,
sem Morgunblaðið gerir nú, að um óviðun-
andi mismunun á milli fyrirtækja sé að
ræða ef Kaupfélag Borgfirðinga hefur
framleiðslu á ávaxtasöfum í samkeppni
við tvö einkafyrirtæki, sem starfa á þeim
markaði.
Hvorugt var gert vegna þess, að Guð-
mundur Bjamason, landbúnaðarráðherra,
hafði ráðgjöf nefndarinnar að engu.
Landbúnaðarráðherra telur í greinar-
gerð sinni, að Morgunblaðið sé með um-
fjöllún um þessi mál að reka erindi tveggja
einkafyrirtækja, þ.e. Sólar hf. og Vífilfells
hf. Það er ekki rétt. Morgunblaðið er hins
vegar að taka upp hanzkann fyrir atvinnu-
lífið yfirleitt, sem stendur frammi fyrir því
aftur og aftur, að stjórnmálamenn nota
aðstöðu sína til að mismuna fyrirtækjum
eins og þeim sýnist, ef einhveijir þeir hags-
munir era á ferðinni, sem þeir bera fyrir
bijósti. Svo að ekki sé talað um skattgreið-
endur sem alltaf eru réttlausir gagnvart
pólitíkusum!
Framkvæmd úreldingar mjólkurbúsins
í Borgamesi sýnir, að Alþingi verður að
búa miklu betur um hnútana til þess að
koma í veg fyrir, að vilji þingsins sé teygð-
ur og togaður af embættismönnum og
stjórnmálamönnum, sem bersýnilega
ganga erinda þröngra sérhagsmuna. Hins
vegar veldur það vonbrigðum, að fleiri
þingmenn skyldu ekki taka undir þau sjón-
armið, sem Ágúst Einarsson, þingmaður
Þjóðvaka hélt fram í fyrmefndum umræð-
um á Alþingi í liðinni viku. En jafnframt
væri æskilegt að einhver aðili léti á það
reyna fyrir dómstólum, hvort landbúnaðar-
ráðuneyti og landbúnaðarráðherra geti
komist upp með þá framkvæmd úreldingar
mjólkurbúa, sem fjallað hefur verið um
hér í Morgunblaðinu að undanförnu.
„Og enn má
spyrja: Hvernig
gátu Ríkiskaup
beitt „í þessu til-
viki reglugerð um
ráðstöfun eigna
ríksins“, eins og
segir í bréfi lög-
fræðings Ríkis-
kaupa, ef þessar
eignir voru á
engu stigi málsins
eignir ríkisins,
eins og landbún-
aðarráðherra
heldur fram?!!“
1“