Morgunblaðið - 06.03.1996, Page 4

4 MIÐVIKUDAGUR 6. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Forn norræn bæjarrúst grafin upp í Vestri byggð á Grænlandi
Hefur mikla þýðingu
fyrir fomleifarann-
sóknir á íslandi
RANNSÓKN a fornri norrænni
bæjarrúst, sem grafin hefur verið
fram innst í Ameralikfirði (Lýsu-
firði) á vesturströnd Grænlands,
þykir hafa mikla þýðingu fyrir
Islendinga þar sem margt sem í
rústunum hefur fundist er hægt
að nota til að túlka fornleifar hér
á landi sem nú eru horfnar. Bær-
inn sem um ræðir er taiinn hafa
verið í byggð á timabilinu frá ár-
inu 1000 fram á 14. öld og hefur
rannsóknin á rústunum staðið yfir
í fjögur sumur og er fyrirhugað
að reyna að Ijúka henni næsta
sumar.
Bærinn Nuuk stendur við mynni
Ameralikfjarðar, sem kallast
Lýsufjörður í norrænum heimild-
um, en bæjarrústin er innst í firð-
inum. Að rannsókninni standa
Þjóðminjasafn Grænlands í sam-
vinnu við Þjóðminjasafn Dan-
merkur og fulltrúa frá íslandi,
Kanada og Bretiandi. Fulltrúi Is-
lendinga í verkefninu er Guð-
mundur Ólafsson fornleifafræð-
ingur og segir hann rannsóknina
vera eina þá merkustu sem unnin
hefur verið á norðurhveli við Atl-
_antshafið.
„Þarna eru alveg einstök varð-
veisluskilyrði en hlutirnir hafa
varðveist í sífrera. Þegar við gröf-
um þetta upp og frostið fer úr
jörðinni koma hlutirnir eins og
þeir séu nýir nánast. Þarna eru
lífrænar leifar, plöntur, skordýr
og fræ, og lambaspörðin liggja
eins og ný á gólfinu," sagði Guð-
mundur.
Kapphlaup við tímann
Aðeins hefur verið hægt að
vinna að uppgreftrinum í einn
mánuð á hverju sumri áður en
vorflóð hefjast um miðjan júlí í
kjölfar leysinga á Grænlandsjökli,
en þá færir öflug jökulá rústina í
kaf. Að sögn Guðmundar er því
um kapphlaup við tímann að ræða
þar sem áin er að brjóta rústina
niður.
Guðmundur sagði að þeir sem
að rannsókninni stæðu væru nú
að vinna að grein sem birtast mun
i bandarísku mannfræðitímariti
og í Arbók hins íslenska fornleifa-
félags.
„Við höfum verið að vinna úr
þessu og reyna að gera okkur
grein fyrir byggingarsögu og þró-
un bæjarins þarna. Það eru gífur-
legar upplýsingar sem hafa komið
í ljós við þessa rannsókn, en þetta
er eiginlega í fyrsta skipti sem
við höfum getað beitt nútímarann-
sóknaraðferðum á Grænlandi og
grafið alveg í botn.“
Guðmundur sagði rannsóknina
í Ameralikfirði hafa mikla þýð-
ingu fyrir Islendinga þar sem
menn héðan hefðu sest þarna að
og öll þeirra menning hefði verið
norræn. Vegna varðveisluskilyrð-
anna væri hægt að nota margt af
því sem fundist hefði í bæjar-
rústunum til að túlka fornleifar
hér á landi sem væru horfnar.
„Þegar við verðum búnir að vinna
úr þessu þá geri ég ráð fyrir að
þetta verði nokkur tímamótarann-
sókn,“ sagði hann.
Sennilegt þykir að byggð í
Lýsufirði hafi farið í eyði áður en
eskimóar fluttust þangað, en þeir
tóku sér bólfestu við fjarðarmynn-
ið til að geta stundað þaðan sel-
veiðar. Guðmundur sagði ekki
merki um að til árekstra milli
þessara kynstofna hefði komið
þarna, og flest benti til þess að
byggðin hefði verið yfirgefin
vegna breytinga á náttúrufari.
Þannig væru vísbendingar um að
uppblástur lands hefði verið að
hefjast, en auk þess hefði veðurfar
á þessum tíma farið kólnandi.
„Einmitt þessi uppblástursein-
kenni gætu bent til þess að íbúarn-
ir hafi verið búnir að beita upp
sín landgæði þarna. Þá hefur jök-
uláin verið að breyta farvegi sín-
um á þessum tíma og grafið burt
allar engjarnar, en þarna hefur
verið flatur dalur þar sem nú er
einungis sandauðn. Við teljum líka
að þarna hafi verið stöðuvatn fyr-
ir framan byggðina og þegar áin
fór í það hafi menn misst neyslu-
vatnið,“ sagði Guðmundur.
Morgunblaðið/Guðmundur Ólafsson
YFIRLITSMYND frá 1993 yfir hluta af rústasvæðinu. Bærinn
er sá stærsti sem fundist hefur á Grænlandi, um 15-20 m x 60 m
í þvermál. Veggir eru hlaðnir úr torfi og grjóti eins og íslensk-
ir bæir. Jökuláin, sem er að bijóta framan af bænum, er til
hægri á myndinni.
HUP.Ð, sem var við enda bæjarganganna, hafði fallið niður
eftir að bærinn var yfirgefinn og fannst hún á stofugólfinu.
Lamirnar voru búnar til úr hreindýrshomi.
ÞESSI mynd var tekin um miðjan júlí 1995, en þá hafði áin
brotist gegnum varnargarða og flætt yfir rústirnar.
Nýjar gerð-
ir bíla á sýn-
ingu í Genf
Genf. Morgunblaðið.
MEÐAL nýjunga á alþjóðlegu bíla-
sýningunni í Genf, sem opnuð
verður á fimmtudag, eru Saxo,
sem er nýr smábíll frá Citroen,
ný gerð af Honda Legend, nýr
Hyundai Coupe, fjölnotabíll frá
Mercedes Benz, V-línan, nýjar
langbaksútgáfur í C- og E-línunni
frá Benz, Opel Sintra átta manna
fjölnotabíll og ný langbaksútgáfa
af Suzuki Baleno með aldrifi.
Alls eru sýndir bílar og tæki frá
1.041 framleiðanda frá 36 löndum
á 90 þús. m2 sýningarsvæði.
Þá er hér að finna allmargar
gerðir sem sýndar eru í fyrsta sinn
í Evrópu, svo sem Jeep Wrangler
frá Chrysler sem fengið hefur
fólksbílaútlit hið innra, Vectra-
langbakur frá Opel, Toyota Starlet
og Carina E, sem þegar hefur
verið sýndur á íslandi, Honda
Accord langbakur og Renault
Megane sem taka á við af Ren-
ault 19.
Á síðasta ári vöru framleiddar
um 52 milljónir bíla í heiminum
og er það 3,4% aukning frá 1994.
Alls voru framleiddar 36 milljónir
fólksbíla, 13,5 millj. sendi- og
vörubíla af minni gerðunum og
2,5 millj. vöru- og hópferðabíla en
þeim fækkaði milli ára. Fram-
leiðsla jókst í Vestur-Evrópu um
5% og í Bandaríkjunum um 4%,
hún dróst saman um 3% í Japan
en jókst um 12% í S-Kóreu.
I nýrri sýningarhöll, sem opnuð
var að hluta í fyrra en er nú öll
komin í notkun, getur að líta 350
fornbíla og eru tvær sérsýningar'
settar upp í tengslum við bílasýn-
inguna. Ónnur fjallar um leigubíla
í 100 ár og hin um herbíla frá
mörgum löndum.
Forsætis-
raðherra 1
vottar Isra-
elum samúð
DAVÍÐ Oddsson forsætisráð-
herra vottaði í gær ísraelsku
þjóðinni og fjölskyldum
þeirra, sem fallið hafa í
hryðjuverkum undanfarna
daga, samúð sína í bréfi til |
Shimon Peres forsætisráð-
herra Ísraelsríkis. í erindi
sínu ítrekaði hann einnig
stuðning ríkisstjórnarinnar
við áframhald friðarumleit-
ana fyrir botni Miðjarðarhafs.
Deilur í borgarráði um kostnað við breytingar á Miðbæjarskólanum í Fræðslumiðstöð borgarinnar
Ósammála um skipt-
ingu 70 milljóna kr.
í BÓKUN borgarráðsfulltrúa Sjálf-
stæðisflokksins í borgarráði vegna
mótmæla við breytingúm á Miðbæj-
arskólanum í Fræðslumiðstöð kem-
ur fram að áætlaður kostnaður við
breytingarnar sé 70 milljónir króna.
í svari Reykjavíkurlistans segir.að
það sé ekki rétt. Kostnaður vegna
breytinga sé áætlaður 30 milljónir
króna en annar kostnaður við breyt-
ingar á skólanum sé 40 milijónir
króna. Breytingarnar lúti að aukn-
um brunavömum og aðgengi fatl-
aðra, sem þyrfti að framkvæma
óháð nýtingu hússins.
Á fundi borgarráðs í gær voru
lagðir fram undirskriftalistar, þar
sem mótmælt er fyrirhuguðum
breytingum á Miðbæjarskólanum.
Áfram nýtt
sem skóli
Borgarráðsfulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins ítrekuðu fyrri afstöðu um
að Miðbæjarskólinn yrði áfram
nýttur sem skólahúsnæði fyrir þær
íjórar skólastofnanir, sem þar hafa
aðstöðu. Fram kemúr að þegar
kosta skal yfír 70 millj. til að gera
Miðbæjarskólann að skrifstofu eins
og tillaga R-lista geri ráð fyrir,
beri að hafa í huga að um alla borg,
meðal annars í miðbænum, standi
autt sérhannað skrifstofuhúsnæði,
sem tilbúið sé til notkunar án um-
talsverðs kostnaðar, þar á meðal
húsnæði í eigu borgarinnar. Þá seg-
ir: „Mikilvægt er að R-listinn leggi
af hugmyndir sínar um breytingar
á Miðbæjarskólanum því óvissa um
framtíðarhúsnæði skólanna fjög-
urra er þegar farin að hafa neikvæð
áhrif á undirbúning skólastarfsins
fyrir næsta haust.“
Ekkert autt
húsnæði
í bókun Reykjavíkurlistans segir
að Reykjavíkurborg eigi ekkert autt
skrifstofuhúsnæði sem hýst gæti
starfsemi Fræðslumiðstöðvar borg-
arinnar. Þá segir að rangfærslur
séu í bókun D-listans, sem nauðsyn-
legt sé að leiðrétta. Kostnaður
vegna breytinga á Miðbæjarskólan-
um, ef af flutningi Fræðslumið-
stöðvar verður, væri áætlaður 30
millj. en annar kostnaður við breyt-
ingar á skólanum væri áætlaður
40 millj. Breytingarnar varði meðal
annars auknar brunavarnir og að-
gengi fatlaðra og þyrfti að fram-
kvæma óháð því hvort til flutnings
kæmi eða núverandi starfsemi yrði
þar áfram.
Reykjavíkurborg hafí ekkert
skrifstofuhúsnæði, sem standi autt
og hýst gæti starfsemi Fræðslumið-
stöðvarinnar. Kostnaður við kaup á
viðun#ndi húsnæði fyrir Fræðslu-
miðstöðina yrði tæpast undir 100
míllj. og því yrði um verulegan )
kostnaðarauka að ræða. Meðal ann-
ars þess vegna sé flutningur
Fræðslumiðstöðvarinnar talinn
hagkvæmasti kosturinn.
Upplýsingar frá
byggingardeild
í svarbókun sjálfstæðismanna
segir að upplýsingar um 70 millj. )
lágmarkskostnað við að gera skrif-
stofuhúsnæði úr Miðbæjarskólan-
um komi frá byggingardeild borgar- '
verkfræðings. Ekki hafi verið fyrir-
hugaðar neinar breytingar á Mið-
bæjarskólanum á þessu ári hefðu
áform R-listans ekki komið til. í
áætlun byggingardeildar sé ekki
gert ráð fyrir breytingum á kjallara
eða kaupum á búnaði. Loks segir:
„Þá er það staðreynd að hluti skrif-
stofuhúsnæðis sem borgin á að S
Aðalstræti 6 er ónotaður og að )
okkar mati kemur núverandi hús-
næði Skólaskrifstofu Reykjavíkur '
vel til greina áfram.“