Morgunblaðið - 07.03.1996, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
FIMMTUDAGUR 7. MARZ 1996 11
Kristinn Gylfi Jónsson, formaður Svínaræktarfélags íslands
Atvinnurógur að segja að við
stundum óeðlilega samkeppni
Formaður svínabænda segir að afurðir
svína og alifugla séu í mikilli innbyrðis
samkeppni og við aðrar matvörur og
hafi stórlækkað í verði.
KRISTINN Gylfi
Jónsson, formaður
Svínaræktarfélags
íslands, segir að það
séu alvarlegar að-
dróttanir og atvinn-
urógur hjá Vinnu-
veitendasambandi ís-
lands sem haldi því
fram að svínabændur
og kjúklingabændur
stundi óeðlilega sam-
keppni á markaði og
líki framleiðslu bú-
greinanna við iðnað-
arframleiðslu. Þá
hafi framleiðendur í
þessum greinum ver-
ið gerðir tortryggi-
legir í tengslum við
kjarasamninga og upp á síðkastið
á þeirri forsendu að þeir séu að
raska verðlagsforsendum og
skemma fyrir launþegum í landinu.
Hið rétta sé að framleiðsluvörur
þessara greina hafi verið að stór-
lækka í verði og séu í mjög mikilli
samkeppni bæði innbyrðis og við
aðra matvöru.
„Aðilar vinnumarkaðarins höfðu
sérstaklega fyrir því í haust að vara
stjórnvöld við því að þróun í verð-
lagi grænmetis, alifuglaafurða og
svínakjöts gæti raskað verðlagsfor-
sendum á árinu 1996 í tengslum
við þann kjarasamning sem var
gerður og þau viðmiðunarverð sem
voru í gangi. Sérstaklega svína-
bændur og kjúklingabændur eru
mjög ósáttir við að þarna hafi
stjórnvöld og neytendur verið var-
aðir við okkur og viljum við meina
að allt annað hafi komið á daginn
síðustu sex mánuði þegar verð á
þessum afurðum hefur lækkað.
Verð á markaði, sérstaklega á
svínakjöti og kjúklingum, hefur
verið mjög lágt upp á síðkastið og
geysilega mikil samkeppni,“ sagði
Kristinn Gylfi í samtali við Morgun-
blaðið.
Hann sagði að Vinnuveitenda-
sambandið hefði upp á síðkastið
verið að gera þær kröfur gagnvart
þessum greinum um að þær færu
undan ákvæðum búvörulaga. Þarna
hefði öllum verið skellt saman í einn
hóp. Svínaræktin hefði alla tíð ver-
ið undir samkeppnislögum, og
svínabændur hefðu aldrei nýtt sér
neinar þær heimildir sem fyrir hendi
hefðu verið innan búvörulaga frá
1985 um framleiðslustjórnun eða
opinbera verðlagningu.
„Þetta hefur alla tíð verið opin
grein þar sem menn hafa getað
hafið framleiðslu og hætt fram-
leiðslu án allra afskipta
opinberra aðila nema
hvað varðar eðlilegar
reglur um aðbúnað og
heilbrigðiseftirlit. Verð-
lag á svínaafurðum hef-
ur alla tíð markast af
framboði og eftirspurn
og þess vegna höfum við
alla tíð verið undir sam-
keppnislögum með fram-
leiðslu okkar og afurða-
söiu,“ sagði hann.
Ósáttur við
leiðaraskrif
Morgunblaðsins
Kristinn Gylfi segist
vera mjög ósáttur við
það að Morgunblaðið
skuli hafa tekið beint upp málflutnr
ing Vinnuveitendasambandsins í
leiðara síðastliðinn laugardag án
þess að hafa nokkuð kynnt sér það
sem blaðið hafi sjálft skrifað um
svínarækt í gegnum tíðina og án
þess að gera tilraun til að kynna
sér hvernig aðstæður séu núna eða
hafi verið.
„Þarna er fullyrt að svínaræktin
sé undir opinberri stýringu og
vernd, en svo er alls ekki. Hvað
varðar alifuglaræktina hefur verið
reginmunur á því hvaða aðstæður
hafa verið í eggja- og kjúklinga-
framleiðslu. Á sínum tíma nýttu
bæði eggja- og kjúklingabændur
sér heimildarákvæði í búvörulögum
til þess að setja á endurgreiðslu-
rétt, þ.e. nokkurs konar fram-
leiðslustýringu, sem er að vísu alls
ekki sambærileg framleiðslustýring
og er í hefðbundnu búgreinunum.
Þetta hefur virkað betur í eggja-
framleiðslunni vegna þess að egg
eru í minni samkeppni við aðrar
matvörur. Hins vegar virkaði þetta
alls ekki í kjúklingaræktinni vegna
þess að kjúklingaafurðir eru í svo
mikilli samkeppni við aðra matvöru
og þá sérstaklega annað kjöt. Menn
framleiddu því flestir hveijir eins
og þessi endurgreiðsluréttur væri
ekki til staðar. Það hefur enda kom-
ið í ljós að síðastliðinn áratug hefur
verið geysimikil samkeppni í kjúkl-
ingaframleiðslunni en það hefur
leitt til þess að mörg kjúklingabú-
anna hafa orðið gjaldþrota og fjár-
hagsstaða kjúklingabænda hefur
verið ein sú versta innan alls land-
búnaðarins.
Þetta sýnir að þarna hefur verið
mjög mikil og hörð verðsamkeppni
sem neytendur hafa séð í þeim verð-
sveiflum áem hafa verið í kjúklinga-
ræktinni. Við viljum því halda því
Kristinn Gylfi Jóns-
son, formaður Svína-
ræktarfélags Islands.
fram að þarna hafi engin stýring
virkað og átt hafi sér stað sam-
keppni sem eðlilegt sé að hafi sem
slík verið undir samkeppnislögum.
Morgunblaðið talar um þau skýru
markmið sem eigi að koma fram
af hálfu stjórnvalda og í leiðaranum
segir að hér hafi verið lögð minni
áhersla á gæði og vöruþróun í þess-
um greinum. Hið rétta er að gæða-
eftirlit og heilbrigðiseftirlit í þessum
greinum hefur verið eflt mjög á liðn-
um árum og stöndum við í fremstu
röð hvað þetta varðar í nágranna-
löndunum. Við viljum meina að það
sé almennt viðurkennt að íslenskar
búvörur, og þá ekki síður kjúklingar
og svínakjöt, séu með því besta sem
fólk eigi völ á vegna bragðgæða
og hreinleika framleiðslunnar sem
slái þeim afurðum við_ sem séu á
markaði víða um lönd. í svínarækt-
inni hefur t.d. verið mjög góð staða
hvað varðar hollustu og heilbrigði
afurðanna.
Þá er kjötið framleitt án allra
aukefna sem leyfð eru víða um lönd,
og það er því alls ekki rétt sem
sagt er í Morgunblaðinu að minni
áhersla hafi verið lögð á gæði og
vöruþróun, heldur hefur þvert á
móti verið lögð veruleg áhersla á
þessi mál sem sýnir sig í því að það
er mikil ánægja meðal neytenda
hvað varðar þennan þátt,“ sagði
Kristinn Gylfi.
Alvarlegar aðdróttanir
Hann sagði að eitt af því sem
fram hefði koinið hjá VSÍ og Morg-
unblaðið tekið undir í áðurnefndum
leiðara blaðsins væri að eggja- og
kjúklingaframleiðsla væri líkari
brauðgerð en landbúnaði og ætti
því að lúta sömu markaðslögmálum
og bakarar búa við í dag.
„Þessu vísum við algjörlega á
bug. í fyrsta lagi er það sem líf-
rænt er alls staðar skilgreint sem
landbúnaður. Hvað varðar lifandi
dýr þá er það talið til landbúnaðar-
framleiðslu þar til búið er að fella
skepnurnar, en eftir það er eðlilegt
að tala um sláturiðnað. Jafnframt
er rétt að tala um fóðuriðnað þegar
búið er að fella kornaxið á akrinum
og það fer í frekari vinnslu. Einnig
vísum við því á bug að við séum
eingöngu að nota innflutt aðföng.
í kjúklingarækt eru notuð um 20%
innlend aðföng og í svínaræktinni
allt að 45% og hefur farið vaxandi
undanfarin ár, eins og t.d. gras-
kögglar og gæða fiskimjöl, en einn-
ig fita og mysa sem eru aukaafurð-
ir úr búvöruframleiðslunni. Einnig
er allt kjarnfóður blandað hérlendis
og í verði fóðursins er erlendur
gjaldeyrir ekki nema 40%.
Önnur tenging við landbúnaðinn
sem snýr að umhverfismálum er að
í stórbúskap eins og svínarækt og
kjúklingarækt er farið að tengja
framleiðsluna við landnýtingu og
hér munu líklega koma reglur sem
gera kröfur um að bændur hafi
ákveðinn hektarafjölda lands á bak-
við ákveðinn íjölda dýra til þess að
með eðlilegum hætti sé hægt að
koma áburði frá skepnunni á jörð-
ina. Áburðardreifingin er að verða
stór liður í umhverfisvernd og upp-
græðslu víða um heim og gildi þess
er vaxandi hér á landi.
Það er því alveg út í hött og ég
vil kalla það atvinnuróg að líkja
alifuglarækt og svínarækt við
brauðgerð þar sem hægt er að
slökkva á bakarofninum að kvöldi
til. Kjúklingarnir og svínin þurfa
sitt fóður og eftirlit allan sólar-
hringinn og þau gera sínar þarfir
sem þarf að koma út úr húsi og
bera á landið. Þetta er einfaldlega
atvinnurógur og alvarlegar aðdrótt-
anir að t.d. svínaræktinni að segja
að við stundum óeðlilega samkeppni
á markaði. Við erum hissa á aðdrótt-
unum í okkar garð og hefðum hald-
ið að ánægja væri með þróun svína-
ræktarinnar í átt til aukinnar hag-
kvæmni, lægra verðs og meiri gæða
framleiðslunnar. Þá teljum við ljóst
að hörð samkeppni í svínaræktinni
hefur leitt til aukinnar neyslu á
svínakjöti og einnig hefur hún haft
mikil samkeppnisáhrif á aðrar kjöt-
greinar,“ sagði Kristinn Gylfi.
STÓRT RÍS SUKKULAÐI
og 1/21. PEPSI
meira en bensín
staðgreitt_
twm TLJ
Fullkomin fjarstýring með öllum aSgerðum á skjá. Islenskt textavarp (Upplýsingar á skjá).
Myndllampi (BLACK MATRIX) flatur. HljóSmagnari Nicam víSóma (STERIÓ)
2x15W eSa 30W. Tveir hátalarar eru í tækinu.
Hægt er aS tengja heyrnartól og auka hátalarasett viS tækiS.
Beint inntengi (SCART) sem gerir mynd frá myndbandstæki og/eSa afruglara mun skarpari.
y/sA
Umbobsmenn um allt land
©JORMSSON
VISA í 24 mánuði 3.790,- (pr. mánuS)
EURO í 36 mánuði 2.685,- (pr. mánuS)
Reykjavík: Heimskringlan, Kringlunni.Raftækjaverslun íslands. Vesturland: Málningarþjónustan Akranesi, Kf. Borgfirðinga, Borgarnesi.Blómsturvellir, Hellissandi. Vestflrölr: Geirseyrarbúöin,
Patreksfiröi. Rafverk.Bolungarvík.Straumur.ísafiröi. Norðurland: Kf. V-Hún.,Hvammstanga. Kf. Húnvetninga, Blönduósi. Skagfiröingabúð.Sauöárkróki. Hljómver, Akureyri. KEA.Dalvík. Kf. Þingeyinga,
Húsavík. Austurland: Sveinn Guðmundsson, Egilsstöðum. Stál, Seyðisfirði. Verslunin Vík, Neskaupsstað. Kf. Fáskrúðsfirðinga, Fáskrúðsfirði. Suðurland: Mosfell, Hellu. Árvirkinn, Selfossi. Rás,
Þorlákshöfn. Brimnes.Vestmannaeyjum. Reykjanes: Stapafell, Keflavík. Rafborg, Grindavík.