Morgunblaðið - 07.03.1996, Page 16
16 FIMMTUDAGUR 7. MARZ 1996
ERLEINIT
mörgUnblaðið
Umdeildur dómur Evrópudómstólsins
Ríki skaðabótaskyld
bijóti þau ESB-lög
Brussel. Reuter.
EVRÓPUDÓMSTÓLLINN í Lúx-
emborg hefur komizt að þeirri nið-
urstöðu að valdi aðildarríki Evrópu-
sambandsins einstaklingum og fyr-
irtækjum tjóni með því að fara ekki
að lögum ESB, séu þau skaðabóta-
skyld.
Brezk
stjórnvöld eru
æf yfir dómn-
um því að
hann gæti þýtt
að spænsk út-
gerðarfyrir-
tæki ættu
kröfu á háum
skaðabótum úr brezka ríkissjóðn-
um. Bretar höfðu lagt bann við því
að spænsk fyrirtæki keyptu skip
skráð í Bretlandi til þess að komast
yfír veiðiheimildir þeirra. Evrópu-
dómstóllinn felldi bann þetta úr gildi
árið 1991 og sagði það brjóta gegn
ákvæðum Rómarsáttmálans um
mismunun á grundvelli þjóðernis.
í niðurstöðu Evrópudómstólsins
kemur fram að dómstólar í hveiju
aðildarríki fyrir sig skuli segja til
um h'vort brot viðkomandi ríkis á
ESB-lögum sé nægilega alvarlegt
til að réttlæta greiðslu skaðabóta.
Jafnframt skuli dómstólar aðildar-
ríkjanna ákveða upphæð skaðabót-
anna út frá sömu reglum og gildi
í skaðabótamálum samkvæmt
landslögum.
Sérfræðingar í Evrópurétti telja
að dómurinn muni auka mjög þrýst-
ing á aðildarríkin að lögleiða og
framfylgja tilskipunum Evrópusam-
bandsins á til-
skildum tíma,
til þess að
skapa sér
ekki hugsan-
lega skaða-
bótaskyldu.
Misbrestur
hefur verið á
því hingað til að aðildarríkin lög-
festu Evrópulöggjöfina strax og
kveðið er á um.
Bretar æfir
Sjávarútvegsráðherra Bretlands,
Tony Baldry, fordæmdi niðurstöðu
dómstólsins og sagði hana þýða að
spænskir sjómenn gætu hirt kvóta
á Bretlandsmiðum. „Þetta er geggj-
un. Þessu verður að linna,“ sagði
Baldry. Hann sagði að Bretar
myndu reyna að fá viðkomandi lög-
um breytt og myndu taka málið upp
á leiðtogafundi ESB í Tórínó í lok
mánaðarins. „Við verðum að losna
við kvótahopparana," sagði Baldry.
BYGGING Evrópudómstólsins
í Lúxemborg.
Fallast á „utanríkis-
fulltrúa“ ESB
París. Reuter.
BRESKA ríkisstjórnin féilst á
þriðjudag á að skipaður verði hátt-
settur stjórnarerindreki sem verður
fulltrúi Evrópusambansins gagnvart
öðrum ríkjum og að settur verði á
laggimar vinnuhópur til að móta
áform um sameiginlega utanríkis-
stefnu.
Malcolm Rifkind, utanríkisráð-
herra Bretlands, hafnaði hins vegar
hugmyndum um að Vestur-Evrópu-
sambandinu yrði stjómað af ESB
og lét í ljós efasemdir um áform
þess efnis, að aðildarríki gætu
ákveðið að taka ekki þátt í einstaka
aðgerðum án þess þó að koma í veg
fyrir að önnur gerðu það.
í ræðu hjá frönsku utanríkismála-
stofnuninni í París sagði Rifkind að
einstök aðildarríki hefðu ólíka hags-
muni og að þeirra yrði að gæta.
„Við verðum að hætta að hugsa sem
svo að það sé áfall ef aðildarríkin
fimmtán em ekki samstíga í öllum
málum.“
Nefndi hann sem dæmi að Frakk-
ar hefðu aldrei fallist á að lúta í
lægra haldi varðandi kjamorkutil-
raunir ef öll önnur ESB-ríkin hefðu
verið á móti þeim. Bretar myndu
Reglur um
framsal í
sjónmáli
• VONAZT er til að ríki Evrópu-
sambandsins nái saman um nýjar
reglur um framsal afbrotamanna,
eftir að aðildarríki Schengen-sam-
komulagsins þrýstu á um slíkt.
Vandinn er sá, að sum ESB-ríki
telja að ekki sé skylt að framselja
fólk, sem grunað er um „pólitíska
glæpi“. Slík skilgreining olli því
að grunaðir hryðjuverkamenn frá
Spáni voru látnir lausir í Belgíu.
Spánn og fleiri ESB-ríki haida því
fram að í lýðræðisríkjum sé eng-
inn munur á „pólitískum" og öðr-
um glæpum. Nýjar reglur munu
væntanlega kveða á um að engin
ástæða sé til að framselja ekki
pólitíska glæpamenn. Náist sam-
heldur ekki vilja lenda í þeirri stöðu
í Gibraltar-málinu né Grikkir í deil-
um sínum við Tyrki.
Rifkind sagði afstöðu Breta vera
þá að utanríkismálafulltrúi ESB
ætti að vera embættismaður en ekki
reyndur stjórnmálamaður líkt og
Frakkar hafa gefið í skyn. Hann
útilokaði einnig að framkvæmda-
stjórnin kæmi að málinu.
Talsmaður en mótar
ekki stefnu
„Hlutverkið á felast í því ... að
vera talsmaður og að sjá um sam-
ræmingu á þeim sviðum þar sem
sameiginleg stefna hefur verið
ákveðin fremur en að sjá um mótun
stefnu," sagði Rifkind.
Hann benti á að fjögur aðildarríki
Evrópusambandsins væru hlutlaus
og því útilokað að vamarsamtökin
VES féllu undir stjórn ESB. „Það
er jafnóásættanlegt fyrir Frakka og
Breta að ráðherraráð, þar sem eiga
sæti fulltrúar hlutlausra ríkisstjórna
er hafa alls ekki í hyggju að beita
sírium hersveitum, taki ákvarðanir
um hvemig önnur ríki beiti sínum
sveitum," sagði Rifkind.
komulag, gæti ESB loks undirrit-
að sáttmála um sameiginlegar
framsalsreglur.
• ESB íhugar að banna innflutn-
ing á loðfeldum frá ríkjum, sem
nota dýraboga til að veiða loðdýr.
John Gummer, umhverfisráð-
herra Bretlands, segir ómannúð-
legum aðferðum beitt í Rússlandi,
Bandaríkjunum og Kanada. Hann
segir ráðherraráð ESB ekki vilja
fallast á að frumbyggjar fái að
nota þá veiðitækni, sem þeir vilji,
vegna þess að frumbyggjar í Finn-
landi og á Grænlandi hafi getað
beitt mannúðlegri tækni við sínar
veiðar.
• NEFND á vegum Evrópuráðs-
ins hvetur brezk dómsmálayfir-
völd til að gera úrbætur í fangsels-
ismálum. Mörg fangelsi séu svo
yfirfull að aðstæðurnar jafngildi
niðurlægjandi meðferð á föngum.
Nefnt er sem dæmi að í fangelsi,
sem byggt er fyrir í hæsta lagi
677 fanga, hafi 1.248 fangar verið
vistaðir.
Þýskir jafnaðarmenn
Vilja takmarka inn-
flytj endastraum
>nn. Reuter.
TILLÖGUR jafnaðarmanna í Þýskalandi um að
takmarka straum fólks af þýskum ættum til
landsins hafa valdið miklum deilum. Eru þeir
sakaðir um að reyna að bera víurnar í hægriöfga-
menn vegna kosninga í þremur sambandslöndum
en samkvæmt skoðanakönnunum er þó mikill
meirihluti Þjóðveija hlynntur auknum takmörkun-
um.
Jafnaðarmenn hafa verið með ýmsar yfirlýsing-
ar um innflytjendamálin að undanförnu en nú
hefur Rudolf Scharping, leiðtogi þingflokksins,
lagt til, að fólk af þýsku bergi brotið erlendis fái
því aðeins að flytjast til Þýskalands, að það eigi
þar ættingja á lífi.
Hafa jafnaðarmenn verið harðlega gagnrýndir
fyrir þessar tillögur og eru þeir sakaðir um að
höfða til hægriöfgamanna vegna kosninga í
Rheinland-Pfalz, Slésvík-Holtsetalandi og Baden-
Wurttemberg.
í síðastnefnda sambandslandinu fékk hinn
hægrisinnaði Lýðveldisflokkur 10% atkvæða fyrir
fjórum árum en nú er honum spáð fylgishruni
vegna innbyrðiságreinings. Það er því eftir nokkru
að slægjast fyrir hina flokkana.
Helmut Kohl kanslari sagði tillögu Scharpings
„óábyrga“ og geta leitt til þess, að stórir hópar
fólks af þýskum ættum í Austur-Evrópu flykkt-
ust nú til landsins af ótta við, að það kynni að
lokast. Frá 1988 hafa árlega sest að í Þýska-
landi 200.000 manns, sem geta rakið ættir sínar
til landsins, og hefur þessu fólki almennt verið
betur tekið en innflytjendum annars staðar að
úr Austur-Evrópu eða þriðja heiminum.
Samkvæmt skoðanakönnum, sem skýrt var frá
í gær en verður birt í heild í vikublaðinu Die
Woche í dag, eru 70% Þjóðveijar sammála því
að takmarka aðflutning fólks þótt það geti rekið
ættir sínar til Þýskalands.
Varað við
ebólu-
faraldri
Kinshasa. Reuter.
UM 150 læknar, vísindamenn og
aðrir sérfræðingar freista þess nú
á þriggja daga fundi Alþjóðaheil-
brigðisstofnunarinnar (WHO) í
Kinshasa, höfuðborg Zimbabwe, að
finna leiðir til þess að auka mögu-
leika Afríkuríkja á að kljást við
hugsanlegan ebólu-faraldur og
kveða hann niður í byijun.
Hiroshi Nakajima, forstjóri
WHO, sagði að nýr faraldur gæti
brotist út hvenær sem er. Vísinda-
mönnúm hefur ekki tekist að finna
hvar upptök ebólu-veirunnar eru,
en hún dregur nafn sitt af fljóti í
norðurhluta Zaire þar sem hún var
fyrst greind, á áttunda áratugnum.
Grunur leikur þó á, að hún berist
með dýrum, einkum öpum.
Ebólu-veiran greindist fyrst árið
1976 í Zaire og Súdan. í millitíð-
inni hefur hún greinst á Fílabeirts-
ströndinni, Líberíu og nú síðast í
Gabon. Faraldur braust út í borg-
inni Kikwit í Zaire í maí í fyrra
með þeim afleiðingum að 244
manns biðu bana. Tókst að stöðva
hana með því að einangra þá sem
sýktust.
Þá dóu a.m.k. 13 manns af völd-
um veirunnar í norðausturhluta
Gabon í síðasta mánuði eftir að
þeir höfðu borðað kjöt af sjálfdauð-
um öpum.
Reyna að
fá Papon
fyrir rétt
NASISTAVEIÐARINN Serge
Klarsfeld (t.h.) og sonur hans
Arno, sem er lögmaður, mæta til
dómhússins í Bordeaux í Frakk-
landi í gær þar sem vitnaleiðslur
hófust sem ætlað er að skera úr
um hvort fyrrverandi ráðherra,
Maurice Papon, skuli sóttur til
saka fyrir glæpi gegn mannkyn-
inu. Papon, sem er 85 ára, er
sagður hafa látið flytja 1690
Gyðinga, þ. á m. 223 börn frá
suðvesturhluta Frakklands, í
hendur Þjóðverja í seinna stríð-
inu.
Höfuðpaur
eiturlyfja-
sala veginn
Bogotá. Reuter.
JOSÉ Santacruz Londono, einn af
höfuðpaurum kólumbíska eitur-
lyfjasmyglhringsins sem kenndur
er við borgina Cali, var skotinn til
bana í bardaga við lögreglu seint í
fyrrakvöld. Santacruz slapp úr
fangelsi í Bogotá í janúar.
Rosso José Serrano lögreglustjóri
sagði að lögreglumenn hefðu setið
fyrir Santacruz á þjóðvegi við borg-
ina Medellín. „Hann var staðráðinn
í að láta okkur ekki ná sér lifandi,"
sagði Serrano.
Santacruz var handtekinn 4. júlí
og var þá þriðji valdamesti maður-
inn í Cali-smyglhringnum, sem er
oft lýst sem ,stærsta eiturlyfja-
smyglhring heims. Talið er að hann
hafí fyrir nokkrum árum staðið fyr-
ir allt að 80% alls kókaínsmygls í
heiminum.
Efnahagsaðstoð hætt
Bandaríska stjórnin skýrði frá
því á föstudag að flótti Santacruz
hefði verið ein af ástæðum þess að
hún ákvað að taka Kólumbíu af lista
yfir ríki, sem fá sérstakan efna-
hagsstuðning og lánafyrirgreiðslu í
Bandaríkjunum fyrir „fulla“ sam-
vinnu í baráttunni við eiturlyfja-
smyglara. Ernesto Samper Pizano,
forseti Kólumbíu, gagnrýndi þessa
ákvörðun og sagði í gær að Banda-
ríkjastjórn yrði að endurskoða hana
eftir dauða Santacruz.
A __
Ibúar ESB-ríkjanna eldast stöðugt
Sextugum fjölgar um
50% á 30 árum
Brussel. Reuter.
MEÐALALDUR íbúa í ríkjum Evr-
ópusambandsins (ESB) fer hækk-
andi, samkvæmt skýrslu um lýð-
fræðilega þróun í Evrópu. Fram-
kvæmdastjórn sambandsins telur
að fram til ársins 2025 muni fólki,
sem er eldra en sextugt, fjölga um
50%.
„Þessa verður verulega vart frá
árinu 2006 og þá mun eftirlauna-
fólki fjölga í áður óþekktum mæli,“
segir í skýrslunni. Talið er að heild-
ar íbúafjöldinn verði tiltölulega
stöðugur og ef eitthvað er að hann
lækki.
Að öllu óbreyttu mun sextugum
og eldri í ESB-ríkjunum fjölga úr
76,3 milljónum í dag í 113,5
miíljónir árið 2025. Fjöldi áttræðra
mun tvöfaldast á sama tíma og
níræðum mun fjölga þrefalt, sam-
kvaemt lýðfræðiskýrslunni.
Á sama tíma mun börnum og
unglingum undir tvítugu fækka um
9,5 milljónir eða 11%, úr rúmum
86 milljónum í 77. Meðálaldurinn
verður 45 ár árið 2025, en er nú
36 ár.
Af einstökum aðildarríkjum mun
sextugum og eldri fjölga mest í
Hollandi á viðmiðunartímanum,
eða um 79,5% en minnst í Portúg-
al, eða 34,1%. Ungu fólki fækkar
mest í írlandi, eða um 25% en ald-
urshópurinn 20 ára og yngri mun
stækka mest í Lúxemborg, um
22,2%.
Samkvæmt skýrslunni stafar
þessi aldursþróun fyrst og fremst
af dvínandi fæðingartíðni og aukn-
um lífslíkum fólks. Framkvæmda-
stjórn ESB segir, að þróunin muni
hafa veruleg áhrif á atvinnuhætti
í sambandsríkjunum og félags-
málastefnuna. Sömuleiðis mun
samsetning vinnuaflans breytast
þann veg að hann eldist stöðugt.