Morgunblaðið - 08.03.1996, Blaðsíða 4

4 FÖSTUDAGUR 8. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Vinnustaða-
kynningar
hafnar
Fundaherferð opinberra starfsmanna vegna frumvarpa ríkisstjórnarinnar
Gengið verði frá málum í
tengslum við kjarasamninga
Morgunblaðið/Þorkell
KRISTÍN Einarsdóttir, fundarsljóri, og Páll Halldórsson, for-
maður BHMR og frummælandi, bera saman bækur sínar á fund-
inum í Háskólabíói.
FJÖLMENNI hlýddi á boðskap frummælenda á fundinum
í mötuneyti Landspítalans.
ÞESS var krafist að ríkisstjómin
drægi þegar til baka frumvörp um
lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins,
réttindi og skyldur starfsmanna rík-
isins og sáttastörf í vinnudeilum á
sameiginlegum fundum opinberra
starfsmanna - BSRB, BHMR og
Kennarasambands Islands - á
Landspítalanum og í Háskólabíói í
gær. Páll Halldórsson, formaður
BHMR, vill að menn gefi sér tíma
til viðræðna og gengið verði frá
málunum í tengslum við kjarasamn-
inga. Ef ekki verði gengið að svo
sjálfsagðri kröfu séu starfsmenn
óbundnir af öðrum samningum við
ríkið.
Fundirnir álykta að fráleitt sé
að svipta fólk lögbundnum réttind-
um sem hafí orðið til í tengslum
við kjarasamninga. Minnt er á að
bæði samninganefnd ríkisins og
Kjaradómur hafí fram til þessa tal-
ið þessi réttindi réttlæta lægri laun
til opinberra starfsmanna en gerist
í sambærilegum störfum á almenn-
um vinnumarkaði.
Vald forstöðu-
manna aukið
Páll Halldórsson, formaður
BHMR, var fyrsti frummælandi á
fundinum í Háskólabíói og fjallaði
fyrst og fremst um frumvarp um
réttindi og skyldur starfsmanna rík-
isins. Hann sagði að gert væri ráð
fyrir því að hópur embættismanna
væri ekki í stéttarfélögum heldur
væru laun þeirra ákveðin af kjara-
dómi eða kjaranefnd. Skilgreiningin
á því hveijir væru embættismenn
væri hins vegar mjög óljós í lögum.
„Með þessum hætti er verið að
svipta hundruð, jafnvel þúsundir,
opinberra starfsmanna félaga-
frelsi,“ sagði hann og tók fram að
því til viðbótar yrði embættismönn-
unum bannað að taka þátt í eða
stuðla að verkfalli eða öðrum sam-
bærilegum aðgerðum.
Páll sagði að draga ætti úr ráðn-
ingarfestu og takmarka eða afnema
biðlaunarétt. Hann tók fram í því
sambandi að starfsemi ríkisins hefði
verið í vexti og því hefði biðlauna-
rétturinn verið ódýrt loforð af hendi
ríkisins undanfarin ár. Starfsmenn
hefðu hins vegar greitt hann fullu
verði. „Nú eru aðrar hugmyndir
uppi um rekstur hins opinbera og
verið að draga starfsemi þess sam-
an. Þá þegar fyrst reynir í alvöru
á þennan rétt á að takmarka hann
verulega og afnema hjá nýjum
starfsmönnum," sagði hann.
Hann sagði að vald forstöðu-
manna yrði aukið og auðveldara
yrði að hætta yfírborgun. Ekki
væri verið að skapa möguleika
stéttarfélaga til að semja við ein-
stakar stofnanir, enn væri inni
ákvæði um að framlengja mætti
uppsagnarfrest í allt að 6 mánuði
og um yfirvinnuskyldu.
Afnám 95 ára reglu
Guðrún Ebba Ólafsdóttir, vara-
formaður Kennarasambands ís-
lands, tók næst til máls um frum-
varp um lífeyrissjóð starfsmanna
ríkisins. Hún sagði frumvarpið miða
að því að afnema viðmið lífeyris-
þega við lokalaun eða laun í hæst
launaða starfí sem gegnt hefði ver-
ið í a.m.k. 10 ár, afnema eftir-
mannaregluna, þ.e. viðmið lífeyris
við launaþróun eftirmanns, afnema
rétt til iðgjaldafrelsis eftir 32
greiðsluár í lífeyrissjóð og afnema
95 ára regluna sem veiti rétt til
töku á lífeyri frá 60 ára aldri ef
aldur og sjóðstími er a.m.k. 95 ár.
Frumvarpið miðaði auk þess að því
að skerða örorkulífeyri þar sem nú
sé miðað við 10% örorkumat en eigi
að verða 40%, skerða makalífeyri,
skerða rétt aðildar að LSR ef staða
er lögð niður og skerða verðmæti
lífeyrisréttinda.
Hún sagði að rökin fyrir frum-
varpinu hefðu m.a. verið að LSR
væri gjaldþrota og tók fram í því
sambandi að ríkið greiddi aðeins
af dagvinnu en aðrir launagreiðend-
ur af fullum launum. Ríkið hefði
ekki greitt lögbundin framlög í LSR
og sjóðurinn fengi ekki að nýta sér
bestu ávöxtunarkosti. Að lokum tók
hún fram að starfsmenn ríkisins
hefðu sparað lengur í LSR en aðrir
en einnig greitt skatta til að fjár-
magna tekjutryggingu annarra.
Verkfallsréttur skertur
Sigríður Kristinsdóttir, formaður
Starfsmannafélags ríkisstofnana,
tók síðast til máls og talaði um
frumvarp félagsmálaráðherra um
sáttastörf í vinnudeilum. Hún sagði
að samkvæmt frumvarpinu væri
verkfallsréttur einstakra félaga
skertur, miðstýring aukin við gerð
kjarasamninga og völd sáttasemj-
ara aukin. Sáttasemjara yrði heim-
iit að leggja fram eina sameiginlega
miðlunartillögu fyrir allan vinnu-
markaðinn og væri einum heimilt
að kyn'na meginatriði tillögunnar.
Miðlunartillagan teldist felld í at-
kvæðagreiðslu ef að minnsta kosti
þriðjungur atkvæða, samkvæmt
atkvæða- eða félagaskrá, væri
greiddur á móti henni. Atkvæði
yrðu talin sameiginlega þannig að
einstakt félag eða einstaka heildar-
samtök myndu hafa lítið um það
að segja hver útkoman yrði. Þótt
allir BSRB-félagar greiddu atkvæði
gegn miðlunartillögunni myndi það
ekki nægja til að fella hana.
FJÁRMÁLARÁÐUNEYTIÐ hefur
sent 23.000 ríkisstarfsmönnum
upplýsingabréf um frumvarp til
laga um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins. I upplýs-
ingabréfinu eru nýmæli frum-
varpsins kynnt og ýmsum spurn-
ingum svarað. Þór Sigfússon, ráð-
gjafi fjármálaráðherra, sagði að
þegar væri byijað á kynna frum-
varpið á vinnustöðum. Hægt væri
að óska eftir kynningum í ráðu-
neytinu.
I upplýsingabréfinu kemur
fram að breytingarnar gangi í
fyrsta lagi út á að dreifa valdi
og auka ábyrgð stjómenda í ríkis-
rekstri. Starfsmenn ríkisstofnana
fái aukna möguleika á launum til
viðbótar grunnlaunum eftir hæfni
og ábyrgð. Um þetta verði settar
skýrar verklagsreglur og þess
gætt að konur og karlar hafi sömu
möguleika til viðbótarlauna. Um
leið og sjálfstæði forstöðumanns
sé aukið sé gerð meiri krafa til
þeirra um árangur í starfi og að
þjónusta stofnunar sé viðunandi.
I öðru lagi fela breytingarnar,
samkvæmt upplýsingabréfinu, í
sér að starfsfólk er hvatt til að
gera betur í starfi sínu með því
að auka svigrúm til viðbótarlauna
fyrir hæfni og ábyrgð í starfi. I
þriðja Iagi geri frumvarpið ráð
fyrir að allir starfsmenn ríkisins,
að frátöldum embættismönnum,
sitji við sama borð hvað réttindi
og skyldur áhrærir. „Nú er það
svo að ef starfsmaður ríkisins er
t.d. iðnaðarmaður og félagsmað-
ur í ASÍ nýtur hann annarra rétt-
inda en starfsmaður sem er í
BSRB,“ segir m.a. í bréfinu.
I fjórða lagi er tekið fram að
ríkisstarfsmenn skuli eiga kost á
sveigjanlegum vinnutíma ef því
verði við komið. Áhersla er lögð
á að frumvarpið skerði ekki að
neinu leyti réttindi ríkisstarfs-
manna sem samið hafi verið um
í kjarasamningum.
Löngu tímabært
Fram kemur að breytingar á
lögum um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins séu löngu
tímabærar. Sem dæmi um hversu
úrelt lögin séu orðin megi nefna
að gengið sé útfrá þeirri reglu
að starfsmenn ríkisins séu ráðnir
eða skipaðir ótímabundið án
gagnkvæms uppsagnarfrests, séu
í raun æviráðnir. Samt sem áður
sé stór hluti ríkisstarfsmanna nú
ráðinn með gagnkvæmum upp-
sagnarfresti.
Rætt á Alþingi um flutning grunnskólans að öllu leyti frá ríkinu til sveitarfélaganna
FÆRIST rekstur grunnskóla á
hendur sveitarfélaga með þeim hætti
sem áætlað er eiga breytingar, sem
hugsanlega verða gerðar á lögum
um réttindi og skyldur opinberra
starfsmanna, ekki við um grunn-
skólakennara. Því verða réttindi
þeirra önnur en kennara hjá ríkinu,
þótt þeir séu í sama stéttarfélagi.
Þetta kom fram hjá Birni Bjarna-
syni menntamálaráðherra þegar
hann mælti fyrir frumvarpi um rétt-
indi og skyldur kennara og skóla-
stjómenda grunnskóla í gær. Björn
sagði þær breytingar sem væru í
undirbúningi á lögum um réttindi
og skyldur opinberra starfsmanna
ekki koma frumvarpinu við.
Frumvarpið fjallar um réttindi
grunnskólakennara eftir að rekstur
grunnskólans færist frá ríki til sveit-
arfélaga, en það á að gerast 1. ág-
úst. Það byggir á samkomulagi
nefndar kennara og sveitarfélaga
og endurspeglar núgildandi lög um
réttindi og skyldur opinberra starfs-
manna. Bjöm Bjarnason sagði það
gmndvallarsjónarmið liggja að baki
frumvarpinu, að grunnskólakennar-
ar ættu hvorki að vera betur né
Réttindi kennaranna
eiga að vera óbreytt
verr settir eftir að þeir flyttust frá
ríkinu til sveitarfélaga.
Bjöm sagði að þessu samkomulagi
hefði ekki á nokkum hátt verið rask-
að af hálfu ríkisins. Hins vegar hefðu
kennarar lýst sig óbundna af sam-
komulaginu vegna ágreinings við rík-
isvaldið um breytingu á lögum um
réttindi og skyldur starfsmanna ríkis-
ins, og vegna umræðna um breyting-
ar á lífeyrissjóðslögum opinberra
starfsmanna og annarri löggjöf.
Lagabreytingar?
í athugasemdum með frumvarpi
menntamálaráðherra kemur fram
að verði frumvarp um breytingar á
réttindum og skyldum ríkisstarfs-
manna að lögum sé ríkisstjórnin
reiðubúin að breyta lögum um rétt-
indi og skyldur grunnskólakennara
komi fram ósk um það frá sveitarfé-
lögum eða félögum kennara eða
hvorum tveggja.
Ossur Skarphéðinsson þingmaður
Alþýðuflokks sagði að menntamála-
ráðherra hefði sett umrætt sam-
komulag í uppnám með því að lýsa
því yfír að þær aðstæður kynnu að
skapast á næstunni að ríkisstjórnin
væri reiðubúin til að taka aftur öll
þessi réttindi méð öðrum frumvörp-
um.
Bjöm sagði að ef frumvarpið yrði
samþykkt væri verið að setja lög sem
yrði ekki breytt af öðmm en Al-
þingi. í frumvarpinu væri pólilísk
yfírlýsing af hálfu ríkisstjórnarinnar.
Hún breytti þó engu um það hvern-
ig einstakir menn gætu stuðlað að
lagabreytingum. Þingmenn, ráð-
herrar jafnt sem aðrir, hefðu frum-
kvæðisrétt til að breyta þessum lög-
um.
Össur sagði að menntamálaráð-
herra hefði með þessu lýst því yfir
að hann væri reiðubúinn að bijóta
fyrirliggjandi sáttargjörð, annað
hvort einn eða með ríkisstjórninni
allri, með því að láta samþykkja
frumvörp sem kipptu því til baka
sem hann vildi láta samþykkja í
þessu frumvarpi. Ekki væri hægt
að líta á málið öðru vísi en að þarna
væru blekkingar uppi. Björn mót-
mælti þessu og sagði breytingar á
lögum um réttindi og skyldur opins-
berra starfsmanna sérstakt mál sem
snerti ekki þetta frumvarp. Þeir sem
héldu öðru fram væru að reyna að
gera málið tortryggilegt og leggja
stein í götu þess að umbætur í skóla-
málum næðu fram að ganga.
Illskiljanlegt
Ögmundur Jónasson þingmaður
Alþýðubandalags og óháðra sagði
umræðuna um frumvarp mennta-
málaráðherra mjög illskiljanlega í
ljósi þess að í næstu viku yrði rætt
á Alþingi um annað frumvarp, sem
kippti forsendum undan grunnskóla-
kennarafrumvarpinu. Hann sagði að
fulltrúar fiármálaráðherra hefðu
marglýst því yfír, að frumvarpið um
réttindi grunnskólakennara gengi
ekki við hliðina á frumvarpi um
breytingar á réttindum og skyldum
opinberra starfsmanna. Það væri því
ósvífni af versta tagi að saka menn
um annarleg sjónarmið þegar menn
vildu ræða þessa hluti heildstætt og
málefnalega.
Umræðu um málið var frestað til
mánudags að kröfu stjórnarandstöð-
unnar sem vildi að fjármálaráðherra
eða forsætisráðherra yrði viðstaddur.