Morgunblaðið - 08.03.1996, Blaðsíða 6
6 B FÖSTUDAGUR 8. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Hestar
skapa lífsgleði hjá
fólki sem þykir vænt um þá
fig í HESTHÚSI Einars Öders
^ Magnússonar og Svanhvítar
pan Kristjánsdóttur á Selfossi eru
fA tíu stóðhestar sem mynda litla
stóðhestastöð. Þar eru einnig
■C góðhryssur og auk þess hafa
þau hluta af hesthúsi vina
sinna til afnota. Þá eru þau
o með unghross í uppeldi á Þjót-
anda við Þjórsárbrú og á
Grjóteyri við Meðalfellsvatn í Kjós.
Starf þeirra snýst um hrossaræktina
ásamt því að þau sinna mikið reið-
kennslu og námskeiðahaldi hér á
landi og erlendis. Þau segja starfsem-
ina orðna það umfangsmikla að hún
kalli á aukna aðstöðu til þess að
unnt sé að sinna henni eins og þau
vildu helst gera.
Starfsemi Góðhesta hf. og þeirra
hjóna byggist á útflutningi hrossa,
ræktun og einnig þjónustuútflutningi
með kennslu erlendis. Einar segir
drauminn vera þann að geta verið
með góða jörð og hafa allt á einum
stað, geta fært sig heim á Selfoss
með alla reiðkennsluna hérlendis,
byggt hana upp og þróað hana. Til
þess að svo megi vera þarf aðstöðu
til reiðskólakennslu allra aldurshópa
og þá reiðskemmu með inniaðstöðu.
Einar segist hafa mikinn hug á að
koma upp slíkri aðstöðu. Það hefði
mikil áhrif.
Með litla stóðhestastöð
„Við erum hér á Selfossi á vetuma
með tamningaþáttinn og hestasöl-
una. Á sumrin erum við meira á Þjót-
anda þar sem við höfum verið að
koma okkur upp ræktun. Það má
segja að við séum hér með litla stóð-
hestastöð. Við leigjum út fola og hér
er hryssum haldið og svo fer hér
fram hestasala og útflutningur fyrir
okkur sjálf og aðra. Við útvegum
pappíra, læknisskoðun og fleira sem
tilheyrir slíku umstangi. Svo er það
alltaf hugmyndin að flytja inn vörur
sem við sjáum erlendis á ferðum
okkar þar,“ segir Einar Öder þegar
þau hjón voru heimsótt í hesthúsið
fyrir skömmu. Einn stóðhestanna hjá
þeim hjónum er Oddur undan Leiru
4519 frá Þingdal og Kjarval 1025
frá Sauðárkróki. Þau hjónin hafa
alið hann upp, tamið og þjálfað og
hesturinn á heimili á Selfossi og er
eitt af fremstu hrossum þeirra. Þau
seldu nýlega Hrossaræktarfélögun-
um á Vesturlandi og í Húnavatns-
sýslu 60% hlut í Oddi og eiga sjálf
40%.
Þjónusta og keppnl
Vetrarstarfið hjá þeim hjónum er
einnig fólgið í þjónustu við hesta-
kaupmenn sem þau sækja á flugvöll-
inn og aðstoða við að fínna hross sem
henta þeim. Þá eru þau oft beðin að
fínna hesta sem passa nemendum
þeirra og þá er gott að vita getu og
þarfir fólksins.
Á sumrin er mikill annatími við
þátttöku í mótum og Einar segir
nauðsynlegt að halda eigin nafni á
lofti og ná árangri, því í slíku sé
fólgin mikil markaðssetning. Þau
hjónin taka þátt í öllum mótum sem
um ræðir og kynbótasýningum, bæði
með eigin hross og frá öðrum víða
að af landinu. Af öllum mótum eru
landsmótin hápunkturinn og alltaf-
draumurinn að sigra á þeim, en Ein-
ar á einn sigur á landsmóti, á Júní
frá Syðri-Gróf á mótinu 1986. Síðan
er það samkeppnin um að komast í
landsliðið, en um það keppir besta
reiðfólk landsins og því mikill áfangi
að komast þar inn. Einar hefur verið
viðloðandi landsliðið, sem liðsstjóri
1987 og frá 1989 sem liðsmaður.
Síðan koma Norðurlandamót og
heimsmeistaramót, en Einar hefur
DAGLEGT LÍF
Morgunblaðið/Sig. Jóns.
EINAR Öder Magnússon og Svanhvít Krisljánsdóttir með stóðhestinn Odd og tíkina Sölku.
sigrað á 4 Norðurlandamótum. Á
fyrstu þremur mótunum í fimmgangi
og samanlögðum stigum og nú síð-
ast í Finnlandi í fimmgangi. Á því
móti varð hann annar í samanlögðum
árangri. Auk þess að taka þátt í
keppnum og vinna við tamningar og
reiðkennslu tekur Einar þátt í félags-
starfi sem fylgir hestamennskunni,
en Einar er varaformaður í félagi
atvinnuhestamanna og formaður
Skeiðfélags íslands.
Við reiökennslu erlendis
Reiðkennsla og hestaíþróttir eru
verulegur hluti af starfí þeirra Ein-
ars og Svanhvítar, en þau hafa bæði
frumtamningar- og þjálfunar-
próf frá Félagi tamninga-
manna auk reiðkennslu-
prófs. Einar fer utan að
minnsta kosti einu sinni í
mánuði, fímm daga í
senn. Á meðan sér Svan-
hvít um starfsemina, en
hún kennir líka erlendis
og fer nokkrar ferðir á
ári. Einar hefur verið með
sænskan landsliðshóp í
þjálfun og landsliðsmenn frá Hol-
landi auk þess sem hann vinnur á
hinum Norðurlöndunum, í Austurríki
og lítillega í Þýskalandi. Utanferðirn-
ar eru lengstar á haustin, en þá er
mikið að gera í reiðkennslu í Evr-
ópu. Þá hefur Svanhvít farið tvo
mánuði í senn og Einar er við þessa
starfsemi frá ágúst og fram í desem-
ber.„Þá lifir maður sígaunalífi og fer
á milli staða, kennir 4-5 daga og er
í ferðum, í lestum eða flugvélum.
Það bætast alltaf nýir nemendur við,
en þó eru þetta mikið fastir viðskipta-
vinir,“ sagði Einar.
Einar segist
kenna almenna
tækni við að stjórna hestinum og
ná samspilinu milli manns og
hests.„Það þarf mikla leikni að ná
góðri stjórn á þeim bendingum sem
notaðar eru. Meginatriðið er að ná
samhæfingu í hreyfingum og ábend-
ingum, með höndum, kálfum, og
þyngd auk raddarinnar, sem Einar
leggur áherslu á að sé mikilvæg.
Og svo hvernig fólki tekst að nýta
samhæfinguna við hinar ýmsu að-
stæður sem koma upp í reiðinni.
Einar Öder Magnússon hesta-
íþróttamaöur og Svanhvít
Kristjánsdóttir reka fyrirtækiö
Góöhesta hf. á Selfossi meö
umfangsmikilli starfsemi viö
tamningar og þjálfun hesta,
hestasölu og útf lutning og upp-
eldi á hrossum og kynbætur.
Morgunblaðið/RAX
PAR hefur regluleg kynmök án getn-
aðarvama í heilan mánuð. Hversu
líklegt er að konan verði þunguð?
Raunin er sú að líkumar eru mun
minni en flestir halda. Rannsóknir
benda til þess að að jafnaði séu ein-
ungis sex frjóir dagar í mánuði en
i suma þessa sex daga séu líkumar
ekki mjög góðar. Samkvæmt því sem
segir í skýrslu frá National Institute
of Environmental Heaith Sciences í
Bandaríkjunum eru líkur á þungun
um 10% sex dögum fyrir egglos en
daginn sem eggið Iosnar eru þær
33%.
í öllum löndum Evrópu, fyrir utan
ísland og Tyrkland, fæðir sérhver
kona innan við tvö lifandi böm á
ævi sinni. Þessi staðreynd veldur
ráðamönnum margra þjóðanna mikl-
um áhyggjum enda verða fjölskyldur
sífellt fámennari og ófijósemi æ tíð-
ari.
Vlta mlnna um getnað en
getnaðarvarnir
Mörg pör, sem ætla að reyna að
eignast bam, rekur í rogastans þeg-
ar þau átta sig á að það er ekki
eins auðvelt og þau héldu í fyrstu.
í rannsókn sem náði til flestra Evr-
ópulanda kom í ljós að það tekur
ítalskar konur að jafnaði um fjóra
og hálfan mánuð að verða þungað-
ar en breskar konur, sem nota
kvenna mest af getnaðarvarnartöfl-
um, að meðaltali um sjö mánuði. I
Frakklandi er meðaltalið um sex
mánuðir.
Roger Gosden, prófessor við há-
skólann í Leeds og höfundur bókar-
innar Cheating Time, sem nýlega
kom út í Bretlandi, útskýrir þetta
Getnaðarvörnum
er ýtt til hliðar en barnið
lætur bíða eftir sér
minna um getnað en getnaðarvamir.
Mörg pör fara ekki að velta barneign-
um fyrir sér fyrr en fijósemi þeirra
er farin að minnka."
Fleiri breskar frumbyrjur yfir
þrítugu en undir
Fæstar vestrænar nútímakonur
hugsa mikið um bameignir meðan
þær eru á fijósamasta aldursskeið-
inu. í Hollandi eru konur sem fæða
sitt fyrsta bam yfír þrítugu jafn-
margar þeim sem eru undir þrítugu.
Breskar konur sem eignast fyrsta
bamið sitt yfír þrítugu eru orðnar
fleiri en þær sem eru undir þrítugu.
Meðalaldur íslenskra kvenna þeg-
ar þær eignast fyrsta barnið er aftur
á móti enn talsvert undir þrjátíu
árum en árið 1994 var hann 24,9
ár. Hann hefur hins vegar hækkað
á undanfömum árum þvi samkvæmt
upplýsingum frá Hagstofu íslands
►Frjósamasta móðirin
sem vitað er um er rúss-
nesk bóndakona sem bjó
skammt austan Moskvu.
Hún eignaðist samtals 69
börn í 27 fæðingum.
Enska konan Elizabeth
Greenhiil eignaðist 39
börn í 38 fæðingum.
► írsk kona hefur eign-
ast flest börn allra
kvenna með keisara-
skurði eða samtals sjö
börn.
►Elsta kona sem vitað
er að hafi orðið þung-
uð án aðstoðar lækna-
vísindanna hét Johanna
Du Plessis. Hún var 58
ára gömul þegar hún
eignaðist dóttur í Jó-
hannesarborg.
►Af evrópskum konum
eignast íslenskar og tyrk-
neskar konur flest lifandi
börn á ævi sinni. Þær
tyrknesku eignuðust að
meðaltali 2,7 börn árið
1994 en íslenskar konur
2,1 barn.
var hann 21,9 ár árið 1980. Árið
1980 eignuðust 1,3% íslenskra frum-
byija barn yfir þrítugu en fjórtán
árum síðar var hlutfallið komið í 5%.
Fjöldi þeirra kvenna sem eignast
fyrsta bam yfir fertugu hefur tvö-
faldast í Bretlandi á síðustu tíu árum
og það sama á við um íslenskar kon-
Eggið er veikastl hlekkurinn
„Rannsóknir á evrópskum konum,
sem eru með heilbrigð æxlunarfæri,
benda til að fijósemi þeirra fari að
minnka um þrítugt," segir Roger
Gosden. „Eftir það tekur það lengri
tíma fyrir konur að verða þungaðar.
Konur sem hafa ákveðið að eignast
börn seint ættu að hafa þetta í huga.
Viðvörunarbjallan fer að klingja um
35 ára aldurinn."
Veiki hlekkurinn í keðjunni er
eggið sjálft sem er jafngamalt kon-
unni. Aðrir hlutar æxlunarfæranna
starfa með eðlilegum hætti eins og
sannaðist á ítölsku konunni Coneettu
Ditessa, sem eignaðist bam þegar
hún var 62 ára en eggið fékk hún
frá egggjafa.
Flestar mæður vilja þó eignast
börn sem eru erfðafræðilega þeirra
eigin. Mun erfíðara er að frysta egg
en sæðisfrumur og fósturvísa en vís-
indamenn við Cambridge háskólann
í Bretlandi telja sig hafa fundið leið
til að frysta þau án þess að þau
skemmist. Konur ættu því bráðlega
að hafa meiri möguleika á að láta
frysta heilbrigð egg meðan þær em
ungar, til að eiga til góða þegar þær
eldast. Gosden bendir konum hins
vegar á að eins og sakir standi
minnki líkumar á að þeim takist að