Morgunblaðið - 09.03.1996, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 9. MARZ 1996 15
VIÐSKIPTI
Björgvin Vilmundarson, formaður bankastjórnar Landsbankans, á ársfundi bankans
Sameina á ríkisviðskipta-
bankana í einn banka
SAMEINA á ríkjsviðskiptabankana,
Búnaðarbanka íslands og Lands-
banka íslands, í einn öflugan banka.
Með því næst fram sú hagræðing í
bankakerfinu sem ítrekað hefur ver-
ið rætt um og nauðsynlegt er að
verði að raunveruleika samhliða því
að til verður stór og öflugur banki
sem getur sinnt þörfum einstaklinga
og íslensks atvinnulífs hvar sem er
á landinu. Þetta kom fram í ræðu
Björgvins Vilmundarsonar, for-
manns bankastjórnar Landsbank-
ans, á ársfundi bankans í gær.
Björgvin rifjaði upp í ræðu sinni
að í aðhalds- og hagræðingaraðgerð-
um síðustu ára í Landsbankanum
hefði náðst sýnilegur árangur sem
kæmi fram í verulegri fækkun
starfsmanna og lækkun annars
rekstrarkostnaðar. Hins vegar sagði
hann það skoðun bankastjórnar að
við óbreytt rekstrarumhverfi yrði
ekki gengið miklu lengra í niður-
skurði kostnaðar án þess að það
færi að bitna á þjónustu við við-
skiptamenn og samkeppnisstöðu
bankans.
Hlutafélagsvæðing skilar ekki
nægjanlegri hagræðingu
„í þjóðfélagsumræðu síðustu
missera hefur breyting á ríkisvið-
skiptabönkunum í hlutafélög og síð-
ar hugsanleg sala þeirra verið hvað
mest áberandi. Ég tel hins vegar
nauðsynlegt að í þeirri umræðu og
ákvarðanatöku verði sérstaklega
horft til þess með hvaða hætti við
getum best náð fram hagræðingu
og endurskipulagningu í bankakerf-
inu út frá sjónarmiðum eigenda
ríkisviðskiptabankanna, fólksins í
landinu, og ekki síst ef slíkt getur
skilað hinum sameiginlega sjóði
landsmanna, ríkissjóði, betra verði
fyrir bankana við sölu þeirra.
Það er vissulega skref í þá átt
að jafna samkeppnisstöðu bankanna
að breyta ríkisviðskiptabönkunum í
hlutafélög og því ber að fagna, en
sú breyting ein og sér skilar að mín-
um dómi ekki þeirri hagræðingu í
bankakerfinu sem nauðsynleg er.
Slík hagræðing í íslenska bankakerf-
inu næst ekki nema saman fari sala
og/eða sameining ríkisviðskipta-
bankanna við aðra banka óg/eða
fjármálastofnanir. Bönkunum þarf
að fækka og það þarf að hagræða
í rekstri þeirra þannig að þeir séu
betur í stakk búnir til að takast á
Landsbanki íslands f. Úr reikningum ársins 1995 Mb §k
Rekstrarreikningur mnonn króna 1995 I 1994 Brevt.
Vaxtatekjur 9.080,6 9.064,8 +0,2%
Vaxtagjöld 4.761,0 4.722,6 +0,8%
Hreinar vaxtatekjur 4.319,6 4.342,2 -0,5%
Aðrar rekstrartekjur 2.204,9 2.401,7 -8,2%
Hreinar rekstrartekjur 6.524,5 6.743,9 -3,3%
Rekstrargjöld 4.497,5 4.333,2 +3,8%
Framlög í atskrittareikn. útlána 1.366.3 2.068,1 -34%
Hagnaður fyrir skatta 660,7 342,6 +93%
Hagnaður af regtul. starfs. e. skatta 352,5 143,7 +145%
Hagnaður ársins 176,9 21,6 +719%
Efnahagsreikningur 31. desember 1995 1994 Brevt.
I Eignir: \ Milliónir króna
Sjóður og kröfur á lánastofnanir 8.256,6 9.951,4 -17,0%
Útlán 83.748,9 84.029,3 -0,3%
Markaösverðbréf og eignarhl. í fél. 5.427,0 3.960,7 +37,0%
Rekstrarfjármunir 4.118,3 4.101,1 +0,4%
Ýmsir eignaliðir 660,6 678,1 -2,6%
Eignir samtals 102.211,4 102.720,6 -0,5%
I Skuldir og eigiO lé: \
Skuldir við lánastofnanir 6.500,8 3.259,4 +99,4%
Innlán 60.369,6 59.224,7 +1,9%
Lántaka 23.644,9 29.213,3 -19,1%
Aðrar skuldir 3.937,1 3.323,3 +18,5%
Víkjandi lán 1.564,2 1.795,2 -12,9%
Eigið fé. 6.194,8 5.904,7 +4,9%
Skuldir og eigið fé samtals 102.211,4 102.720,6 -0,5%
Liðir utan efnahagsreiknings 11.451,3 7.896,2 +45,0%
Sjóðstreymi MUIiónir króna 1995 1994
Handbært fé frá rekstri 2.999,8 3.848,8 -22,1%
Handbært fé í árslok 599.5 1.930,6 -69,0%
við breyttar aðstæður á þessum
markaði og mæta vaxandi sam-
keppni frá aðilum sem geta boðið
lánsfé og þjónustu á lægra verði,
þ.m.t. vexti á grundvelli minni til-
kostnaðar við rekstur sinn.“
Dýrt útlánafé frá
landsbyggðinni
„Ríkisviðskiptabankarnir hafa í
gegnum árin byggst upp sem þjón-
ustufyrirtæki með það fyrir augum
að veita atvinnufyrirtækjum, opin-
berum stofnunum og einstaklingum
sem víðtækasta bankaþjónustu og
sem víðast um landið. Það fyrir-
komulag að reka rnörg útibú dreift
um landið er kostnaðarsamt og það
sparifé sem þar er veitt viðtaka og
ávaxtað verður því dýrt útlánafé.
Vextir af því þurfa auk ávöxtunar
til eigenda sinna að skila bönkunum
vaxtamun til að mæta rekstrar-
kostnaði. Landsmenn og þá ekki síst
fólk á landsbyggðinni hijóta að
spyrja sig hvort það sé æskileg þró-
un að það dragi verulega úr banka-
þjónustu á landsbyggðinni. Ég tel
að gæta verði að þessu við endur-
skipulagningu á bankakerfinu."
Björgvin varpaði síðan fram þeirri
spurningu hvernig slíkum markmið-
um yrði náð með einhverri einni
aðgerð. „Ég er þeirrar skoðunar að
það sé unnt og þá með því að sam-
eina ríkisviðskiptabankana, Búnað-
arbanka íslands og Landsbanka ís-
lands í einn öflugan banka. Með því
næst fram sú hagræðing í banka-
kerfinu sem ítrekað hefur verið rætt
um og nauðsynlegt er að verði að
raunveruleika samhliða því að til
verður stór og öflugur banki sem
getur sinnt þörfum einstaklinga og
ísiensks atvinnulífs hvar sem er á
landinu.
Loka mætti 18 útibúum
með sameiningu
Það er einfaidlega staðreynd sem
blasir við að skipulag útibúa og aðal-
stöðva Landsbankans og Búnaðar-
bankans er með þeim hætti að ná
má fram verulegri hagræðingu og
þar með fækkun útibúa þessara
banka án þess að það skerði þá þjón-
ustu sem veitt er. Ég tel ekki ijatri
lagi að sameining ríkisviðskipta-
bankanna myndi skila allt að 1 millj-
arði króna á ári í lægri rekstrar-
kostnaði miðað við núverandi rekstr-
arkostnað beggja bankanna. Þar
vegur þungt fækkun útibúa og af-
greiðslustaða með sameiningu, en
ætla má að loka mætti einum 18
útibúum og afgreiðslustöðum án
þess að þjónusta yrði skert. Þá myndi
einnig nást verulegur sparnaður með
sameiningu höfuðstöðva bankanna."
Sameinaður banki ekki stór á
alþj óðamælikvar ða
Varðandi þá spurningu hvort ekki
yrði þar með til alltof stór aðili á
íjármagnsmarkaðnum . svaraði
Björgvin því til að víst yrði slíkur
banki stórt fyrirtæki á íslenskan
mælikvarða, „en slíkur banki væri
ekki stór í því fjölþjóðlega umhverfi
sem ísland er að verða hluti af. Fjár-
mála- og bankaþjónusta er starfsemi
sem í vaxandi mæli byggist á. fjar-
skiptatækni og vélrænni starfsemi.
ísland verður innan skamms hluti
af hinum fjölþjóðlega markaði á
þessu sviði. Menn þurfa því að taka
afstöðu til þess hvort þeir kjósa að
áfram verði til öflugur innlendur
banki sem er tilbúinn að takast á
við gjörbreyttar aðstæður á þessum
markaði. Það var á sínum tíma hluti
af sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar að
byggja upp innlenda banka og nú
þurfa landsmenn að taka afstöðu til
þess, hvort þeir vilja áfram tryggja
þann þátt sjálfstæðis þjóðarinnar."
*
Kjartan Gunnarsson formaður bankaráðs Landsbanka Islands
Hraða þarf hluta-
félagsbreytingu
KJARTAN Gunnarsson, formaður
bankaráðs Landsbankans, sagði á
ársfundi bankans í gær að komast
þyrfti sem fyrst að niðurstöðu um
með hvaða hætti staðið yrði að því
að breyta bankanum í hlutafélag.
Þeirri niðurstöðu yrði síðan hrint í
framkvæmd sem allra fyrst.
Fram kom í ræðu Kjartans að sér-
stök nefnd innan Landsbankans sem
undirbúið hefði hugsanlega breytingu
á bankanum í hlutafélag hefði sent
greinargerð til viðskiptaráðherra í
desember. Auk bankastjóranna
þriggja áttu sæti í nefndinni formað-
ur bankaráðs og formaður starfs-
mannafélags bankans. Fjórir af fimm
bankaráðsmönnum stóðu að því að
senda greinargerðina en Jóhann Ár-
sælsson skilaði sérstakri bókun til
viðskiptaráðherra þar sem hann taldi
að ekki væri á þessu stigi forsendur
til að senda frá bankanum greinar-
gerð af þessu tagi vegna þess að
ekki lægi nægilega ljóst fyrir hvað
gerðist í framhaldi hugsanlegrar
breytingar bankans í hlutafélag.
„í bréfi bankaráðs til viðskipta-
ráðherra var raunar vakin athygli á
nauðsyn þess að fyrir liggi stefnu-
mótun um framtíðareignarhald
bankans á sama tíma og honum
yrði breytt í hlutafélag. I greinar-
gerð bankans eru rakin öll helstu
álitaefni sem nefndin taldi vera í
sambandi við hugsanlega formbreyt-
ingu bankans og gerðar tillögur um
hvernig leysa bæri úr vandamálum.
Jafnframt fylgdi greinargerðinni
hugmynd að lagafrumvarpi um
breytingu bankans í hlutafélag
ásamt hugmyndum að samþykktum
fyrir hið nýja félag. Má því segja
að Landsbankinn hafi lagt fram full-
mótaðar hugmyndir og tillögur um
með hvaða hætti standa bæri að
breytingu bankans í hlutafélag ef
það yrði ákveðið," sagði Kjartan.
Dómur um biðlaunarétt
tefur málið
Finnur Ingólfsson, viðskiptaráð-
herra, sagði í ávarpi á fundinum að
frumvarp nefndar um breytingu
ríkisviðskiptabankanna í hlutafélag
væri enn ekki komið fram. „Enn eru
þau áform uppi af hálfu okkar að
gera breytinguna á ríkisviðskipta-
bönkunum í hlutafélag núna á yfir-
standandi þingi og formbreytingin
sem slík geti tekið gildi um næstu
áramót. Því er hins vegar ekkert að
leyna að það sem hefur tafið þetta
starf er nýfallinn dómur í héraðs-
dómi í máli eins af starfsmönnum
Síldarverksmiðja ríkisins þar sem
biðlaunarétturinn féll á þá leið að
það hefði ekki verið rétt að staðið
varðandi formbreytinguna hjá síld-
arverksmiðjunum. Mér finnst vera
hæpið á meðan slík óvissa er uppi
að koma með inn í þingið lagafrum-
varp sem gerir ráð fyrir slíkri breyt-
ingu. Þess vegna höfum við dokað
við og höfum verið núna í samstarfi
og samvinnu við opinbera starfs-
menn um breytingar á lögum um
réttindi og skyldur opinberra starfs-
manna sem mun verða lagt fram á
alþingi innan tíðar.
í framhaldi af því og þegar að því
kemur að frumvarpið um breytingu
á ríkisviðviðskiptabönkunum í hluta-
félög verður lagt fram á þingi þá
mun ríkisstjórnin líka gera grein fyr-
ir því hvernig hún sér þær breytingar
sem geta orðið á eignarhaldi bank-
anna í framtíðinni. Þar mun verða
lögð fyrir nákvæm tímasetning og í
raun og veru stefna ríkisstjórnarinn-
ar. Ég hef sagt það að það að breyta
ríkisviðskiptabönkunum yfir í hluta-
félög þýði ekki það sama að selja
eigi eignarhluta ríkisins.“
Finnur kvaðst telja eðlilegt að
eftir að búið yrði að breyta ríkisvið-
skiptabönkunum í hlutafélag yrði
fleiri aðilum heimilað að koma þar
að, hlutaféð yrði aukið og nýir aðilar
kæmu inn í rekstur þeirra með rík-
inu. „Um leið og við værum að selja
eignarhlut ríkisins værum við ekki
að styrkja eiginfjárstöðu bankanna
heldur fyrst og fremst skipta um
eigendur. íslenska bankakerfið þarf
á auknu eigin fé að halda í vaxandi
samkeppni sem hér er framundan á
næstu árum.“
Lands-
bankinn
með tæp-
lega 177
milljóna
hagnað
HAGNAÐUR Landsbanka Ís-
lands nam alls um 176,9 millj-
ónum króna á síðasta ári sam-
anborið við 21,6 milljónir árið
áður. Rekstur bankans á árinu
einkenndist af því að tekjur
drógust nokkuð saman en mun
minni framlög í afskriftar-
reikning gerðu gott betur en
vega þar á móti.
Fram kom í ræðu Björgvins
Vilmundarsonar, formanns
bankastjórnar að hreinar
vaxtatekjur bankans voru alls
um 4.211 milljónir og lækkuðu
um 80 milljónir eða tæp 2%.
Vaxtamunur í hlutfalli við
meðalstöðu heildarfjármagns
hefur hins vegar hækkað úr
3,82% í 3,86%.
Aðrar rekstrartekjur lækk-
uðu um 181 milljón eða um
8,5% og stafar lækkunin bæði
af vaxandi samkeppni og einn-
ig því að viðskiptavinir bank-
ans nýta sér í ríkari mæli ódýr-
ari þjónustu sem býðst með
aukinni sjálfvirkni í afgreiðslu.
Þá gat Björgvin þess að felld
hefði verið niður þóknun af
sölu erlends gjaldeyris sem
hefði haft í för með sér veru-
legt tekjutap fyrir bankann.
Aðspurður sagði hann í sam-
tali við Morgunblaðið að hér
hefði verið um að ræða 240
milljóna tekjutap.
Laun og launatengd gjöld
bankans námu alls um 2.392
milljónum á árinu samanborið
við 2.319 milljónir árið áður.
Stöðugildum við bankastörf
fækkaði um 7 og voru 949 í
árslok. Samtals hefur því tekist
að fækka stöðugildum í bank-
anum á sl. 5 árum um 276.
1.500 milljónir á
afskr iftarr eikning
Bankinn lagði alls um 1.500
milljónir á afskriftarreikning
útlána á árinu en áður afskrif-
uð útlán að fjárhæð 134 millj-
ónir innheimtust. Framlagið á
afskriftarreikninginn varð því
1.366 milljónir í samanburði
við 2.068 milljónir áður eða
um 700 milljónum lægra. Að
sögn Björgvins er gert ráð fyr-
ir því í bráðabirgðarekstrará-
ætlun fyrir yfirstandandi ár að
leggja 100 milljónir á afskrift-
arreikninginn á mánuði eða
1.200 milljónir á árinu í heild.
Eigið fé bankans var 6.195
. milljónir í árslok og hafði hækk-
að um 290 milljónir milli ára
eða tæp 5%. Eiginfjárhlutfall í
árslok samkvæmt ákvæðum
laga var 9,38% og samstæðunn-
ar 9,46%. Lækkar hlutfallið lít-
illega frá fyiTa ári vegna hækk-
andi áhættugrunns og afborg-
unar víkjandi láns.
Heildarinnlán Landsbank-
ans í árslok 1995 að meðtaldri
verðbréfaútgáfu voru tæpir 71
milljarður og jukust á árinu
um 2,1 milljarð eða 3,1%. Útlán
námu í árslok 78 milljörðum
og hækkuðu um 1,4 milljarða
eða 1,8%. Hlutdeild bankans í
fjármögnun sjávarútvegs er
yfirgnæfandi sem fyrr og
hækkaði milli ára úr 58% í
63%. Lausafjárstaða bankans
var sterk meginhluta ársins en
á síðustu mánuðum ársins
þrengdi nokkuð að og í desem-
ber fór lausafjárhli}tfall niður
undir það 10% lágmark sem
krafist er.