Morgunblaðið - 09.03.1996, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
MIIMNIIMGAR
LAUGARDAGUR 9. MARZ 1996 41
Kalli gj'arnan frá heimahögum sín-
um vestur á Gjögri. Þrátt fyrir að
Karl Thorarensen byggi í áratugi
utan Vestfjarða þá var hann hvergi
heima nema vestur á Gjögri. Þar
dvaldi hugurinn alla tíð.
Nú þegar Karl Thorarensen er
kvaddur vil ég færa honum þakkir
fyrir kynnin og alla þá velvild sem
hann og kona hans, Regína Thorar-
ensen, sýndu okkur Sigríði. Ég
votta Regínu og börnum hennar
og öðrum aðstandendum samúð
mína.
Hrafnkell A. Jónsson,
Eskifirði.
„Jæja svona fór það.“ Þetta
sagði minn frændi og vinur, Karl
F. Thorarensen járnsmíðameistari,
oft. Er hann sagði þessa setningu
hafði eitthvað mikið komið fyrir,
svo sem að missa eða skemma eitt
stykki bát eða því um líkt. Öðru
máli gegndi, og þá gat hann orðið
ansi hvass ef um vísvitandi óná-
kvæmni var að ræða, svo sem að
setja hamarinn ekki alveg rétt á
steðja eða eitthvað því um líkt.
Snyrtimennska og nákvæmni til
orðs og handa voru hans aðals-
merki. Frá þeim var ekki hvikað í
orðsins fyllstu merkingu. Karl vildi
smíða. Hann lærði fyrst húsasmíði
í þijú og hálft ár og ketil- og plötu-
smíði að fullnustu og varð meistari
í þeirri iðngrein. Hjá Stálsmiðjunni
hf. í Reykjavík vann hann að námi
loknu til 1941.
Árið 1942 flytur Ijölskyldan í
Árneshrepp á Ströndum sem var
fæðingarsveit Karls. Hann var þá
giftur sinni yndislegu konu, Regínu
Emilsdóttur Thorarensen sem er
kunnur fréttaritari.
Árið 1942 ræður hann sig til
síldarverksmiðjunnar á Djúpuvík
hf. í Árneshreppi og verður þar
verkstjóri sem var fólgið í því að
þjónusta flotann og smíða fyrir
síldarverksmiðjuna ásamt viðhaldi.
Á þeim árum var ekki tæknin kom-
in langt. Einnig var efnisskortur
því heimsstyröldin setti sinn svip á
efniskaup og aðdrætti. Eldurinn
var því mikið notaður og tignarlegt
að sjá oft átta menn með stór járn-
stykki í höndunum við réttingar og
að forma glóandi hluti. En Karl og
hans menn fóru létt með það.
Fljótlega eftir að þau hjón fluttu
í Árneshrepp reisa þau sér hús á
Gjögri, en sú jörð var föðurleifð
Karls. Árið 1944 voru þau alkomin
á Gjögur og eiga þar heima í 20
ár. Þar stundaði hann sjóróðra,
smábúskap og smíðar, og nú voru
smíðarnar bæði í tré og járn jöfnum
höndum. Síldin var horfin og
fiskurinn gaf sig lítið á þessum
árum fyrir 1960. Dvölin var því
styttri í sveitinni hans en upphaf-
lega var ákveðið ef svo mætti segja.
Ýmsir frammámenn vildu nýta
sér þá þekkingu sem hann hafði á
stórsmíði. Honum buðust því ýmis
störf.
Þau hjón völdu Eskifjörð árið
1962 til búsetu. Fljótlega veitti
Aðalsteinn Jónsson honum athygli
og réð hann sem verkstjóra yfir
öllum járnsmíðaframkvæmdum og
það átti mjög vel við Karl. Þar var
hann aftur kominn að sínu ævi-
starfi, fullur af eldmóði og út-
sjónarsemi við að leysa hin flókn-
ustu verkefni fyrir stórútgerðar-
manninn og aðra vini sína á þeim
stað sem hann kunni svo vel að
meta, bæði fólkið og allar aðstæð-
ur.
Síðustu árin áttu sæmdarhjónin
Karl og Regína heima á Selfossi.
Að fara smíðandi kringum landið
fyrir stríð og leggja sig allan fram
og gefa þjóðinni alla sína krafta
við oft mjög erfiðar aðstæður,
kvarta ekki þótt kalt væri og gef-
ast ekki upp. Það er að vera maður.
Þú settir svip á þitt umhverfi.
Þú stóðst við steðjann þinn þegar
ég var fjórtán ára, síðan eru liðin
fimmtíu og tvö ár og ég gleymi
ekki handtökum þínum. Hafðu
þökk fyrir samfylgdina. Kærar
kveðjur til allra aðstandenda.
Kristmundur Sörlason
frá Gjögri.
TEITUR
EGGERTSSON
+ Teitur Eggerts-
son, bóndi í Víði-
dalstungu II, fædd-
ist í Stórhól í Víðidal
í V-Húnavatnssýslu
20. júlí 1923. Hann
lést í Sjúkrahúsi
Reykjavíkur 28.
febrúar siðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Eggert Þórarinn
Teitsson, f. 10. maí
1899 í Haga í Þingi,
en flutti frá Ægiss-
íðu að Víðidalst-
ungn með foreldr-
um sínum 1904 og
ólst þar upp, d. 6.
nóvember 1991, og Dýrunn Her-
dís Jóhannesdóttir, f. 6. nóv.
1897 á Auðunarstöðum, d. 7.
janúar 1981. Systkini Teits eru
þijú: 1) Ingibjörg, f. 8. feb. 1928,
gift Jóhanni H. Jónssyni, búsett
í Rcykjavík. Þau eiga fimm böm:
Björgvin Jóhann, Eggert Þór,
Hörð, Herdísi og Ingvar Jón. 2)
Jóhannes, f. 21. sept. 1933,
kvæntur Sigríði Sigurvaldadótt-
ur, búa á Þorkelshóli. Börn
þeirra em Sigríður Valdís og
Eggert. 3) Jóhanna Ragna, f. 7.
janúar 1939, gift Antoni Júlí-
ussyni, búa einnig á Þorkelshóli.
Þau eiga þijá syni, Eggert Aðal-
stein, Júlíus Guðna og Teit Jó-
hann.
Hinn 18. nóvem-
ber 1950 kvæntist
Teitur Maríu Pét-
ursdóttur, f. 23.
mars 1932. Foreldr-
ar hennar voru
hjónin Pétur Gunn-
arsson, sjómaður á
Hvammstanga, og
Auðbjörg Gunn-
laugsdóttir frá
Geitafelli á Vatns-
nesi. Teitur og Mar-
ía eiga einn kjörson,
Eggert Þórarin, f.
19. apríl 1970, við-
skiptafræðingur.
Sambýliskona hans
er Ásta Malmquist, f. 30. ágúst
1967, viðskiptafræðingur. Egg-
ert og Ásta hófu búskap í Víði-
dalstungu II sl. vor. Þá ólst upp
hjá þeim hjónum, frá fjögurra
ára aldri, systursonur Maríu,
Guðmundur St. Sigurðsson, f.
26. des. 1953, organisti og söng-
stjóri við Víðidalstungukirkju.
Sambýliskona hans er J. Val-
gerður Valgeirsdóttir, f. 20.
ágúst 1959. Þau eru búsett á
Hvammstanga og eiga tvö börn,
Fanneyju Dögg og Andra Pál.
Dætur Guðmundar frá fyrri
sambúð eru Anna Lára og Mar-
ía Ögn, sem nú búa á ísafirði.
Útför Teits fer fram frá Víði-
dalstungukirkju í dag.
Góður bóndi er fallinn frá. Hann
ætlaði ásamt konu sinni að hægja á
ferðinni við bústörfin, þar sem einka-
sonurinn og tengdadóttirin voru að
taka við jörð og búi. Þau hjónin
voru búin að skila miklu og góðu
dagsverki og nú síðast að koma sér
upp fallegu og þægilegu húsi við
túngarðinn í Víðidalstungu II, þar
sem þau ætluðu að búa við hlið ungu
hjónanna og veita þeim aðstoð eftir
getu.
Teitur varð fyrir áfalli fyrir
nokkrum árum, en náði sér furðu
vel og vann við bú sitt meira og
minna, en með mikið skert vinnu-
þrek. Snemma í október sl. veiktist
hann skyndilega og lá mjög erfiða
legu fram undir hátíðir. Þá hresst-
ist hann það vel að um nýár kom
hann heim og var heima í nokkrar
vikur, fór í fjárhús og greip þar í
ýmis verk sér til skemmtunar, en
vinnusemi var honum í blóð borin.
Naut hann þess ríkulega að vera
heima þessar vikur. En seint í febrú-
ar veiktist hann snögglega og lést
í Sjúkrahúsi Reykjavíkur 28. sama
mánaðar.
Foreldrar Teits bjuggu í Stórhól
í 11 ár og vegnaði ótrúlega vel, þar
sem jörðin var talin fremur rýr áður
en stórvirkar vélar komu og breyttu
móum og melum í töðuvelli. Þorkels-
hóll var laus til kaups og ábúðar
1934. Þá keyptu þau Stórhólshjón,
Eggert og Herdís, jörðina og fluttu
þangað með fjölskyldu sína. Það
voru mikil viðbrigði að koma á jafn
mikla kostajörð sem Þorkelshóll er.
Þar er Teitur sín uppvaxtarár, vinn-
ur við bú foreldra sinna og kemur
sér upp bústofni, þó erfitt væri að
fjölga sauðfé á þeim árum, þar sem
mögnuð sauðfjárpest var að breiðast
út og þrengdi mjög að sauðfjárbúum.
Það kom snemma í ljós að Teitur
hneigðist að búskap í sveit. Hann
var glöggur fjármaður, hafði yndi
af hestum og fékkst nokkuð við
tamningar á sínum yngri árum.
Hann vann töluvert utan heimilis á
tímabili, bæði hjá bændum við hefð-
bundin sveitastörf og hjá Ræktun-
arsambandinu með jarðýtu. Þá vann
hann mörg haust í sláturhúsi KVH
við skráningu þess fjár, sem kom í
húsið. Teitur var ágætur skrifari,
sem nauðsynlegt er við þetta starf.
Þegar Teitur komst á skólaaldur
var farskólinn allsráðandi í sveitum,
tveir mánuðir á vetri í fjóra vetur.
Þetta var sú kennsla sem Teitur og
börn á líkum aldri nutu, en nýttist
mörgum furðu vel. Auk þessarar
skólagöngu var Teitur einn vetur á
Hvanneyri. Þó Teitur væri ekki
hneigður fyrir ferðalög varð þó ein
ferð honum til mikillar gleði. Sl.
sumar áttu Teitur og skólabræður
hans 50 ára útskriftarafmæli. Komu
þeir saman á sínum gamla og góða
skóla Hvanneyri og rifjuðu upp
minningar frá veru sinni þar. Hitti
Teitur þar skólabræður sem hann
hafði ekki séð í 50 ár. Naut henn
þessarar ferðar í ríkum mæli.
Árið 1950 verða þáttaskil í lífi
Teits. Þá kvænist hann mikilli mynd-
ar- og dugnaðarkonu, Maríu Péturs-
dóttur, sem átti eftir að verða honum
ómetanlegur lífsförunautur. Má þar
nefna, að hún vék varla frá sjúkra-
beði hans svo vikum skipti þegar
hann lá fársjúkur á spítala í vetur.
Fyrstu búskaparár sín bjuggu þau
hjón á Þorkelshóli. En 1953 kaupir
Teitur hálfa jörðina Víðidalstungu.
Með þeim kaupum er framtíð þeirra
ráðin. Hér voru næg verkefni fram-
undan, ekkert íbúðarhús var á þeim
hluta jarðarinnar sem Teitur keypti.
Fyrsta verkefnið var því að koma
upp skýli fyrir fólkið. Það var gert
á ódýran hátt en þjónaði sínu hlut-
verki, þar til tóm gafst til að byggja
varanlegra húsnæði. Innan fárra ára
var í Víðidalstungu II, en svo skírðu
þau jörðina, risið vandað steinhús.
En hér var ekki látið staðar numið.
Á fáum árum voru öll hús byggð
upp, bæði fyrir búfénað og vélar.
Samhliða byggingunum voru ræktuð
stór tún til viðbótar þeim sem fyrir
voru, enda vissi Teitur að undirstaða
góðrar afkomu var að eiga mikið
af góðum heyjum.
Teitur byggði sinn búskap á mjög
traustum grunni. Lagði mikla
áherslu á öflun góðra og mikilla
heyja, fóðraði búfénaðinn vel og
hafði þannig góðar afurðir af búinu,
tók lán í hófi og var sérstakur skila-
maður. Hann var fyrstu árin með
blandað bú, en hin síðari eingöngu
með sauðfé og hross. Teitur varð
fyrir því eins og fleiri í sveitinni, að
þurfa að farga öllu sínu fé vegna
riðuveiki. Voru það honum þung
spor að eyðileggja fjárstofn sinni.
En þegar hann kynntist nýja fénu
sætti hann sig furðu vel við það og
fékk góðar afurðir af því.
Teitur var hlédrægur maður og
hafði sig ekki mikið í frammi opin-
berlega. Hann var orðvar og hafði
mjög þægilegt viðmót. Þá ber þess
vissulega að geta, að Teitur var
ekki einn við búskapinn. Við hlið
hans stóð kona sem studdi hann af
miklum dugnaði, gekk í hvaða verk
sem var, ef með þurfti. Gott var að
koma á heimili þeirra, gestrisni var
alkunn og oft gestkvæmt. Þar var
fólki tekið fagnandi og ekki þurfti
að spyija að veitingunum hjá hús-
móðurinni. Hér á bæ stóð allur rekst-
ur traustum fótum.
Við sem byggjum þessa sveit,
Víðidalinn, óskum þess sannarlega
að ungu hjónunum farnist vel hér á
þessum fagra stað.
Við hjónin vottum Maríu og fjöl-
skyldu hennar innilega samúð og
biðjum aðstandendum öllum Guðs
blessunar.
Jóhannes Guðmundsson,
Auðunarstöðum.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama.
En orðstír
deyr aldregi
hveim er sér góðan getur.
(Hávamál.)
Mig langar til að minnast tengda-
föður míns, Teits Eggertssonar, með
fáeinum orðum. Kynni okkar hófust
vorið 1994 þegar ég, borgarbarnið,
fór að heimsækja unnusta minn í
fyrsta sinn í Víðidalstungu II. Á
þessum tíma var sauðburður í fullum
gangi og húsin vöktuð hveija stund.
Eg veit ekki hvernig Teiti mínum
leist á þetta fyrst, þ.e. borgarbarnið,
en hann svaraði öllum mínum spurn-
ingum um „rollubúskapinn" með
sinni eðlislægu ró og þolinmæði.
Fyrir mig var þetta ævintýri út af
fyrir sig, að koma pg skoða sveitina.
Sem barn hafði ég farið í sveit, eins
og svo margur, en heimþráin varð
yfirsterkari og staldraði ég stutt við
í sveitasælunni.
Það var notalegt að fara í húsin
með Teiti því með sinni natni og
alúð hlúði hann að skepnunum og
talaði við þær eins og hvert annað
fólk. Ég hef það fyrir satt að ókunn-
ugur maður sem kom þar í húsin
hafði sagt eftir veru sína þar að
„hér væri gott að vera skepna“ og
tek ég undir það. Það sem mér þyk-
ir einna verst við sauðburðinn er að
sjá þegar verið er að marka lömbin,
en þetta gerði Teitur svo vandlega
og á nærgætinn hátt að varla sást
að átt hefði verið við þau.
Ári síðar, er við Eggert fórum að
búa, eftirlét Teitur mér sitt spari-
mark, eins og hann kallaði það, hálft
af aftan hægra og biti framan
vinstra.
Teitur var ekki mikið fyrir að fara
á mannamót eða af bæ, en oft sá
ég til þeirra hjóna, hans og Maju,
þar sem þau keyrðu um, stoppuðu
á mörgum stöðum til að skoða jörð-
ina sína og dýrin betúr með kíki og
fá sér reyk. Þannig voru þau sam-
heldin og máttu ekki af hvort öðru
líta. Eins var það á dánarbeði Teits,
þrátt fyrir miídar kvalir og þjáning-
ar reis hann upp af og til, eingöngu
til að finna Maju sína, sem sinnti
honum af mikilli alúð og gekk í
gegnum þessa þungu þraut með
honum allt frá upphafi til enda.
Teitur minn. Mig langar til að
þakka þér fyrir allt of stutta en
góða samfylgd og megi Guð gefa
að þú fáir að vinna áfram störf þín,
þó á öðrum stað sé, því betri fjár-
hirði er ekki hægt að hugsa sér.
Að lokum vil ég votta tengdamóð-
ur minni dýpstu samúð, missir henn-
ar er mikill.
Ásta Malmquist.
Teitur Eggertsson er látinn, móð-
urbróðir okkar sem var í hugum
okkar frændi með stórum staf enda
vissum við frameftir öllum aldri
varla nafn hans, fyrir okkur var
hann bara Frændi.
Við áttum því láni að fagna að fá
í bernsku að dvelja á heimili þeirra
Maju og Frænda í Tungu, tíma og
tíma, einnig voru heimsóknir til
þeirra eða heimsóknir þeirra til okk-
ar stóru stundirnar á ári hveiju um
jól, páska, á afmælum eða á hveijum
öðrum tíma sem þær bar upp á.
Alla tíð hefur heimili þeirra staðið
okkur opið og við okkur tekið með
einstakri gestrisni og hjálpsemi.
Teitur var natinn í störfum, gerði
hlutina vel og hafði yndi af skepnum
sínum, bæði hrossum og fé. Það lýs-
ir Teiti vel hve mikill heyskaparmað-
ur hann var, hann vissi að búskapur
er heyskapur, sinnti sínum verkum,
en barst ekki mikið á. Teitur var
afar barngóður og einstaklega lag-
inn við að fá þau með sér í leik og
starf. Þau eru ófá börnin sem áttu
í honum sinn besta félaga eða afa.
Maju og öllum ykkur hinum sem
nú syrgið Teit viljum við votta okkar
dýpstu samúð. Blessuð sé minning
hans.
Eggert, Guðni og Teitur
á Þorkelshóli.
10. júní 1957 lagði tíu ára strákur
frá Akranesi af stað til sumardvalar
í sveit. Ferðalagið var langt fyrir
þann, sem var að fara í fyrsta sinn
að heiman. Víðidalur var í huganum
í órafjarlægð frá Akranesi og auk
þess var ferðinni heitið til fólks, sem
var mér og mínum bláókunnugt.
Líklega hef ég aldrei farið í „lengra“
ferðalag á lífsleiðinni.
Ekki voru símar á hveiju heimili
og eitthvað hafði skolast til, hvenær
von væri á kaupamanninum. Oft
hafa þessi fyrstu kynni mín og heim-
ilisfólksins í Víðidalstungu II verið
rifjuð upp og hent gaman að mis-
skilningi og orðaskiptum húsbónd-
ans og kaupamannsins þegar þeir
heilsuðust.
Og nú nær 40 árum frá fyrstu
kynnum er komið að kveðjustund-
inni. Það er erfitt að kveðja, sérstak-
Iega þá sem eru svo samofnir upp-
vaxtarárunum, að manni finnst mað-
ur vera að kveðja hluta af sínum
þroskaárum. Hluta af þeim tengslum
við bernskuna, sem maður vill halda
í sem lengst. Teitur Eggertsson var
svo sannarlega hluti af mínum upp-
vexti og þroska. Ég fæ aldrei full-
þakkað það veganesti, sem ég fékk
hjá Teiti og Maju þau sumur, sem
ég dvaldi þar. Hjá mér var vakinn
áhugi á landinu og kennt að virða
það og líf þess. Mér var kennt til
verka. Og ekkert skólakerfi hefði
getað komið í stað þeirrar kennslu,
sem ég fékk í ísiensku máli. Ég
lærði tungumál sveitarinnar. Þá var
umhverfið ekki síður til að vekja
áhuga á menningu og sögu. Að vera
í sveit á bænum, þar sem Flateyjar-
bók hafði verið skrifuð á kálfsskinn
fyrir hundruðum árum og í landar-
eigninni voru hinir sögufrægu Svölu-
staðir.
Öll sumur í Tungu eru sólbjört
sumur í minningunni; Teitur að slá
með Rauð og Bleik fyrir sláttuvél-
inni og Maja á fullu í heyskapnum
eða að baka lummur.
Aldrei skipti húsbóndinn skapi,
en samt var öllum ljóst, ef eitthvað
mátti betur fara.
Þegar ég nú rýni í gegnum illa
skrifaðar dagbækur frá þessum
sumrum rifjast hvert atvikið upp af
öðru og mér verður enn frekar ljóst
hve mikil áhrif Teitur hafði á að
móta viðhorf mitt til lífsins. Hann
hafði sérlega góða nálægð og öllum
leið vel í návist hans. Hafði einstakt
lag á bömum, sem hændust mjög
að honum. Og mörg hafa börnin
komið í Tungu til skemmri eða lengri
dvalar. Fyrir nokkrum dögum
hringdi Maja í mig og sagði mér að
hún ætlaði að biðja „strákana sína“
um ákveðið verk. „Strákarnir þeirra“
eru orðnir margir í 45 ára búskap
og það sýnir best það atlæti sem við
nutum að ég held að nær allir hafi
haldið sambandi við þau fram á full-
orðinsár. Það var gott að finna að
fylgst var með manni áfram á lífs-
leiðinni og kort og bréf að norðan
yljuðu oft.
Það voru ekki bara strákar sem
nutu þess að sækja sér þroska og
gæsku í Tungu. Tvær systur mínar
hafa dvalið þar í sveit og einnig
systrabörn. Þannig að það „gekk í
gættir" að fara norður í Tungu. Og
Magnús Ingi var byijaður að sækja
norður.
Við Inga og Magnús Ingi kveðjum
Teit með sámm söknuði um leið og
við felum hann þeim Guði, sem við
þökkum fyrir þau forréttindi að fá
að kynnast Teiti og þiggja af honum
veganesti til lífsins.
Elsku Maja, Eggert, Guðmundur
og aðrir ástvinir, megi Guð gefa
ykkur styrk á þessari erfiðu stund
og minningin, sem engan skugga
bar á, veri ykkur ljós til framtíðar.
Guð blessi minningu um góðan
dreng.
Magnús Oddsson.