Morgunblaðið - 09.03.1996, Blaðsíða 8

8 C LAUGARDAGUR 9. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
RAGNHEIÐIJR ásamt tertukonum sínum í Gerðubergi.
Morgunblaðið/Ásdís
SJÓNÞINGSFÓLK: Hannes Sigurðsson, Svala Sigurleifsdótt-
ir og Aðalsteinn Ingólfsson. Ragnheiður í forgrunni.
SJÓNÞING um verk Ragnheiðar
Jónsdóttur og hana sjálfa verður
í Gerðubergi á sunnudaginn.
Stjórnandi er Hannes Sigurðsson
listfræðingur, spyrlar Aðalsteinn
Ingólfsson listfræðingur og
Svala Sigurleifsdóttir myndlist-
armaður. Sama dag verður opn-
uð yfírlitssýning á verkum Ragn-
heiðar í Gerðubergi. Þar verða
sýnd verk allt frá fyrstu grafík-
einkasýningu hennar í Norræna
húsinu^ 1976 og fram til ársins
1993. í dag kl. 16 verður einnig
opnuð sýning á nýrri verkum
Ragnheiðar á Sjónarhóli, sýning-
arsal á Hverfísgötu 12.
A Sjónþinginu gefst tækifæri
til að kynnast list Ragnheiðar
og heyra hana rekja listferilinn,
en einnig verður lögð áhersla á
einkalíf hennar. Að mati
Hannesar Sigurðssonar vill fólk
fá að vita eitthvað um listamann-
inn sjálfan, hvaðan' hann kemur,
bakgrunn hans, en aðalá-
hersla er þó lögð á listina.
Ragnheiður segist alltaf
hefa sett fjölskylduna
númer eitt, myndlistina
númer tvö. Eiginmaður-
inn, Hafsteinn Ingvarsson
tannlæknir, og fimm synir
hafa hvatt hana fremur
en latt, verið þátttakendur
í listsköpuninni með því
að láta sig varða það sem
hún hefur verið að gera.
Einn sonanna segir að hún
hafi alltaf verið að vinna.
„Þetta hefur ekki verið
hljóðalaust hjónaband,“
bætir Ragnheiður við.
„Hafsteinn söng í kórum,
stofnaði Hljómeyki ásamt
öðrum og syngur þar enn.“ Hún
viðurkennir að viss togstreita
hafi verið milli myndlistarinnar
og söngsins, en kvartar alls ekki.
Fyrsti femínistinn
Tertukonur
og ragnarök
Sjónþing í Gerðubergi á sunnudagínn um
Ragnheiði Jónsdóttur og sýningar í tengsl-
um við það munu beina sjónum manna að
þessari sérstæðu listakonu sem hefur skoð-
anir á mörgu en hefur listina í fyrirrúmi.
Jóhann Hjálmarsson fékk nasasjón af því
sem helst stendur til að ræða á þinginu.
Ragnheiður á
Parísarárum sín-
um 1970.
ur á sér kræla. Ragnheiður hlust-
aði oft á þær í útvarpi á þessum
tíma og var stundum sammála
þeim, en þótti þær tala niður til
heimavinnandi húsmæðra.
Ragnheiður las líka ýmsa höf-
unda eins og til dæmis Deu Tri-
er Mörch. Hún fór í framhaldi
að velta fyrir sér stöðu sinni.
Svala skýtur inn í að Ragnheiður
sé ekki beint að fjalla um karl-
veldið heldur hvernig það spegl-
ist í henni.
Hannes talar um vísanir í
goðafræði hjá Ragnheiði. Hún
segir um sýninguna 1987 að hún
vitni um ferðir til útlanda og
dimma framtíðarsýn. „Ég óttað-
ist alheimsstríð. Þegar ég var
að hugsa um Persaflóastríðið,
þá komu kólfarnir, þessi skeyti.“
Ragnarök
Frá Persaflóa til Völuspár er
ekki löng leið, enda fór svo að
Ragnheiður varð gegntekin af
þessu forna kvæði um ragnarök,
eyðingu heimsins: „Völuspá
höfðaði alltaf sterkt til mín,“
segir Ragnheiður. Hún hefur
yfir línur úr kvæðinu, reyndar
titla myndanna eins og „Sól tér
sorna, sígr fold í mar; Vindöld,
vargöld, áður veröld steypisk."
Ragnheiður segist ætla að vinna
áfram með Völuspá og hún hefur
gaman af að-myndskreyta ljóð,
samanber ljóð Halldórs Laxness
sem komu út í bók á áttræðisaf-
mæli skáldsins. Þær skreytingar
eru unnnar upp úr ljósmyndum.
Ragnheiður er spurð að því
hvernig henni líði eftir þann
óhugnað sem stríð og vargöld
heimsins innblésu henni og henni
fannst að heimurinn væri að far-
ast. Hún brosir og segist vera
„óðum að hressast".
Glímt
við plötuna
Hannes Sigurðsson segir að
Ragnheiður hafi verið fyrsti fem-
ínistinn í myndlistinni hér og
brautryðjandi sem slík. Hún hafi
þó verið femínisti utan frá, full-
trúi kvenlegrar myndlistar sem
ekki sé árásargjörn. Kannski
hafí hún ekki verið eini femínist-
inn, en myndlist hennar sé fé-
lagslega sinnuð og jafnvel póli-
tísk, eins og til dæmis myndir
frá kvennafrídeginum 1975 og
Kjarvalsstaðadeilunni sýni.
Svala Sigurleifsdóttir segir að
Ragnheiður hafi ekki verið ein
um að fjalla um kvennatímabilið,
en hún geri það best. Hún nefn-
ir Hildi Hákonardóttur, Rósku
og sjálfa sig: „Við vorum allar
að pæla í þessu, en ekki este-
tískt.“
Afstraktmyndir sem byggja á
landslagi
Svala Sigurleifsdóttir segist
vilja leggja mesta áherslu á
kjóla- og kökumyndir Ragnheið-
ar. Henni þyki afstraktlist ekki
skemmtileg nema hún sé „teóre-
tísk“. Henni þyki þó afstrakt-
myndir Ragnheiðar grundvallast
af landslagi („óléttu landslagi
með hliðsjón af móður jörð“) og
Hannes telur að ekki sé hægt
að tala um afstraktlist eins og
áður tíðkaðist. Menn hafí viljað
hreinsa myndflötinn af fásögn.
Afstraktlist Ragnheiðar sé oft
frásagnarkennd.
Svala segir að það sé sérkenni-
legt fyrir Ragnheiði að hún byrj-
aði í afstraktlist og fáist við af-
strakt núna. Sjálf segir Ragn-
heiður að áður fyrr hafi ekki
neinn málari verið maður með
mönnum nema vera í afstrakt.
Hannes segir að áður hafí Ragn-
heiður fengist við hreinan form-
alisma í afstraktlist sinni, nú sé
ákveðið þema hjá henni. Aðal-
steinn Ingólfsson finnur í mynd-
um hennar innra og ytra lands-
lag, hún sé alltaf að þreifa fyrir
sér.
Rauði þráðurinn er
samfélagið
Hvað um kjólana og kökurn-
ar, tertukerlingarnar?
Ragnheiður vitnar til orða
Thors Vilhjálmssonar um „Del-
ÓNEFND, 1976
uxe and delightful“, tertukon-
urnar: „Fyrst þykir manni mynd-
in fyndin þangað til maður sér
hvað hún er sorgleg, og svo sér
maður aftur hvað hún er fynd-
in.“ „Tragíkómík" er orð sem
Hannes og Svala telja hæfa.
Rauður, þráður í list Ragnheið-
ar eru félagslegar, samfélagsleg-
ar tilvísanir að mati Hannesar.
Aðalsteinn Ingólfsson segir
Ragnheiði hafa tekið að sér að
vera samviska heimsins, hún
hafi þjóðfélagslega ábyrgðartil-
finningu og skoðanir á öllu
mögulegu: „Ragnheiður er mikið
sér á parti fyrir það hvað hún
hefur margar skoðanir fram að
færa án þess að list hennar verði
predikunarlist."
Ragnheiður segist hafa verið
mjög einangruð og ekki haft
tíma til að fara út og suður.
Störf hennar að félagsmálum
myndlistarmanna hafí valdið því
að hún þurfti að fara út fyrir
landsteinana og kynntist þá
mörgu. Kjólamyndirnar urðu til
upp úr 1973 og þá létu rauðsokk-
Það eru þó ekki bara hin illu
öfl heimsins sem hijáð hafa
Ragnheiði Jónsdóttur. Hún vinn-
ur með stórhættuleg efni í grafík
sinni. Eiturefnin eru sérstaklega
aðgangshörð við gerð ætimynda
og svo fór að Ragnheiður tók sér
hlé frá grafíkinni eftir sýningu
sína 1987.
Aðalsteinn Ingólfsson segir
um Ragnheiði að hún skynji eðli
grafíkur betur en flestir kollegar
hennar. „í grafíkinni er hún ekki
bara að fjölfalda myndir, að fást
við plötuna og miðilinn er henni
jafn mikils virði. Hún hugsar
meira um grafíkina sem sköpun-
armöguleika, glímir við plötuna
eins og málari glímir við strig-
ann.“
Um bókamyndirnar, skemmti-
legan þátt í list Ragnheiðar, seg-
ir Aðalsteinn að þær búi yfir
jafn miklu og bestu skáldsögur:
„Bækurnar verða eins og lifandi
hjá henni, bækur með fræjum,
það vaxa grös inni í bókunum,
tala má um „mátt“ bókarinnar
í þessu sambandi."
Sjónþingið hefst á morgun kl.
16 og stendur til 18.30 með hálf-
tíma hléi.
Sven Hav-
steen - Mik-
kelsen í and
dyri Norr-
æna hússins
SÝNING á svartkrítarmyndum eftir
danska listamanninn Sven Havste-
en-Mikkelsen hefur verið opnuð í
anddyri Norræna hússins.
Á sýningunni eru m.a. krítar-
teikningar; sem Sven Havsteen-
Mikkelsen gerði 1965, þegar hann
ferðaðist um ísland ásamt danska
rithöfundinum Martin A. Hansen.
Afrakstur ferðarinnar var ferðasag-
an Rejse paa Island, sem Sven
Havsteen-Mikkelsen myndskreytti.
Norræna húsið hefur tvisvar áður
hýst sýningar á verkum listamanns-
ins; árið 1980 var haldin sýning á
grafíkverkum, og 1983 var haldin
yfirlitssýning á verkum þessa fjöl-
hæfa listamanns.
Sven Havsteen-Mikkelsen fædd-
ist 1912 í Argentínu, þar sem faðir
hans, sem var af íslenskum ættum,
starfaði sem verkfræðingur. Eftir
skilnað foreldra sinna flutti hann
með móður sinni til Danmerkur.
Móðir hans giftist síðan Ejnar Mik-
kelsen, hinum þekkta heimskauta-
konnuði og ættleiddi hann dreng-
inn.
Öll athygli Sven Havsteen-Mikk-
elsens beindist að löndunum við
Norður-Atlantshaf og varð norskt,
færeyskt og íslenskt landslag eftir-
lætisviðfangsefni hans í listmálun.
Skotland varð einnig hluti hins list-
ræna heims hans, er hann kvæntist
konu sinni, Pamelu, sem var ættuð
frá Skotlandi.
Verkin á sýningunni eru öll til
sölu.
------...♦------
Samsýningu
norrænna
barna að ljúka
SÝNINGUNNI 920 millibör, sem
er samsýning á verkum íslenskra,
færeyskra og grænlenskra lista-
manna og staðið hefur yfír í sýning-
arsölum Norræna hússins frá 17.
febrúar, lýkur nú á sunnudag.
Anna Eyjólfsdóttir, Hafdís
Helgadóttir og Hlín Baldursdóttir
höfðu veg ög vanda að undirbún-
ingi sýningarinnar og fengu til liðs
við sig listamennina Anne Birthe
Hove og Kristian Olsen Aaju frá
Grænlandi og Hans Pauli Olsen,
Marius Olsen og Torbjörn Olsen frá
Færeyjum og eiga þau öll verk á
sýningunni.
------4 4 4-----
Listamenn frá
New York
EFTIRFARANDI listamenn frá
New York sýna litskyggnur og
fjalla um verk sín í Nýlistasafninu
í kvöld kl. 20.30;
James Carl, Kevin Kelly, Gian
Calaci, Michael Crawford, -Paul
Andrade, Jill Reynolds og Ryan
Menlow, Linda Cummings, Bruce
Conkle, Nic Maffei og Daniel Spits-
er.
Fyrirlesturinn er á ensku og eru
allir velkomnir.
------» ♦ ♦-----
Kór Kvenna-
skólans í Njarð-
víkurkirkju
KÓR Kvennaskólans í Reykjavík
og nemendur úr söngdeildum Tón-
listarskólans á Akranesi og Tónlist-
arskólans í Keflavík halda söngtón-
leika í Njarðvíkurkirkju í dag, laug-
ardaginn 9. mars kl. 15.
Stjórnendur eru Árni Sighvats-
son og Sigurður Bragason. Píanó-
leikarar eru Ragnheiður Skúladótt-
ir, Tim Knappett og Jón Sigurðsson.