Morgunblaðið - 10.03.1996, Blaðsíða 22
22 SUNNUDAGUR 10. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
KVIKMYNDIR/SAMBÍÓIN hafa tekið til sýninga áströlsku kvikmyndina Babe, mynd um svín
sem býður örlögunumbirginn og gerist fiárhundur. Myndin er tilnefnd til Oskarsverðlauna í
flokki bestu kvikmynda ársins. í aðalhlutverki er svín en í öðrum hlutverkum eru m.a. Collie-
hundur, önd, bóndinn á bænum, kona hans og ótal kindur.
Grísinn sem vildi
verða smalahundur
BABE fjallar um lítinn grís
sem horfir á þegar
mamma hans hlýtur
sömu örlög og allir hafa hlotið
svo lengi sem elstu svín muna;
sett upp á vörubílspall og ekið í
burtu. Svo er farið með litla grís-
inn hennar mömmu sinnar á
markaðinn í sveitinni. Þar sjá
forlögin til þess að leiðir bóndans
Arthurs Hoggetts og Babe litla
liggja saman. Báðir skynja að
þessi kynni eiga eftir að verða
örlagarík.
Heima á bænum taka sum
dýrin Babe opnum klaufum en
nokkrar skepnur afhjúpa eigið
svínslegt eðli með framkomu
sinni við litla vingjarnlega grísal-
inginn. Babe er hins vegar stað-
ráðinn í því að verða ekkert
venjulegt svín og forðast í
lengstu lög þau örlög sem svínum
eru búin. Hann afræður að bijót-
ast úr viðjum samfélagsins á
bóndabænum, komast í ábyrgð-
arstöðu í dýraríkinu og gerast
fjársvín.
Hann kemur sér því í fóstur
hjá Collie-hundinum á bænum,
Fly, og lætur háðsglósur kattar-
ins og annarra smásálna í um-
hverfinu sem vind um eyrun þjóta
en heldur uppi röð og reglu í
hjörðinni. Babe uppsker svo eins
og hann hefur til sáð þegar hann
tekur þátt í keppni smalahunda
í héraðinu. Þar ræðst framtíð
hans og svar fæst við spurning-
unni um hvaða framtíð bíði litla
sæta gríssins.
Babe er kvikmynd, ekki teikni-
mynd, þar sem dýr leika aðalhlut-
verkin, ásamt tveimur manneskj-
um; bóndanum á bænum og kon-
unni hans. Velgengni myndarinn-
ar hefur verið lygileg, auk til-
nefningar til Oskarsverðlauna
sem besta kvikmynd ársins 1995
hefur hún sópað að sér áhorfend-
um 'og aðdáendum, jafnt í heima-
landinu Astralíu, í Bandaríkjun-
um og Evrópu.
Sá sem stendur á bak við þessa
kvikmyndagerð er George Miller,
læknir að mennt en kvikmynda-
framleiðandi og leikstjóri að ævi-
starfi. Fyrsta kvikmyndin sem
hann gerði hét Mad Max og skaut
Mel Gibson upp á stjörnuheiminn.
Saman gerðu þeir alls þrjár
myndir um Mad Max og síðan
hefur Miller m.a. gert kvikmynd-
irnar Witches of Eastwick og
Lorenzo’s Oil og komið sér vel
fyrir í Hollywood þar hann starf-
ar að mestu þótt enn búi hann
heima í Ástralíu.
Babe hefur verið efst á lista
George Millers yfir verkefni sem
hann langaði til að ráðast í allt
frá því að hann fyrst las sögu
Bretans Dick King-Smiths, Fjár-
svínið, fyrir 10 árum. Sögunni
um smalasvínið Babe kynntist
hann um borð í flugél. Þar var
hann að hlusta á útvarp og heyrði
gagnrýnanda lofa bókina í hást-
ert og lesa hlæjandi útdrátt úr
sögunni.
Eftir að Miller hafði nælt sér
í bókina og lesið söguna festi
hann kaup á kvikmyndarétti eftir
henni. „Eg veit. Þetta er bara
saga um dýr á bóndabæ en það
BABE lætur kindahjörðina ekki komast upp með neitt múður.
FJÁRSVÍNIÐ Babe og hin
dýrin á bænum.
er eitthvað epískt við hana, eitt-
hvað sem kallaði svo á að þessi
saga yrði sögð,“ segir Miller.
„Dýrin virtust svo lifandi að mér
fannst það þjóna sögunni best
að nota lifandi dýr. Það kom aldr-
ei til greina að gera teiknimynd."
Þess vegna beið Miller þess
þolinmóður að framfarir í tölvu-
tækni og kvikmyndabrellum
gerðu kleift að ráðast í gerð
myndarinnar þannig að útkoman
yrði trúverðug. Sá dagur kom
árið 1993 þegar hann hófst
handa við tökur á myndinni.
Miller segist hins vegar aldrei
hafa ætlað sér sjálfur að leik-
stýra myndinni; segist ekki hafa
treyst sér í það að láta 500 skepn-
ur taka sig á taugum á degi
hverjum. Þar kom Chris Noonan
til sögunnar.
Babe er fyrsta breiðtjalds-
myndin sem Chris Noonan leik-
stýrir en afurðir hans eru íslensk-
um sjónvarpsáhorfendum að
góðu kunnar því hann leikstýrði
framhaldsþáttunum. áströlsku
um flótta japanskra stríðsfanga
úr Cowra-fangabúðunum. Þá
ÞESSIR þrír eiga hvað mestan heiður af gerð Babe. Frá hægri:
George Miller framleiðandi, sem skrifaði handrit ásamt leik-
stjóranum Chris Noonan, sem situr í miðju. Lengst til vinstri
er yfirþjálfari dýranna, Karl Lewis Miller.
þætti framleiddi George Miller.
Þótt Noonan sé að stíga sín
fyrstu skref í breiðtjaldsmynda-
gerð er hann þrautreyndur kvik-
myndagerðarmaður og hefur
m.a. hlotið verðlaun fyrir heimild-
armyndir.
Auk fimm hundruð leikara kall-
aði gerð myndarinnar á 500 dýr,
flest þeirra kindur, en einnig
ketti, hunda, hesta, kýr og end-
ur. Þetta stóð, ásamt 200 tækni-
mönnum, sló sér svo niður í 300
manna smábæ í auðnum Ástralíu
og fór að kvikmynda söguna.
Karl Miller heitir Bandaríkja-
maður sem fékk það verkefni að
halda utan um dýrahjörðina og
þjálfa aðalleikarana í hlutverkin.
Auk gríssins mæðir þar mest á
fjárhundinum og fósturmóður-
inni Fly, svo og Rex, öndinni
Ferdinand, ánum Maa og Old
Ewe, og kettinum sem alltaf
leggur illt til mála og elur stöð-
ugt á ótta Babe um að hann
endi kannski ævi sína á jólaborð-
inu inni á bóndabænum.
Að frátöldum hundum, kúm
og hestum voru dýrin tekin við
fæðingu og sérstaklega alin upp
til þátttöku í myndinni.
Þar sem svínaræktendur nú-
tímans leggja ofuráherslu á öran
vöxt dýranna reyndist það hæg-
ara sagt en gert að ráða í aðal-
hlutverkið. Aðeins var hægt að
notast við 16-18 vikna gamlan
grís. Þess vegna tók ný stjarna
við á þriggja vikna fresti meðan
á kvikmyndagerðinni stóð og alls
stóðu 48 grísir fyrir framan
myndavélarnar og léku Babe.
Grísirnir voru þjálfaðir upp í
sex grísa hópum frá tveggja
vikna aldri. Fyrstu tvær vikur
þjálfunartímans fóru í að mynda
náin tengsl milli þeirra og þjálfar-
anna með stöðugri snertingu og
atlotum, auk þess sem þjálfar-
arnir gáfu grísunum úr pela.
„Við urðum mamma þeirra,
pabbi, systir og bróðir,“ segir
Karl Miller. Á þriðju viku var
farið að gefa grísunum fasta
fæðu og kenna þeim að ef þau
hlýddu skipunum heyrðist ákveð-
ið hljóð og þau fengju gott að
borða. Ef þau óhlýðnuðust
uppskáru þau hins vegar bara
þögn. Þriggja vikna grunnþjálfun
af þessu tagi var fylgt eftir með
Ijögurra vikna framhaldsnám-
skeiði þar sem grísir hlutu þjálfun
í þeim ákveðnu brellum sem leik-
listin átti eftir að krefjast af
þeim.
Aðrar dýrategundir voru þjálf-
aðar með svipuðum hætti og
hver tegund fékk sitt auðkennis-
hljóð sem þjálfararnir framköll-
uðu þegar einhvers var krafist.
Svín brugðust við smelli, sauðfé
og endur við mismunandi flaut-
um og hundar við rödd húsbónda
síns. Það gefur því augaleið að
það var ringulreið ríkjandi meðan
á upptökum stóð því jafnskjótt
og leikstjórinn gaf merki upphó-
fust smellir, köll og hróp, sem
urðu því háværari því betur sem
dýrin létu að stjórn.
Það hvort sagan um Babe
gengi upp valt á því að hægt
yrði að kenna grísnum að þjálfa
sauðahjörð. Sérstakur sauðfjár-
þjálfari var fluttur inn frá Nýja
Sjálandi til að taka að sér þetta
verkefni og sú samdi ballett fyrir
sauðahjörð og grís sem hún
kenndi skjólstæðingum sínum.
Til þess að enginn sæi mun á
grísunum 48 sem komu fram í
hlutverki Babe var ákveðið að
Babe fengi ýmis auðkenni sem
drægju að honum athygli. Fyrst
ber þar að telja örlitla hárkollu
sem sett var á enni stjörnunnar
auk þess sem augnhár gríssins
voru lituð svört. Náttúrulegur
ljós litur augnháranna kom í veg
fyrir að fegprð augna gríssins
fengi að njota sín og liturinn
ásamt hárkollunni gáfu Babe
persónueinkenni sem grísir búa
annars venjulega ekki yfir. Með
svipuðum hætti var unnið með
önnur dýr sem við sögu komu.
T.d. fékk öndin Ferdinand bauga
undir augun í gjöf frá förðunar-
meisturum. Ásamt þessu var
staðið þannig að lýsingu og kvik-
myndatöku að dýrin kæmu alls
ekki fyrir sjónir eins og í venju-
legri dýralífsmynd heldur sem
persónur og leikendur í drama-
tískri kvikmynd.
Fólkið sem leikur í kvikmynd-
inni, bóndinn á bænum, sem
bandaríski leikarinn James
Cromwell leikur, kona hans
Esme, sem ástralska gamanleik-
konan Magda Szubanski leikur,
og ýmsir aukaleikarar, sem alls
eru um 500 talsins og koma helst
við sögu í hópatriðum, fara með
um 20% þess texta sem fluttur
er í myndinni. 80% samtalanna
fara hins vegar fram milli tveggja
dýra. Þótt dýrin geti framið ótrú-
legar kúnstir eftir boði þjálfara
sinna geta þau ekki talað. Þá eru
notaðar vélrænar eftirlíkingar,
sannkölluð tækniundur, fram-
leiddar af færustu brellumeistur-
um og þannig að engu er líkara
en dýrin mæli af munni fram því
eftirlíkingarnar eru svo vel úr
garði gerðar að uppi á hvíta tjald-
inu getur enginn þekkt muninn
á þeim og lifandi fyrirmyndunum.