Morgunblaðið - 16.03.1996, Page 1
mfgtmMðfrife
:
(
Uff
' in
-nc
• Hinn óslitni þráður/4
• Spegill veruleikans/4
• Glæpir gegn menningunni/8
MENNING
LISTIR
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS LA UGARDÁGUR 16. MARZ 1996
BLAÐ
Amlóða saga
í Borgar-
leikhúsinu
LEIKHÓPURINN Bandamenn
frumsýnir Amlóða sögu í Borgar-
leikhúsinu í kvöld. Leikurinn, sem'
Sveinn Einarsson og leikhópurinn
hafa útbúið í sameiningu, var
frumfluttur á Helsingjaeyri 3.
mars og var fyrsta sýning í röð
sýninga sem tengjast Hamlet-
þemanu og nefnist Hamlet-sumar.
Síðan voru haldnar þrjár sýningar
í Café-leikhúsinu í Kaupmanna-
höfn og var þeim tekið mjög vel.
Gagnrýnandi Morgeimvisen Jyl-
landsposten sagði meðal annars:
„Þetta er mjög skynræn, sjónræn
og munúðleg sýning sjö tjáningar-
ríkra leikara. Hér er hrópað og
sungið, þeyst um og glímt í röð
fagurra uppstillinga, sem minna á
myndlistarverk, en um leið jafn-
stutt í bæði skellihlátur og dýrsleg
hljóð.“ Gagnrýnandi Berlingske
Tidende sagði að það hafi verið
„áhugavert að fylgjast með sterkri
líkamlegri tjáningu leikaranna
sem hafi boríð merki spuna. Orku-
streymið hafi óneitanlega veríð
ójafnt en íýmsum risum sýningar-
innar... hafi hinar nýstárlegu
tjáningaraðferðir varpað nýju og
spennandi hliðarljósi á Hamlet-
þemað. “
Uppruni Amlóða
I sýningunni heldur leikhópur-
inn áfram að þróa leikaðferðir
sem hann tamdi sér í Banda-
mannasögu og sækir sem fyrr efni
í gamlar heimildir og nýjar Iján-
ingaraðferðir leikhússins. Hér er
því alls ekki um Hamlet-sýningu
að ræða; hetjan er 400 árum eldri
en persóna Shakespeares og á sér
rætur víða, meðal annars í íslensk-
um heimildum. Einna fyrst er
Amlóða getið í vísu eftir íslenskt
skáld, Snæbjörn, sem uppi var á
10. öld. Nafnið táknar þar það
sama og nú; ættleri, ódugnaðar-
maður eða fífl. Þá er Amlóði hetja
í ýmsum öðrum íslenskum heim-
ildum sem einnig eru nýttar í
leiknum; Ambáles rímum, Amlóða
sögu og þjóðsögunni Bijáns sögu
en víðar er þó leitað fanga í leikn-
um. Þar koma fyrir vikivakar og
finngálkn, rímur og seiður, En
sagan er með ýmsum skírskotun-
um og tekur mið af nútímanum á
ýmsan veg.
Bandamenn eru átta talsins;
Sveinn Einarsson, Guðni Franz-
son, Þórunn Magnea Magnúsdótt-
ir, Ragnheiður Elfa Arnardóttir,
Borgar Garðarsson, Jakob Þór
Einarsson, Felix Bergsson og Stef-
án Sturla Siguijónsson. Sveinn
hefur einkum haft veg og vanda
af textanum og leikstjórninni en
Guðni samið tónlistina. Búninga
hannaði Elín Edda Árnadóttir, Ijós
David Walters, finngálkn og grím-
ur Helga Steffensen og veggspjald
og kynningarbækling Guðjón Ket-
ilsson. Til aðstoðar um hreyfingar
var Nanna Ólafsdóttir en tækni-
maður sýningarinnar er Ólafur
Örn Thoroddsen.
Sýningar verða á litla sviði
Borgarleikhússins enda er Am-
lóða saga eitt af samstarfsverk-
efnum Leikfélags Reykjavíkur í
ár. Sýningar verða 10.
í SÝNINGUNNI sækir leikhópurinn Bandamenn sem fyrr efni í gamlar heimildir og nýjar tjáningaraðferðir leikhússins.
Islensk ópera í London
Það er ekki á hverjum degi sem óperur
eftir íslensk tónskáld eru settar á svið
í heimsborginni London. Þessa dagana
er þó verið að flytja óperuna „I have
seen someone“ (Mann hef ég séð) eftir
Karólínu Eiríksdóttur í Riverside Studios,
menningarmiðstöð í vesturhluta
borgarinna. Olafur Elíasson var
viðstaddur frumsýninguna í fyrrakvöld.
ESSI uppfærsla er liður í kynn-
ingarátaki á norrænni tónlist
á Bretlandseyjum sem ber heitið:
Nordic Season 95-97. í þessu
kynningarátaki, sem er samnor-
rænt verkefni, er farin sú leið að
í stað þess að norrænir tónlistar-
menn heimsæki Bretlandseyjar til
fiutnings á norrænni tónlist eru
innlendir tónlistarmenn fengnir til
að flytja verk þar eftir norræna
höfunda.
Riverside Studios er menning-
armiðstöð með skemmtilega hráum
innréttingum og er ailt umhverfið
hið látlausasta. Innan veggja mið-
stöðvarinnar fer fram gróskumikil
starfsemi, ailt frá flutningi á tón-
list og leiklist til kvikmyndasýn-
inga. Staðurinn er vinsæll fyrir alls-
kyns óhefðbundnar uppfærslur og
einmitt vel hentugur vettvangur
fyrir flutning á samtímatónlist.
Flutningur óperunnar tókst vel
og átti hún vel heima í þessu um-
hverfi. Óperan fjaliar í stuttu máli
um tilfinningasamband elskenda
þegar maðurinn veikist og deyr úr
krabbameini og lýsir þeim andlegu
hremmingum sem elskendurnir
þurfa að takast á við.
Verkinu var vel fagnað af áhorf-
endum, sem hefðu gjarnan mátt
vera fleiri að mati fréttaritara, en
flutningurinn var í höndum þraut-
reyndra fagmanna úr Lontano-
hópnum, hópi tónlistarmanna sem
hefur mikla reynslu af fiutningi á
samtímatónlist.
Karólína Eiríksdóttir var við-
stödd sýninguna og sagðist hún
vera mjög ánægð með uppsetning-
una. „Hljómsveitin var mjög góð
og söngvararnir hreint frábærir.
Ég fylgdist með æfíngum á óper-
unni og fannst mikið til um hve
Morgunblaðið/Dagur Gunnarsson.
Atriði úr Mann hef ég séð.
hljóðfæraieikararnir voru fljótir að
tileinka sér verkið. Sviðssetning var
látlaus og kom vel út,“ segir höf-
undur verksins.
Þegar óperan var fyrst flutt árið
1988 í Vadstena í Svíþjóð segir
Karólína að talsvert aðrar leiðir
hafi verið farnar varðandi sviðs-
setningu. Sviðssetningin þar hafi
verið mun lýrískari og draum-
kenndari en þessi uppsetning. Að
þessu sinni hafi sviðssetningin ver-
ið mun einfaldari í sniðum en þó
talsvert hnitmiðari og hafí hún alls
ekki verið áhrifaminni fyrir vikið.
Odaline de la Martinez, stjóm-
andi hljómsveitarinnar, sagði í
stuttu spjalli við blaðamann að hún
hefði tekið miklu ástfóstri við verk-
ið. „Óperan er virkilega sterk tón-
smíð, ákaflega innileg og falleg.
Hún er einnig sérstaklega litrik og
vel skrifuð, bæði fyrir hljómsveitina
og söngvarana. Það er líka svolítið
sérstakt við óperuna að hún er
samin við texta sem býður ekki upp
á mikla möguleika á hreyfingu á
sviðinu. Samt sem áður er mikil
spenna og ókyrrð inn á milli í verk-
inu. Miklar tilfinningasveiflur og
ljóðræn kyrrð á víxi,“ segir Mart-
inez.
„Það sem hún hafi þó sérstakt
dálæti á séu hinir kyrru hljómar inn
á milli í verkinu þar sem næstum
ekkert er sungið. „Þeir minna mig
á þá hugmynd sem ég hef um
„kyrrð norðursins". Hugmynd sem
erfitt er að lýsa með orðum.“
Martinez tekur fram að verkið
sé þó fyrst og fremst ákaflega ein-
læg tónsmíð. Tónskátdið túlki af
einlægni tilfinningar manneskju
sem hefur misst ástvin sinn og það
hvernig sá ástvinur er alltaf nálæg-
ur þótt horfinn sé á braut.
Mark Olfield, baritón, sem syng-
ur annað aðalhlutverkið í óper-
unni, tekur undir það hversu litríkt
verkið sé og minnir á dramatíska
þáttinn, hann sé mjög áhrifamikill.
Hinn mikli djúpi tilfínningaþungi,
sem í verkinu búi, hafi reyndar
komið honum nokkuð á óvart.
Verkið bjóði upp á miklar tilfinn-
ingasveiflur og sé í raun ákaflega
blóðheit tónsmíð. Nokkuð sem
hann hafi einhvern veginn ekki átt
von á frá íslensku tónskáldi. Verk-
ið búi samt sem áður yfir mikilli
vídd og telur hann ekki ólíklegt að
þar séu áhrif frá íslenskri náttúru
á ferðinni. Hann brosir út í annað
og viðurkennir að hann hafi aldrei
komið til Islands.