Morgunblaðið - 17.03.1996, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 17. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
-
„Mig fór
að dreyma
fólk um
nætur...“
Einar Kárason er í hópi þekktustu
rithöfunda þjóðarinnar. Hann er kunnur
skáldsagnahöfundur og bækur hans
hafa verið þýddar á erlend tungumál.
Þessa dagana standa yfír tökur á kvikmynd
Friðriks Þórs Friðrikssonar þar sem sögu-
sviðið er úr bókum Einars, Djöflaeyjunni og
Gulleyjunni. Einar Kárason skrifar kvik-
myndahandritið. Olafur Ormsson ræddi við
Einar um kvikmyndagerð og ýmislegt fleira
og leitar álits kvikmyndaleikstjóra og rithöf-
undar á ferli Einars.
EINAR Kárason er rétt
rúmlega fertugur. Hann
hefur haft ritstörf að at-
vinnu um árabil og varð
þjóðkunnur er skáldsaga hans, Þar
sem djöflaeyjan rís, kom út hjá
Máli og menningu árið 1983. Þessa
dagana er verið að vinna að gerð
kvikmyndar þar sem sögusviðið er
úr bókum Einars Kárasonar, Djöfla-
eyjunni og Gulleyjunni.
Á Seltjamamesi hefur risið þyrp-
ing bárujárnsklæddra bragga og
umhverfið minnir ekki lítið á Camp
Knox hverfið frá fimmta og sjötta
áratug aldarinnar sem stóð um-
hverfis Grímsstaðaholtið og teygði
anga sína allt vestur að húsakynn-
um Bæjarútgerðar Reykjavíkur við
Grandaveg. Þama á Seltjarnames-
inu verður á næstu vikum og mán-
uðum reynt að kalla fram á filmu
andrúmsloft liðina tíma, og litríkum
persónum úr bókum Einars Kára-
sonar bregður fyrir , t.d. Badda,
Danna, Dollí, Karólínu spákonu,
Tomma kaupmanni og Hreggviði
kúluvarpara.
Friðrik Þór Friðriksson leikstýrir
og er framleiðandi myndarinnar.
Hann hefur þegar öðlast alþjóðlega
viðurkenningu á fj'ölda kvikmynda-
hátíða víða um heim og var tilnefnd-
ur til Óskarsverðlauna í Hollywood
fyrir örfáum ámm.
Óneitanlega ríkir eftirvænting og
beinlínis tilhlökkun hjá kvik-
myndaáhugamönnum þegar Einar
Kárason og Friðrik Þór Friðriksson
hefja samstarf og samvinnu um
gerð kvikmyndar. Mér er kunnugt
um kvikmyndaáhugamann sem býr
á Seltjarnarnesinu og er aðdáandi
Einars og Friðriks og hefur allt frá
því um áramót, er hann vissi að
hvetju stefndi, talið dagana fram
að kvikmyndatöku og komið á bíl
sínum tvisvar í viku að bragga-
hverfinu og gefið sig á tal vlð að-
ila, sem þar hafa unnið að undirbún-
ingi, til að forvitnast um framvindu
mála.
í tilefni þess að kvikmyndatökur
eru hafnar er tilvalið að hitta Einar
Kárason að máli og spyijast fyrir
um sitthvað á ferli hans sem rithöf-
undar. Við hittumst á heimili hans
i byijun marsmánaðar. Það var
vorveður og hópur þrasta í garðin-
um fyrir framan stóra tignarlega
steinhúsið við Flókagötu 63 sem
sungu dýrðaróð þegar ég gekk upp
tröppurnar við húsið. Ekki er ég
viss um að óðurinn hafi verið til
Djöflaeyjunnar eða kvikmyndatök-
unnar vestur á Nesi. Það skyldi þó
ekki vera? Eg hringdi dyrabjöllu og
Einar kom til dyra og þegar við
gengum til stofu á. annarri hæð í
þriggja hæða húsi gerði hann grein
fyrir sögu hússins sem er óvenju
glæsilegt með stórum svölum og
byggingarstíl sem minnir á villumar
vestur á Ægisíðu enda teiknað af
Halldóri H. Jónssyni arkitekt og
athafnamanni sem teiknaði mörg
glæsileg hús á fimmta og sjötta
áratug aldarinnar. Húsið var byggt
á árunum 1957-58 af Helgu Mar-
teinsdóttur veitingakonu á Röðli og
í Vetrargarðinum. Einar festi kaup
á íbúð í húsinu fyrir um það bil
þremur árum og býr þar ásamt fjöl-
skyldu sinni, eiginkonu Hildi Bald-
ursdóttur bókasafnsfræðingi og
fjórum dætrum þeirra og dökk-
gráum ketti af persnesku kyni sem
er ættaður frá landi Persakeisara
og Ajatola Khomeini trúarleiðtoga
írana.
íbúðin ber þess merki að þar býr
listamaður. Málverk eru í stofu eft-
ir Tolla, vatnslitamynd af Thule-
kampinum og vatnslitamynd í
ramma eftir Guðjón Ketilsson,
kápumynd á skáldsögu Einars,
Djöflaeyjunni og þar er einnig á
veggjum fjölskyldumynd eftir Frið-
rik Þór, gjöf til Einars á þrítugsaf-
mæli hans, og þijár myndir eftir
myndlistarkonuna Sigurborgu Stef-
ánsdóttur og málverk eftir systur
Einars, Guðrúnu Eddu.
Kötturinn hringsólaði í kringum
okkur og virti fyrir sér upptökutæk-
ið á borði sem við sátum við og var
við glugga. Hann sperrti eyrun þeg-
ar upptökutækið var sett í gang og
Einar hóf að segja frá uppruna sín-
um og æskuárum.
Uppruni, mótunarár
„Ég er alinn upp í Úthlíð 10 hér
í næstu götu og þar eru mínar
æskuslóðir. Að vísu fæddist ég vest-
ur á Fálkagötu þar sem foreldrar
mínir bjuggu í húsi sem Jón nokkur
Eyjólfsson átti. Hann var bróðir
Jósefínu spákonu og það frétti ég
löngu síðar. Foreldrar mínir fluttu
síðan árið 1956 í Úthlíðina og þar
er minn uppruni. Ég á engar rætur
á Grímsstaðaholtinu og nánast til-
viljun ein að ég skuli vera fæddur
þar. Báðir foreldrar mínir eru ísfirð-
ingar að uppruna. Pabbi flutti mjög
ungur suður og ólst upp hjá frænd-
fólki sínu sem átti kaffibrennsluna
Rydenskaffi. Móðir mín flytur suður
rúmlega tvítug. Ég er þriðji í röð-
inni af systkinunum, á tvær eldri
systur og eina yngri. Pabbi var
leigubílstjóri. Lengst af keyrði hann
hér í borginni. Ég var í skóla hér
í hverfinu, ísaksskóla. Árið 1965
fluttum við inn á Háaleitisbraut og
þar fór ég í Álftamýrarskóla og
þessa venjulegu leið í skólakerfinu.
Þaðan lá leiðin inn í Voga þár sem
ég lauk landsprófi og síðan í
Menntaskólann við Tjörnina. Það
voru heilmikil mótunarár. Þetta eru
árin 1971-75. Mér er það minnis-
stætt þegar ég var kominn í
Menntaskólann að fyrsta ballið sem
þar var haldið var einmitt í
Glaumbæ og það var jafnframt síð-
asta ballið í Glaumbæ því húsið
brann seint á árinu 1971.“
Rithöfundurinn var klæddur
grænköflóttri skyrtu, vesti og dökk-
bláum buxum, rúmlega meðalmað-
ur á hæð, dökkskolhærður, grann-
vaxinn og stæltur og stundar reglu-
lega fótboltaæfingar og segir að-
spurður að rithöfundar þurfi að
vera í góðu líkamlegu formi til að
takast á við starf sem krefst and-
legs og líkamlegs atgervis. Hann
minnir á kraftlyftingamann og er
töffari eins og Bubbi Morthens orð-
aði það í viðtali í Morgunblaðinu í
janúarmánuði. Einar er afkastamik-
ill rithöfundur og ekki kæmi mér á
óvart að hann stundaði fjölbragða-
glímu líkt og starfsbróðir hans Thor
Vilhjálmsson. Auk kvikmyndahand-
ritsins hefur Einar nýlega lokið við
að skrifa nýtt leikrit ásamt Kjartani
Ragnarssyni sem heitir Nanna syst-
ir og verður frumsýnt hjá Leikfé-
lagi Akureyrar í lok marsmánaðar.
„Það er stundum verið að hólfa
niður og búa til flokka af rithöfund-
um. Það er vinsælt að tína til það
sem þeir eiga sameiginlegt. Við
sátum einu sinni saman flórir koll-
egar og áttuðum okkur á því að
það þyrfti að koma til einhver
gáfaður bókmenntafræðingur og
setja okkur saman í flokk sem eru
bílstjórabörnin. Faðir Einars Más
og feður Ólafs Gunnarssonar og
Steinunnar Sigurðardóttur voru bíl-
stjórar. Þetta er bílstjórakynslóðin.
Ég veit ekki hversu mikið mark það
hefur sett á skrif okkar. Hins vegar
er mér alveg ógleymanlegt tilsvar
Einars Más þegar fyrsta skáldsaga
hans kom út og hann hafði gefið
út þijár ljóðabækur áður. Hann er
spurður að því hvernig standi á því
að ljóðskáld fari allt í einu að skrifa
skáldsögu og þá sagði hann: - Ætli
það sé ekki svipað og þegar strætó-
bílstjóri fer að keyra leigubíl.
Ég hafði nu alltaf mikinn áhuga
á að gerast leigubílstjóri. Ég held
ég hefði kunnað vel við það starf."
- Hvenær vaknar fyrst áhugi
þinn á bókum?
„Ég hafði áhuga á bókum alveg
frá því ég var krakki. Það var mik-
ill bókmennntaáhugi á mínu æsku-
heimili. Foreldrar mínir og systur
lásu mikið bækur og svo stundaði
maður bókasafnið. Þegar ég var í
landsprófi 1970-71 þá var ég flutt-
ur úr hverfinu þar sem skólinn var
og inn í Voga. Þar var maður tölu-
verður einfari og þá kynntist ég þar
öðrum einfara. Við vorum þann
vetur báðir slitnir upp með rótum,
nýfluttir í hverfi þar sem við þekkt-
um engan. Það var Halldór Guð-
mundsson útgáfustjóri Máls og
menningar. Hann var líka af bók-
menntaheimili og við urðum bekkj-
arfélagar og góðir vinir. Báðir ný-
lega orðnir fimmtán ára, lágvaxnir
og svipaðir á margan hátt. Það tví-
efldist bókmenntaáhuginn hjá okk-
ur báðum og við dvöldum oft í Sól-