Morgunblaðið - 17.03.1996, Blaðsíða 20

20 E SUNNUDAGUR 17. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
„HAFIÐ þið hugmynd um hvað maður gefur krökkum
í fermingargjöf nú til dags,“ spurði kunningjakona mín
þar sem við sátum nokkur saman og sötruðum kaffi-
sopann okkar. „Ég er boðin ífjórarfermingarveislur
í vor - og ég er bara í stökustu vandræðum," sagði
hún í vonleysistón. „Elskan mín,“ sagði ein konan við
borðið, „ég held ég eigi þrjú rykfallin „bjútíbox" niðri
í geymslu. Þú strýkur bara af þeim og pakkar þeim í
sellófan. Málið leyst,“ bætti hún við og hló. Sennilega
hafa hinir við borðið skynjað að vinkona okkar var ekki
í skapi fyrir svona skrýtlur því nú upphófust miklar
umræður um fermingargjafir fyrr og nú.
Fljótlega komumst við að því að fermingargjafir
endurspegla fleira en duttlunga tískunnar. í pökkunum
felast nefnilega líka upplýsingar um tíðaranda og trúar-
líf - gildismat og jafnvel gjaldeyrisforða þjóðarbúsins.
Þeir sem fermdust á millistríðsárunum virtust flestir
hafa fengið Biblíur, sálmabækur eða innrammaðar
Kristsmyndir. Þeirra börn fengu hinsvegar nær undan-
tekningalaust úrfrá
foreldrum sínum.
„Klukku-kynslóðin"
kryddaði svo gjafalist-
ann lítið eitt og fyrstu
börn þeirra fengu
skatthol, þau næstu
skíði eða skart, svo
komu „bjútíboxin",
baststólarnir,
„happý-húsgögn“ og
loks hljómflutnings-
tæki. Gjafirnar breytt-
ust eftir því sem
buddurnar bólgnuðu.
Niðurstaða fundar-
insvarsú aðtrúar-
tengdar gjafirværu
sígildar sem og fræði-
rit, ferðapottar, prím-
usar og pennasett.
Vinur okkar sem setið
hafði þögull og hlust-
að á spurði þá skyndi-
lega: „Hvar hafið þið
verið síðasta áratug-
inn, eða svo?“ Við
svöruðum engu, enda
þóttumst við vita að
þess væri ekki vænst.
„Fyrir ofan rúm ferm-
ingarbarna eru ekki
myndiraf postulun-
um heldur popp-
stjörnum; ekki myndir
af frelsaranum heldur
fyrirsætum," sagði
hann og hélt áfram með sama háðinu í röddinni; „þess-
ar svokölluðu fræðibækur eru líka úrelt fyrirbæri -
alfræðiforritin eru framtíðin.1' Hann þagnaði andartak
eins og til að rifja upp hvaða fleiri fornaldarhugmynd-
ir við hefðum haft um fermingargjafirnar. „Já, alveg
rétt,“ sagði hann og flissaði, „ef það skyldi hafa farið
fram hjá ykkur þá flokkast prímusar, pottar og pennar
undir „antik" í dag - það hefur enginn nútímamaður
áhuga á að kúldrast í einhverju tjaldi úti á túni. Nú
bruna menn um allan heim á tölvunni sinni - og við,
sem nú erum á hraðri leið inn ítuttugustu og fyrstu
öldina, köllum það veraldarvefinn eða „internetið" og
póstur nútímans heitir „E-mail“,“ útskýrði hann og
tónninn var eiginlega meira móðgandi en meiðandi
orðin. Að því búnu stóð hann upp og gekk á braut.
Litlir gylltir englar
Við hin sátum eftir og veltum því fyrir okkur hvort
við værum í raun dýrategund í útrýmingarhættu. „Æ,
ég held ég setji bara seðla í umslag," sagði vinkonan,
sem áttifjórarfermingarveislurfyrirhöndum. „Takk
fyrir hjálpina."
Næstu dága braut ég heilann um þetta. Gat það
verið að veröldin hefði breyst svona svakalega síðan
ég fermdist - í fyrradag að mér fannst. Að lokum
beit ég á jaxlinn, krosslagði fingur og spurði ágæta
vinkonu mína, fjórtán ára stelpu sem ætlar að ferm-
ast í vor, hvað hún vildi helst fá í fermingargjöf. Ég
ætla ekkert að reyna að lýsa því hvað mér létti þeg-
ar hún sagði ósköp einlæg; „mig langar alveg ofboðs-
lega í gyllta litla engla til að hengja upp í herberginu
mínu.“
Inger Anna Aikman.
Fermingargjafir
fyrr og nú:
Sálmabækur,
skartgripir,
„bjfitíbox" og
baststólar
EGAR við inntum Sigurð
Helgason eftir því hvaða
fermingargjöf væri honum minnis-
stæðust hugsaði hann sig um and-
artak en svaraði síðan eins og
ekkert væri eðlilegra; „Rjómi." Af
skiljanlegum ástæðum ákváðum
við að hann hlyti að hafa misskilið
spurninguna. Svo við endurtókum
hana; hátt og skýrt. „Rjómi,“ svar-
aði hann og það var ekki
annað að sjá en að mannin-
um væri fúlasta alvara. Síð-
an færðist bros yfir varir
hans og það var greinilegt
að hann hafði lúmskt gaman
af þessari vandræðalegu
þögn. „Sko ég fermdist í
skugga allsherjarverkfalls,"
úskýrði hann, „svo rjóma-
skortur var helsta áhyggjuefni
móður minnar dagana fyrir ferm-
inguna. Ástkær móðursystir mín
ákvað að færa okkur rjóma af Snæ-
fellsnesi og lagði af stað með rjóm-
ann í rútunni. Til að bæta gráu
ofan á svart hafði snjóað svo rosa-
lega að hún var tvo sólarhringa á
leiðinni suður. Þessi spenna í
kringum rjómaflutninginn er mér
ógleymanleg og þá ekki síður léttir-
inn sem fylgdi því þegar hún og
rjóminn komust í bæinn í tæka
tíð,“ sagði Sigurður.
Daunillu bækurnar
Aðspurður kvaðst hann hafa
fengið úr í fermingargjöf frá for-
eldrum sínum. „Það var mjög al-
geng gjöf,“ upplýsti hann. „Svefn-
poka fékk ég líka og hann á ég
enn. Síðan fékk ég fullt af bókum,
þó ég muni ekki í fljótu bragði
hvaða bækur það voru,“ sagði
hann og virtist vera að reyna að
rifja það upp. Sigríður dóttir hans
ákvað þá að leggja honum lið;
„Pabbi, þú hefur örugglega fengið
litlu, gömlu bækurnar með vondu
lyktinni í fermingargjöf," sagði
hún. Hún virtist nokkuð hissa þeg-
ar við fórum að hlæja að þessari
athugasemd. „Nei, elskan," sagði
pabbi hennar og virtist vita upp á
hár hvaða fýlu-bækur hún ætti
við. „Einhverja peninga fékk ég
nú líka,“ sagði Sigurður; „þó ég
muni nú ekki eftir neinum sérstök-
um fjárfestingum eftir ferming-
una.“
Fyrsta skrefið inn
í unglingsárin
Sigurður Helgason var tekinn í
fullorðinna manna tölu fyrir réttum
29 árum; hinn 17. mars 1967.
Fannst honum hann í raun vera
orðinn fullorðinn eftir altaris-
gönguna? „Nei, ekki fullorðinn,"
viðurkenndi hann, „en auðvitað var
þetta ákveðið skref; fyrsta skrefið
inn í aðra veröld; skemmtilegustu
árævinnar," sagði hann dularfullur
á svip.
Fermingarveisla Sigurðar var
hefðbundin; „kaffi og kökur; karl-
arnir í einni stofunni, konurnar í
annarri," útskýrði hann og óneitan-
lega hljómaði lýsingin kunnuglega.
Því hefur löngum verið haldið fram
að krakkar fermist ekki hvað síst
vegna gjafanna sem fylgja. „Ég
held að þetta sé ofsögum sagt,“
fullyrti Sigurður. „Ég held að
grundvöllur fermingarinnar
sé fyrst og fremst hefðin.
Trúin er hluti af hefðinni og
svo eru fermingarnar kjörin
leið til að styrkja sífellt
veiklulegri fjölskyldubönd,"
bætti hann við.
Kirkjan og FÍB
„Kirkjan hefur breyst heil-
mikið á undanförnum árum; starf-
semin hefur aukist alveg geysi-
lega - en það er ekkert blóð þarna
og tiltölulega lítið ofbeldi - og
þess vegna er þetta ekki frétt,
sjáðu til," sagði Sigurður. Það lá
einhvern veginn beint við að
spyrja hann í beinu framhaldi um
hans eigin trú og kirkjusókn nú -
29 árum eftir fyrstu altaris-
gönguna. „Ég er þeirrar skoðunar
að maður eigi ekki að tala mikið
um trú sína. Þetta er eitt af þess-
um stóru málum sem hver og einn
verður að gera upp við sjálfan sig
og kannski fjölskyldu sína. Aðra
varðar í raun ekkert um það,“
sagði hann. „En það er eins með
kirkjuna og FÍB - það er gott að
hafa þetta tvennt, ef eitthvað
bregður út af,“ sagði Sigurður
Helgason að lokum.
Ég fermdist þegar
rjóminn kom með
rútunni í bæinn
Alma Sigurðardóttir. Morgunbiaöia/Sverrir
ALMA Sigurðardóttir fermdist
fyrir ári hjá séra Árna Bergi
Sigurbjörnssyni í Áskirkju. Minnug
þess hve miklum heilabrotum alt-
arisgangan olli mér á sínum tíma
- og þá sér í lagi þetta með líkama
og blóð Krists - innti ég
hana eftir því hvort þetta
hefði ekki farið neitt .fyrir
brjóstið á henni. „Nei, alls
ekki,“ 'svaraði hún og virtist
í fyrstu undrandi á spurning-
unni. Síðan bætti hún við,
eins og til að hughreysta
mig;....en það er kannski
ekki að marka. Ég hef svo
lengi tekið þátt í kristilegu
starfi að þessi tákn vefjast
ekkert fyrir mér lengur.
Maður lærir þetta svona
smám saman; fyrst í sunnudaga-
skólanum, svo í KFUK og æsku-
lýðsstarfinu," útskýrði hún.
Fékk Biblíu frá
söfnuðinum
Þegar talið barst að veraldlegri
hlutum eins og fermingargjöfum
sagðist Alma hafa fengið fjöldann
allan af fallegum gjöfum. „Ég fékk
græjur frá pabba og mömmu,"
upplýsti hún, „peninga fyrir hjóli
frá ömmu, orðabækur, skartgripi,
hárþurrku, penna, myndavél, tvo
krossa og 100.000 krónur í pen-
Græjur, tölvur,
sjónvörp og rúm
algengustu
fermingargjafirnar
frá foreldrum
ingum, svona meðal annars,"
sagði hún. „Jú, og svo fékk ég
Biblíu frá safnaðarfélagi Áskirkju,"
flýtti hún sér að bæta við. „Þeir
gefa öllum fermingarbörnum Bibl-
íuna og afhenda hana á kaffikvöldi
fermingarbarna og foreldra
þeirra," upplýsti hún, augljóslega
stolt af safnaðarfélaginu í sinni
sókn.
Hvað gerir unglingur sem á ein-
um degi eignast hundrað þúsund
kall? Alma brosti bara að spurning-
unni; „Ja, ég keypti mér geisla-
diska, mmm, föt, mmm og svo
borgaði ég sjálf sumarbúðirnar í
Vindáshlíð." Hér hikaði hún
augnablik og hugsaði sig
um. „Nei, ég borgaði Vind-
áshlíðina með peningum
sem ég vann mér inn um
sumarið. Fermingarpening-
ana notaði ég til að kaupa
húsgögn í herbergið rnitt,"
útskýrði hún. Við vorum
vægast sagt undrandi á
skynsemi unglingsins þegar
fjármálin voru annars vegar
og spurðum hana hvað hefði
eiginlega gerst; hvort ungl-
ingar væru hættir að eyða pening
í vitleysu - nammi og þess háttar.
„Nei, nei,“ svaraði Alma, „þetta
er bara mjög misjafnt; sumir eyða
mestum peningum í föt, aðrir vilja
kannski fá sér nýtt rúm eða kaupa
sér tölvu eða eitthvað allt annað,"
sagði hún.....en það kaupir eng-
inn nammi fyrir tuttugu þúsund
kall,“ benti hún okkur á.