Morgunblaðið - 23.03.1996, Blaðsíða 8

8 C LAUGARDAGUR 23. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Einar Falur
JÓN Óskar myndlistarmaður.
Ég sýg úr
þeim orkuna
Jón Óskar velur munstur úr bæklingum og málar á striga
og dregur ósýnilega menn fram í sviðsljósið á sýningu í
Gerðarsafni. Þóroddur Bjarnason ræddi við listamanninn.
EG HEF lengi verið að vinna með
andlitsmyndir og mynstur sem
ímynd bakgrunns og andlitin hafa
smám saman leyst upp í merking-
arlaus mynstur. Eftir sýningu sem ég hélt
á Sóloni Islandus árið 1993 fór ég að velta
fyrir mér mynstrinu sjálfu og hvað það
stendur fyrir, því að í því er saga og upplýs-
ingar. í okkar daglega umhverfi fer þetta
að hafa skreytigildi og birtist í gluggatjöld-
um, betrekki o.fl.,“ sagði Jón Öskar.
Hann sagðist velja munstrið í myndir
sínar handahófskennt og enginn boðskapur
lægi á bak við það. „í verkum mínum lít
ég frekar á það sem ég set ofan á myn-
strið sem mína mynd en mynstrið sjálft.
Þetta eru mín ummerki í málverkinu og er
eins og veggur sem smámsaman kámast út
í fitu, matarslettum, klóri eða öðru,“ segir
Jón en málningarlagið yfir mynstrinu á
myndum hans gefur áhorfandanum þá til-
finningu að verið sé að gera upp vegg í
gömlu húsi og gamla betrekkið sé að hverfa
á bak við nýja húð.
A síðasta ári var ég mikið að vinna í
húsinu mínu og ég get ekki neitað því að
þær framkvæmdir hafa haft áhrif á þessar
myndir.“
Tvær ljósmyndir eru á sýningunni. „Ég
er búinn að nota myndir af fólki þó nokkuð
mikið á sýningum mínum. Um leið og ein
andlitsmynd er komin inn í salinn skapast
ákveðin nærvera og einhver er með þér í
salnum ,“ segir Jón.
Förum og upplifum
Öll málverkin eru gul.
„Ég mála yfirleitt mjög dökkleitar mynd-
ir en ég ákvað það útfrá þessum bjarta
sal, sem þær eru í, að mála bjartar myndir.“
Gagnrýnandi Morgunblaðsins kvartaði
yfir skilningsleysi og skorti á upplýsingum
frá þinni hendi. Er erfitt að skilja myndirn-
ar þínar?
„Ég lít á það sem vandamál viðkomandi
gagnrýnanda ef hann fer á sýningar og
skilur þær ekki. Ég get lítið gert við því.
Auk þess sem ég held að hann vilji ekki
skilja suma myndlist,“ sagði Jón Óskar.
Hann sagði að gagnrýnandinn virtist allt-
af vera að biðja um yfirlýsingar og útskýr-
ingar um verkin frá hendi listamannanna.
„Eg skil ekki svona yfírlýsingar. Ekki erum
við að biðja um útskýringar í leikhúsi eða
á tónleikum, heldur förum við og upplifum.
Við búum í mjög þröngu samfélagi þar
sem mjög auðvelt er að byija ferilinn og
þér er tekið opnum örmum og færð góða
athygli. Við höfum þetta fram yfír mörg
önnur samfélög,“ sagði Jón aðspurður um
jákvæðar hliðar á því að vera myndlistar-
maður á Islandi.
„Vandamálið er hins vegar það að vöxtur-
inn stoppar eftir þetta. Guðbergur Bergsson
sagði eitthvað á þessa leið;„ Við eigum
ekki stór blóm en við eigum falleg blóm
en það er alltaf lággróður." Þetta er ein-
mitt lýsandi fyrir okkar menningu. Lista-
maðurinn vex strax upp undir þakið og
verður þar.“
Þrúgandi til lengdar
Hann er á mála hjá þremur galleríum á
Norðurlöndunum sem sjá um að kynna
hann, selja myndir hans og halda sýningar
á verkum hans. „Að vera hjá þessum gallerí-
um rekur á eftir.mér í vinnu. Ef ég væri
bara að vinna fyrir sýningar hér heima
myndi ég sjálfsagt vinna hægar. í gegnum
þessi sambönd kynnist ég líka fólki og fleiri
tækifæri skapast.“
Hógværðin virðist einkenna íslendinga á
þann hátt að þeir vilja lítið ýta verkum sín-
um fram á við og kynna sig. Hefur þú stað-
ið í mikilli kynningu á þér og þínum verkum?
„Já, já, og ég hef verið gagnrýndur fyrir
að vera að pota mér áfram. Ég er ekkert
að pota mér, þetta er vinnan mín. Ef ég
framleiddi súkkulaði inni í Hafnarfírði, og
væri alltaf að bíða eftir að einhver kæmi
að kaupa, er ég hræddur um að mér yrði
lítið ágengt. Markaðsmál voru hluti af nám-
inu í skólanum sem ég var í úti í New
York. Kennararnir sögðu við nemendurna:
Þú gerir svona myndir og þá eru þessi
gallerí líkleg til að hafa áhuga o.s.frv."
Jón vinnur á Alþýðublaðinu með listinni
og segist gera það til að fá fyrir salti í graut-
inn auk þess sem hann sæki mikið í fyrirtæk-
ið til að kúpla sig út úr eigin vangaveltum.
„Það getur verið þrúgandi til lengdar að
vera eingöngu að vinna á vinnustofunni. Á
blaðinu er mjög skapandi fólk og á því
nærist ég. Ég sýg úr þeim orkuna. Ég býst
við að ég eigi alltaf eftir að vera með annan
fótinn í blaðamennskunni," sagði hann.
Kona Jóns heitir Hulda Hákon. Hún er
myndlistarmaður og starfar bæði hér á landi
og erlendis. Hún er sest hjá okkur og því
er vel við hæfí að spyija hvort þau sýni
mikið saman og hvernig það sé að búa með
öðrum listamanni.
„Við sýnum mjög sjaldan saman. Við
gerum það ólíkar myndir að þegar verið
er að velja á samsýningar þá föllum við
ekki í sama flokkinn," segir Jón og Hulda
bætir við: „Það er yfirleitt hægt að vita það
að ef einhveijum líkar myndir mínar þá lík-
ar honum ekki myndir Jóns og öfugt.“
Jón segir það mikinn kost hve ólík þau
séu því ef þau væru líkari myndi verða
meiri spenna á milli þeirra, „Það myndi
allt lenda í háalofti," segir Jón. „Við leitum
ráða hvort hjá öðru og tölum um verk okk-
ar. Þetta er eiginlega það eina sem við
ræðum, þ.e. eitthvað sem tengist myndlist."
Þau eru búin að festa kaup á vinnustofu
í Vestmannaeyjum og ætla að dvelja þar
við listsköpun hluta úr árinu. „Það er fal-
legt í Eyjum og auðvelt að komast þangað
auk þess sem stutt er að fara með verk í
skip og senda þau hvert sem er. Vestmanna-
eyjar eru svona lítið metropol.“
Jón Óskar segir listina eitt síðasta vígi
aristókratanna og nauðsynlegt sé að breyta
þeim hugsunarhætti að gera verði öllum til
hæfis þegar kemur að því að veita listamönn-
um stuðning og tækifæri. „Það getur ekki
verið kvótaskipulag á menningu," segir
hann.
Þegar kemur að kaupum á einhveiju, og
list þar á meðal, virðist fólk horfa mikið á
hvort hægt er að nota hlutinn. Hvað mynd-
ir þú segja við mann sem viidi kaupa af
þér með því skilyrði að þú gætir bent hon-
um á notagildi í verkinu?
„Myndlist skapar hughrif og þau er erf-
itt að selja. Ef ég kynni svar við þessari
spumingu væri ég í góðum málum,“ sagði
Jón Óskar myndlistarmaður.
Hafliði Haligrímsson meðal gesta Tríós Reykjavíkur á tónleikum annað kvöld
Hátíðarstund
í Hafnarborg
„OKKUR fínnst alltaf gaman að
halda tónleika með öðruvísi tón-
verkum en tríóum, ekki síst þegar
við fáum svona góða gesti til liðs
við okkur. Þetta er í senn spenn-
andi fyrir okkur sjálf og áheyrend-
ur,“ segir Guðný Guðmundsdóttir
fiðluleikari fyrir hönd Tríós Reykja-
víkur, sem efnir til tónleika í Hafn-
arborg á morgun, sunnudag, kl. 20.
Auk tríósins, Guðnýjar, Gunnars
Kvarans sellóleikara og Halldórs
Haraldssonar píanóleikara, koma
að þessu sinni fram Hafliði Hall-
grímsson, tónskáld og sellóleikari,
Hlíf Siguijónsdóttir fiðluleikari og
Guðmundur Kristmundsson víólu-
leikari en á efnisskránni eru tríó í
D-dúr eftir Haydn, strengjakvartett
eftir Hafliða Hallgrímsson og
strengjakvintett eftir Schubert.
Að sögn Hafliða var Joseph Ha-
ydn trúaður maður sem byijaði sér-
hvern dag með bæn en sneri sér
síðan að slaghörpunni. Létu tón-
verkin á sér standa brást tónskáld-
ið jafnan við af æðruleysi og Iagð-
ist einfaldlega aftur á bæn. Var
Haydn afkastamikið tónskáld og
skipta tríóin hans tugum. Halldór
segir að tríó í D-dúr sé dæmigert
píanótríó og Guðný bætir við að það
sé lýrískt og láti afar vel í eyrum.
í minningu vinar
Strengjakvartettinn samdi Haf-
liði á árunum 1990-91 til minningar
um skoskan vin sinn sem skömmu
áður hafði fallið fyrir eigin hendi.
„í raun lýsir verkið því hvernig
maðurinn nær sér svo til alltaf eft-
ir áföll og byijar upp á nýtt. Það
er alvarlegt til að byija með og er
C-strengurinn á sellóinu, dýpsti
tónninn í strengjakvartett, gegn-
umgangandi. Hápunkturinn í þriðja
þætti er staglkenndur enda ber
hann hinum illu tungum, sem
ræddu_ um atburðinn í Edinborg,
vitni. í lokaþættinum losnar síðan
um vissa svartsýni og þunglyndi
og birta fer til en þótt verkið endi
á dúr-hljómi læðist C-ið inn til að
minna á sorgina,“ segir Hafliði.
Strengjakvintett Schuberts er
eitt vinsælasta kammerverk allra
Morgunblaðið/Sverrir
TRÍÓ Reykjavíkur ásamt gestum sínuni átónleikunum í Hafnarborg annað kvöld. Á myndina
vantar Guðmund Kristmundsson.
tíma. Þótti það ekki síst merkilegt
á sínum tínia fyrir þær sakir að
Schubert skyldi tefla fram tveimur
sellóum. „Þetta er margslungið
listaverk og það er samdóma álit
fólks að ekki sé til hinn fullkomni
flutningur á því,“ segir Hafliði en
Guðný bætir við: „Við ætlum okkur
þó að reyna.“
Guðný, Hlíf og Hafliði fluttu
verkið ásamt tveimur Bandaríkja-
mönnum á tónleikum í Reykjavík
árið 1974 en Gunnar „naut þess
þá að vera meðal hlustenda í saln-
um“, eins og hann kemst að orði.
„Síðan hefur mikið vatn runnið til
sjávar og við spilað þetta verk
margoft með hinum ýmsu hljóð-
færaleikurum. Maður lætur aldrei
mörg ár líða án þess að flytja
strengjakvintett Schuberts," segir
Guðný.
Hafliði hefur búið í Bretlandi um
langt árabil. I seinni tíð hefur hann
að mestu helgað sig tónsmíðum og
tekur sellóið einungis fram á „hátíð-
arstund", eins óg hann orðar það.
Kveðst hann jafnan hafa mörg jám
í eldinum og á næstunni verður til
að mynda frumflutt eftir hann nýtt
verk, Krossfesting, í Skotlandi. Er
það samið við samnefnt málverk
skoska málarans Craigie Aitchison.