Morgunblaðið - 24.03.1996, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
(caisses primaires) í landinu. Tónn-
inn hefur samt mildast mikið á
undanförnum vikum og nú segja
FO-menn „jafnvel undir æðra eftir-
liti“. Blondel er síðan sjálfur í for-
svari fyrir einum af þremur aðal-
sjóðum almannatrygginga. Þaðan
fást íjölskyldubætur (allocation
familiaal), en sjúklingar og atvinnu-
lausir treysta á hina meginsjóðina
tvo.
Sagt var og skrifað í verkföllun-
um að Blondel beitti vegna þessara
hagsmuna fyrir sig járnbrautar-
starfsmönnum, sem áttu á hættu
afnám hlunninda og miklar breyt-
ingar á járnbrautunum. Þannig
lömuðust samgöngur í landinu í
meira en þijár vikur, strætisvagna-
bílstjórar og póstflokkunarmenn
drógu líka þrek úr þjóðlífinu um
tíma og öðru hveiju gerðu læknar,
kennarar og margir fleirí hópar
skyndiverkföll.
Tímabær breyting eða
stjór nar skrár fár
Ekkert hefur verið í stjórnarskrá
Frakklands, frekar en íslands, um
hlutverk þingsins við ákvarðanir á
sviði velferðarkerfisins. Þangað til
fyrir rúmum þrem vikum, þegar
báðar deildir franska þingsins komu
saman í Versölum og samþykktu
með yfirgnæfandi meirihluta (681
atkvæði gegn 188) að setja héðan
í frá árlega lög um tekjur og gjöld
heilbrigðiskerfisins. Þessi sögulegi
fundur var 19. febrúar en áður
hafði frumvarpið hlotið meira en
tilskilda 3A hluta atkvæða í fulltrúa-
deild og með öldungum.
Andstæðingar breytingarinnar
sögðu betra að setja venjuleg lög
en rugla með stjórnarskrána. Að-
eins var efnt til breytinga á henni
fjórum sinnum frá 1957 til 1993
en þrisvar frá því ári. Þetta kallar
Laurent Fabius, formaður þing-
flokks sósíalista, stjórnarskrárfár.
Reynsla frá 1987 veikir andmæli
hans og mælir með aðferð stjórnar-
innar. Þáverandi ríkisstjórn reyndi
að fá sett lög svipaðs eðlis, en frum-
varpið var stöðvað af stjórnlagaráð-
inu, sem hefur það hlutverk að
meta hvort lagafrumvörp standist
stjórnarskrána. Kommúnistar og
sósíalistar voru þó eins og stjórnar-
andstæðingum sæmir algjörlega
andsnúnir breytingunni núna, þó
að hluti þingflokks sósíalista sé því
fylgjandi að færa til þingsins völd
yfir velferðarútgjöldum.
Breytingin núna felur í sér heim-
ild og skyldu þingsins til að setja á
ári hveiju lög um fjármögnun og
stefnumörkun í heilbrigðiskerfinu.
Má því búast við tveim bálkum fyr-
ir sumarhlé þingsins. Þeir munu fá
nákvæmari meðferð en almenn lög,
þurfa að liggja frammi 20 daga fyr-
ir fyrstu umræðu og hljóta aukinn
meirihluta til samþykktar. Þetta er
áskilið um meiriháttar lög sem nefnd
eru loi organique. Ráðherrafundur
íjallar væntanlega um frumvörpin í
byijun apríl og þingið eftir páska.
Þá verður kátt í höll yngri þing-
manna því hópur þeirra berst, und-
ir forystu Laurent Donini úr flokka-
bandalagi demókrata, fyrir aukinni
ábyrgð þingsins. Þessir þingmenn,
vilja meira vald yfir fjármálum rík-
isins og mæla með ráðgefandi eftir-
litsstofnun fjármála í þinginu sjálfu
svo það þurfi ekki að vera háð fjár-
málaráðuneyti. Hópurinn hefur
unnið skýrslu um vald þjóðþinga í
öðrum löndum og vísar mest til
Bandaríkjanna. Þetta eru vitaskuld
fylgismenn stjórnarskrárbreyting-
arinnar 19. febrúar.
Stefnan í þjónustu eða útgjöldum
miðar að jöfnuði milli svæða og
stétta. Juppé vill að lögheimili í
Frakklandi dugi til að tilheyra
tiyggingakerfínu, hann ætlar líka
að láta þá borga sem taka.
Boðað héfur verið að fjármögnun
muni í stað mishárra iðgjalda verða
með 1,5-2% skatti á allar tekjur,
ekki einungis vinnulaun eins og
hingað til. Skatturinn, sem verður
frádráttarbær frá venjulegum
tekjuskatti, mun sámkvæmt árbók-
inni Biian du Monde dæla 41 millj-
arði árlega til viðbótar inn í heil-
brigðiskerfið. Næstu ár verður hlut-
fall skattsins hækkað þar til hann
hefur leyst af hólmi iðgjöldin eins
og þau eru nú.
Félagsmálaráðherrann viður-
kennir að skatturinn geti komið
sérlega illa við ellilífeyrisþega, sem
þurfi að þola tvær hækkanir ið-
gjalda á þessu og næsta ári þótt
viðbótarlífeyrir þeirra hafi ekki
hækkað síðan 1993. Þeir sem borga
hæst iðgjöld hafa fengið rós frá
forsætisráðherranum, sem segir
nýja ,jöfnunarskattinn“ draga úr
greiðslubyrði þeirra.
Ríkisstjórnin vill síðan setja nýjar
reglur um iðgjöld atvinnurekenda
til að auka „með varúð“ þeirra
skerf. Juppé nefnir viðmiðun við
virðisauka í þessu sambandi, en
sérfræðingar fjármálaráðuneytis
vara við því að framkvæmdin yrði
afar flókin. Þessi atriði hafa hingað
til verið ákveðin með samningum
milli aðila vinnumarkaðarins.
Þrjár breytingar þessa dagana
Um þessar mundir er fundað með
fulltrúum hagsmunahópa og sáð í
þann jarðveg sem undirbúinn var
með stjórnarskrárbreytingunni.
Áhersla er lögð á drög að þremur
tilskipunum sem Jacques Barrot
félagsmálaráðherra og Hervé Gay-
mard heilbrigðisráðherra leggja
fyrir þingnefndir nú um miðjan
mánuð og samlagsstjórnir og
stjórnsýslusérfræðinga í lok mánað-
arins. Ein þeirra er um spítala, sem
taka nærri helming, 350 milljarða,
alls kostnaður við heilbrigðiskerfið,
önnur um heilbrigðisþjónustu utan
sjúkrahúsa og sú þriðja um svæðis-
stjórnir í heilbrigðiskerfinu.
Spítalatilskipunin kveður á um
3-5 ára samninga milli ríkis og
sjúkrahúsa, bæði í einkarekstri og
opinberum. Endurskoðun nýtingar
spítala með fækkun bráðarýma og
fjölgun langlegurýma. Samnýtingu
og verkaskiptingu grannspítala þótt
þeir séu sitt á hvoru svæðinu og
síðan lokun vannýtra stofnana og
úreltra. Formaður spítalastjórnar
verði ekki lengur borgar- og sveit-
arstjóri heldur háttsettur embættis-
maður ríkisins og framkvæmda-
stjórar stærstu spítalanna verði
skipaðir af ríkisstjórninni.
Nú eru 80 Frakkar um hvert
sjúkrarúm og reiknimeistarar segja
spítala kosta hvert mannsbarn
5.600 franka árlega. Þeir eru að
sögn dagblaðsins Liberation stærri
vinnustaðir í Frakklandi en öðrum
Evrópulöndum, með milljón starfs-
mönnum við 4.000 stofnanir sem
alls kostuðu 323 milljarða franka í
hitteðfyrra.
Þjónusta utan sjúkrahúsa er eftir
drögunum sett undir aukið eftirlit
til að draga úr ónauðsynlegum
læknisverkum og lyfjaávísunum -
lyfjaneysla Frakka jókst um þriðj-
ung á síðustu fjórtán árum. Stefnt
er að því að lækniskostnaður aukist
ekki umfram 2,1% verðbólgu á ár-
inu. Gjaldskrá verður einungis
hækkuð, í árslok 1997, ef þetta
tekst. í Frakklandi er einn læknir
fyrir hveija 400 íbúa að meðaltali,
en þetta fer raunverulega mikið
eftir svæðum.
Nú geta Frakkar gengið milli
lækna þangað til þeir fá lyf sem
beðið er um eða vottorð um nauð-
synlegar fjarvistir frá vinnu. Hver
heimsókn til læknis er endurgreidd
að 7 tíundu hlutum og lyf yfírleitt
í sama hlutfalli.
Hvað varðar stjórn heilbrigðis-
kerfisins er kveðið á um jafnmarga
fulltrúa vinnuveitenda og launþega
í svæðisstjórnum, í stað meirihluta
launþega nú (16 frá stéttarfélögum
en 7 frá vinnuveitendum). í stjórn-
unum verða einnig fulltrúar hinna
tryggðu. Fjöldi stjórnarmanna er
ekki ákveðinn, ríkisstjórn skipar
framkvæmdastjóra og hver svæðis-
stjórn skiptir samkvæmt drögunum
peningum heilbrigðisþjónustunnar
eftir meginreglum landsstjórnar
heilbrigðismála.
Alvöru almannatryggingar
Lykill að umbótahugmyndum
Juppés er, þegar upp staðið, sá að
færa til þingsins vald yfir fjármál-
um heilbrigðisgeirans eins og öðr-
um þáttum ríkisfjármála. Þetta vald
vill ráðherrann nota til aðhalds og
til að létta byrði ríkissjóðs. Enn er
óvíst hvað kemst óbreytt gegnum
samráðsfundina og pólitíska veggi
á þessu viðkvæma sviði.
Louis Viannet, leiðtogi launþega-
hreyfingar vinstrimanna CGT, hef-
ur gagnrýnt Juppé fyrir tilburði til
miðstýringar og þingið fyrir að láta
það viðgangast að hlaðið sé á ríkis-
báknið. Hann segir breytingarnar
grafa undan stoðum velferðarkerf-
isins. Ótaldir andstæðingar breyt-
inganna aðrir efast um að sparnað-
ur náist með „flutningi af einni hillu
á aðra“.
Juppé og stjórn hans segja þjón-
ustuna verða betri og réttlátari þeg-
ar til lengri tíma sé litið. I stað mis-
jafnrar þjónustu eftir svæðum og
misjafnra iðgjalda eftir launum verði
,jöfnuður“ í skatti og þjónustu
markmiðið - alvöru almannatrygg-
ingar. Lykilorðið í breytingunum sé
„skuldbinding til árangurs". Næstu
vikur sést hver skuldbindingin verð-
ur og nokkur ár mun eflaust taka
að átta sig á árangrinum.
í augnablikinu hafa Frakkar litlu
meiri trú á árangrinum heldur en
í verkföllunum: 51% segjast andvíg
aðgerðum stjórnvalda, í könnun
kostaðri af útvarpsstöðinni Europe
1 og dagblaðinu Le Monde. Fáir
lýsa hlutleysi en 44% styðja þessa
róttækustu breytingar frá stofnun
velferðarkerfis í Frakkalndi.
Frönsk vel-
ferð í tölum
Frakkland er hið fimmta í röð
Evrópuríkja í framlögum á
mann til velferðarmála,
reiknað með kaupmáttaijafn-
vægi (PPP). A undan koma
Svíþjóð, Lúxemborg, Þýska-
land og Holland, samkvæmt
nýútkomnu hefti hagtölurits
EB, Eurostat, sem gefið er
út í Lúxemborg. Ef miðað er
við framlag á mann í Evrópu-
mynt verður Frakkland hið
áttunda í röðinni, en Noreg-
ur, Finnland og Danmörk
fylgja í kjölfar Svíþjóðar. ís-
land nær með hvorugri að-
ferðinni helmingi af framlagi
Svíþjóðar á mann, en fyrir
neðan ísland eru 4 ríki af
þeim 18 sem miðað er við.
I sama riti kemur fram að
ísland ver meira en tvöfalt
hærri upphæð til lækninga
eða sjúkramála (maladic)
heldur en til umönnunar
aldraðra. Frakkland ver
fjórðungi lægri upphæð til
lækninga en til aldraðra og
atvinnuleysisbætur nema
þriðjungi af kostnaði við
lækningar. í öllum ríkjunum
18 var framlag til lækninga
fimmtungi lægra en til elli-
mála, en fjórfalt hærra en
til atvinnuleysisbóta. Þegar
örorka, vinnuslys og atvinnu-
sjúkdómar eru talin með
sjúkramálum vega þættirnir
fjórir saman álíka þungt og
ellimál, bæði í Frakklandi og
meðaltali Evrópuríkja.
Niðurstaða OECD er önn-
ur, Frakkland er þar næ-
stefst landa í framlögum til
heilbrigðisþjónustu, 9,8%,
miðað við heildarlandsfram-
leiðslu. Efst tróna Bandarík-
in með 13,5%. I þessum tölum
frá 1993 felast auk þjón-
ustunnar sjálfrar forvarnir,
lyf, rannsóknir og stjórn-
kostnaður kerfisins. I Frakk-
landi kosta allir þessir þættir
749 milljarða franka.
SUNNUDAGUR 24. MARZ 1996 13
Innrömmun
Ljósmyndarammar
1
Á
9
Plasthúöun
INNROMMUN
SIGURJÓNS SF.
Fákafeni 11 - sími/fax 553 1788
Austfirðingar
Finnur Ingólfsson, iðnaðar- og viðskiptaráðherra,
kynnir ný tækifæri til atvinnusköpunar
miðvikudaginn 27. mars 1996 kl. 12.00
á Hótel Valaskjálf, Egilsstöðum.
Iðnaðar- og viðskiptaráðuneytið.
12Tm.
TIL SOLU
SCANIA R113HL4X4/2,
. ... 216.000 km.
Fjöftijólaqlj-ifiiliii •
t. m/
getújfylgfy.. ^
Nánari,*upplýsingar gefur: *
Jón Sverrir í síma 567 7100.
Helgi í síma 471 1377, 853 3477.
Sumarefnin komin
Glæsilegt úrval
Líttu á verðin
Vefnaðarvöruverslunin
textil line
Faxafeni I2, sími 588 1160
________I lÉÉMll
Opið hús í skólanum kl. 13-17.
Skoðið fjölbreytt og
skapandi skólastarf. QJ) IÐNLÁNASJÓÐUR
Önnur sending
af vorfatnaði
Ira LIBRA
Pils- og buxnadragtir
ásamt blússum. kjólum
og höttum.
Opið í dag, sunnudag.
frákl. 13-17.
míÐanon
•Reykjavlkurvegi 64, sími 565 I 147