Morgunblaðið - 31.03.1996, Qupperneq 2

2 B SUNNUDAGUR 31. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
. . iViorgunbiaOiö/Kristinn
F.v. Berta Kristinsdóttir og Sigurborg Bragadottir.
Núer
hækkandi sól
í nóvember árið 1899 var Fríkirkjusöfnuður-
inn í Reykjavík stofnaður og stuttu síðar
var búið að stofna kvenfélag. 6. mars áríð
1906 var síðan stofnað nýtt Kvenfélag Frí-
kirkjusafnaðarins, sem er elsta starfandi
kirkjukvenfélagið á landinu.
Guðrún Guðlaugsdóttir sannfrétti hjá for-
manni þess og gjaldkera, þeim Sigurborgu
Bragadóttur og Bertu Kristinsdóttur, tíðindi
af lífshlaupi þessa níutíu ára félags.
Höfuðmarkmið Kvenfélags
Fríkirkjusafnaðarins er
samkvæmt skipulagskrá
þess „að sameina krafta
voi-a trúarlífi og kristilegu siðgæði,
til eflingar safnaðarlífi voru“ og að-
„hjálpa fátækum konum, líkna sjúk-
um og bágstöddum manneskjum í
söfnuðinum." Með þetta að leiðar-
ljósi hófst starf félagsins. Fyrstu
fundirnii' voru haldnir í Bárunni, á
Skjaldbreið og Hótel Reykjavík. Nú
heldur félagið hins vegar fundi sína
í nýbyggðu félagsheimili Fríkírkju-
safnaðarins á Laufásvegi 13, en
kvenfélagið sér m.a. um útleigu á
sal þess og annast kaffisöluna.
í umræddum sal hitti ég þær Sig-
urborgu Bragadóttur og Bertu Krist-
insdóttur. Sigurborg kveðst hafa
gifst inn í Fríkirkjusöfnuðinn og ekki
tekið mikinn þátt í starfi hans meðan
börn hennar þtjú voru að vaxa upp.
„En svo fór að hægjast um og þá
datt mér í hug að beina kröftunum
í starf kvenfélagsins,“ segir hún.
Starf hennar féll ekki í grýttan jarð-
veg, hún gekk í Kvenfélag Fríkirkju-
safnaðarins fyrir þrettán árum og
var fyrr en við var litið komin í stjórn
þess, nú seinni árin sem formaður
þess. „Þetta kom svona af sjálfu
sér, eitt leiddi af öðru,“ segir hún
hæglátlega þegar þessi snögga „upp-
hefð“ er talfærð. I formannstíð Sig-
urborgar hefur margt sögulegt gerst.
Félagið hefur stutt sína kirkju af
myndarskap og hefur haft öll spjót
úti til þess að útvega íjármagn til
þess. „Þar hefur hlutur Bertu Krist-
insdóttur gjaldkera verið dijúgur,"
segir Sigurborg. Berta hefur verið
potturinn og pannan í alls konar flár-
öflun.
Starf að líknarmálum
„Ég er aðeins að halda áfram því
starfi sem mótað hafði verið áður
en ég kom til starfa í félaginu," seg-
ir Berta hógvær þegar ijármálin ber
á góma. „Allar götur síðan íslenskar
konur söfnuðu fyrir byggingu
Landspítalans hefur Kvenfélag Frí-
kirkjusafnaðarins látið fé af hendi
rakna til líknarmála, auk þess að
styðja vel sína kirkju. Til alls þessa
hefur orðið að afla peninga. Það
hefur verið gert með ýmsum hætti,
oftast þó með því að halda basara
og hlutaveltur og standa fyrir kaffí-
sölum og happdrætti.
í plöggum félagsins sést að félag-
ið sótti um leyfi árið 1934 hjá bæjar-
yfirvöldum til þess að fá að halda
hlutaveltu í ljáröflunarskyni. Meðal
vinninga áttu að vera kjöt í kroppum,
kol í tonnum og saltfiskur í skippund-
um, sömuleiðis rúm með fjaðradýnu
og bílferð til Akureyrar. Kvenfélags-
konum var synjað um leyfið en það
var gert mjög kurteisislega: Velæru-
verðuga frú... stendur í upphafi synj-
unarbréfsins. Ég fann drög að aug-
lýsingu sem búið var að semja áður
en synjunarbréfið kom. í drögunum
stendur að hljóðfærasláttur yrði allt
kvöldið, aðgangur myndi kosta 50
aura og drátturinn 50 aura. Það
hefur vafalaust einhver orðið hnugg-
inn þegar ekki varð af þessari ráða-
gerð. En við getum glatt lesendur
með því að þetta leyfi fékkst síðar
og þá var hlutaveltan haldin.“
Sigurborg getur þess að meðalald-
ur kvenfélagskvenna sé orðinn nokk-
uð hár. „Eigi að síður koma hér á
fundi margar ungar konur úr söfnuð-
inum þótt þær eigi ekki allar fasta
félagsaðild. Mér finnst yndislegt að
starfa meðal þessara kvenna, það
ríkir svo mikil samheldni innan fé-
lagsins og svo mikill einhugur þegar
við vinnum að sameiginlegum mark-
miðum," segir Sigurborg. í máli
hennar kemur fram að Kvenfélag
Fríkirkjusafnaðarins borgar m.a.
uppeldi tveggja indverskra bama,
„Við fylgjumst spenntar með fram-
förum þessara „fósturbarna" okkar,
við fáum sendar myndir af þeim og
teikningar eftir þau. Við styðjum
auðvitað eins og alltaf kirkjuna okk-
ar eins og kostur,“ segir Sigurborg.
Blómvendir til kaups
Líknarstarfið hefur löngum verið
mikilvægur þáttur í starfi félagsins.
Á tímum fyrri heimsstyrjaldar jók
Kvenfélag Fríkirkjunnar líknarstarf
sitt að mun, þá voru margir félags-
menn hjálparþurfi. Árið 1918 mun
félagið fyrst hafa tekið upp þá venju
að halda basara reglulega. Seinni
árin hafa tekið við aðrar fjáröflun-
arleiðir. Kvenfélagið hefur m.a. hin
síðari ár gengist fyrir kaffisölu fyrir
utan kirkjuna sína 17. júní.
„Upp á síðkastið höfum við líka
selt þar pylsur, fyrst vorum við bara
með kaffi og vöfflur sem við bökuð-
um í brúðarherberginu. Við höfum
alltaf selt vel síðan við byijuðum á
þessu,“ segir Sigurborg. Hún minnist
þess líka þegar fél.agið var með
blómasölu með meiru fyrir utan
kirkjuna. „Þegar líða tók á daginn
sagði einhver: Nú verður að fara að
gera skurk í blómunum, það er alltof
mikið eftir. Þá stöðvuðum við alla
bíla sem óku um hornið hjá okkur
og buðum bílstjórunum blómvendi til
kaups og þeir keyptu nær allir, réttu
okkur peningana út um bílgiuggana
og við þeim blómin. Það hefur mörg
konan fengið óvæntan glaðning það
kvöldið," segir Sigurborg.
Berta Kristinsdóttir gekk í Kven-
félag Fríkirkjusafnaðarins árið 1979.
„Ég gitist inn í söfnuðinn og mér
fannst starf hans strax höfða sterkt
til mín. Þar er svo góður vettvangur
fyrir þá sem vilja starfa og samheldn-
in er að jafnaði mikil. Þegar að því
kom að ég hafði ráðrúm til að sinna
félagsstörfum varð Kvenfélag Frí-
kirkjunnar fyrir valinu. Mér er það
kvöld minnisstætt þegar ég gekk í
félagið, ég þekkti bara eina konu á
fundinum, sem haldinn var þá í Iðnó.
Hún mælti með mér til inngöngu í
félagið. Á þessum fundi, sem sextíu
konur sátu, fann ég streyma til mín
svo góðan anda að ég fann að ég
átti heima þarna.“ segir Berta.
Engin lognmolla
Það hefur ekki alltaf verið logn-
molla í kringum Fríkirkjusöfnuðinn
í Reykjavík. Innan hans hefur jafnan
starfað fólk með lifandi áhuga á trú-
arlífi og kirkjustarfí. Fríkirkjumenn
velja sína presta sjálfir og greiða
þeim laun, vald safnaðarstjórnar er
því mikið. Það hefur verið tekist
hraustlega á í prestkosningum í söfn-
uðinum, svo sem árið 1950, þegar
hluti safnaðarins klauf sig út úr Frí-
kirkjunni í Reykjavík og stofnaði
Óháða söfnuðinn. Sá atburður hafði
áhrif á Kvenfélag Fríkirkjusafnaðar-
ins. „Þá gerðist það að 24 konur
gengu úr kvenfélaginu. Formaður
þá var Bryndís Þórarinsdóttir. Hún
hafði _þá nýlega misst mann sinn,
séra Árna Sigurðsson fríkirkjuprest.
Sá missir var sár og ekki hefur mót-
lætið orðið léttbærara við þau átök
og klofning sem varð í söfnuðinum."
Fyrir hartnær tíu árum urðu átök
í söfnuðinum vegna brottvikningar
prests eins og alþjóð er kunnugt af
umfjöllun íjölmiðla. Komu þeir at-
burðir við starf Kvenfélags Fríkirkju-
safnaðarins?
„Nei, ekkert að ráði. Auðvitað
fundum við fyrir þessum leiðindum
en engin kona gekk úr félaginu
vegna þessa. Þvert á móti gengu
margar nýjar konur í félagið," segir
Sigurborg. „Við upphaf aðalfundar
komu inn á fundinn á annan tug
kvenna sem fylgdu umræddum presti
að málum. „Nú þarf að halda rétt á
spöðunum, “ sagði þá ein, og það
var gert. Við gættum þess að fylgja
vandlega réttum aðalfundarlögum.
Samkvæmt þeim var fyrst gengið frá
endurkosningu stjórnar og síðan
teknir inn nýir félagar. Koma þess-
ara kvenna hafði því engin áhrif á
stjórnarkosninguna. “
Kvenfélag Fríkirkjusafnaðarins
hefur að sögn þeirra Sigurborgar og
Bertu haldið merkinu hátt á lofti,
jafnt í blíðu sem stríðu, og reynt að
vinna kirkjunni sinni allt það gagn
sem það hefur mátt, jafnframt því
að sinna líknarmálum, sem ekki hef-
ur þó verið haft hátt um. Loks hefur
félagið tekið þátt í samstarfi kvenfé-
laga. „Við höfum ekki verið einangr-
aðar, þvert á móti höfum við tekið
þátt í starfi Bandalags kvenna í
Reykjavík og átt fulltrúa í nefndum
þess. Við tókum líka þátt í uppbygg-
ingu Hallveigarstaða. Loks má geta
þess að árið 1948 gerðist Kvenfélag
Fríkirkjusafnaðarins aðili að Kven-
réttindafélaginu," segir Sigurborg.
Umfangsmesta starf félagskvenna
hefur þó tengst fjáröfluninni. „í raun
hefur starf okkar síðari árin verið
með líkum hætti og forvera okkar.
Eftir að Kolaportið kom til sög-
unnar var minna upp úr bösurum
að hafa, þá ákváðum við að hafa
sölu fyrir utan kirkjuna 17. júní eins
og fyrr sagði. Við megum hafa sölu
á Fríkirkjuhominu þegar við viljum
af þvi kirkjan á lóðina. Upp á það
hafa yfirvöld skrifað,“ segir Berta.
Það er mikill hugur í þeim stöllum
Bertu og Sigurborgu. Þær eru sam-
mála um að starf kirkjukvenfélaga
sé þýðingarmikið fyrir safnaðarlíf í
landinu og telja að þar sé góður vett-
vangur fyrir konur að starfa. Orðum
sínum til áréttingar vitna þær í ljóð
Margrétar Þ. Vilhjálmssonar sem
hún orti á þijátíu ára afmæli félags-
ins:
Nú er hækkandi sól,
hörfa skuggar 1 skjól,
nú er skammdegið vikið úr huga.
Við þinn vaxandi yl
yngist allt, sem er til,
thugið!
Pjóimsfa Sl.ióscliiiiijí
Skrifstofa Skútuvogur 1B
■* Afgrciðsla farmbrcfa Skúhtvogur 1B
Farmsöludeild Skútuvogur 1B
► Vöruafgrciðsla Hcðinsgata 3
► Otflutningur Hcðinsgata 3
Óbreytt síma- og faxnúmer
Mánudaginn 1. apríi
verður skrifstofa
fraktdeildar Flugleiða
flutt í Skútuvog 1B.
Vöruafgreiðsla verður
eftir sem áður að
Héðinsgötu 3.
FLUGLEIÐIR
F R A K T
og þess óskar að starfa og duga.
Innilegar þakkir sendi ég öllum þeim sem
glöddust meÖ mér á 70 ára afmœli mínu meÖ
gjöfum og skeytum.
GuÖ launi ykkur og blessi um ókomna framtíö.
Unnur Elíasardóttir,
Hátúni lOa.