Morgunblaðið - 03.04.1996, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 3. APRÍL 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Rússar berjast enn í Tsjetsjníju
Stórskotaliðs-
árásir á þorp
Ekkert svar við friðaráætlun
Reuter
RÚSSNESKUR hermaður í Grosuí situr við vegg þar sem að-
skilnaðarsinnar hafa skrifað vígorðið „frelsi fyrir Tsjetsjníju".
Gekhi. Reuter.
RÚSSNESKU hersveitirnar í
Tsjetsjníju gerðu í gær stórskota-
liðsárásir á tvö fjallaþorp í suðvest-
urhluta héraðsins. Yfirmenn her-
sveitanna sögðust þó framfylgja
friðaráætlun Borís Jeltsíns, for-
seta Rússlands, en töldu að brott-
flutningur rússneskra hermanna
úr héraðinu gæti ekki hafist fyrr
en um í lok mánaðarins.
Mannfall í liði
uppreisnarmanna
Stórskotaliðsárásir voru gerðar
á tsjetsjenska aðskilnaðarsinna í
þorpunum Orekhovo og Bamut og
íbúar nágrannaþorpsins Gekhi
sögðu að flugvélum og þyrlum
hefði einnig verið beitt. Haft var
eftir flóttafólki að rússnesku her-
sveitirnar hefðu skotið Grad-flug-
skeytum á önnur þorp í suðvestur-
hlutanum í fyrrakvöld.
Yfirmenn rússnesku hersveit-
London. Reuter.
RÍKISSTJÓRN íhaldsflokksins í
Bretlandi leitar nú stuðnings hjá
öðrum aðildarríkjum Evrópuráðsins
við tillögur sínar um að draga úr
völdum Mannréttindadómstóls Evr-
ópu í Strassborg.
Undanfarin misseri hefur dóm-
stóllinn fellt nokkra dóma, sem eru
brezka ríkinu í óhag, og er mikil
lóánægja með það innan íhalds-
flokksins.
Malcolm Rifkind, utanríkisráð-
herra Bretlands, hefur nú sent bréf
til ríkisstjórna allra 38 aðildarríkja
Evrópuráðsins, þar sem hann leggur
meðal annars til að ríki, sem tilnefn-
ir nýjan dómara í dómstólinn, verði
að hafa um það samráð við hin aðild-
arríkin.
í bréfi Rifkinds kemur fram að
Bretland styðji eindregið Mannrétt-
indasáttmála Evrópu, sem dómstóll-
inn dæmir m.a. eftir. Hins vegar
vilji brezka stjómin að dómstóllinn
sýni ólíkum lýðræðishefðum meiri
skilning.
„Taka þarf tillit til þeirrar stað-
reyndar að lýðræðislegrar stofnanir
og dómstólar í aðildarríkjum eru
anna sögðu að um 30 tsjetsjenskir
uppreisnarmenn hefðu fallið þegar
þeir hefðu reynt að ná Orekhovo
á sitt vald. Rússneska herliðið
hefði ekki orðið fyrir mannfalli.
Jeltsin, sem býður sig fram til
endurkjörs í forsetakosningunum
16. júní, fyrirskipaði að endi yrði
bundinn á hernaðaraðgerðirnar í
Tsjetsjníju, sem hafa staðið í tæpa
16 mánuði. Hann sagði ennfremur
að brottflutningur hluta herliðsins
væri að hefjast. Forsetinn hét þó
svara „hermdarverkum" af hálfu
Tsjetsjena með hörðum árásum.
Litlar líkur á friði
Vladímír Semjonov, yfirmaður
rússneska landhersins í
Tsjetsjníju, sagði að brottflutning-
ur herliðsins gæti ekki hafist fyrr
en í fyrsta lagi í lok mánaðarins.
Um 80% herliðsins yrðu flutt á
brott en hluti þess yrði áfram í
******
EV/ROPA^
bezt í stakk búnir til þess að skera
úr um siðferðisleg og félagsleg mál-
efni í samræmi við viðhorf viðkom-
andi þjóðar eða svæðis," segir í bréfi
Rifkinds.
Bretland leggur einnig til að
Mannréttindadómstóllinn — sem
ekki ætti að rugla saman við dórn-
stól Evrópusambandsins í I.úxem-
borg — geri aðildarríki, sem er
varnaraðili í dómsmáli, grein fyrir
því í tíma hvaða þættir málsins hon-
um þyki ámælisverðastir, til þess að
ríkið geti brugðizt við þessu í mál-
flutningi sínum.
Bretar vilja að breytingarnar, sem
þeir stinga upp á, taki gildi um leið
og Mannréttindadómstóliinn verður
sameinaður Mannréttindanefnd Evr-
ópu, stofnun sem nú veiur þau mál,
sem dómstóllinn fær til umfjöllunar.
Grosní, höfuðstað héraðsins.
Movladi Udugov, talsmaður
Dzhokhars Dúdajevs, leiðtoga
tsjetsjenskra aðskilnaðarsinna,
sagði friðaráætlun Jeltsíns mark-
lausa kosningabrellu. Friður yrði
ekki að veruleika í Tsjetsjníju fyrr
en rússnesku hersveitirnar yrðu
fluttar á brott. Hann sagði að
Dúdajev hefði ekki enn svarað til-
boði Jeltsíns um óbeinar viðræður
en hafnað tillögu hans um að Or-
yggis- og samvinnustofnun Evr-
ópu (ÖSE) hefði milligöngu um
þær.
Talið er að sameiningin geti farið
fram á árinu 1998.
Bretland hefur ekki fengið nein
viðbrögð við bréfi Rifkinds enn sem
komið er. Búizt er við að lögfróðir
menn í öðrum aðildarríkjum Evrópu-
ráðsins verði fengnir til að gefa sitt
álit á tillögum Breta.
A meðal úrskurða Mannréttinda-
dómstólsins, sem farið hafa í taug-
arnar á brezkum íhaldsmönnum, er
nýlegur dómur í máli brezks blaða-
manns, sem brezkur dómstóll hafði
dæmt fyrir að neita að gefa upp
heimildir sínar. Mannréttindadóm-
stóllinn taldi honum það fullkomlega
heimilt. Þá dæmdi dómstóllinn fyrr
á þessu ári að ekki væri hægt að
fela brezka innanríkisráðherranum
að ákveða lengd fangelsisvistar
tveggja drengja, sem drápu smábarn
í Bretlandi fyrir nokkrum árum.
A síðasta ári setti Mannréttinda-
dómstóllinn brezka stjórnkerfið á
annan endann er hann dæmdi að
brezkir hermenn hefðu ekki farið
a.ð lögum er þeir felldu óvöpnaða
liðsmenn írska lýðveldishersins á
Gíbraltar árið 1988.
Rússneskir hermenn og tsjetsj-
enskir uppreisnarmenn telja mjög
litlar líkur á að Jeltsín og Dúdajev
nái samkomulagi um frið. Hug-
myndir þeirra um framtíðarstöðu
Tsjetsjníju séu algjörlega ósam-
rýmanlegar. Jeltsín hefur sagt að
ekki komi til greina að verða við
kröfu Dúdajevs um að Tsjetsjníja
verði sjálfstætt ríki. Tsjetsjensku
uppreisnarmennirnir segjast ekki
ætla að hætta að beijast fyrr en
þeir hafi hrakið rússnesku her-
sveitirnar úr héraðinu.
Iranir for-
dæmi
hryðjuverk
Róm. Reuter.
SENDINEFND háttsettra emb-
ættismanna frá Evrópusamband-
inu kom til Teheran í íran í gær
til að eiga viðræður við þarlend
stjórnvöld. Að sögn stjórnarerin-
dreka verða írönum færð þau
skilaboða að þeir verði að fordæma
„hryðjuverk“ með einörðum hætti
hyggi þeir á frekara samband við
Evrópuríki.
Embættismennirnir eru frá ítal-
íu, Spáni og írlandi, það er því
ríki sem nú gegnir forystu í ráð-
herraráðinu, því sem gegndi því á
síðasta tímabili og því ríki sem
næst tekur við. Vonir standa til
að sendinefndin geti í dag haldið
áfram til Líbýu en einnig stendur
til að eiga fundi í ísrael, Sýrlandi
og Líbanon síðar í mánuðinum.
Þrýstingur frá ísrael og
Bandaríkjunum
Mörg Evrópusambandsríki eiga
í töluverðum viðskiptum við írani
og hafa þau verið undir miklum
þrýstingi frá ísrael og Banda-
ríkjunum að taka þátt í að ein-
angra írani í kjölfar nýlegra sjálfs-
morðstilræða Hamas-samtakanna
í ísrael, er kostuðu 58 manns lífið.
Vestrænar ríkisstjórnir reiddust
því mjög er opinber írönsk frétta-
stofa hélt því fram í síðasta mán-
uði að sjálfsmorðstilræðin væru
„guðleg hefnd“. íranir hafa ekki
viljað fordæma hermdarverk í
Israel og er talið víst að írönsk
stjórnvöld styðja hryðjuverkahópa
víðs vegar um heim.
Vaxandi óþolinmæði í garð ír-
ana gætir innan ESB og í síðasta
mánuði gagnrýndu Klaus Kinkel,
utanríkisráðherra Þýskalands, og
Susanna Agnelli, utanríkisráð-
herra Ítalíu, írönsk stjórnvöld
harðlega.
Á fundi evrópskra utanríkisráð-
herra á Sikiley fyrir skömmu var
stefnan gagnvart íran samræmd
og ákveðið að hvetja írani í eitt
skipti fyrir öll til að fordæma
hrðyjuverk í allri sinni mynd.
Brezka stjórnin búin að fá nóg af dómum sem eru henni í óhag
Ljósmynd: Evrópuráðið
DÓMARAR við Mannréttindadómstól Evrópu árið 1993. Brezka stjórnin vill að ríki Evrópuráðsins
hafi samráð við önnur aðildarríki um tilnefningu dómara í dóminn.
Vilja minnka völd Mann-
réttindadómstólsins
Tævanar
fresta her-
æfingum
STJÓRNVÖLD á Tævan hafa
ákveðið að fresta fyrirhuguðum
heræfingum til 30. júní en þær
eiga að fara fram á eyju
skammt undan Kínaströnd.
Hafa ýmsir tævanskir þing-
menn gagnrýnt æfingarnar og
Bandaríkjastjórn hefur líka lýst
yfir, að þær muni ekki verða
til að draga úr spennu á svæð-
inu. Talsmaður kínversku
stjórnarinnar sagði í gær, að
Tævanstjórn gerði ekkert til að
auka spennuna á ný.
„Annað Alsír-
stríðið“
„ANNAÐ Alsírstríðið" heitir
nýútkomin bók í Frakklandi en
þar er stefna frönsku stjórnar-
innar í mál-
efnum Alsírs
harðlega
gagnrýnd.
Höfundur
bókarinnar,
sem notar að-
eins höfund-
arnafnið Luc-
ile Provost,
var háttsettur
í franska ut-
anríkisráðu-
neytinu en nú hefur honum eða
henni verið tjáð, að hún þurfi
ekki að mæta þar aftur. Gagn-
rýnir hún stuðning Frakka við
Liamine Zeroual forseta og her-
stjórnina í Alsír og segir, að
með honum hafi þeir tekið af-
stöðu gegn stjórnarandstöðunni
í landinu. Það sé síðan aftur
ástæðan fyrir hryðjuverkum ísl-
amskra öfgatrúarmanna í
Frakklandi.
Greiðir ESB
70% kostnað-
ar Breta?
Framkvæmdastjórn Evrópu-
sambandsins, ESB, og ítalir,
sem eru í forsvari fyrir sam-
bandið þetta misserið, náðu í
gærmorgun samkomulagi um
málamiðlun í deilum um kostn-
að vegna fyrirhugaðrar fækk-
unar á nautgripum í Bretlandi
í kjölfar kúariðumálsins. ESB
mun samkvæmt hugmyndunum
greiða 70% útgjaldanna.
Verkfall hjá
Lego
TÍMAKAUPSFÓLK hjá Lego-
leikfangasmiðjunni í Danmörku
fór í verkfall í gær eftir að við-
ræður um nýjan kjarasamning
fóru út um þúfur. Er um að
ræða 229 starfsmenn af um
2.000. Lego er mesti leikfanga-
framleiðandi í Evrópu og var
hagnaður fyrirtækisins á síð-
asta ári nokkuð á' sjötta milljarð
ísl. kr. Alls vinna um 9.000
manns hjá því í 26 löndum.
Dauðadómar í
Egyptalandi
EGYPSKUR dómstóll dæmdi í
gær þrjá íslamska öfgatrúar-
menn til dauða fyrir morð á
lögregluþjóni en dómi yfir 26
mönnum öðrum var frestað til
5. maí. Hafa þá alls 70 bók-
stafstrúarmenn verið dæmdir
til dauða síðan þeir hófu vopn-
aða baráttu gegn stjórnvöldum
árið 1992.
Zeroual