Morgunblaðið - 13.04.1996, Blaðsíða 4

4 C LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1996 C 5
í heimsókn hjá söngvara,
sem líkar ekki útlegðin
_______Garðar Cortes söngvarí er einn______
fárra söngvara sem hefur tök á hlutverki
Otellos í samnefndri óperu Verdis og Helsing-
in Sanomat, stærsta fínnska blaðið, kallaði
hann óviðjafnanlegan Otello. Samt sem áður
hefur hann takmarkaðan áhuga á að flakka
um heimsins óperusvið. Sigrún Davíðsdóttir
ræddi við Garðar einn sunnudag í Helsinki
eftir vel heppnaða sýningu kvöldið áður.
En hver er þá angist söngvarans?
„Jú, sjáðu til ... Á meðan ég er að
syngja í sýningum þá er ég í topp-
formi, en svo hætti ég að syngja og
þegar næsta sýningartörn byrjar þá
fylgir því angist að maður nái sér
ekki aftur upp á fyrra plan. Atvinnu-
söngvarar eru alltaf að og það er
alkunna bæði meðal söngvara og
hljóðfæraleikara að fyrir hvern dag
sem hljóðfærið er ekki hreyft, þarf
að æfa sérstaklega. Mín angist felst
í því að ég er ekki alltaf að og þarf
svo að leggja hart að mér til að ná
mér upp aftur.“
En af hverju þá ekki að gefa
söngnum forgang í nokkur ár? Jú,
Garðar segist svosem hafa hugleitt
það, „en ég er bara svo óskaplega
átthagabundinn, á einhvern óútskýr-
anlegan hátt. Ég er alsæll hér með-
an ég er að syngja, en lífið þess á
milli á ekki við mig. Þetta er bara
ekki ég. Hér eru æfingar búnar kl.
14 og hvað á ég þá að gera? Heima
fer ég þá að syngja í jarðarför, kenna
eða æfa kórinn, svo kannski í bíó
kl. 23, í rúmið kl. 1 og vakna svo
eins og alltaf kl. 5.50.
Hér hef ég ekkert af þessu. Þá
verð ég að búa mér til rútínu og
geri það. Ég get nú alls ekki búið
á hóteli til lengdar, það er algjört
helvíti. Hér elda ég ofan í mig, helst
súpu. Skrifa fyrst upp hvað þarf í
hana ... 3 laukar, tvær gulrætur og
svo framvegis. Fer út og kaupi inn,
sýð svo súpuna. Heima borða ég
hvað sem er og bara á hlaupum.
Það er ekki sérlega gott og ég legg
líka af hér, sem er ágætt, drekk líka
mikið vatn, er alltaf með djús og
kalt vatn inn í ísskáp. Hugsaðu þér
hvað flestir eru undarlega ómeðvit-
aðir um gæði þess að drekka vatn
... En þetta er bara ekki ég. Þetta
á ekki við mig.“ En súpugerðin á
nú samt við hann, því súpan sem
við snæðum þarna í sólinni er öld-
ungis afbragðs grænmetissúpa, sem
varla gerist betri og hann neitar því
ekki að óneitanlega Iifi söngvarinn
hollu lífi þarna, þó honum líki það
engan veginn.
Garðar tekur hugsandi undir að
kannski sé hann ofvirki. „Já, ætli
það bara ekki. Ég hef aldrei þurft
að analýsera það fyrr en kemur að
svona útilegum ...“
GARÐAR Cortes.
sé aðeins á færi fárra söngvara að
takast á við hlutverk Otellos svarar
Garðar hæglátlega að já, það sé víst
svo, en tekur hlæjandi undir að þó
stærðin skipti ekki öllu máli, þá
skaði ekki að vera hávaxinn. Segir
reyndar frá Joseph Smith, þýskum
tenór, sem söng hlutverk Otellos
fyrir stríð. „Hann var bara 1,50 á
hæð, en hann komst nú reyndar
aldrei á svið sem Otello, heldur söng
hlutverkið inn á plötur.“ En þó fáum
sé gefið að takast á við þetta hlut-
verk getur Garðar ekki séð að það
þurfi endilega þýða að hann ætti
að leggja meiri rækt við söngferil
sinn. „Ég er með tvö fyrirtæki
heima, sem þarf að reka og svo er
það fjölskyldan og krakkarnir fjórir.
Ég hef víst aldrei sinnt sjálfum mér
neitt sérstaklega. Fyrir slysni tók
ég að mér að byggja upp Söngskól-
ann og svo óperuna og mér finnst
ég gera mest gagn þar. Meira en á
sviði og þá er ég líka laus við angist-
ina, sem fylgir söngnum."
syngur hann hlutverk Sigmund í
Valkyijunum og síðan í Fidelíó.
Sambandið komst á þegar Walton
Grönroos óperustjóri, sem sjálfur er
söngvari, hitti Garðar í heimsókn
hans á óperuhátíðina í Savonlinna.
Umboðsmaður Garðars er löngu
búinn að gefast upp á þessum trega
skjólstæðing sínum, en Garðar sló
til að syngja svolítið og það hefur
síðan undið upp á sig. Nú er Grönro-
os á leiðinni til að taka við Stokk-
hólmsóperunni og hefur þegar
ámálgað við Garðar að koma og
syngja þar. Það rymur svolítið í
Garðari við tilhugsunina, eins og það
gæti hugsanlega komið til greina,
en aðeins hugsanlega.
En talinu víkur fyrst að þessu
glæsilega óperuhúsi, sem Finnar
hafa nýlega reist sér og kostaði
morð fjár. „Hugsaðu þér að byggja
hús fyrir tiu milljarða íslenskra
króna,“ segir Garðar, en bætir við
að þetta sé ágætt hús að syngja í.
„Eins og með flest hús þá er viss
GARÐAR ásamt meðsöngvara sínum.
svörun í húsinu, en það eru ekki
síður raddirnar en húsið sem fram-
kalla svörun. Ef raddirnar geta ekki
framkallað svörun, þá dugir húsið
eitt ekki til. Það er slæmt fyrir þann,
sem getur ekki framkallað svörun
með hljóðfæri sínu, hvort sem hljóð-
færið er röddin eða annað hljóð-
færi. En svo eru líka til salir sem
manni líður vel að syngja í. Það fer
eftir hvernig, hvar og með hveijum
er sungið. Mér líður vel að syngja
í óperunni heima.
Finnska óperan er eins og íshöll,
sem mér finnst vera alveg eins og
Sundhöllin í Reykjavík, en vísast sjá
útlendingar húsið með öðrum aug-
um.“ Á Islandi er verið að koma á
hefð með að halda óperuball og sama
er hjá Finnunum, en þeir hafa annan
háttinn á, segir Garðar. Heima er
þríréttuð máltíð og svo dans, en í
Finnsku óperunni er aðeins dans og
þar er sviðið svo stórt að þar er
dansað.
Þegar hann er minntur á að það
IMIÐBORG Helsinki hefur
finnska óperan litla tveggja
herbergja íbúð til umráða fyr-
ir gesti sína. Sólin flæðir inn
um gluggann yfir Aalto-hús-
gögnin þennan sunnudagsmorgun
sem Garðar Cortes er heimsóttur.
Kvöldið áður hafði hann sungið Ót-
elló, en í sólinni að morgni dags er
fátt í fari hans sem minnir á hetj-
una, þó hann komi firna sannfær-
andi fyrir á sviði sem hershöfðinginn
afbrýðisami. En þó vel fari um
söngvarann þarna í miðborginni með
sól á lofti og Aalto-húsgögnin í
kringum sig, þá yppir hann öxl-
um.„Þetta er bara ekki ég að lifa
svona lífi,“ segir hann og á þá við
að líf farandsöngvarans eigi ekki við
sig, þó hann láti sig hafa það end-
rum og sinnum.
„Mér líður vel að syngja
í óperunni heima“
í vetur syngur hann í Otello, á
næsta starfsári óperunnar finnsku
Baksvið
drykkju-
sýkinnar
Tomas Holst stendur framarlega í hópi
sænskra myndlistarmanna. Fyrír 17 mánuð-
um hætti hann að drekka eftir að hafa stund-
að þá iðju í þrjátíu ár. í dag opnar hann sýn-
ingu í Galleríi Hominu á myndum sem lýsa
reynslu hans af drykkjusýki. Þröstur Helga-
Morgunblaðið/Þorkell
„ÉG FÓR allan skalann, uppúr og niðrúr, drakk bæði með háum og lágum; drykkjusýkin er nefni-
lega sérstök að því leyti að hún er demókratísk, það eru allir jafnir frammi fyrir flöskunni."
son ræddi við hann um drykkjuna og listina.
TOMAS HOLST er stórvax-
inn maður og sterkbyggð-
ur. Hann segist þó ekki
vera mikill nú miðað við
það sem hann var þegar hann var
fullur. „Þá leit ég út eins og tröll;
var 125 kíló, úfinn um hausinn og
haltur eftir bifhjólaslys sem ég lenti
í tvítugur. Ég var hrikalegur á að
líta.“
Tomas segir að slysið sem hann
lenti í hafi vakið áhuga hans á list-
um. Einhverra hluta vegna hafi
hann sest niður og byijað að teikna.
„Ég hef ekki hætt því síðan.“
„Ég drakk í þijátíu ár, eða frá
fjórtán ára aldri. Ég fór allan skal-
ann, uppúr og niðrúr, drakk bæði
með háum og Iágum; drykkjusýkin
er nefnilega sérstök að því leyti að
hún er demókratísk, það eru allir
jafnir frammi fyrir flöskunni.
Það var svo einn góðan veðurdag
að gamall vinur minn, sem ég hafði
ekki séð í níu ár, datt inn í heim-
sókn. Ég hélt að hann væri löngu
dauður eins og flestir vinir mínir;
úr hópi ellefu fyrrum drykkjufélaga
eru aðeins tveir lifandi, hinir hafa
allir annaðhvort drukkið sig í hel
eða framið sjálfsmorð. Nú, hann
settist þarna hjá mér og kveikti sér
í sígarettu á meðan ég stóð gap-
andi og gónandi. Ert þú lifandi enn?
spurði ég. Já, já, svaraði hann, ég
er bráðlifandi, maður, stálsleginn.
Hann spurði mig hvernig væri
með mig, hvort ég ætti við einhver
vandamál að stríða. Nei, svaraði ég,
það eru engin vandamál á þessum
bæ. Nú ef svo er, hélt hann áfram,
ættirðu að geta hætt að drekka í
eitt ár, eða svo. Hva, hver andskot-
inn, hrópaði ég uppyfir mig, ertu
orðinn trúaður? Nei, svaraði hann
yfirvegaður, en þú sagðist ekki eiga
við nein vandamál að stríða.
Þetta var í fyrsta skipti sem ein-
hveijum tókst að benda mér á að
drykkjan gæti verið vandamál. í
hvert skipti sem ég vaknaði þunnur
eftir þetta samtal varð mér hugsað
til þeirra orða vinar míns um að
hætta að drekka. Ég prófaði að
hætta í einn mánuð. Það gekk vel
fyrstu vikuna, sömuleiðis aðra en
eftir þá þriðju fannst mér ég hafa
staðið mig svo fjári vel að ég ákvað
að halda upp á það. Eftir þetta
varð mér ljóst að ég ætti við vanda-
mál að etja og leitaði mér hjálpar.
Þetta var fyrir sautján mánuðum.“
Við dauðans dyr
Þessa sautján mánuði hefur Tom-
as notað til að mála myndir af
reynslu sinni sem drykkjumaður og
eru það þau verk sem sýnd eru í
Galleríi Horni. „Ég hef verið að
mála baksvið drykkjusýkinnar; ekki
þá hlið sem allir sjá, heldur þá sem
drykkjumaðurinn sjálfur sér og upp-
lifir. Ég held að sú hlið hafi aldrei
verið máluð fyrr.“
Myndirnar eru fullar af trúarleg-
um táknum en Tomas segist ekki
„Ég stóð oft við dauðans dyr.“
vera trúaður. „Ég stóð hins vegar
oft við dauðans dyr. Og stundum
leið mér eins og guði sem enginn
gat snert, ég var yfir og allt um
kring. Oftar leið mér kannski eins
og ég væri í helvíti. Þetta myndmál
er því nærtækt."
En hefur list hans breyst á ein-
hvern hátt síðan hann hætti að
drekka? Tomas svarar því játandi.
„Meginbreytingin er ef til vill sú
að ég hef nú meiri tíma til að mála.
Áður fyrr gat ég kannski málað
eina viku í mánuði, alla hina dagana
var ég of fullur til að gera nokkurn
hlut. Nú hef ég tíma til að liggja
yfir myndunum. Litirnir hafa líka
breyst, orðið sterkari og myndmálið
markvissara. Svo er ég byijaður að
skrifa en það hef ég aldrei gert
fyrr. Ég skrifa það sem ég get ekki
túlkað í málverkunum.“
Til þeirra á mörkunum
Tomas segir að markmiðið með
myndunum á sýningunni sé að
reyna að ná til þeirra sem eru á
mörkunum. „Ef þessar myndir geta
náð til einhvers sem stendur í þeim
sporum sem ég var í fyrir nokkrum
árum, á mörkunum þar sem maður
veit í raun ekki hvort maður er sjúk-
ur eða sæll, dauður eða lifandi, þá
verð ég ánægður."
Sýningin opnar í dag kl. 16.
T-
verð sýning á verkum
annars vegar Georgs
Guðna listmálara og hins
vegar þriggja breskra
listamanna, listmálar-
anna Jane Morrice og
Sara Winfrey og ljós-
myndarans Nisha Kesh-
A
av. Olafur Elíasson brá
sér á opnun sýningarinn-
ar í Stamford listamið-
stöðinni.
MYND eftir Georg Guðna.
Ljósmynd/Joe McGorty
JAKOB Magnússon, Nisha Keshav, Sara Winfrey, Judith Robinson, Jane Morrice og Georg Guðni.
Heillandi furðu-
myndir náttúrunnar
Nú stendur yfir í Stam-
ford í Bretlandi athyglis-

STAMFORD er ákaflega falleg-
ui' bær sem liggur nokkurn-
veginn á miðju Englandi.
Bæjarkjarninn er alda gam-
all og á sér mikla sögu, m.a. vegna
þess að staðurinn var á árum áður
mikilvægur áningarstaður á milli York
og Lundúna. í miðjum kjarna þessara
gömlu fallegu bygginga er listamið-
stöðin þar sem sýningin er haldin.
Þessi sýning er afrakstur verkefnis-
ins „New Territories“ sem hafði það
að leiðarljósi að gefa breskum lista-
mönnum tækifæri til að koma til ís-
lands og kynnast íslenskri list og nátt-
úru. Verkefnið er einnig nokkurskonar
skiptiprógramm þar sem íslenskir og
breskir listamenn skiptu á vinnustöð-
um. Fyrirhugað er að setja upp þessa
sýningu á allt að sjö öðrum stöðum
víðsvegar um Bretland.
Opnun sýningarinnar var vel sótt;
reyndar beinlínis troðið út úr dyrum
og virtust gestir kunna vel að meta
þessa skemmtilegu nýjung í menning-
arlífi bæjarins. Athyglisvert var að
skoða verk þessara listamanna þar
sem þeir leggja út af íslenskri náttúru
og sjá með hvaða augum breskir lista-
menn sjá okkar heimahaga. Frum-
kvöðull þessa verkefnis, Jane Morrice,
fékk hugmyndina fyrir nokkrum árum
að ferðast til íslands til að mála ís-
lenskt landslag og hugsanlega fá ís-
lenskan myndlistarmann til að skipta
við sig um vinnustúdíó. Hún sagðist
alltaf hafa heillast af landslagi eins
og Island býr yfir, „þessi hrikalega
náttúra þar sem landið er svo ósnort-
ið og víðáttan svo mikil. Þú hefur lík-
lega þurft að sitja í bíl í minnst tvo
klukkutíma í þungri umferðinni frá
London til að komast hingað á þessum
tíma og þannig er að miklu leyti það
umhverfi sem við hrærumst í. Það er
alveg ómetanlegt fyrir listamenn á
borð við okkur að komast út í ósnortna
náttúru þar sem við getum upplifað
víðáttu, hreint loft, óendanlega heill-
andi furðumyndir náttúrunnar og allt
það sem ykkar heillandi land hefur
upp á að bjóða,“ sagði Jane. Þessi
hugmynd hennar vatt smám saman
upp á sig og úr varð að skipuleggja
ferð hennar og tveggja annarra lista-
manna til íslands. Þeirra Sara Winfrey
og Nisha Keshav.
Þær stöllur ferðuðust um ísland í
þijár vikur.til að afla sér hugmynda
úr náttúru landsins og höfðu aðstöðu
til að byija að vinna úr þeim þar. Þær
sögðu þó að þær yrðu í fleiri mánuði
að vinna úr öllum þeim fjölda hug-
mynda sem fæddust í hugarfylgsnum
þeirra á meðan þær dvöldu á íslandi.
Til að skipuleggja ferðina til íslands
og sjá um sýningarnar sem fylgja í
kjölfarið leituðu þær til Judith Robin-
son sem starfar sem listráðunautur
fyrir Lincolnsýslu. Hún sagði í stuttu
spjalli við Mbl. að verkefnið væri kost-
að af ýmsum styrktaraðilum aðallega
á Bretlandi sem fannst hugmyndin
góð, en einnig hefðu aðilar á íslandi
lagt verkefninu lið, hún vildi ekki
gleyma að færa Jakobi Frímanni
Magnússyni, fyrrum menningarfull-
trúa íslenska sendiráðsins í London,
þakkir fyrir að liðsinna þessú verkefni
með margvíslegum hætti. Auk þess
hefði Jakob fallist á að flytja ræðu
við opnun sýningarinnar.
Miklar mætur á Georg Guðna
Um þátt Georgs Guðna í þessari
sýningu sagði hún að hún hefði séð
verk eftir hann í Norræna húsinu í
fyrrasumar og orðið mjög hrifin af
þeim. Hún hafi í framhaldi af því
ákveðið að það væri vel við hæfi að
hafa verk eftir íslenskan listamann á
sýningunni til að gefa henni aðra vídd.
„Ég hef miklar mætur á Georgi
Guðna sem listamanni og er ekki ein
um það hér á landi. Ég get t.d. nefnt
það að hið virta tímarit „Contempor-
ary Art Magazine“ mun birta grein
um hann í næsta tölublaði og sýnir
það áhuga Breta á list hans. Sú um-
fjöllun mun áreiðanlega gefa honum
góða kynningu á okkar vettvangi.
Þessi sýning sem nú stendur yfir mun
einnig vekja athygli á honum hérlend-
is en hún mun verða flutt til sýnis á
fjóra aðra staði víðs vegar um Bret-
land. Reyndar hafa þrír aðilar til við-
bótar lýst yfir áhuga á að fá sýning-
una til sín og er það nú til athugun-
ar. Okkur dreymir einnig um að hægt
verði að flytja sýninguna til íslands
haustið 1997 en það er undir því kom-
ið hvort styrkur fæst til þess.“
Georg Guðni listmálari sagðist vera
nokkurskonar gestur á þessari sýn-
ingu. „Það vildi svo til að ég var með
sýningu í Norræna húsinu í fyrrasum-
ar um það leyti sem þetta fólk kom
og það virtist fá mikinn áhuga á því
sem ég var að gera. Það setti þetta
upp þannig að það kom til íslands til
að vinna og sækja sér einhveija upp-
sprettu og vildi bjóða íslenskum lista-
manni í staðinn til að vinna hér og
sýna í von um að þetta myndi leiða
til einhverra tengsla." Georg sagði það
gott að komast að heiman í nýtt
umhverfi til að vinna en hann mundi
þó í aðalatriðum halda sínu striki varð-
andi listsköþun sína.
Það virðist annars vera mikill ís-
landsáhugi í Stamford þessa dagana.
íslenski orgelleikarinn Bjöm Steinar
Sólbergsson mun halda tónleika þar
24. apríl næstkomandi, Blásarakvintett
Reykjavíkur 4. maí og 16. maí kemur
íslenski sönghópurinn „Voces Thules"
til Stamford til tónleikahalds. Um þess-
ar mundir er einnig verið að sýna ís-
lensku kvikmyndirnar Börn náttúrunn-
ar og Á köldum klaka í listamiðstöð-
inni. Allar þessar uppákomur eru hluti
af kynningarátaki á íslenskri list á
vegum listamiðstöðvarinnar í Stamford
sem ber heitið „Light of Iceland".