Morgunblaðið - 19.04.1996, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 19. APRÍL 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ÓLAFUR EGGERT
ÓLAFSSON
+ Ólafur Eggert
Ólafsson fv.
kaupfélagsstjóri frá
Króksfjarðarnesi
var fæddur að Vals-
hamri í Geiradals-
hreppi 30. janúar
1918. Hann lést í
Borgarspítalanum
11. apríl 1996. For-
eldrar Ólafs voru
Ólafur Elías Þórð-
arson, f. 3.6. 1883
og Bjarney S. Ólafs-
dóttir, f. 22.6. 1886.
Ólafur kvæntist
Friðrikku Bjarna-
dóttur, f. 29.3. 1925, frá Höfn
í Hornafirði, 3.8. 1946. Systkini
Ólafs eru tvö á Iífi; Þuríður
Guðrún og Guðmundur Bene-
dikt. Ólafur og Friðrikka eign-
uðust sex börn; Bjarni, sölum.,
maki Rannveig Guðmundsdótt-
ir, Ólafur Elías, framkv.stj.,
maki Guðrún Gunnarsdóttir,
Bjarney, hjúkrunarfræðingur,
maki Richard A. Hansen, Jón
Sigurður, líffr., maki Caroline
Nicholson, Dómhildur Ingi-
björg, hjúkrunarfr., maki Jón
Hilmar Friðriksson og Þóra
Sigríður, leikskólakennari,
maki Páll Már Páls-
son. Ólafur stund-
aði nám við Sam-
vinnuskólann
1934-36. Starfaði
hjá SÍS í Rvík. frá
1936-38 og hjá
Kaupfélagi Króks-
fjarðar frá
1938-73, sem kaup-
félagsstjóri frá
1943. Hann var
fulltrúi hjá Ríkis-
endurskoðun í
Rvík. Starfaði hjá
Reykjavíkurdeild
Rauða kross Is-
Iands. Sat í sljórn SÍS um tólf
ára skeið. Var hvatamaður að
stofnun Þörungavinnslunnar á
Reykhólum og sat í stjórn henn-
ar. Formaður Æðarræktarfé-
lags Islands. Hreppstjóri í
Geiradalshreppi í tvo áratugi.
Sat í stjórn Flóabátsins Baldurs
og Gests hf. á Patreksfirði.
Ólafur hefur auk þessa gegnt
ýmsum öðrum trúnaðarstörf-
um fyrir sveit sína og sam-
vinnuhreyfinguna.
Útför Ólafs fer fram frá
Dómkirkjunni í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Er ég freista þess að /ninnast
vinar mins og félaga, Ólafs E.
Ólafssonar, fyrrverandi kaupfélags-
stjóra, leita óhjákvæmilega á hug-
ann ótal minningabrot og myndir
frá áratuga samstarfi og samvinnu.
Við, sem fædd erum á fyrsta
fjórðungi þessarar aldar og lifað
höfum allar þær byltingar og breyt-
ingar sem yfir þetta land hafa geng-
ið, eigum erfítt með að ná áttum í
hraða og hugsunarhætti nútímans.
Eins finnst okkur að yngri kynslóð-
in sé skilningssljó á þau gildi og
aðstæður sem við ólumst upp við.
í umróti líðandi stundar, þegar heil
byggðarlög fara í auðn, önnur verða
gjaldþrota, gróin fyrirtæki fara á
hausinn, aðrir græða tugi milljóna
á því að versla með pappír, er það
torskilið nútímafólki, að einhver
skynivæddur tilgangur sé í því að
fóma kröftum sínum í að veija út-
kjálkakaupfélag áföllum.
Eftir fáeina daga verður Kaupfé-
lag Króksfjarðar áttatíu og_ eins
árs. Af þessum árum veitti Ólafur
{5ví forstöðu í þijátíu ár, eða frá
1943-1973. Áður hafði móðurbróð-
ir hans stýrt því í þijátíu og tvö
ár. Nokkur ár þar áður hafði afi
Ólafs, Ólafur Eggertsson, veitt for-
stöðu pöntunarfélagi, sem var und-
anfari kaupfélagsins og átti hann
mestan þátt í stofnun þess.
ÖIl þessi ár var félagið rekið af
forsjálni og er það reyndar enn.
Það voru ekki skuldir Kaupfélags
Króksfjarðar, sem settu SÍS á haus-
inn. Þar átti það jafnan nokkra inni-
stæðu.
Tvö fyrstu árin eftir nám var
Ólafur starfandi hjá SÍS, en þá flutti
hann heim í Króksfjarðarnes og
gerðist aðstoðarmaður frænda síns,
uns hann tók við stöðu kaupfélags-
stjóra. Sú ákvörðun hlýtur að hafa
byggst á einhveiju öðru en stundar-
hagnaði eða framavon. Ekki þykir
mér ólíklegt að tengslin við rótgró-
ið menningarheimili, þar sem ríkti
andi framfara og félagshyggju þess
tíma, hafí að verulegu leyti spunnið
þann örlagaþráð.
Ólafur kaupfélagsstjóri ólst að
mestu upp hjá Ólafi Eggertssyni
móðurafa sínum. Þegar Bjarney,
móðir Ólafs, missti mann sinn frá
.ungum börnum og Jón Ólafsson
kaupfélagsstjóri missti konu sína
um svipað leyti, tóku systkinin við
húshaldi og búsforráðum í Króks-
fjarðarnesi. Hvort Ólafur Eggerts-
son taldist enn bóndinn veit ég ekki,
en hann var þá orðinn roskinn
maður, en andlega ern og lifandi.
Af framansögðu er augljóst að
Ólafur E. Ólafsson lifði og hrærðist
frá bamæsku í hringiðu samvinnu-
hreyfingarinnar og verkefnum
kaupfélaganna. Kynntist stöðu og
afkomu byggðarlagsins, sem af-
komu og ástæðum hvers einasta
heimilis á verslunarsvæðinu. Þetta
hafði hann að vegamesti, er hann
ungur að ámm tók við kaupfélaginu
af frænda sínum. Enn teljumst við
útkjálkabyggð og kvörtum um erf-
iðar samgöngur, en hvað hefðum
við sagt ef við byggjum við þær
aðstæður sem voru þá?
Fyrir 1940 fóru allir aðdrættir
fram á sjó og þegar ís lagðist yfir
á vetrum lokuðust allar leiðir.
Áætlunarferðir fólksbifreiða hóf-
ust að Króksfjarðarnesi 1938 og
þá aðeins að sumrinu.
Allt til styijaldarloka 1945 mátti
heita að hér ríkti í megindráttum
sama ástand í búskaparháttum og
verið hafði um aldabil, þótt ýmsu
hefði þokað í framfaraátt. Það kom
því í hlut Ólafs að takast á við hinn
nýja tíma, vélakaup, byggingar,
framræslu og ræktun.
Þar sem greiðslugeta héraðsbúa
var nær eingöngu landbúnaðaraf-
urðir, fóru þessar fjárfestingar að
miklu leyti í gegnum reikningsvið-
skipti í kaupfélaginu. Styrkir og lán
komu eftir á. Þá kom vel í ljós áhugi
og hæfni Ólafs til að greiða úr vanda
manna á farsælan hátt. Oft fannst
sumum skuldir einstaklinga vera
ískyggilegar, þegar kaupfélagið var
búið að lána byggingarefni eð_a til
vélakaupa. En það var eins og Ólaf-
ur fyndi alltaf ráð sem héldu og
kaupfélagið stóð sig vel. Ég tek eitt
dæmi sem ég þekki af eigin raun.
Ungmennafélagið réðst í það
stórvirki að efna til sundlaugar-
.byggingar algjörlega fjárvana.
Þetta var á árunum 1945-46. Þá
þurfti leyfi fyrir hveijum sements-
hnefa, hverri spýtu og hveijum
járnbút. Atvikin höguðu því svo,
að Ólafur og Þorsteinn Einarsson
íþróttafulltrúi þvældu mér til þess
að taka að mér framkvæmd verks-
ins. En fjármálin voru í höndum
Ólafs. Kaupfélagið lánaði efnið og
stundum vinnulaun líka. Ég undrað-
ist oft lagni og útsjónarsemi Ólafs
í þessum þrengingum. Að lokum
var staðið upp frá hreinu borði.
Þetta er glöggt dæmi um áhuga
og ósérplægni Olafs í hveiju því
máli er hann taldi til framfara horfa.
Hvort sem í hlut áttu einstaklingar
eða aðrir aðilar. Það má segja að
með þessari framkvæmd hafi sam-
starf okkar Ólafs hafíst fyrir alvöru,
þótt við hefðum áður átt nokkur
samskipti. Hann var jafnan veitand-
inn í þessari samvinnu.
Ólafur tók við fleiri þáttum af
forverum sínum í Króksfjarðarnesi
en verslunarrekstrinum, þáttum
sem honum var ekki síður annt um
að rækja. Það var sú mikla rausn
og risna sem einkennt hafði Króks-
fjarðarnesheimilið. Mætti um það
fjölyrða hversu þeim hjónum, Ólafi
og Friðriku, með stórt einkaheimili,
tókst nánast að hafa opið hús fyrir
gesti og gangandi.
Eitt var það í fari Ólafs sem ylj-
aði mörgum um hjartarætur. Það
var umhyggja hans og hjálpsemi
við alla þá sem fyrir áföllum urðu,
t.d. veikindum. Gætti þess mjög
eftir að hann flutti úr sveitinni
hversu iðinn hann var við að heim-
sækja fólk á sjúkrahús til þess að
miðla því hlýju og hluttekningu.
Reyndar finnst mér að Ólafur hafi
aldrei yfirgefið æskustöðvarnar eða
íbúa þeirra.
Síðan hann flutti burt hefur hann
fylgst með hverri hræring hér
vestra, jafnt hjá einstaklingum sem
opinberum aðilum. Hann hélt stöð-
ugu sambandi við gömlu félagana
og tók þátt í gleði þeirra og mótlæti.
Farsælu dagsverki er lokið.
Nú að ieiðarlokum er mér þakk-
lætið efst í huga. Þakkir fyrir alla
hans tryggð og vináttu í minn garð
og minna. Ég veit hann hefði fyrir-
gefið mér þessi fátæklegu orð og
tekið viljann fyrir verkið.
Friðriku, börnunum og öðrum
venslamönnum sendi ég og fjöl-
skylda mín innilegar samúðarkveðj-
ur.
Jens Guðmundsson,
Reykhólum.
Með nokkrum orðum langar mig
að kveðja tengdaföður minn, Ólaf
E. Ólafsson, sem lést að morgni 11.
apríl. Mér er minnisstætt hvernig
mér var tekið af þeim hjónum Ólafi
og Friðrikku þegar ég kom í þessa
fjölskyldu fyrir um 20 árum. Ég
fann fljótt hvaða mann Ólafur hafði
að geyma, traustan og hlýjan.
Hann þurfti alltaf að hafa eitt-
hvað fyrir stafni og var alltaf boð-
inn og búinn að hjálpa fólki og
skipti ekki máli hvort það voru fjöl-
skyldumeðlimir, sveitungar hans
eða aðrir sem leituðu tii hans.
Hann var mjög fróður um landið
og eru mér minnisstæðar þær ferð-
ir sem við fórum saman. Frá námsá-
rum mínum í Óðinsvéum er mér
ógleymanleg heimsókn hans til okk-
ar hjóna, hann var ákveðinn í hvað
hann vildi skoða. Mér fellur ekki
úr minni ferð sem ég fór með hann
þvert yfir Jótland til að komast að
leiði Kaj Munk en það hafði lengi
verið hans draumur og minntist
hann oft á þá ferð.
Hann bar mikla umhyggju fyrir
börnum sínum og fjölskyldum
þeirra og það var auðvelt að leita
til hans þegar á þurfti að halda.
Ólafur, ég kveð þig með söknuði
og bið guð að styrkja tengdamóður
mína og fjölskyldu í sorg þeirra.
Richard A. Hansen.
Elsku afi.
Nú þegar þú ert horfinn í aðra
heima, er gott að geta minnst allra
þeirra góðu stunda sem við áttum
saman. Þú varst minn eini afí og
mun ég ávallt minnast þín sem hins
trausta og tignarlega ættföður sem
þú varst. Þú varst alltaf svo góður
við mig og veittir mér svo margt.
Við vorum alltaf svo góðir vinir
og leituðum oft ráða hvor hjá öðrum
ef eitthvað vantaði. Mér þótti mjög
vænt um það traust sem þú ávallt
sýndir mér og gerðir mig að þínum
sérfræðingi í útvörpum og vekjara-
klukku. Mér er alltaf ferskt í minni
þegar þú varst að leyfa mér að
keyra bílinn þinn í gamla daga,
þegar við vorum í Króksfjarðarnesi
á sumrin, þó svo að ég hafi varla
náð upp fyrir stýrið.
Þér var margt til lista lagt og
er eftirminnilegasta dæmið um það
þegar þú hjólaðir á hjólinu hans
pabba úti í Danmörku þegar ég var
aðeins fjögurra ára gamall og ég
var alveg undrandi. Þú varst alltaf
mjög hraustur maður, bæði á lík-
ama og sál, og hugsaðir alltaf mik-
ið um heilsuna. Þess vegna þótt
mér mjög erfitt að heimsækja þig
á spítalann og horfa upp á þig liggj-
andi í rúminu við dyr dauðans og
þeim stundlim vil ég helst gleyma,
Minning þín er ljós í lífi mínu.
Guðmundur Axel Hansen.
Óli vaknaðu, - pabbi sat á rúm-
stokknum og sagði mér að afi væri
dáinn. Mér brá, það kom kökkur í
hálsinn á mér. Eg átti erfitt með
að trúa þessu. Ég fór ekki í skól-
ann, pabbi sagði að ég skyldi vera
heima. Ég fór inn í Daló til ömmu,
þar var mamma og systur hennar.
Ég brast í grát þegar ég hitti þær.
Ég á góðar minningar um þig,
afi. Ég gleymi ekki þeim stundum
sem þú hjálpaðir mér með heima-
námið, þú sagðir svo skemmtilega
frá og hafðir alltaf svör við þeim
spurningum er ég átti í vandræðum
með. Þú baðst mig alltaf að fara
með þér út að versla þegar ég gisti
hjá ykkur ömmu og við fórum þá
líka saman í sund, snemma á
morgnana.
Þú baðst mig oft að koma með
þér að heimsækja Hauk fósturbróð-
ur þinn sem var sjúklingur í Há-
túni, þar sem ég er nú einu sinni
nafni hans.
Þegar ég heimsótti þig á sjúkra-
húsið töluðum við margt saman.
Nú eru þessar stundir okkar liðnar
og ég sé þig aldrei framar, ekki
heldur Hauk fósturbróður þinn því
hann dó fjórum dögum á eftir þér.
Megið þið báðir hafa það sem
best hjá Guði.
Þinn^
Ólafur Haukur Hansen.
Elsku afí minn, mig langar að
senda þér smá kveðju að lokum.
Við vorum alltaf góð við hvort
annað. Ef ég var eitthvað leið heima
þá bauðst þú mér að koma til þín
og þú vildir allt fyrir mig gera svo
mér liði vel. Ég labbaði stundum
með þér út í búð og leyfðir þú mér
þá stundum að kaupa eitthvað gott.
Þú sagðir alltaf þegar ég var að
fara heim: „Ertu að fara strax, viltu
ekki vera lengur, þú getur sofið hér
í nótt.“ Þú varst mjög ánægður
þegar mér gekk vel í skólanum.
Elsku afi, ég kveð þig með mikl-
um söknuði og þakka þér fyrir þær
stundir sem við áttum saman. Ég
mun alltaf geyma minningu þína
hjá mér.
Friðrikka Jóhanna Hansen.
Ólafur E. Ólafsson, fyrrv. kaup-
félagsstjóri á Króksfjarðarnesi, var
einn af þessum vestfirsku forystu-
mönnum, sem ég kynntist fljótt og
vel eftir að ég hóf að starfa í Vest-
fjarðakjördæmi haustið 1966. Hann
var höfðingi í sínu byggðarlagi,
Austur-Barðastrandarsýslu. Fram-
hjá hans garði fór ég ekki, þegar
ég kom í kjördæmið. Hjá Ólafi og
Friðrikku Bjarnadóttur, eiginkonu
hans, fékk ég ætíð góðar móttökur
og veitingar.
Það var mikils virði að eiga Ólaf
að vini. Fáir þekktu betur hvar skór-
inn kreppti að í byggðarlaginu.
Hann gjörþekkti þarfir íbúanna og
vissi vel hver nauðsynja- og fram-
faramálin voru. í öllu sínu starfi
bar hann fyrst og fremst hagmuni
síns byggðarlags fyrir bijósti.
Ólafur rak sitt litla kaupfélag í
Króksfjarðarnesi af miklum mynd-
arskap, en um leið af mikilli ráð-
deild. Stundum heyrði ég undan því
kvartað, að vöruúrval væri takmark-
að, sem var út af fyrir sig mjög
eðlilegt á svo litlum stað. Um það
sagði Ólafur, að sér dytti ekki í hug
að bjóða upp á óþarfa, sem íbúamir
hefðu ekkert með að gera. Eitt sinn
heyrði ég t.d. undan því kvartað, að
í kaupfélaginu fengjust ekki vinnu-
buxur fyrir konur. Því svaraði Ólaf-
ur þannig, að konur ættu að ganga
í pilsi en ekki vinnubuxum, pilsin
gætu þær fengið í Kaupfélaginu.
Ölafur var af gamla skólanum. Hann
hafði þó síður en svo á móti framför-
um og studdi þær af einlægni, en
hann lagðist gegn því að kasta því
góða, þótt gamalt kynni að vera.
Ég er Ólafi Ólafssyni mjög þakk-
látur fyrir okkar kynni. Þau voru
mér ómetanleg. Því miður sáumst
við sjaldnar eftir að hann flutti til
Reykjavíkur. Hann dró sig þá mjög
út úr félagsstarfi, enda átti hann
við erfiðan sjúkdóm að stríða. Það
breytir þó engu um þær góðu minn-
ingar, serh ég á frá kynnum okkar
árin sem ég starfaði í Vestfjarða-
kjördæmi.
Ég votta eiginkonu Ólafs, Frið-
rikku Bjarnadóttur, afkomendum
þeirra og ættmennum samúð okkar
hjóna.
Steingrímur Hermannsson.
Mig langar með fáeinum orðnm
að senda mínar hinstu kveðjur og
þakkir til Ólafs E. Ólafssonar.
Ég fæddist á heimili Ólafs og
Friðrikku í Króksfjarðarnesi og bjó
þar með foreldrum mínum fyrstu
mánuði ævinnar. Við fórum iðulega
í heimsókn þangað á sumrin og tókst
mjög góð vinátta með mér og Bjarn-
eyju dóttur þeirra hjóna, en við erum
jafngamlar. Sjö ára gömul fékk ég
að verða eftir í Króksfjarðarnesi og
var það upphaf að árlegri sumardvöl
minni þan, sem var alveg óslitin til
sextán ára aldurs. Ég á sérstaklega
hlýjar minningar frá þessum sum-
rum. Mér var tekið eins og dóttur
strax í upphafi og sýndu Ólafur og
Friðrikka mér ávallt sömu hlýju og
ástúð og þau veittu sínum eigin
börnum. Þrátt fyrir gífurlegt annríki
í starfi kaupfélagsstjóra og hrepp-
stjóra, hafði Ólafur ávallt tíma fyrir
okkur krakkana og minnist ég
margra stunda er við Bjarney áttum
með honum, þá voru málin rædd
bæði í gamni og alvöru.
Tryggð Ólafs og Friðrikku við
mig hefur aldrei rofnað og var mér
tekið opnum örmum í hvert sinn
er við hittumst, þá þurfti Ólafur
jafnan mikils að spyija, því hann
bar velferð mína og fjölskyldu
minnar fyrir bijósti.
Ólafur, ég mun ætíð verða þakk-
lát því hvernig þið hjónin opnuðuð
heimili ykkar og hjarta fyrir mér
og fannst mér ég alltaf vera sér-
staklega rík að eiga tvö heimili og
tvenna foreldra. Ég bið Guð að
vera með sálu þinni og einnig að
styrkja Friðrikku og fjölskyldu í
sorginni.
Margrét Jóhannesdóttir.
Elsku afi, nú ertu farinn frá okk-
ur en verður þó alltaf í huga okk-
ar. Vonandi ertu þar sem þér líður
vel, á friðsælum og góðum stað.
Það er afskaplega erfitt að gera sér
grein fyrir því að þú sért farinn.
Þú varst einstakur, þú vildir hjálpa
öllum og leyfðir öðrum að njóta lífs-
ins með þér. Þér leið best ef þú
vissir að öðrum leið vel. Síðan við
vorum litlar, höfum við verið mjög
nátengdar þér og ömmu. Það var
alltaf hægt að leita ráða hjá þér.
Ef okkur leið illa gátum við alltaf
leitað til þín og fundið lausn á
vandamálum okkar. Þú varst hlýr
og góður. Það var notalegt að kúra
hjá þér og finna ylinn frá stóru
mjúku höndunum þínum. Þú varst
svo félagslyndur, afi, best leið þér
með fullt af fólki í kring um þig.
Þegar þú fórst að versla, í sund eða
út að ganga vildir þú alltaf hafa
okkur með. Það voru margar ferð-
irnar sem við fórum með þér og
mikið þurfti að ræða á þessum ferð-
um. Svo kom sá tími að líkaminn
fór að gefa sig, en samt reyndir
þú alltaf að líta á björtu hliðarnar
og hughreystir okkur þegar okkur
leið illa að horfa upp á þig sjúkan.
Hvíldu í friði elsku afi, við erum
vinir og verðum alltaf vinir.
Anna Friðrikka og
Sigríður Birna.
Margs er að minnast á kveðju-
stundu Ólafs og margir renna hug-
anum til viðskipta liðinna ára við
hinn látna heiðursmann.
Þegar verslunarsaga Kaupfélags
Króksfjarðar verður skráð ristir lífs-
hlaup þriggja manna sterkar ör-
lagarúnir og giftu fjölmargra sveit-
unga þeirra í yfir 60 ár. Saga þess